Tíminn - 16.01.1959, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, föstudaginn 16. jauúar 135?
Útgefandl : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur i Edduhúsinu vi3 Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18302, 18 303, 18 804.
(skrifstofur, ritstjórnin og bla5amenn>
Auglýsingasimi 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Snni eftir kl. 18: 13948
Kauplækkunin fyrirhugaða
í RÆÐIJ þeirri, sem Emll
Jónsson forssetisráðherra
hétt I útvarpið á gamlárs-
kvöid, skýrði hann frá því,
að ríkisstjórnin myndi beita
sér fyrir 5—6% kauplækkun.
Hann boðaði þá, að frum-
varp um þetta efni yrði strax
lagt fram á Alþingi, er það
kæmi saman eftir áramótin.
Þetta frumvarp hefur þó
ekki veriö lagt fram enn og
mun mestu valda um það
samningaþóf milli stjórnar-
flokkanna. Sjálfstæðisflokk
urínn vildi heldur í fyrstu
að farin yrði sú leið að lækka
grunnkaupið beint, enda tal-
iö það getað skapað heppi-
legt fordæmi síðar meir. Al-
þýðuflokkurinn mun hins
vegar hafa heldur hallazt að
því að færa niður visitöluna,
eins og ráðherrar Framsókn
arflokksins lögðu til á sín-
um tíma í ríkisstjórnínni. Við
nánari athugun mun Sjálf-
stæðisflokkurinn hafa fall-
izt á þetta vegna þeirrar for-
sendu, að ef grunnkaupið
væri lækkað um 6%, minnti
það of mikið á það, að verið
væri að taka til baka þá
grunnkaupshækkun, sem
flokkurinn knúði fram síð-
astl. sumar, ásamt stjórnar-
andstæðingunum í Alþýðu-
flokknum og Alþýðubanda-
laginu. Niðurstaðan mun því
verða sú, að lagt verður fram
innan tíðar frumvarp frá
stjórnarflokkunum um 10
stiga lækkun vísitölunnar.
Sennilega væri búið að leggja
það fram, ef stjórnin vildi
ekki freista áður að ná sam-
komulagi um sjómannasamn
ingana. Ýmis sjómannafélög
hafa nefnilega sett fram þá
kröfu, að sú launalækkun,
sem hér væri fyrirhuguð,
væri ekki látin ná til sjó-
manna. Ef á það væri fallizt,
myndu vitanlega aðrir gera
kröfu um hið sama og um-
rædd lagasetning brátt reyn
ast markleysa.
Eins og áður er sagt, mun
svo verða nokkur kauplækk-
un vegna hinna auknu niður
greiðslna, er ákveðnar voru
um áramótin. Alls mun út-
borgað kaup launþega lækka
við umræddar ráðstafanir
um 13—14%, en raunveruleg
kauplækkun verða 9—10%,
þegar tillit er tekiö til verð-
lækkunarinnar vegna nýju
niðurgreiðslnanna.
ÞAÐ, sem hér er raun-
verulega að gerast, er það, að
flokkar þeir, sem stóðu að
grunnkaupshækkununum á
síðastl. sumri, ásamt Moskvu
deild Sósíalistaflokksins, eru
að taka þær aftur af laun-
þegum, og verður því út af
fyrir sig ekki hallmælt, fyrst
það er nauðsynlegt til að
tryggja rekstur atvinnuveg-
anna. Þó er hér þó tekið öllu
meira en það, sem grunn-
kaupshækkanirnar námu, en
þær voru yfirleitt frá 6—9%.
Þetta er þó ekki nema hið
vanalega, því að verðbólgu-
hítin hefur oftast étið kaup-
hækkanirnar upp og meira
tu.
Þá er það einnig að at-
huga, að grunnkaupshækk-
unin í sumar hefur þegar or-
sakað hækkun á verðlagi og
þjónustu, sem erfitt mun
reynast að kippa aftur til
baka. Þannig hefur verzlun-
arálagning verið hækkuð
vegna hennar, verðlag í veit-
ingahúsum, ýmis konar far-
gjöld ö.s.frv. Hætt er við
að núv. ríkisstjórn geri litlar
eða engar raunhæfar ráðstaf
anir til þess að lækka þetta
aftur til samræmis við kaup-
lækkunina, enda i ýmsum til
fellum illmögulegt. Launþeg
ar verða þvi af þessum ástæð'
um mun verr settir vegna
þess að grunnkaupshækkan
irnar áttu sér stað á síðastl.
sumri. Hún er nú tekin af
þeim aftur og meira til, og
auk þess munu haldast á-
fram ýrnsar verðhækkanir er
orðið hafa vegna hennar, og
erfitt er eða útilokað að fella
niður aftur.
ÞEGAR þetta er athug-
að, kemur það vissulega í
ljós, að þeir svokallaðir
verkalýðsforingjar sem stóðu
fyrir grunnkaupshækkunun
um á síðastl. sumri, eins og
Guðjón Sigurðsson, Guðni
Árnason, Jón Sigurðsson,
Eggert Þorsteinsson, Óskar
Hallgrímsson og Snorri Jóns
son, hafa unnið launþegun-
um illt og óþarft verk. Þess-
ir menn flestir reyna nú að
vísu að bæta fyrir ráð sitt
með því að hjálpa til að taka
þessa grunnkaupshækkun af
launþegunum aftur, en hag-
ur launþega verður samt af
þessum ástæðum verri eftir
en áður, eins og sagt er hér
að framan. Bezt hefði laun-
þegunum verið að þessi
grunnkaupshækkun hefði
aldrei átt sér stað.
Þeim mun verra er verk
þessara manna, þegar þess
er gætt, að þeir vissu vel
hvað þeir voru hér að gera,
þ.e. þeir vissu, að þeir stóðu
fyrir kauphækkunum, sem
vitanlegt var, að atvinnuveg
irnir gátu ekki risið undir
og yrði því að taka aftur af
launþegum með einum eða
öðrum hætti. Þeir vissu því,
að þeir voru að gera laun-
þegunum meira ógagn en
gagn með þessu háttalagi
sínu. Þessi vitneskja réð þó
ekki gerðum þeirra, heldur
pólitískt ofstæki, þar sem
ætla mátti að kaupskrúfan
myndi valda þáv. ríkisstjórn
erfiðleikum.
Það má segja, að þessi
verknaður hefni sín nú ræki
lega, þegar þessir menn,
margir hverjir, verða nú að
standa að því að fella niður
þá kauphækkun, er þeir
börðust mest fyrir síðastl.
sumar og hældust þá mest
yfir. En fyrir launþegana á
þetta að vera- lærdómsrík
aðvörun um að vara sig í
framtíðinni á falsspámönn-
um.
Kosningar fara í hönd í Bretlandi,
viðbúnaður flokkanna þegar hafinn
í maí 1960 eiga næstu
venjulegar kosningar að
fara fram í Bretlandi. Ekki
er þó talið óliklegt að Mac-
millan forsœtisráðherra
rjúfi þing og stofni til kosn-
inga fyrr, og gætu þær jafn-
vel farið fram þegar í vor.
Flokkarnir eru þegar teknir
að búast til bardagans. Eft-
irfarandi grein um kosninga
viðbúnað brezka verka-
mannaflokksins er eftir
Denis Heatey sem er þing-
maður flokksins og náinn
samstarfsmaður Gaitskells,
formanns hans.
Kosningar eru ekki jafn tíðar í
Stóra-Bretlandi og í Bandaríkjun-
um, en kosningarnar varpa skugga
sínum jafn langt fram fyrir sig í
báðum, löndunum. Ganga má að
því visu að Macmillan forsætis-
ráðherra muni ef.na til kosninga
áður en tólf mánuðLr eru liðnir,
og þessar væntanlegu kosningar
ráða nú mestu um framkomu
bæði stjórnar og stjórnarandstæð
inga. (
Lítill áhugi á s*jórnmálum
Macmillan hefir sagt að hann
muni ekki efna til kosninga í vet
ur, en honum er frjálst að gera
það þegar eftir lok febrúar. Eins
og stendur er maímánuður n.k.
álitinn líklegasti tíininn, en Mac-
millan hefir rétt til að draga kosn
ingar fram til maí 1960, og ótrú
legt er að hann stefni núverandi
aðstöðu sinni í voða í von, ef
sigurhorfur flokksins vcrða ekki
mun betri en þær eru eins og
stendur. Samkvæmt sjðustu skoð
anakönnunum hefir íhaldsflokkur-
inn enn ofurlítinn meirihluta, en
við síðustu aukakosningar hefir
flokkurinn ekki megnað að auka
fylgi sitt, — við einar þei'rra
jókst fylgi verkamannaflokksins
þvert á móli um 5%
Öruggasta ályktunin sem hægt
er að draga af aukakosningunum,
sem reyndar hafa verið mjög ó-
líkar sín í milli, er að brezka
þjóðin hefir ekki eins og stendur
sérlega mikinn áhuga á stjórnmál-
um, og ýmis minni háttar alriði
geta breytt afstöðu manna frá
degi til dags. Við aukakosningar
í einu iðnaöarhverfi Lundúna
fyrir skemmstu sátu hvorki meira
né minna en þrír fjórðu hlutar
kjósenda heima.
Önnur ályktun sem einnig má
draga er sú að afstaða kjósenda
markast fyrst og fremst af við-
horfi þeirra til sljórnar íhalds-
flokksins, en verkamannaflokkn-
um hefir hingað til ekki tekizt að
snúa mörgum á sitt band. Fylgi
flokksins hefir haldizt svo stöð-
ugt síðustu fjögur árin að furðu
sætir, en fylgi stjórnarinnar hefir
tekið miklum breytingum.
Áróður verkamanna-
flokksins
Verkamannaflokkurinn byggir
lika stefnu sina á þessu. Á næstu
mánuðum mun flokkurinn beina
öllum kröftum að þvj að gera
stefnu sína kunna út um landið.
P'lokkurinn hefir lagt fram ýtar-
legri kosningastefnuskrá en
nokkru sinni fyrr, og er hún
byggð á þriggja ára starfi ýmissa
6érfræðinganefnda. En þessji
stefnuskrá virðist hingað til ekki
hafa haft nein teljandi áhrif á
kjósendur, mörgum félögum
flokksins hefir jafnvel virzt erfitt
að komast til botns í hinni flóknu
stefnu.skrá flokks síns.
í byrjun desember gerði Verka
mannaflokkurinn fyrsta átakið í
áróðursheríerð sinni. Þá var gef-
inn út útdráttur úr kosningastefnu
skrá flokksins' undir nafninu Leið-
arvísir til þeirrar íramtíðar sem
Verkamannaflokkurinn býður þér.
Þessi pési er sérlega vel gerður
Líkur á aí kosniugabaráttan snúist meira um
alvarleg pólitísk viðfangsefni en um langt
skeií undanfariS
í GAITSKELL
að öllu levti og hefir hann hlotið
góðar móttökur. Jafnvel Times
kallaði hann fyrirmynd um lif-
andi, álirifamikla blaðamennskit.
I Á næstu mánuðum mun verka-
mannaflokkurinn lsggja áherzlu á
að dreifa þessum bæklingi sem
allra víðast. Árangurinn hingað
til sýnir að hann hefir jafnmikil
áhrif til að glæða baráttuhug
tryggra fylgismanna flokksins sem
að snúa hinum ótryggu á mál
fiokksins.
Stefnuskráin og mótleikir
íhaldsmanna
í stefnuskránni er megináherzla
lögð á útþenslu í efnahagsmálum
og djarflega utanríkisstefnu. Jafn-
vel þótt stefnuskráin í alþjóðamál
um hafi hlotið fylgi ábyrgra
blaða ems'. óg Times ög 'Econöm-
'ist og sé i algérri án,(Jslöðu 'við
aðgerðale'ysisstéfnu st'jómarinhar
er ekki vfð því að búast að hún
hafi téljándi áftrif á kosriingárn-
ar. Utánríkfsmái skipta venjuiega
litlu við kosningar í Bretlandi,
meginatriðið i utanríkis.stefnu
verkamannaflokksins — liliagan
um hlutlaust béiti með takmörk-
uðum vigbúnaði í Mið-Evropu' —
er alltof flókið til að hafa riokk-
’ur áhrif á m&nnirin á götuhni.
Um stefm-na í innanrí'kismál
iiin gildir annað. einkum þar sem
hún er sétt. *ram með því að
lýsa beinum áhrif’im hennar á
kjör almenn'.ngs. Ríkisstjöriiin
hefir freistað þess að svará þ'ess
ari stefnu vei kamannaflókksins
riieð því að leggja fram laga-
frumvörp um endurba'tur á þéim
sviðum sem vérkamannaflokkúr-
n.r, lætur mest að sér kveða.
Þannig hefir stjórnin lagt frám
miögu um ’.dfyr, Cíí viðbótar
hinum föstu elinaur.um. Hún
svarar tillögu verkamannaflokks-
ins tim að bajariölögin taki við
rekstri leiguhúsnæðis með bví að
veita um 50 milijart: króna til
niðurgreiðslna á endurnýjun úr-
eíts húsnæðis.
Ef þessi barátta flokkanna
heldur áfram j svipuðum farvégi
eru horfur á að næstu kosningar
í Bretlandi muni snúast ineira um
alvarleg póliíisk viðfangsefni en
nokkrar kosningar aðrar síðan
1945. En báðir ílokkar vita að
það sems mestu ir.áli skiptir til
lengdar er það audrumsloft er
ræður með fólkinu sjálfa, og það
getur mótazt af viðburðum á
sviði heimsmálanna sem hvorug-
ur flokkurinn getur haft áhrif á.
Aukin framleiðsla, þjóönýt-
ing, hlutleysi og afvopnun
— þatí eru helzlu atriðin úr kosnmgastefnu-
skrá brezka verkamannaflokksins
Hér að framan var nokk-
uð drepið á kosningastefnu-
skrá verkamannaflokksins
og áhrif hennar, en steínu-
skráin er verk þrettán
nefnda er fjallað hafa um
öll svið innan- og utanríkis-
mála. Nokkur atriði úr þess-
ari stefnuskrá verða rakin
hér á eftir.
Þá stefnu sem ný verkamanna-
flokksstjórn mundi taka í innan
landsmálum má draga saman á
þessa leið: Án þess að skattabyrð-
ir. verði þyngd skal undir eftir-
liti ríkisvaldsins nýta til fulls
auðlindir þjóðarinnar og auka
framleiðslu og koma fram þjóð-
félagslegum endurbótum. Hagnað-
inum af hinni auknu framleiðslu
skal skipt réttvíslega.
Endurbætur
í stefnuskránni segir að stjórn-
arstefna íhaldsmanna hafi leitt lil
þess að framleiðslan sé ófullnægj-
andi og fjárfesting alltof lftil. Ef
framleiðslan hefði aukizt jafnört
síðustu þrjú á.rin og á dögum
verkamannafiokksstjórnarinnar
væru þjóðartekjurnar í dag á að
gizka 85 milljörðum króna hærri,
og fjármálaráðherrann hefði í ár
um 24 milljörðum króna meira til
ráðstöfunar með núgildandi skatla
kerfi.
Þessar tekjur sem stefna íhalds-
manna hefir haft af ríkiskassan-
um vill verkamannaflokkurinn
nota til að kosta endurhótaáætlun
sína. Þar er m.a. gert ráð fyrir
lállsherjarlifeyrissjóði sem á að
tiyggja öllum þeim er greitt hafa
iðgjöld sín fastan lífevri tii við
bótar við þau ellilaun sem þegar
eru fyrir. Jaínframt er gert ráð
fvrir auknu framlagi sjúkratrýgg-
inga, byggingar sjúkrahúsa og
skóla og mjög aukinna fjárveit-
inga til kennslumála.
Auk þessa vill verkamannaflokk
urinn verja 1% af þjóðartekjum
Stóra-Bretlands til hjálpar van-
þróuðum löndum. „Tveir heimar,
annar hvítur og auðugur, hinn lit
aður á hörund og bláfálækur, geta
ckki húið saman í friði og vin-
áttu.“
Ríkiseftirlit
Þýðingarmí'sUi eítirlitsaögerðir
af hálfu rikisvalds'ins, en til
þeirra er gripiið til að tryggja
skynsamlega hagnýtingu auðlind-
anna, eftirlit með byggingum iön-
aðarins, gjaldeyriseftirlit og eftir
lit með rekstri 600 stærstu iðnað-
arfyrirtækja l3ndsins i einkaeign.
Stjórnin mun gera þær ráð-
stafanir sem nauðsynlegar eru til
að allar greinar iðnaðarins upp-
fylli skyldur sínar í þjóðfélaginu.
Einnig kemivr þjóðnýting til
greina. En einustu iðnaðargreinir
sem Verkamannaflokkurinn telur
sér skyll að þjóðnýta eru stáliðn-
aðurinn og þungal'Iutningar.
Stjórn Attlees þjóðnýtti báðar
þessar greinir á sinni tíð, en í-
(Frarah. á 8. slðu.)