Tíminn - 22.03.1959, Blaðsíða 6

6
' T í M I N N, sunmubginn 22 niarz 495*,
Útgefandl: FRAMSÖKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Llndargötn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Síml eftir kl. 18: 13948
SEXTUGUR:
Hannes J. Magnússon
Stjórnarfar Sjálfstæðisflokksins
í FRUMRÆÐU sinni á
flokksþingi Framsóknar-
manna vakti Hermann Jónas
son athygli á þeirri stað-
reynd, að' sú stefna í efna-
hagsmálunum, er nú væri
búiö við, væri stefna Sjálf-
stæðisflokksins. Honum fór-
ust m.a. orö á þessa leið:
,,ÞEGAR við vorum hér
á síðasta flokksþingi, stóð
þannig á ,að við höfðum mikl
ar áhyggjur út af afkomu
framleiðslunnar, eins og oft
hefir verið síðan ríkisstjórn
sú, er tók við 1942, leiddi
verðbólguna yfir þjóðina.
Kostnaður við framleiðsluna
var 1956 meiri en hún gat
staöið undir, og var því í
þann veginn að stöðvast. —
Sjálfstæðismenn vildu þá
greiða dýrtíðina niður eftir
þörfum, án þess að afla
þeirra tekna, sem fyrirsjáan
lega þurfti, fyrr en eftir reglu
legar kosningar 1957. Það er
mjög athyglisvert og sýnir
greinilega, hverjir nú
stjórna, að þá átti að beita
nákvæmlega sömu aðferð-
inni og nú er viðhöfð: Borga
niður verðið og lækka með
þvi vísitöluna eftir þörfum.
En í stað þess að afla jafn-
óðum þeirra tekna, sem til
þess þarf — og sannanlegt er
— er stofnað til stórra van-
skilavíxla á laun, en þær.
vanskilaskuidir á síðan að
inheimta með álögum á þjóð
ina eftir kosningar. —
Það er auðvitað vinsælt að
greiða niður verðiö og aug-
Iýsa það mikið — en leggja
ekki á almenning álögurnar,
sem þarf til þess aö standa
undir niöurgreiðslunum. En
þessa pólitík var Framsóknar
flokkurinn ófáanlegur til að
fallast á 1956 ,og hann var
það einnig nú.
Þessar vinnuaðferðir, sem
ég ieyfi mér að kalla svik-
samlegar við þjóðina, stefna
auövitað að því að áður en
varir verður að afla þeirra
tekna, sem a réttu þarf til
þess að halda framleiðslunni
á floti og greiða þau útgjöld,
sem stofna hefir verið til.
Við þetta skerðast iífskjör-
in frá því, sem var, meðan
verið var að safna skuldun
um. En þegar til viðbótar
kemur og í ofanálag að afla
tekna til þess að greiða
vanskilaskuldirnar, sem safn
azt hafa, er hætt við að kjara
skerðingin verði meiri en
auðvelt er við að ráða.“
HERMANN Jónasson sagði
síðar i ræöu sinni á þessa
leið:
„Eins og ég benti á áður,
er það stjórnarfar, sem viö
nú búum við, stjórnarfar
Sjálfstœðisflokksins. Svipað
þvl, verður það. Hann hefir
ekki upp á annað að bjóða.
Alveg sama aðferðin og
1956 — greiða niður en afla
ekki tekna. Niðurskurður á
framkvæmdum út, um landið
kemur svo á eftir, eins og
hjá nýsköpunarstjórninni.
Með því að hlaupa í felur
núna með sína stefnu og
setja aðra á oddinn, er Sjálf
stæðisflokkurinn frj álsari 1
því að ausa yfir þjóðina hin
um furðulegustu loforðum
og skrumi um þá paradís,
sem hann ætli aö skapa á
íslandi þegar hann taki við.
Þessi aðferð hans er alkunn.
Það kæmi mér alls ekki á
óvart, þótt lofað yrði meiri
framkvæmdum út um land
en nokkurn tíma áður. Þar
munu sjást hin furðulegustu
loforð um allar hugsanlegar
framfarir. — Þetta skrum er
allt borið á borð fyrir þjóð
ina — og um það allt verður
gerður furðulegur hávaði —
til þess að nota það, sem yfir
breiðslu yfir brelluna sjálfa,
gjörbreytingu i kjördæma-
málinu.“
STAÐFESTINGIN á því, að
Sjálfstæðisflokkurinn ætlar
að reyna að breiða yfir það,
að nú er fylgt hinni gamal-
kunnu stefnu hans, — niður
greiðslu, án tilsvarandi tekju
öflunar — fékkst strax á
landsfundi Sjálfstæðis-
manna. Ólafur Thors reyndi
þar aö koma þvi yfir á ríkis-
stjórnina og Alþýðuflokkinn,
að niðurgreiðslurnar hefðu
verið stórauk'nar og þvi vant
aði nú yfir 100 millj. kr.
í ríkissjóðinn. Vitanlega er
það stærri stjórnarflokkur-
inn, Sjálfstæðisflokkurinn,
er ræður mestu um þetta,
enda líf stjórnarinnar alveg
í hendi hans. Menn mega
ekki láta blekkjast af þessu,
heldur gera sér Ijóst, að
það er stjórnarfar Sjálf-
stæðisflokksins, sem nú er
búið við.
SjálfsíæSismenn ng áivarpið
HRÆSNI þeirra Morgun-
blaðsmanna riður ekki við
einteyming. Undanfarna
daga hafa þeir skammast
mjög yfir því, að komið hafi
fram ósæmilegur áróður
gegn andstæðingunum í þeim
tillögum flokksþings Fram-
sóknarmanna, sem lesnar
voru í útvarpinu. Hins vegar
hafi slíkt verið varast í til-
lögum landsfundar Sjálf-
stæðismanna.
í utanríkismálatillögu
landsfundarins, sem var les-
in í útvarpinu, er m. a. þessi
setning:
„Fundurinr; telur vel farið,
að vörnum landsins skyldi
ha’dið við, en ósæmilegt að
tengja þær við erlendar lán-
tökur með þeim hætti, sem
gert var.“
Sjálfstæðismenn vilja
þannig hafa aðgang að út-
varpinu til að bera fram raka
laus brigsl um andstæðing-
ana, en hófleg og rökstutt
gagnrýni þeirra má hins veg
ar ekki heyrast þar.
í DAG er einn kunnasti skóla_
maður landsins og einn hinn þjóð-
hollasti starfsmaður þess, Hannes
J. Magnússon skólastjóri á Akur.
eyri, sextugur að aldri, og er mér
bæði Ijúft og skylt að varpa til
hans nokkrum orðum af þvi tilefni.
Hannes J. Magnússon er Skag-
firðingur, fæddur að Torfumýri í
Akrahreppi 22. marz 1899. Voru
íoreldrar hans búandi hjón þar,
þau Magnús Hannesson og Ragn_
heiður J. Gísladóttir. Ólst Hannes
þar upp hjá foreldrum sínum fram
um tvílugsaldur, en fór þá í al_
þýðuskólann á Eiðum og síðan í
Kennaraskólann og lauk þar kenn-
araprófi vorið 1923. Gerðist hann
þá um haustið farkennari í Döluin,
en ári síðar kennari við barnaskól.
ann á Fáskrúðsfirði og starfaði þar
til ársins 1930, en fluttist þá til
Akureyrar og gerðist þar kennari
við barnaskólann, og hefir síðan
óslitið starfað þar, sem kennari,
yfirkennari og loks skólastjóri s.l.
11 ár. Han hefir því þjónað þeirri
stofnun í full 28 ár, og er 8. stjórn-
ari hennar á 87 árum.
Árið 1930 komum við Hannes J.
Magnússon alfarnir <til Akureyrar,
að barnaskólanum þar, sem það
haustHók til starfa í nýjum og
glæsilegum húsakynnum uppi á
Brekkunni. Munum við fyrst hafa
heilsazt þar og þekkt hvor annan
í söngsal skólans ■skólasetningar_
daginn. Það var mikill dagur í
lífi okkar beggja. Við munum báðir
hafa fagnað því að vera komnir
nær átthögunum og mega taka til
starfa við góð skilyrði, eftir því
sem þá gerðist, og fást við marg_
þætt og virðuleg verkefni í höfuð-
stað Norðurlands. Og vafalaust
höfum við báðir strengt þess heit
þennan dag, að duga vel og svíkj.
ast ekki um það sem okkur var til
trúað. Og ekki þurfti lengi að
kynnast kennarahópnum til þess
að sannfærast um það, að hann
hafði lofað sjálfum sér hinu sama.
Þetta var góður hópur, og varð
bráðlega svo samstilltur og sam-
huga, að fágætt mun vera. Þar
voru ekki taldar eftir stundirnar,
heldur um það eitt hugsað, hvernig
bezt mætti þjóna börnunum og
stofnuninni. Það var því óvenju.
lega ánægjulegt og örvandi að
vinna í slíkum áhugamannahóp,
jafnglöðum og viljugum til verka,
enda veittu aðkomumenn því þrá_
sinnis eftii-tekt og höfðu á orði.
Og einn þessara ágætu manna
var afmælisbarnið í dag, Hannes
J. Magnússon. Hann fór hægt af
stað, lagði ekki margt >til málanna
fyrst, íhugaði allt vandlega, en
lagði jafnan lið sitt þar að, sem
hann taldi til bóta, þótt það kost-
aði átök og erfiðk Og sökum
greindar sinnar, starfshæfni og
mannkosta, vann hann sér bráð_
lega traust samstarfsmanna sinna,
og góðum tökum náði hann þegar
á kennslustarfinu og sambúðin við
börnin var hin bezta. Mér var það
þegar ljóst, að Hannes var hug-
sjónamaður í kennarastarfi.
Að sjálfsögðu kemur nú margt í
hugann, sem gaman væri að rifja
upp frá þessum fyrstu starfsárum
okkar Hannesar J. Magnússonar á
Akureyri. En bezt mun þó líklega
fara á því, að hér verði sem fæst
af því fært.í letur. Þó verð ég nú,
þegar Hannesar er iminnzt, að geta
; um Flokkabekkinn svo nefnda,
sem til varð haustið 1932 og honum
trúað fyrir. Hafði ég það ár, í
Helsingborg, í fyrsta sinni kynnzt
skipulegri kennslu með vinnubóka.
sniði og igeðjaðist vel að ýmsu í
þeim vinnubrögðum. Þólti þá sjálf.
sagt að gera nokkra tilraun með
slíkt, en fara þó hægt í sakir. Því
var það, að ein bekkjardeild með
11 ára börnum í betri röð var tek-
in út úr venjulegri stundaskrá og
látin íara að mestu nýjar leiðir og
Hannesi falin þar leiðsögn og for_
sjá. Þetta var vandaverk, því að
hér var um nýbreytni að ræða, sem
varla mátti búast við að allir for-
eldrar barnanna mundu fella sig
við, þótt börnin kjmnu að gera
það. En þarna var kappsamlega
unnið og margt reynt, haldnii-
marg’r foreldrafundir og vel fylgzt
með starfi barnanna. .Cg sérstaka
athygli vakti sýning á v<nnu þess_
ara barna á vorin, því að þessi til.
raunadeild vann tvo vetur með
þesiu sniði. En þá var það, sem
vel hafði reynzt, látið smátt og
smátt seytla inn í hið almenna
kennslustarf.
Þessi tilraunabekkur varð skól-
anum að miklu gagni og kennar.
anum til sóma, enda sinnti hann
•starfinu af frábærri lagni og trú-
mennsku. Dómgreind hans reynd_
ist örugg á gildi eins og annars,
sem fengizt var við, en urnbóta.
viljinn óbilugur. Og það hygg ég,
að Hannes rnuni sjáifur telja sig
hafa margt lært í starfi og stjórn
þessa vetur, sem hann fékk að
starfa alveg sjálfstætt og kanna
og reyna nýjar leiðir. |
Hannes J. Magnússon er í
fremstu röð þeirra skólamanna,
sem telja þátt uppeldisins í skóla-,
starfinu mestu máli skipta, og sé
þó hinu nauðsynlega og sjálfsagða
fræðslustarfi sinnt svo sem efni
standa til. En um fram allt þurfi
skóli að vera mannbætandi stofn_
un, hafa góð áhrif og festa hollar
venjur. Og að þvi hefir hann reynt
að vinna eftir megni, bæði innan
skóla og utan. llann hefir líka
fylgzt vel með því sem gerist á
þessu sviði hjá nágrannaþjóðum
okkar, eigi aðeins með lestri blaða
og bóka um þau efni, heldur einnig
.með því að fara utan sjálfur, oftar
en einu sinni til þess að kynnast
því af eigin sjón, og hefir skóli
hans án efa haft gott af því.
Hann er mikill áhugamaður um
bindindismál, sem kunnugt er, og
rná þar úr flokki tala sem alger
bindinismaður á vín og tóbak.
Iíann stofnaði snemma á AkurejT-
arárum sinum barnastúkuna Sam.
úð, sem enn starfar, og hefir varið
geysimiklu starfi í þágu barna á
þeim vettvangi. Og í forystuliði
hinna eldri í Góðtemplarareglunni
hefir hann verið alla tíð, auk þess
skrifað mjög mikið um bindindis.
málin og tekið saman bækur til
lestrar og fræðslu um þau. Og
. sterkur málsvari bindindis hefir
hann jafnan verið á fundum og
þingum, auk þess sem hann sat um
árabil i framkvæmdarnefnd Stór-
■slúkunnar, og beitti sér þá einkum
fyrir fræðslustarfi í þágu hinnar
uppvaxandi kynslóðar.
' Allt þetta mikla starf, og fleira
ótalið, hefir kostað mikinn tíma,
verið áhugastarf, sem allt lenti á
frístundunum, því að ekki voru
skyldustörfin sett á hakann. Sam_
. vizkusemi og trúmennska í störf-
1 um er honum í blóð borin.
Eins og alþjóð veit, er Hannes
! J .Magnússon all mikilvirkur rit.
höfundur. Hafa bækur hans fengið
yfiileitt góða dóma. Hefi ég ný_
lega getið þessa lítillega hér í blað-
inu og s'kal því ekki fjölyrt frekar
um það nú, en þó aðeins minnzt
þess, hve rniklu af tíma sínum
hann hefir varið til þess að rita
fyrir börn. Hann hefir samið
margar sögur og æfintýr handa
börnuni, sem eigi aðeins hefir ver_
ið skemmtilegt lestrarefni og sumt
af því lystilega ritað, heldur og
allt miðað við það að vera fræð-
andi og mannbætandi. Það er því
óhætt að mæla með slíkum :>ókum,
enda hafa þær verið mikið lesnar,
þvl að höt'. er einkar lágið að láta
söguna eða æfintýrið flytja jafn.
framt margt íhugunar. og> 'umtals-
efnið, og verður þetta ,þá hin fróð.
legasta lesning. Og það er a. «n. k.
víst, að görótt er hún ekki
Og svo hefir Hannes J. Magnús-
son um aida.fjórðungsskeið gefið
út barnablaðið Vorið, og framan
af árum ritað það einn að mestu,
en Eiríkur Sigurðsson skólastjóri
með honum hin síðari 'ár. Þefcta rit
hefir verið fjölbreytt að efni og
mikið lesið, fiutt fjölda góðra
greina og riígerða og nilkið af
margs konar skemmtiefni handa
börnum. Mun t. d, sennilega ekk.
ert ísl. rit geyma meira af smá-
leikritum og sýningum fyrir börn
en Vorið. Ég efa ekki .að rit tþetta
hafi veitt börnum marga ánægju.
stund og haft fræðandi og bæt'andi
áhrif.
Snernma á Akureyraráruia okkar
Hannesar var oi't mikið rætt um
nauðsyn þess, að gefið væri út rit
handa foreldfum, sem einkum fjall-
aði um vanöamál uppalandans og
væri til fræðslu og leiðbeiningar.
Var um þetta raétt við hin aimennu
samtök kennara, er þá stóðu í
ströngu með að haida úti riti stétt-
arinnar, og töldu, sem rétt var, að
ógerlegt væri að sameina s-li'k rit í
eitt, en getu skorta til útgáfu
tveggja riía. Lá þetta svo niðri ura
hríð en gleymdist þó ekki. En er
hernámið skall yfir og vandamal
uppeldisins urðu bersýnilegri og
flóknari, hófst Kennarafélag Eyja.
fjarðar handa um útgáfu hins iim-
talaða rits í áxsbyrjun 1942, og
nefndi það: Heimili og skóla. í for_
mála taka úigefendur fram um tiL
ganginn:
„-------Það er mála sannast, að
oft er þörf en mi er nauðsvn á því
að glæða og dýpfca skilning maima á
vandamálum. nppeldisins, að efla
þjóðræktar- og þengskaparhiugann
og auka og treysta samstarf heimila
og skóla til þess að ala upp dreng.
skaparmenn og batnandi. Hættur
samtíðar vorrar kalla alla góða ís-
lendinga til' starfa á þennan vett-
vang. Og þvi er það, að K. E. hefir
‘ásett sér að gera þessa tilraun, og
sendir nú þetta litla rit út í þeirri
von, að þvi verði. veitt brautargengi,
og að því auð!nisit að verða vísir að
miklu stærra og betra riti, sem ætti
fyrir sér að komast inn á hverí: heim-
ili í landinu
Er þessa upphafs getið hér í af-
mælisgrein am 1I.J.M. vegna þess,
að hann var upphafsmaður og
einna ódeigastur til þess að hrinda
ritinu af stað, og gerðist líka þá
þegar ritsfjóri þess og hefir verið
það alla tíð síðan. í full 17 ár
hefir rit&tjórinn fórnað þessu riti
miklum tíma og sýnt því frábæra
alúð og umbyg.gjn, og sáralitla
þóknun fyrir þegið. í ritið hafa frá
■upphafi margir góðir menn ritað,
þótt ritstjórinn muni líklega eiga
þar drýgstan hlut. Þar er þvi sam.
ankomið mikið og margþætt efni
um uppeldis- og skólamál. Mun
hver og einn, sem flettir blöðum
þess í dag, veriýa þess áskynja, að
jafnframt því .se<m þar er skyggnzt
til starfs og síefna annars staðar
og margt gott cxg nytsamt þaðan
flutt, þá er ailur grunntónn þess
fyrst og fremst. þjóðlegur og kristi.
legur. Það er maðurinn og samfé.
lagið, sem rækta.þarf, bvað sem
öllum „stefnum" og straumum líð-
ur. Ilinn kristilégi og siðlegi þátt
ur þarf og á að vera hinn vígði
þáttur í allri voðinni, ef vel á að
fara. Má segj-a að þetta hafi jafnan
verið mergur þess lífsskilnings og
málflutnings, er ritið hefir frá upp-
hafi viljað hlynnia að. Og það hsfir
verið hógvær og góður boðberi
milli heimila og skóla og kennur_
unum hollur vinur. Og vissulega
myndi starfi þeirra vera það nokk.
ur ávinningur að sem flestir for-
eldrar læsu það, og ætti það þess
vegna að komast inn á fleiri heim.
ili en því hofir tekizt enn sem
komið er.
En þetta er nú kannski önnnr
(Framhald á 8. síðu).