Tíminn - 23.01.1959, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, föstudagiun 23 janúar 1959.
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn»
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13948
OíaníátiS mikla
ÞEGAR efnahagslöggjöf
in var sett á síðastl. vori,
var það tekið skýrt fram af
ríkisstórninni og sérfræðing-
um hennar, að löggjöfin
fengi því aðeins staðizt og
náð tilætluðum árangri, að
ekki yrði grunnkaupshækk-
anir umfram þau 5%, er lög
in gerðu ráð fyrir og komu
í stað 9 vísitölustiga, er felld
voru niöur. Ef hækkanir yrðu
á grunnkaupinu umfram
þetta, myndi slíkt hafa það
óhjákvæmilega í för með sér,
að gera yrði nýjar ráðstafan
ir í efnahagsmálunum um
næstu áramót.
Reynslan hefur nú stað-
fest fullkomlega, að hér var
farið með rétt mál. Bezt og
gleggst hefur þetta verið
staðfest af sérfræðingum
Sjálfstæðisflokksins, er kom
ust aö þeirri niðurstöðu, að
hægt væri að tryggja áfram
blómlegan atvinnurekstur,
án nýrra skattaálaga, ef
grunnkaupið yrði lækkað um
6% eða ógiidar þær hækk-
anir, sem urðu umfram það,
er efnahagslögin gerðu ráð
fyrir.
ÞAÐ hefði mátt ætla, að
framangreindar aðvaranir
ríkisstjórnarinnar og sér-
fræðinga hennar, yrðu til
þess, að gert yrði hlé á kaup-
kröfum að sinni og þannig
stutt aö því að treysta stöðv-
un og jafnvægi í efnahags-
lifinu. Þess var hins vegar
síður en svo að fagna. Af
hálfu forustumanna Sjálf-
stæðisflokksins var nú haf-
inn stórfelldari áróður fyrir
kauphækkunarkröfum en
nokkru sinni fyrr. í blöðum
flokksins, einkum þó Morg-
unblaðinu, var lagt allt kapp
á að auglýsa sem rækilegast
allar verðhækkanir, sem
fylgdu efnahagslöggjöfinni,
og reynt þannig að magna
óánægju launþega. Flugu-
menn og erindrekar flokks-
ins í verkalýðsfélögunum
fylgdu síðan á eftir og hvöttu
til þess, að samningum yrði
sagt upp og kaupkröfur born
ar fram. í þessa slóð fylgdu
svo stjórnarandstæöingar i
Aiþýðuflokknum og Alþýðu-
bandalaginu. Þjóðviljinn tók
alveg' undir áróður Mbl. og
Alþýðublaðið ávítaði stjórn
Dagsbrúnar fyrir seinlæti í
kröfugerðinni.
Afleiðing þessarar iðju var
sú, að mörg félög fóru af stað
og hófu verkföll. Eftir nokk-
urt þóf létu svo atvinnurek-
endur undan. Útkoman var
sú, að knúin var fram 6—9%
gruimkaupshækkun umfram
þaö, er efnahagslögin gerðu
ráö fyrir.
ÞEGAR sérfræðingar rík-
isstórnarinnar tóku að at-
huga efnahagsmálin á síðast
liðnu hausti, kom það að sjálf
sögðu í Ijós, sem sagt hafði
verið fyrir, að nýrra ráð-
stafana væri þörf, þar sem
meiri grunnkaupshækkanir
höfðu átt sér stað en gert
hafði verið ráð fyrir. Af
hálfu Framsóknarflokksins
voru þá strax lagðar fram
tillögur í ríkisstjórninni um
að mæta þessum vanda og
snerust þær m.a. um það,
að launþegar tækju á sig
nokkra niðurfærslu á vísi-
tölunni. Samstarfsflokkarn-
ir kusu hins vegar að skjóta
málinu til Alþýðusambands-
þings. Þegar þangað kom,
stóðu Sjálfstæðismenn og
stjórnarandstæðingar úr Al-
þýðuflokknum og Alþýðu-
bandalaginu saman eins og
ein blökk og mörkuðu stefn
una: Engin eftirgjöf á grunn
kaupi og vísitölu kemur til
greina. Það fékkst ekki einu
sinni samþykkt, að hækkun
vísitölunnar yrði frestað um
stutta stund, meðan verið
væri að athuga, hvort sam-
komulag gæti náðst um raun
hæfar ráðstafanir.
Þetta leiddi til þess, að
rikisstjórninni varð nauðug-
úr einn kostur að segja af
sér, þar sem hún var byggð
á vinsamlegu samstarfi við
verkalýðsstéttirnar.
EFTIR að kunnugt varð
um fall ríkisstjórnarinnar,
urðu hins vegar skjót og
mikil veðrabrigði í lofti. Á
þingi Alþýðuflokksins skiptu
„verkalýðsforingjar“ flokks-
ins um skoðun á svipstundu.
Eggert, Óskar, Garðar og Jón
er höfðu beitt sér eindregið
fyrir kauphækkunum á s. 1.
sumri og hafnað höfðu sér-
hverjum fresti og eftirgjöf
á Alþýðusambandsþingi, öðl-
uðust nú allt í einu þann
skilning, að þeir höfðu sagt
ósatt og átu allt ofan í sig,
er þeir höfðu verið að segja
í kaupgjaldsmálunum sein-
ustu mánuðina. Alveg sama
kraftaverkið gerðist hjá
Sjálfstæðisflokknum. Sér-
fræðingar flokksins komust
ao þeirri niðurstöðu, að' 6%
grunnkaupslækkun væri
nauðsynleg, eða m.ö.o. allt
hefði verið ósatt, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hafði sagt
um þessi mál, þegar hann
var að beita sér fyrir kaup-
hækkununum s. 1. sumar. í
Mbl. staðfesti Bjarni Bene-
diktsson ofaníátið og sagði,
að hér eftir yrði að segja
sannleikann!
í framhaldi af þessu hafa
stjórnarflokkarnir nýju, —
Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn, — nú lagt
fram frumvarp um 5—6%
kauplækkun, jafnframt því,
sem kaupmátturinn er skert
ur með auknum niðurgreiösl
um.
FORINGJAR Sjálfstæöis
flokksins og fylgifiskar
þeirra frá síðastl. sumri,
verða nú að sætta sig við
þaö ömurlega hlutskipti að
ómerkja og éta ofan í sig
allan kauphækkunaráróður-
inn, sem þeir héldu uppi þá.
Þeir verða nú að játa, að
þeir hafi þá sagt ósatt um
þessi mál vitandi vits, því
að þeir hafi viljað gera þáv.
stjórn erfitt fyrir. Ef til vill
ERLENT YFIRLIT:
Söguleg samvinnuslit á Ítalíu
Nenni rýfur endanlega samvinnu fiokks síns við kommúnista
UM scinustu helgi lauk í Napoli
á Ítalíu flokksþingi, sem þykir
líklegt til þess að geta haft mikil
áhrif á ítöisk stjórnmál í fram-
tíðinni. Hér var um að ræða flokks
þing Sósialistaflokks Ítalíu, sem
er skipaður vinstrisinnuðum jafn-
aðarmönnum. Foringi hans er
Pietro Nenni, sem talinn er mesti
mælskugarpur og snjallasti áróð-
ursmaður allra núlifandi ítalskra
stjórnmálamanna.
Á þessu flokksþingi ílalska
Sósialistafiokksins var tekin sú
örlagarika ákvörðun að slíta sam-
starfi við Kommúnistaflokk Ítalíu
á sviði landsmálanna. Hins vegar
verður samvinnu við kommúnista
haldið áfram innan verkalýðsfé-
laganna og samvinnufélaganna, en
flokkarnir standa að kaupfélags-
hreyfingu og fleiri samvinnufélags
skap í ýmsum borgum og bæjum
Ííalíu. •
Náin samvinna hefur verið milli
þessara flokka siðan í striðslok.
Árið 1947 leiddi thún til klofnings
innan Sjálfstæðisflokksins og gekk
þá allstórt brot úr honum og mynd
aði flokk Sósíaldemókrata undir
forustu Saragats. >Sá flokkur hef-
ur þó ekki náð verulegu fylgi.
i Árið 1948 var Sósíalistaflokkn-
um vikið úr Alþjóðasambandi jafn
aðarmanna vegna samstarfsins við
kommúnista, en flokkur Saragats
tekinn í það í staðinn.
FYRIR nokkrum miserum byrj-
aði Nenni að vinna að þvi að
Sósíalistafiokkurinn sliti hinu nána
samstarfi við kommúnista. Á næst
seinasta flokksþingi fékk harrn það
raunar samþykkt, en andstæðingar
hans, er vildu halda samstarfinu
áfram, urðu. hins vegar í meiri-
hluta í miðstjórn flokksins. Þegar
kosið var til hins nýlokna flokks-
þings, var háð hörð kosningabar-
átta um þetta atrið'i í svo til öll-
um flokksfélögunum. Niðurstaðan
varð sú, að Nenni bar hærri hlut
og fékk stefnu sína staðfesta á
flokksþinginu. Fylgismenn hans
fengu einnig öruggan meirihluta
í flokksstjórninni.
Sósíalistaflokkurinn hefir nú 84
þingmenn í neðri deild ítalska
þingsins og er því þriðji stærsti
flokkurinn þar. Kristilegir demó-
kratar hafa 273 þingm. og komm-
únistar um 140. Flokkur Saragats
hefur 22 þingmenn. í seinustu þing
kosningum jók iSósíalistaflokkur-
inn 'heldur fylgi sitt, en kommún-
istar töpuðu nokkru. Auk áður-
nefndra flokka, eru fjórir aðrir
flokkar i þinginu. Nýfasistar 29
þingmenn, konungssinnar 23 þing-
menn (þeir skrptast nú í 2 flokka),
frjálslyndir 16 og lýðveldissinnar
7. Alls eru þingmenn 596.
MJÖG er nú um það rætt, hvaða
áhrif það muni hafa, að Nenni
hefur nú slitið hinu nána sam-
starfi, er flokkur hans hefur haft,
við kommúnista um 15 ára skeið.
Ætlun hans er að gera Sósíalista-
flokkinn jafnt óháðan kommúnist
um og hægri jafnaðarmönnum og
safna um hann fylgi á þeim grund
velli. Ekki þykir ósennilegt, að
honum muni takast þetta. Þannig'
er talið- líklegt, að 3—4 þingmenn
úr flokki Saragats muni nú yfir-
gefa hann og ganga i Sósíalista-
er þeim ofaníátiö þægilegra,
að vegna þessara vinnu-
bragða hafa þeir náð aukn-
um völdum um sinn. En hvað
segja launþegarnir? Vegna
kauphækkananna í sumar,
hafa orðið ýmsar verðhækk
anir, sem ekki munu nást
aftur. Hlutur þeirra verður
því stórum lakari eftir en áð
ur, eins og þeir munu brátt
reyna. Ætla þeir að láta for-
ustumenn Sjálfstæðisflokks-
ins sleppa með ofaníátið
eitt?

Nenni
flokknn. Þá þykir og líklegt, að
ýmsir af fylgismönnum kommún-
ista gangi nú til liðs við Sósíalista
flokkinn. Það þykir ckki heldur
ótrúlegt, að Nenni geti náð ein-
hverju fylgi frá kristilega ílokkn-
um, ef svo færi, að hægri menn
næðu yfhráðum í fiokknum. Þetta
þykir hins vegar ekki líklegt, ef
Fanfani verður forsætisráðherra
áfram, en hann er forustumaður
í vinstra armi kristilega flokksins
og fylgjandi róttækri stjórnar-
stefnu.
ÞAÐ er hins vegar talið mjög
vafasamt, að stjórn Fanfani eigi
langt 1-íf fyrir höndum. Hún er
samstjórn kristilega flokksins og
flokks Saragats, sem ekki hafa
þingmeirihluta, en tveir smáflokk-
ar, lýðveldismenn og frjálslyndir,
;hafa hjálpað til að verja hana
fal'li. Ef stjórnin fellur, þykir
einna líkiegasí, að mynduð verði
stjórn af einhverjum hægri manni
kristilega flokksins með stuðningi
konungssinna og nýfasista. Sú
stjórn yrði mjög veik í Sessi. —
Mar.gt þykir benda lil, að kosn-
ingar geti orðið brátt á Ítalíu
vegna þess, hve örðugt er að
mynda þar trausta þingræðis-
stjórn.
Óvissa ríkir nú um afstöðu Nenn
is til ríkisstjórnar Fanfanis. —
Útilokað þykir, að hann muni í
náinni framtíð veita henni bein-
an stuðning. Hins vegar gæti hann
hjálpað henni mikið með því
■að láta flokk sinn sitja hjá við
þýðingarmiklar atkvæðagreiðslur.
Ýmsir telja, að fyrir Nenni vaki
að ná með tíð og tima samsíarfi
við vinstri arm kristilega ilokks-
íns. Bæði Fanfani og Gronchi, for
seti Ítalíu, sem er úr vinstra armi
kristilega fiokksins, eru og 'taldir
þessu hlvnntir. í mörgum veiga-
núklum inannlandsmálum er ekki
svo mjög langt bil milli Sósíal-
istaflokksins og vinstra arms
kristilega flokksins. I utar.ríkis-
málunum hallast Nenni að -hlut-
leysisstefnu, enda ein ástæðáh fyr-
ir samvinnuslitum hans við komtm
únista sú, að þeir séu of háðir
Moskvu til þess, að unnt sú að
framfylgja hlutleysisstefnu i sam-
starfi við þá. Bæði Fanfar.i og
Gronchi eru taldir hlynr.tir því,
að ítalir taki upp óháðari utan-
rikisstefnu en áður, þótt þeir vilji
hakla áfram þátttöku í Atlants-
hafsbandalaginu að sinní. För sú,
cr Fanfani lór til Kairó fyrir
skömmu, var ekki sízt farin til
að árétta það, að stjórn hans
fylgdi sjálfstíéöari og óh.iðari
stefnu en fyrrv. stjórnir.
ÞAÐ er talinn talsverður
hnekkir fyrir kommúnista, að
flokkur Nennis hefir nú slitið
samstarfi við þá, en hanu er sein-
asti flokkurinn ves'tan járntjalds-
ir.s. er haft hefir beina samvinnu
við kommúnista.
Sú ákvörðun Nennis. að rjúfa
samstarfið við kommúnista, getur
átt eftir að valda nokkrum ágrein
tngi innan Alþjóðasambands jafn-
aðarmanna. Forustumenn enska
Verkamannaflokksins', eins og
Bevan og Morgan Philips, eru
taldir þess mjög fýsandi, að flokk
ur Nennis vcrði nú aftur tekmn
í sambandið. Flokkur Saragats
mun hins vegar beita sér eindreg-
ið gegn því, enda mjög óalgengt,
að tveir flokkar frá sama Iandi
séu í sambandinu. Eftir Bevan er
hins vegar haft, að Saragat ver.ði
þá að víkja, ef hann sætti s'ig
ekki við slíkt. Annars hafa brezk-
ir jafnaðarmenn mjög reynt að
beita áhrifum sinum í þá átt að
fá Nenni og Saragat til að sam-
eina flokkana. en það hefir mistek-
izt hingað til. Nenni segir að ekki
gcti orðið um sameiningu að ræða
á öðrum grundvelli en þeim, að
flokkur Saragaís verði formlega
lagður niður, og flokksmcnnirnir
gangi svo í Sósialistaflokkinn. Við
þetta hefir Saragat ékki viijáð
sætta sig, og enn virðist hann
hafa meirihluta flokks síns áð
baki sér.
Þ.Þ.
Veðrahamur veldur ýmiskonar tjóni
og vandræðum í Vestur-Evrópu
NTB-Lundúnum, 21. jan. — Ofsarok geísaði um vestur-
strönd Evrópu og á Norðursjó í dag. Varð verulegt tjón í
strandhéruðunum og skip voru víða í hættu stödd. í Frakk-
Iandi meiddust 30 manns af völdum veðurfarsins en miklar
skemmdir hafa orðið á húsum.
Skip, sem stödd voru á Norður-
sjó og Ermarsundi, voru sum í
hættu stödd, en mun þó öllum
liafa tekizt að ná til hafnar slysa
lítið. Snekkja með þrem mönnum
iun borð strandaði s. 1. nótt við
Le Havre og var unnið að því í
dag að ná henni á flot.
Reykháfar fuku.
í Brussel var veðurofsinn svo
mikill, að reykháfar fuku a£ hús-
um og einnig þök. í Amíiterdam
gekk sjór á land og stafaði af mik
il hætta. Var mikill fjöldi manna
iátinn byggja 25 m. háan sjóvarn-
axgarð, þar sem hættan var mes't,
Ofsarok var einnig í Rhone-
dalnum. Þar fuku þök a£ 16 hús-
um, en alls er talið að 30 manns
hafi meiðzt í Frakklandi af völd-
um veðurofsans.
Einnig uröu miklar skemmdir á
mannvirkjum i Pyreneafjöllunum.
Þar er sagt, að íré, síma og raf-
magnsstaurar liggi víða sem hrá-
viður. í París eða nágrenni henn-
ar hafa flóð úr Signu valdið mikl-
um usla. Hafa alls 2200 heimili
orðið fyrir skemmdum ai' þessum
sökum. Er óftazt, að Signa muni
enn hækka stórlega.
Áin Ems i Þýzkalandi hefir
vaxið nijög siðustu daga eðá um
einn og hálían metra.
í Svíþjóö er hins vegar mikil
fannkyngi og stafa af því marg-
vísleg vandræði. Samgöngur all
ar eru mjög erfiðar og íiggja
vt'ða alveg niðri. í Stokkhólmi
unnu 3300 nianns að snjómokstri
í dag. Kostaði snjómokstus'iiin
bæjarsjóð StohMiólms um 300
þús. kr. sænskar bara þe*man
eina dag.