Tíminn - 16.01.1959, Blaðsíða 8

T í MIN N, föstudaginn 16 janúar 1059,
Minningarorð:
Séra Jón Brandsson, prófastur
Aukin framleiðsla
f'Tamlialo <u o uftuj.
haldsmenn hafá síðan afnumið
þjóðnýtingu þeirra að mestu.
Canada-Iceland
Foundation
i Framhaid ar 4. r,fðu'
í dag fer fram útför s6ra Jóns
Brandssonar frá Kollafjarðarnesi,
fyrrum' prófests í Strandaprófasts-
dæmi og prests í Tröllatungu-
prestakalli. Séra Jón var fæddur
24. marz 1875 og því langt kominn
á 84. aldursár. Foreldrar hans voru
■séra Brandur Tómasson prestur að
Prestsbakka í Hrútafirði, síðar að
Ásum f Skaftártungu og síðari
konu hans Valgerðar Jónsdóttur
frá Skriðnesenni í Bitrufirðí. Séra
Brandur var talinn valmenni og
ágætur prestur, en féll í valinn
snemma. Stóð þá frú Valgerður
uppl með börn þeirra ung og flutt
ist þá vestur til átthaga sinna og
skyldfólks á Ströndum norður.
Stuttu eftir að frú Valgerður flutti
norður, hóf Jón sonur hennar nám
hjá séra Arnóri Árnasyni á Felli
í Kollafirði var hann þar sam-
tíma Ara Amalds síðar sýslu-
manni, fór Jón síðan til náms í
Menntaskólann og lauk þaðan
stödentsprófi. Hann brautskráðist
sem guðfræðingur árið 1903 og
vaT vígður til Ti'öllatungupresta-
kalls 1904. Á námsbraut sinní varð
séra Jón að spila að mestu upp á
eigin spýtur, nema það sem móðir
hans gat miðlað honum af eftir
launum sínum, en þar var ekki af
miklu að taka. En hin hiklausa
barátta og viljafesta til að ná
settu marki, gerði honum leiðina
faera.
Fjögur fyrstu prestskaparár sín
átti sérá Jón heima á Broddanesi
en árið 1908 fluttist ihann að Kolla
íjarðarnesi og bjó þar síðan, þar
til hann lét af prestskap og flutti
til Reykjavíkur árið 1954. Um það
leyti sean séra Jón flutti að Kolla
fjarðamesi var búið að gera þá
jörð að prestsetri. Áður höfðu
kirkjur í Tröflatunguprestakalli
verið tvær. Önnur að Felli , Kolla
firði, hin að Tröllatungu. Séra
Jón bei'tti sér mjög fyrir samein
ingu kirknanna, og enda þótt það
kæmi nokkuð við eldra fólk, fyrst
í stað, sem ekki vildi missa kirkju
sína, og staðið hafði um aldaraðir
og orðin var helgidómur kynslóð-
anma þá mun af flestum viður-
kennt í dag að 'hér hafi veríð vel
ráðið. Kirkjan á Kollafjarðaxnesi
sómir sér vel. Hún stendur nær
miðsvæðis í hinu gamla Trölla-
tuiiguprestakalli í staðarlegu og
fögru umhverfi. Árið 1908 giftist
séra Jón Guðnýju Magnúsdóttur
Érá Miðhúsum í Hrútafirði Jóns
sonar frá Skálholtsvfk. Þau áttu
saman 9 böm og eru 8 þeirra á
lífl, auk þess ólu þau upp eina
fósturdóttur, Vigdísi Runólfsdótt
wr.
Bðm þeirra frú Guðnýjar og
séra Jóns eru: Ragnheiður, bú-
sett í Reykjavík, Hjálmar búsett
nr á Akranesi, Brandur skólastj.
í Eeykjavík, Magnús söngkenn-
iarl á Akranesi. Matthías íþrótta
kennari á Akranesi, Valgerður bú
sett í Kópavogskaupstað. Guð-
ibjih-g húsfreyja að Síór-Holti £
Dalasýslu og Sigurður bóndi að
FeLii í Kollafirði.
Séra Jón var skipaður prófastur
í Strandaprófastdæmi 1921. Hon-
um. voru og falin mörg trúnaðar-
störf fyrir hérað sitt, meðal ann
arra sæti i sýslunefnd og fast-
eignamatsnefnd. Búskap hóf hann
við lítil efni og munu námsskuld
ir fcafa skapað faonum nokkra
örðugleika í upphafi. Eftir að börn
in komust til þroska réttist hagur
þeirra hjóna. Börnin voru öll vel
gefln og mannvænleg og fjölslcyld
an öll samhent um allt það er
verða mátti til gagns heimilinu.
Sjálfur gekk prófastur að störf-
um með fólki sínu, og hans háttur
var sá að meta menn eftir því
favernig þeir unnu en ekki hvað
þeir unnu.
Þó oft væri annasamt á hinu
stóra og margmenna heimili pró-
fastshjónanna, þá var þó aldrei
svo að ekki ynnist tími til að
,,taka lagið“. Hjónin höfðu bæði
jyidi af söng og ágætar raddir,
þessa gáfu erfðu foörnin í ríkum
mæli, munu það ótaldar yndis-
stundir, þegar fojartar raddir barn
anna samstilltu hinum fögru þjálf
ttðu rödum foreldranna. Ung
tömdu þörnin sér að leika á hljóð
fairi t. d. var Magnús farinn að
leika á orgelið við messugjörð í
Kollafjarðai'neskirkju 12 ára gam
all. Yfir öllum prestsverkum séra
Jóns var virðúlegur helgiblær,
sérstaklega allri þjónustu hans
fyrir altari þar naut sín svo vel
hans fagra rödd. Sérstaklega var
og á orði haft hversu vel honum
sagðist við ýms tækifæri, og það
engu síður þótt almenningi virt
ist í fljótu foragði að fátt yrði
sagt. Vel mundi hann æsku sina
og þá örðugleika sem þá var við
að stríða, taldi hann það jafnan
hverjum manni til kosta að hafa
í heiðri hinar fornu dyggðir spaf
semi og hóflæti í kröfum. Nónustu
kynni mín af Jóni Brandssyni hóf
ust þegar hann þjónaði Staðar-
prestakalli í Steingrímsfirði, en
það gjörði hann tvívegis er þar
var prestlaust. Kom hann þá oft
tii messugjörða að Kaldrananesi
og dvaldi á heimili minu, tók börn
til fermingar og vann fleiri prests-
verk — meðal annarra, fermdi
hann foáða syni mína og skú'ði alla
þrá syni eldri sonar míns. Verður
mér og minni fjölskyldu því jafn
an hugljúft að minnast verka
faans. Eftir því sem kynni mín
og séra Jóns uxu, þá fann ég
glöggt hve ríkt það var í eðli
hans að vilja rétta hlut þess seni
lítilla kosta átti völ, og liirti hann
þá litt um þó að hann yrði að
fói'Aa eiginhagsmunum til að geta
gjört hlut skjólstæðingsins foetri,
og fór það jafnan svo að flest
mál sótti hann til sigurs. Eftir
að foann lét af prestsskap og flutti
híngað til Reykjavíkur gerði hann
sér mjög far um að leita uppi
það fólk sem var einmana og um
komulítið, og þá sérstaklega það
fólk sem hann hafði áður haft
einhver kynni af. Gekk hann til
þessa fólks og dvaldi hjá því stutta
stund, ræddi við það um þau hugð
arefni sem. hann íann að því stóðu
næst.
Er það oft svo, að ekki þarf
neana mokkur orð af góðum hug
sögð, til þess að foregða birtu inn
í myrka tilveru þeirra sem foágt
eiga og settir foafa verið til liliðar
í önn og umsvifum iífsins. En
þetta göfuga starf gat hann þvl
miður ekki innt af höndum svo
lengi sem ihugur hans kaus og aðr
ir hefðu óskað. Nú um árafoil
•þjáðist hann af sjúkdómi svo hann
mátti þess vegna dvelja lang-
dvölum á sjúkrahúsi. En þrátt fyr
ir þessa sjúkdómaraun var hann
ávallt glaður og reifur, fylgdist
vel með öllu því sem við foar í
önn foins daglega lífs og virtist
flestum sem til hans komu ólíkt
því að þeir sætu þar við sjiíkrafoeð
Það hefur verið fojart yfir ævi
séra Jóns Brandssonar, og hefur
margt þar til foorið, mun hlutur
konu hans frú Guðnýjar verða þar
stór. Móðurhlutverkið rækti hún
svo sem bezt má verða, og munu
börn þeixra hjóna kunna að meta
sinn móðurarf. — Ef ef til vill
hefur þó mest á mannkosti hcnnar
reynt nú hin síðustu ár, þegar hún
var hinum sjúka manni Ijósengill
hins líðandi dags.
Síðan þau hjón fluttu til Reykja
víkur hafa þau dvalið á heimili
dóttur sinnar frú Ragnheiðar en
hún er gift Skeggja Samúelssyni
járnsm. frá Miðdalsgröf í Stranda-
sýslu. Hafa þau hjón véitt hlýtt
skjól þessum aldurhnignu ást-
vinum sínum.
Þótt séra Jón Brandsson væri
nokkur málafylgjumaður og léti
lítt hlut sinn aflaði hann sér vin
sælda og virðingar almennings,
svo sem bezt má að þvi sjá, að
þegar hann hafði náð hámarks-
aldri opinfoerra emfoættismanna,
varð foann við eíndreginni áskor
un safnaðar síns um það að þjóna
svo lengi sem starfsorka hans
leyfði.
Hér er því góður maður geng-
inn, maður sem fór út meðal fólks
ins, mat sjálfur og vildi kenna öðr
um að meta meira mannkosti enn
„stétt og stand“. Spor hans lágu
oft til minnstu bræðranna. Hann
mun því eiga heimvon góða eftir
því fyrirheiti, sem sá gaf, er hann
var vígður til að þjóna.
Matthías Helgason.
^ Tíðavangi
Framh. af 7. síðu.
jöfnun launa, í því að hafa hemil
á dýrtíð, og í því að gera sitt
til að lialda upp stöðugri at-
vinnu, en nokkur önnur ríkis-
stjórn, sem á undan henni hefur
setið í þessu laudi. Að sjálf-
sögðu nýtur svo Sjálfslæðisflokk
urinn óskoraðs tnausts Brynjólfs-
Einars-klíkunnar í Sósíalista-
flokknum til hvers konar skað-
semdarverka í sambandi við kjör
dæmamálið, því hennar eirwsta
lífsvon er við það tengd, að
lialda uppi sem mestri ringul-
reið, öryggisleysi og eymtl.
Hlutfallskosningar eins og
þær, sem Sjálfstæðisflokkurinn,
eða nánar sagt foringjaklíka
lrans, berst nú fyrir, hefur hvergi
gefizt vel, alls staðar illa. Þær
eru af honum fram bornar ein-
göngu til þess áð efla og auka
Reykjavíkurvald ílwldsins og til
þess að lama hina dreifðu byggð
og gera hlut hennar minni. Hlut-
faliskosningar eru æskilegur
jarðvegur fyrir aukna flokkasMp
an, flokkadrætti og festuleysi í
stjórnmálum og er því fuilkom-
in ástæða fyrir okkur fslendinga
að bægja slíku skipulagi frá dyr-
um, og það mun þjóðin áreiðan-
lega gem.“
Athugasemd
(Framhald af 7. síðu).
minn stað, sbr. og fordæmi það,
sem áður er nefnt. En ekki bar
mér að hlutast til um eftirmann,
og ekki var það Framsóknarflokks-
ins að sjá um slíkt, þar sem ég víu'
stjórnskipaður án tilnefningar. Ég
býst við, að samkvæmt almennum
reglum hefði formaður nefndar-
innar átt að eiga að því frum-
kvæði, að nefndin væri fullskipuð.
Annars hélt nefndni fundi efitr að
ég fór þaðan, svo að sýnilegt er,
að brottför mín hefur eigi staðið
í vegi fyrir nefndarstörfum .
Iíver, sem vill, má lá mér af-
sögn mína, en ég foefi folátt áfram
ekki geð í mér að sitja árum .sam-
an aðgerðalaus í nefndum. Og ég
held að það sé fremur ámælisvert
að hanga í nefnd um 12 ára skeið
án þess að nokkur árangur þar af
sé sýnilegur. 'Skal þó viðurkennt,
að erfitt er að áfeilast þá, er þar
sitja I umboöi flokka sinna. Ég
held að nefndarmenn ættu nú að
gera eitt af tvennu, að segja af
sér eða að fara eitthvað að starfa.
Hlutieysi MiS-Evrópu og
Miðausturlönd
í utanríkismálum, leggur verka-
roannaflokkurinn til að reynt
verði að draga úr spennu á þfem-
ur helztu viðsjársv'æðunum.
Lagt er til að í Mið-Evrópu
verði komið upp hlullausu belti
er nái yfir allt Þýzkaland, Pól-
land, Tékkóslóvakíu og Ungverja
land. Á þessu svæði skal dregið
úr vígbúnaði, banna kjarnorku-
vopn og flvtja allar erlendar her-
sveitir á brott, en stórveldin
skulu ábyrgjast frelsi og öryggi
ríkjanna.
Verkamannaflokkurinn vill að
haldinn verði viðræðufundur stór
veldanna til að fjalla um mál
Miðausturlanda, koma þar á hlut-
leysi og draga þau út úr kalda
stríðinu. Sameinuðu þjóðirnar
skuli ábyrgjast landamæri allra
ríkja þar um slóðir, þar á meðal
ísrael. Setja ber á laggirnar
efnahagsráð Miðausturlanda sem
skal berjast gegn fátæktinni og
tryggi réttlátari skiptingu olíu-
gróðans. Verkamannaflokkurinn
vill vinna að samkomulagi ísraels
og Arabaríkjanna, sem hafi í för
_með sér að Arabar viðurkenni
ísrael og lausn flóttamannavanda-
málsins.
Olíuinnflutning frá Miðaustur-
löndum til Stóra-Bretlands á að-
eins að tryggja á viðskiptagrund
velli en ekki með pólitískri kúg-
un eða hótunum, og verkamanna-
flokkurinn vill binda endi á allar
tilraunir Breta til að halda uppi
spilltum ríkisstjórnum í þessum
löndum gegn vilja þjóðanna
s'jálfra.
SameinuSu þjcðirnar
stjórni Formósu
Verkamannaflokkurinn telur að
nauðsynlegt sé að stjórn komm
únista í Kína fái sæti í Samein-
uðu þjóðunum. Flokkurinn telur
að stjórn Formósu beri að láta
strandeyjarnar Quemoy og Matsu
af hendi við stjórn Kína. For-
mósa á sjálf að lúta stjórn Sam-
einuðu þjóðanna þar til íbúarnir
sjálfir geta tekið ákvöfðun um
framtíð sína án nokkurrar íhlut
unar annarra.
Verkamannaflokkurinn vill að
alls' staðar þar sem unnt er verði
örvuð þróun nýlendna til sjálf-
stæðra ríkja þar sem allir. eru
jafnir að lögum. Þess vegna get-
ur verkamannaflokkurinn ekki
fylgt því að brezka stjórnin fái
ríkisstjórnum í Mið- og Austur
Afríku öll völd þar í hendur fyrr
en þessar stjórnir hafa veltt þjóð
unum full lýðræðisleg réttindi.
Hið fyrsta sem stjörn verka-
mannaflokksins mundi.gera til að
vinna að afvopnun í öllum heimá
er að leggja iður allar kjarnorku-
tilraunir Breta án tillits til þess,
hvað önnur stórveldi gora.
Kennsla
í þýzku, ensku, frönsku,
sænsku, dönsku og bókfærslu.
Tilsögn fyrii' skólafólk.
Harry Vilhelmsson
Kjarlansgötu 5 — Sími 15996
(aðeins milli kl. 6 og 8 síðd.)

Bréfaskriftir
og þýðingar.
Harry Vilhelmsson
Kjartansgötu 5. — Sími 15996.
(Aðeins kl. 6—8 síðdegis.)
Acadia háskólans, Wolfville, N.S.
Hon. J. T. Thorson, forseti fjár-
munaréttarins í Kanada, Ot'tawa.
Dr. T. Thorvaldson, Saskatoon.
Fred R. Emerson, Q.C., St.
Johns, Nfld.
E, Embættismenn fulltrúaráðs: .
Forseti: W. J. Lindal dómari
788 Wolseiey Avenue, Wmnipeg.
Varaforseti: D.r. P. H. T. Thor-
lakson, M.D., LLD., yfirlæknir,
Winnipeg Clinic.
Ritari: Stefan Hansen, F.S.A.,
deildarstjóri, Great-West Life,
Winnipeg.
Féhirðir: Grettir Eggertsson,
BjSc., E.E., rafmagnsverkfræðmg-
ur, 78 Ash. St, Winnipeg.
Bréfritari: Kristján Thorstein-
son, fulltrúi, Manitoba Co-opéra-
tives, Brandon, Manitoba.
F. Framkvæmdaráð er skipað
emfoættismönmim og eftirtöldum
meðlimum filltrúaráðs:
I. Gilbert Amason, Ph.D., skóla-
stjóri,, Winnipeg.
Aimi Eggerton, lögfræðingur,
Winnipeg. ’
Grettir L. Johannson, ræðismaður
íslands og Danmerkur, Wmnipcg.
Dr. Gestur Kristjánssön, M.D.,
læknir, Winnipeg.
. Séra P. M. Pétursson, varafor-
seti Þjöðræknisfélags íslendinga í
Vesturheimi, Wmnipeg.
ísIand-Kanada-ráð.
Á íslandi foefir verið gengizt
fyrir félagsstofnun, sem nefhist
ísiand-Kanada-ráð. Starfar það á
svipuðum grundvelli og Canada-
Iceland Foundation. EftirtaMir
menn eiga þar sæti:
Haligrímur F. Hallgrímsson,
ræðismaður Kanada á íslandi.
Vilhjálmur Þór, foankastjóri.
Próf. Þorkell Jóhannesson, rekt-
or Háskóla íslands.
Ásmundur Guðmundsson, bisk-
up íslands.
Gylfi Þ. Gisl-ason, menntamála-
ráðherra.
Guðmundur í. Guðmundsson, 'ut-
anríkisráðherra.
Gunnar Thoroddsen, borgar-
stjóri Reykjavikur.
Bjarni Benediktsson, ritstjóri
Morgunblaðsins.
Sigurður Nordal, 'fyrrum amb-
assador íslands í Kaupma'nnahöfn.
Sigurður Sigurðsson, bdrkl'aj-fir-
læknir.
Guðmundur Vilhjálmsson, fram-
kvæmdastjórt Eimskipafélags :ís-
lands.
Þrír hinir fyrst nefndu eru í
stjórnarnefnd, en forsæti skipar
HaHgrimur F. Hallgrímsson. Fýrst
um sinn nron aðalverkefni ráðsins
verða í því fólgið að láta: í • té
stuðning og leiðbeiningar varð-
andi umsóknir frá tslandi um
námsstyrki þá, sem Canada Coun-
cil hefir auglýst samkvxmt grein
nr. 8 i reglugerð þeirrar stofnunar.
Lokaorð.
Nú hefir i megindráttum verið
gerð grein fyrir stofnun Canada-
Iceland Foundation og höfuð-
markmiðum félagsins. Hugmynd
ina að stofnun þess átti Walter
J. Líndal dómari, sem skipar for-
sæti innan samtakanna. Hann hef-
ir að verulegu leyti haft veg og
vanda af þyi að koma málum vor-
um í núverandi horf. Um skipii-
lagningar- og framkvæmdaatriði
ýmiss konar, hefir dómarinn notið
stuðnings og hollráða þeirra
man-na, scm nú eru skráðir stofn-
endtir félagsins. Inntöku nýrra
meðlima lýkur eigi, fyrr en félag
vort.hefir verið formlega skrásett
og viðurkennt samkvæmt kanad-
ískum lögum.
Kverjum þeim er heimilt • að
ganga í félagið, sem vill Ijá mál-
efnum þess stuðning og gerast
virkur þát'ttakandi í störfum þess.
Vdferð samtaka okkar er algjör-
lega undir því komin, hvérsu
margir leggja hér hönd á plóginn
og hversu samhuga menn verða í
vcrki.
Umsóknum nýrra félagsmanna
verður veitt móttaka af féhirðl
Canada-Iceland Foundation, Gretti
Eggertson, 78 Ash Street, Winni-
peg 9, Manitoba.