Tíminn - 20.01.1959, Blaðsíða 5

T f MIN N, þriSjudagina 30. janúar 1959.
Dr. Halldór Pálsson:
Á að fjölga eða fækka sauðfé og
hrossum á Islandi?
Það er frumskylda hverrar þjóS- íslenzkur landbúnaöur gert á öll-
ar að hagnýta náttúrugæði lands um öldum og af framleiðslu land-
ÍinsJl\ sem mestra hagsbóta fyrir búnaðarvöra j ár mim verða flutt
þjoðfélagsþegnana a hverjum út fyrir um 60 mil]jónir kr6na.
tlma' Sauðfjárafurði-r, kjöt, ull Og gær-
Nattúrugæði Islands eru fá- ur hafa ætíð verið og eru enn
brcyct en goo. Þau eru fólgm í auð aðalútflutningsvörur landbúnaðar-
ugum ixsKimiöum og rrjosamri ins. Hi-oss hafa oft verið flutt út
moia á vxoatiumiKiu iandi, sem er og í ár hefur dálítið verið flutt út
grasi og vioi vaxiö mixii íjaxis og af hrossum. Nautgripaaíurðir hafa
fjöru — vaxið svo goou grasi — aldrei verið fluttar út í stórum stíl,
að óviða i viðri veróitl vaxa kjarn- enda þolir nautgriparæktin ekki
meirx gros og ijutrengari uute. r<ess samkeppni við. sauðfjárrækt tjl út-
iim iunuKostuin xysu xuoroxmr smjor flutningsframleiðslu. Bilið milli
á lanonamsota hecur en noKKur ann framleiðslukostnaðarverðs og
ar, meö þvi að segja, að her drypt heimsmarkaðsverðs á smjöri og
smjor aí hverju stráx. Islenzkir o-stum er margfalt meira en á sauð
lanakostir — íslenzKt gras — fjárafurðum. Þetta er eðlilegt, þvl
gerðu kieift að stunaa her land- að nautgripum þar-f að gefa á húsi
tbúnaö þratt fyrir óstoðugt kald- meira en SA hluta af ársfóðri sínu
temprao uthatsloftslag — stutt og til viðhalds og framleiðslu, en sauð
iköla sumur og xanga vetur. Ileiox fé tekur um % hluta af ársfóðri greinar
ekkx verxð hægt að stunda hér land sínu úti, að mestu leyti á órækt- sömu kjara hvað útflutningsupp-
foúxiaö, væri íslenzka þjoðin ekki uðu landi. ísland heftir því mun bætur varðar. Með dálítið aukinni
til og án landbunaoar 1 niuið og betri skilyrði til sauðfjárræktar en túnrækt og stækkun fjárbtianna
framúð getur þjóö.n eski lifað mjólkurframleiðslu. Því eru allir frá því sem nú er, eru allar líkur
sem sjálístæð mennmgarþjóð. sammála um að nautgriparækt til til að sauðfjái-ræktin verði full-
Vegna legu lanasms og xoitsiags mjólkurframleiðslu eigi að miða komlega samkeppnisfær við báta-
veröur lanuounaour oKKar ætið fá við þarfir þjóðarinnar til eigin útveginn á erlendum markaði. —
foreyttur. biimur eru of stutt og neyzlu. Öðru máli gegnir með sauð Verði svo er sjálfsagt að fjölga
köld txl þess að hægt sé að stunda fjárræktina. Nú í ár lítur út fyrir hér sauðfé til mikill;, muna. Því
akuryrkju að nokkrxi ráði og hér að ekki vanti nema 2—3% á verð eru lítil takmörk sett, hve hægt
útfluttra sauðfjárafurða á erlend- er að hafa margt sauðfé á íslandi.
um markaði til þess að sauðfjái’- Hve ört á að fjölga fénu veltur
■| ræktin þoli samkeppni við bátaút- fyrst og fremst á því, hvox*t sauð-
veginn, en báðar þessar atvinnu- fjárræktin tU útflutnings verður
hagkvæmari og öruggari atvinnxi- síðan farið var að safna skýrslum
grein en bátaútvegui', en báðar um þessi mál, 5.225 smálestir ári®:
þesar atvinnugreinar munu þró- 1953.
ast mjög á næstu áratugum. Lík- Aukin gi'asrækt og grænfóður*
legt er, að innan fárra ára vei'ði rækt, ekki aðeins til vetrarfóðurs
tala vetrarfóðraðs fjár komin yfir heldur einnig til beitar vor of,
1 milljón og verði eftir nokki'a ára haust, verður að sjálfsögðu að
tugi komin yfir 2 milljónir. haldast í hendur við fjölgun fjár-
Sumir halda fram, að ekki megi ins. Ekki má hafa fleira fé í af-
fjölga sauðfé og það sé nú fleira réttum en þar þrífst vel. Víðast
en það megi vera, vegna þess að eru afréttir langt frá því að verx
með fjölgun fjárins rýrni afurðir fullsetnir, en á stöku stað eru þeir
þess og laxidið sé í hættu vegna fullbeittir nú þegar. Þarf að fylgj
ofbeitar. Slíkt er fávislegt hjal og ast vel með í þessum efnum og
bölsýni. Beynslan sýnir okkur allt beita ítöluákvæðum hvar seir,
annað. Síðan 1934 hefur meðal- hætta er á að ofbeit verði í lönd:
fallþungi dilka stöðugt farið hækk- unz bætt hefur verið úr gróður-
andi úr 12.46 kg. 1984 í 15.06 ltg. skortinum með notkun áhurðar
1957. Nokrar sveiflur hafa þó oi'ð eða uppgræðslu landa. íslenzt.
ið á meðalfallþunga dilkanna fi'á bændastétt hefur með aðstoð Búr,
ári til árs eftir árferði. Sé litið aðarfélags íslands, tili-aunastarf ■
meðaltal 5 ára gætir árfei'ðismun seminnar og Sandgræðslu ríkisins
ar minna og sýna eftirfarandi töl- náð svo sterkum tökum á gras-
ur giöggt framfarirnar sem víðast ræktinni, að vandalaust er að'
rækta það gras, sem búfé lands'
manna þarf í nútíð og fi’amtíð, e£
ekki steðja að langvarandi hall-
óháðan fjárfjölda:
Tímabil Fjárfjöldi Meðalfall
þungi dilka, æri
Dr. HALLDÓR PÁLS5QN
1934—1'38
1939—’43
1944—’48
1949—’53
1954—1'58
651.174
625.486
505.615
422.731
662.287
kg.
13.29
13.71
14.19
14.32
14.48
njóta nú nákvæmlega Kjötframleiðslan eftir fóðraða
Hrossum á ekki áð fjölga 'hér £
iandi neina vinnist góður eiiendui’
markaður fyrir þau. Vélar hafa
leyst hestinn af hólmi að veru-
legu leyti í íslenzkum þjóðarbú.
skap. Við þurfurn þó allmarg..
hesta til búsþarfa og sfeemmtun
ar — einkum þæga reiðhesta.
kixxd hefur aukizt enn meira en Hrossaeign til kjötframieiðslu ex
fallþungi dxlkanna, eða ur 10.2 kg. van(lræðabúskapur, því að hross
1934 í 15.7 kg. 1957, eða um 54%
Þessai' framfarir hafa verið með
öi'litlum sveiflum frá ái'i til árs
eftir árferði, en verið með öllu
óháðar fjái'fjölda, en fé er nú
fleii-a en það hefur nokkru sinni
verið og um belmingi fleira en
það var fæst á þessari öld, fyrir
átta árum.
Framleiðsla kindalqöts hefur
atdrei verið meiri en s.l. ár. 11.870
smálestir. Minnst hefur hún orðið
Þátturinn ,nSpurt og spjallað“, -—-----------------------------------
sem f jailaði um, hvort fjölga eða „ „
HALLDOR KRISTJANSSON:
ekki sizt framsöguerindi dr.
Haliítórs Pálssonar. Ymsir hafa
óskað eftir að fá það birt á
prenti. Tíminn hexur því snúið
sér tíl dr. Halldórs Pálssonar og
fengið erindið hjá homun til birt-
ingar og fylgir það hér á eftir:
¥ÁÐ ERU KJA
Þehn, sem ræða um efnahags-
málin og úrræði í sambandi við
þau, má skipa í tvo hópa. Annars
n vegar eru þeir, sem gaspra á-
byrgðaiTaust og gei'a engar raun-
vaxa ekki skógar, sem þægt er að Íí®f“
kalla því xxafni. En landið er gras-
um kapp á að finna annmarka á
tæktarland og því ágætlega fallið frm«um aiinarra.og gerf menn
M búfjárræktar eins og öll eylönd anfgöa mcð 'f
í tempruðu heltunum. Vegna þess lr lcg?]a, þeir ekfert það h} maia’
iive Xsiand er fjollótt og gróður sem a Verðl leklð en Wk|ast
strjáll á hálendi er það bezt fallið farnan bua yfu' , m»hverjum
til sauðfjárræktar. Engxn önnur leynxvopnum, sem þexr myndu
foúfjártegund getur hagnýtt til no a sv0 að allt leyst!st an bess
fulls hxnn kjarnmikla dreifða há- nokkur yrðx fynx- oþægxndum,
íendisgróður. En þetta skapar ein- aöeins ef rettxxnx-monnum væru
jnitt íslandi betri aðstöðu til sauð fengm oll nkxsvoid x hendur.
fjárræktar en xxokkurt annað land Shkum monixum er tæpast anz-
I Evrópu hefur og aðeins örfá lönd f .enda mun Þess Jlfl1 Þerí
í heimi eins og t.d. Nýja-Sjáland ur í>vtxsem- kom:xð er. Menn v.ta,
og Aregntína hafa hetri skilyrði að exUhvað þart að gera og spyrja
tn sauðfjárræktar en ísland. Þvi J !r f.lllogum- bc,r’ sem, ekk'
■ _ ... , ,, . ,x ex-t haía til maia að ieggja dæma
Aðalþættir íslenzks líindbunað- sjáifa si.g. úr leik nveðan svo er.
ar hafa ætíð verið sauðfjarrækt
og nautgxipaxækt ásamt aUnxikiili biðal,(li stund og komandi dagux'.
iirossarækt. Á liðnum oldum hemx j>eim tillögum, senx frarn erú
bornár. i alvörú til lausnár efna-
hagsmálaxxna, má svo afl'ur skipta
i tvenxxt: Surnar miðast við frám-
'tíðarhagsmuni þjöðarinnai' en'
áðrar eru einungis nxiðaðar við
það, sem auðvcldast virðist fyi'ir
stjórnan'öld • iandsins á líðandi
sttxnd, hver áhrif sem það hefir
á þjóðarhag • þégár lengra liður.
etærri þáttur í landbúnaðinum en
jiautgripai’æktin a-m.k. éftir siða-
skipli, en síðan um 1920 hafa teki
ur af nautgriparækt oft verið held
iir nxeiri en tekjur af sauðfjáiTækt
og nú eru tekjur af nautgriparækt
irúmlega helmingur af ölium tekj-
unx landbúnaðarins.
Frá hagfræðilegu sjónar.miði. er
ast'a stig. Nú eru 15 milljónir vit-
anlega ekki mikið framlag til
lausnar lánsfjái'kreppunni, en þó
er óneitanlega nxunur að því fram-
lagi árlega. Á sex árum myndast
þarmig rúmlega 100 milljóna
■eign hjá bönkunum og það er á-
reiðanlega farsælla en að nota
þetta fé til að greiða niður eitt
vísitölustig eða tæplega það.
Það fé, sem skipt er upp, og
•fer í niðurgreiðslur eða daglegar
launagreiðsiur kenxur vi.íanlega
oft í góðar þarfir. Hins vegar er,
ekki hægt að neita því að sumt
af því er fá.víslega notað. svo að
hvorki er sónxi né upphygging í
fyxur þjóðina og -erii vitanlega
hvað mest brögð að þessu þegar
afkonxa manna almemxt er orðin
góð fyi'ir. Það héi'ðir svo alveg
sérstaklega- á eyðslunni, að hækka
daglegar tekjur nxanná að krónxt-
■tali en ípinnka jafnframt si og
æ gildi hverrar króxiu.
Fyrir uugán mann er þáð oft
rneira hagsmunamál að eiga
kost á lánsfé með skapiegum
kjörum til að reisa bú, stofua
hdimili eða koma á einhycrn
hátt fótum undir sig, Iieldur en
að hafa uokkrum krónum hærri
lauii á mánuði. Það eru því raun
hæfari og betxi kjarabætur fyrir
ráðdeildarsamau og dugandi
mann að niynda f jármagn í bönk
xixn en að skipta tekjuafgangi
þeirra öllr.in upp jafnharðau.
Lánsfjárkreppa lýsir sér í hærri
þurfa svo niikiu nxeira beitilanú
en sauðfé til framleiðslu sámi.
kjötmagns.
seglið’ af bátuum sínum cð.
plóginn sinn til þess að get.
átt fleirí frídaga?
Það þarf ekki fleiri dæmi. Þett
minnir okkur á það, að þjóðiu
réttist úr kút og reis úr fátæk':
vegna þess, að fólkið vann og axei:
aði sér um neyzluvörur til þes;
að geta lagt eitthvað í fjárfest-
ingu„ aflað sér betri tækja og bú-
ið í haginn fyrir komandi daga.
Hefði þá verið fylgt ráðum Ein-
ars Olgeirssonar aö láta óþaríánn
ganga fyrir góðuin verkfærum
hefði erigin cfnaleg viðreisn get*
aö átt scr staö. Hátollavörurriar
leggja ekki grundvöll að meiri og
betri framleiðslu á komandi ár-
um, eins og 1 an d b ún aða r ve rk ■
færin.
náskyldur þeim, sem nefndur var,
lýtur svo að fjárí'estingunni. Sum-
ir tala um a'ð minnka fjárfesting-
una, draga úr verklegum, opin-
bérum framkvæmdum, til þess að 0 svo eru b g ð sjukrahús!
auka eyðsiuna eða kaupa mn
meii'i neyzluvörur. Nú er það vit-
anlega rétt að ekki er hæg't að
vex-ja tií fjárfestingar nema því,
sem afgangs vei'ður frá öðrum.
En eru það alltaf kjarabætur fyrir
Björn Jónsson alþingismaður
var málsvari Alþýðubandalagsirio
þegar rætf var xxm fjárlagafrnm-
varpið í haust. Ilann var nxæddur
yfir þeirri ráðlausu fjárfestingu,
að veri'ð væri að byggja sjúkra-
almenning að minnka fjárfestingu bús j Reykjavik, Ejárfestingin er
td Þess að geta feitt,nlður dyr- eflaust mikil, en það eru áreið-
tlð. eða hfkkuð Hunakjoi og a - anlega þúsundii- alþý'ðuheimiia,
uroaverö 1 lanainu. sem telja það sízt minni kjara-
__ . bætur fyrir sig að eiga aðgang
Brauiriur Einars Oigeirssonax'. að sjúkrahúsii ,e£ á liggur -en
■FmAf-x'°lgelrsson helt Þvi. íram hvernig færi með vísitöluniður.
siðast liðxð vor að vel hefðx matt iðs]u um 2_3 sti Það or Voc
afla útfiutningssjóði nægilegra
andi að Björn Jónsson hafi góða
tekna með því að ílytja in.x há- heilsu og þurfi ekki a sjukrahus,
tollaðar vörur í staðinn fyrir land
búnaðarvélar. Ekki var hægt að
skilja manninn öðnuxvísi en svo,
en sanxl íxxætti hann vita það, aS
eitt af því sem heyrir til góð-
um lífskjörum er að nóg og góS
að haxxn telcli misráðíð að flytja sjúkrahús s6u til í landinu fýrix*
xnn landbunaðarvelarnar o."
skerða þar með tekjur útflutn-
ingssjóðs.
Nú hefii'. íxiönnuxxx skilizt, að há-
tolluðu vörurnar, sém Einar vildi
alla, senx þurfa þeirra með. Kaup
hækkanir á þessuni tímum eru
of dýru verði keyplar, * ef þær
eiga að kosta það, að þeir, s.em
þurfa að flytja ástvini sína
flyfja inn, séu lítið þarfar. Kynni •úkrahus j bráðri þörf e.gi þfiS3
1-v i, A n A Tynun n A n It i mu m T i iTn n
lilutverk landbúriaðarins tvíþætt
Fyrst og fremst þarf hann að fram 4 að skjpta öllu upp?
leiða gnægð af þeim vörutegund- Ha-mxiba‘l Vaidimarsson greip á
lim, sem hann getur framleitt.. td þvi á Alþýðusambandsþinginu að yöxtum og. það rauoar í miklu
eigin nota handa þjóðinni, (svo að ef til vill mætti nota 15 milljónir Hk’a-ra mæli en lög segja til, því
ekki þuríi að nota erlendan gjald- kr6na af tekjuafgangi bankanna að skuldabréf seljast ekki, nema
eyri til kaupa á þeim vörum, þvf til. að greiða niðúr vísitöiuna. með afföllum og menn sæta ýmis
að nög ananð þarf að kaupa er- j>ettá er sjálfsagt fi-æðilega rétt, konar ókjörunx á svörtum mark
það að vei-a að einhverntíma
mætii fullnægja eftirspurn og
nxarkaði fyrir kristalsvörur og
slíkt og því ekki alveg víst að út-
flutningssjóður ' hefði haft svo
nxikið upp úr frekari leyfum.
Menn haía litið kvartað yfir því,
að óþarfa vantaði í vérzlanir
landsins. En þó svo hefði verið,
að sá max'kaður hefði tekið við
og aliur óþarfinn og glysið selzt
viðstöðulaust eins og í draumi Ein kvæmdir niður.
ars, er ek-ki þar með sagt, aö
ekki kost fyrr en um seinan.
Verklegar lramkvænxdir eru
kjarabætur.
Hér xná nefna ýms fleiri dæfrii.
Það eru kjai-abætur fyrir fólk,
sem búið hefir við hafnleysi cða'
vegaleysi að íá höfn eða vega-
samband. Það er árás á lífskjöi’
þeirra, sem þurfa slíkra mann-
vii'kja með að skera þvílíkar frane
Jendis frá). Þetta hlutverk leysir en húr er atx'iði, sem er einkenn- aði. Þetta gerir allar fi'amkvæmd, það hefðu verið glæsilegai' kjara-
(íclntvylr.nt* lartrThrm aiSiir mpr'i t. r • ...-i ..nx j'.... 1 - 1 • _.. ........... 1.1 1* • .,11,'«,.
Neí'num rafmagnsmálin. Méx*
og í'aunar
bætiu’ fyrii' alþýðu landsins.
skilst að öllum sé ljóst a.ð voði
sé fyrir dyrunx, ef ekki er liægí;
Það er- oft og maklega mimizt að halda áfnm og hraða sem
.fyri'i kynsloða, senx logðu giund- mest þriðju yirkjun Sogsins. Svo
völlinn að framforum og velnieg- mikils virði s6 rafmagnið' fyrir
íslenzkur landbúna'ður nú, m.eð andi fyrir þetta nxál allt. Hvað ir dýrai'i, húsaleigu
ágætum. Hann framieiðir nú halda á að ganga langt í þvi að skipta alla leigu dýrari. Lánsfjárkrepp-
|ijóðinni allsnægtir af öllum dýr- öllu xipp. svo að daglegar tekjui' an er því kjaraskei'ðing fyrir al-
mtetustu og beztu tegundum land- geti verið hærri að ki'ónu- þýðu landsins.
foúnaðarvöru, svo sem: mjólk, taii? Um þetta ætti ekki að þurfa'un þessarar þjóðar. Það ætti því hcimiii manna iðnað 0<J atvinM
jgmjör, osta, skyr, alikalfakjot, Eru það I raun og veru kjara- fleiri orð. Þetta dæmi á að nægja að mega hafa dænxi þcirra til . ’ • . ‘| Enoi„„
dilkakjöt, ge.ldfjárkjöt .siátui’, ull, bætur að skipta ,öliu upp jafn- til að minna á það, að velmegun hliðsjónar og að leiðarljósi, þegar . , . . ð , ® j til ð „ r nsúr
skinn og egg, og auk þess mikið óðum? alþýðunnar er líka undir því meta skal hversu hollráður Ein- þessa “viðbótarvirkjun, svo að
í raun og veru er það nxikÍu| komjh að. fjármagn myndist í ar Qlgeirsson sc alþýðustéttunum. hæa(. gá að greiða ‘ niðux "vísitölu
af gaa’ðávöxlum og grænmeti.
• í öðru iagi 'þarí landbxinaðurinn ' meira hagsmunamál fyrir alþýðu | landinu en ekki sé öllu skipt upp
að efla þjóðai’búskapinn með því manna.að unnt værí að leysa þjóð jafnótt og það aflast.
að framleiða vörur til útflxxtnixxgs ina úr þeirri lánsfjái'kreppu, sem
:fif þann stenzt samkeppni við aðr,a j hún er nú í en hvort kaupgjald
atvinnuvegi í því efni. Þetta befur I eltir vísitöluskrúfuna hvert ein-
Fjárfésting og neyztó,
Annar þáttur þessara máia og
Myndu önmiur okkar hafa vilj eða hækka laun með þvi f6, E(l
að sclja saumaveliua sma til skyldi rafmagnið þá ekki haf -
þess að getá haft sætabíauð með SVIpuð áhrif á lifskjör manna u •
kaffinu smu tvisvar á dag? I
Jlyndu afi'.tr okkar hafa selt (Framh. á 8. síðuA