Tíminn - 21.04.1959, Qupperneq 6

6
T í M I N N, þriðjiníaginn 21. apríl 195!).
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstoíur í Edduliúsinu vi3 Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eflir kl. 18: 13948
Örjmfaráð Breta mega ekki veikja
úthald og stillingu íslendinga
LOKS hefur nú borizt
svar frá brezku stjórninni við
mótmælaorðsendingu ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar í
tiiefni af því, að brezkt her-
skip hindraði íslenzkt varö-
skip, er það ætlaði að taka
brezka togarann Carella, er
var að ólöglegum veiðum 8,5
míiur innan íslenzkrar fisk-
veiðilögsögu, þ.e. innan við
fjögra mílna fiskveiðimörkin
gömiu. Svar brezku stjórnar
innar barst ekki vonum fyrr,
þar sem mótmælaorðsending
islenzku rikisstjórnarinnar
var afhent brezka sendiráð-
inu 26. marz, en svar brezku
stjórnarinnar var ekki afhent
hér í stjórnarráöinu fyrr en
18. apríl.
Við það hefði ekki þurft
neitt að athuga, þótt nokkur
dráttur yrði á svari brezku
stjórnarinnar, ef það hefði
verið I samræmi við hinn svo
mjög rómaða drengskap
Breta og áhuga þeirra fyrir
rétti og frelsi smáþjóðanna.
Þvl miður er hvorugt þetta
að finna í brezka svarinu.
Bretar eiga, líkt og ýmsir
aðrír, fleira en drengskapinn
og réttlætiskenndina í fór-
um sinum, eins og hin blóði-
drifna nýlendusaga þeirra
ber vott um. Það er þvi mið-
ur sú hlið Bretans, sem snýr
að íslendingum í þessu máli
og gleggst kemur fram í um-
ræddu svari brezku stjórnar
innar.
BREZKA stjórnin segir
blákalt í svarj sínu, að Car-
ella hafi ekki verið innan
fjögra mílna fiskveiðimark-
anna, og þótt togarinn hefði
verið það, væri það ekki brot
að dómi hennar, því að hún
viðurkenni ekki nema
þriggja mílna fiskveiðiland-
helgi við ísland. í reynd eru
Bretar búnir að viðurkenna
fjögra milna mörkin árum
saman, en nú þykist brezka
stjórnin ætla að hafa þau að
engu vegna þess, að íslending
ar hafa vogað sér að nota
rétt sinn frekar en það.
Hér er augljós tilraun gerð
til að reyna að kúga íslend-
inga til undanhalds í land-
helgisdeilunni. Brezka stjórn
in gerir sér bersýnilega von-
ir um, að íslendingar glúpni
ög láti undan, því meiri ólög
um sem hún beitir og færir
sig meira upp á skaftið í ó-
svífninni.
Slíkt hefði ekki þýtt að
bjóða íslendingum áður og
það er líka þýðingarlaust nú.
Það mun aðeins stæla þá í
þvi að víkja hvergi fyrir
hinu brezka ofbeldi.
SVARI brezku stjórnar-
innar lýkur á þann veg, að
vilji íslenzka stjórnin koma í
veg fyrir að slíkir atburðir
endurtaki sig, skuli hún
beygja sig fyrir skilyrðum
hennar og láta málið annað-
hvort ganga fyrir Haagdóm-
stólinn eða fallast á bráða-
birgðasætt — Færeyinga-
samninga — fram að land-
helgisráðstefnunni næsta
vor.
Hér er vissulega fylgt regl
unni: Peningana eða lífið.
Annað hvort verðum við að
beygja okkur fyrir skilyrðum
Breta eða 'þeir halda áfram
að beina byssunum að okkur.
Enginn Islendingur á í
vanda með að svara þessari
ögrun Breta. Hvert ríkið á
fætur öðru hefur fært út
landhelgi sina í tólf mílur og
fengið hana beint og óbeint
viðurkennda, án þess að hafa
spurt Haagdómstólinn um,
hvað væri rétt í þessum efn-
um. íslendingar, sem hafa
meiri þörf en nokkur önnur
þjóð fyrir tólf mílna fisk-
veiðilandhelgi, geta ekki og
mega ekki sætta sig við, að
mál þeirra sæti hér einhverri
annarri meðferð en hinna,
sem eru öflugri og geta því
varið landhelgi sína. Til við-
bótar þessu, væri það svo
hrein fjarstæða að vísa mál-
inu til Haagdómstólsins, þar
sem eftir rétt ár verður hald
in alþjóðleg ráðstefna til þess
að ná samkomulagi um þessi
mál. Sams konar fjarstæða
er líka það, að þangað til
verði samið um það við Breta
að hér skuli gilda einhver
önnur minni landhelgi en ís
lendingar hafa með fullum
rétti ákveðið. íslendingar
hefðu aldrei, fyrr né síðar,
beygt sig jafn smánarlega
fjnir ögrunum og ofbeldi en
ef þeir litu við því eitt ein-
asta stundarkorn að kné-
krjúpa þannig hinu brezka
ofbeldi.
FYRIR íslendinga er
ekki nema eitt að gera í þessu
máli: Halda fast á rétti sín-
um og víkja hvergi fyrir of-
beldinu. Þeir mega hvorki
missa úthaldið né stilling-
una. Hefja þarf skipulega
sókn til að kynna öðrum
þjóðum sem bezt málstað
íslendinga og það ofbeldi,
sem Bretar beita íslenzku
þjóðina. Allt kapp verður að
leggja á að undirbúa sem
bezt málflutning íslands á
landhelgisráðstefnunni vorið
1960 og tryggja þar sigur
tólf mílna fiskveiðilandhelg
innar. Allar þær ráðstafanir
sem gerðar verða þangað til,
verða að miðast við', að mál-
staður okkar verði sem sterk
astur þar.
Ef íslendingar standa fast
og vel saman í málinu, þarf
ekki að efast um úrslitin. —
Öll þróun alþjóðamála er ís-
lenzka málstaðnum i vil. Hér
þarf ekki annað en úthald
og stillingu til að sigra. Það
veit Bretinn og því beitir
hann örþrifaráðum til að
knýja okkur til undanhalds
áður en landhelgisráðstefn-
an kemur saman.
ERLENT YFIRLIT.
Hlutlausar
Atburíirnir í Tíbet hafa haft mikil áhrif víða í Asíu
A LAUGARDAGINN var, birti
Dalai Lama og Chou en Lai nær
samtímis yfirlýsingu um brott
för þess fyrrnefnda frá Tíbet. í
yfirlýsingu, sem :Dalai Lama flutti
á blaðamannafundi í Tezpur í Ind-
landi, skýrði hann frá því, að
hann hefði íarið .af fúsum og frjáls
um vilja frá Tíbet, því að hann
hefði ekki lengur getað unað of-
ríki og samningsrofum Kínverja.
Chou en Lai, sem fjutti ýfirlýsingu
sína í kínverska þinginu, hélt því
hins vegar fram, að Ðalai Lama
hefði verið neyddur til þess af
uppreisnarmönnum að fara frá
Tíbet. Samkvæmt frásögn Chou en
Lai hefðu Kínverjar haldið alla
samninga við Tíbetbúa og forðast
allar yfirtroðslur, en hins vegar
neyðst til að grípa til vopna gegn
uppreisnarmönnum. Uppreisnin
hefði verið kveðin hiður og Tíbet-
búar fögnuðu ósigri uppreisnar-
manna, er mvndi gera 'Dalai Lama
fært áð hverfa aftur heim.
HJÁ því ínun ekki fara, að þe.js
um tveimur ósamhljóða yfirlýsing
um verður veitt mikil athygli í
Asíu. Það er líka alveg víst, hvor
um þeirra Dalai Lama og Chou
en Lai verður trúað betur. Buddha
trú er mjög útbreidd um alla Suð
austur-Asíu og hefur sterk ítök
meðal fylgismanna sinna, senni-
lega enn sterkari en t.d. kaþólsk-
an hefur meðal áhangenda sinna.
Meðal Buddhatrúarmanna er litið
á Dalai Lama sem einn heizta and
legan leiðtoga þeirra og orð hans
eru ekki véfengd, því .að allt upp
eldi hans miðast að því að hann
ástundi sannleikann. Það er því
alveg víst, að með'al Asiumanna
verður Dalai Lama betur trúað en
Chou en Lai.
Það gefur líka nokkra hug-
mynd um, hve mikið er álit Dalai
Lama meðal Múhameðstrúar-
manna, að kínverskir kommúnist-
ar yilja ekki veitast gegn honum
persónulega, heldur kenna öðrum
um brottför hans frá Tíbet. Þstta
er engan vegin .gert vegna áhrifa
Dalai Lama í Tíbet, heldur alveg
eins eða öllu heldur vegna áhrifa
hans meðal Buddhatrúarmanna
víðs vegar í Asiu.
EBLENDIR blaðamenn, sem
undanfarið hafa ferðast um Asíu,
láta yfirleitt uppi þá skoðun, að
uppreisnin I Tíbet og ofbeldi Kín-
verja þar, hafi haft í för með sér
svipaðan álitshnekki fyrir kín-
verska kommúnista meðal Asíu-
þjóðanna og uppreisnin í Ungverja
landi hafði fyrir Rússa meðal
Evrópuþjóðanna. Þetta giidir þó
kannske alveg sérstaklega um hin
ar Uiutlausu þjóöir í þessum hluua
heims. í nær ölium blöðum hinna
blutlausu landa, nema kommúnista
blöðunum, hefur framferði Kín-
,verja í Tíbet verið fordæmt. í
mörgum blaðanna eru dregnar af
því þær ályktanir, að framferði
kommúnista sýni, .að þeir séu jafnt
andvígir trúarbragðafrelsi og frelsi
smáþjóða. Meðal Buddhatrúar-
manna er ekki sist lögð áherzla
á hið fyrnefnda.
í ÝMSUM nágrannalöndum
Kína, t.d. Thailandi, Burma og
Japan, benda blöðin 'á, að fram-
ferði Kínverja í Tíbet sanni, að
þeir vilji færa yfirráð sín út fyrir
landamæri Kina, og bezt sé að
menn átti sig á því í tíma.
Einn helzti talsmaður hlutleysis
stefnunnar í Asiu, Sihanouh for-
sætisráðherra í Kambodíu, befur
sennilega lýst einna greinilegast
þeim áhrifum, sem atburðirnir i
Tíbet hafa haft i Suðauslur-Asíu,
þegar hann komst svo að orði:
Samtilvist Kína og Kambodiu bygg
ist á því, að löndin eiga ekki sam
eiginleg landamæri.
YFIRLEYTT benda fréttirnar
frá Asíu lil þess, að eftir þá at-

Nehru og Dalal Lama 1954
burði, sem hafa gerst í Tíbet,
verði viðhorfið til kommúnista
verulega annað en það var áður.
'Sú velvild. sem kinverska bylting-
in átti þa.r áður hjá ýmsum öðrum
en kommúnistum, hefur þorrið. —
Menn sjá kommúnismann líka í
öðru og rcttara liósi en áður. Iiann
hefur komið til dyranna í Tibet
sem yfirgangssöm heimsveldis-
stefna og er að því leyti illfengari
en hin gamla nýlendustefna
Evrópuþjóðanna, að hann lætur
ekki einu sinni trúarbrögðin í
í'riði. Þótt kommúnistum hafi tek-
ist að brjóta niður hinar veiku
varnir Tíbetmanna, hafa þeir með
yfirtroðslum sínum þar reist
gegn sér annars staðar nýjar, öfl-
ugar varnir, er vel geta átt eftir
að breyta Cjórnmálþróuninni í
Asíu.
Viðleitni kommúnista til að
verja framferði þeirra í Tíbet hef
ur hingað ti) reynst misheppnuð,
eins og t.d. hip 'áðurnefnda yfir
lýsing Chou en Lai um naúðungar
flutninginn á Ðalai Lama frá Tíbet.
Helzt hafa þeir getað hjálpað sér
með því. að \nina í það, að Ohaing
Kai Shek hafi lýst fylgi sínu við
uppreisnina i Tíbet. Áreiðanlega
hefur Chiang Kai Chek gert frelsis
hreyfingunni i Tíbet ógagn með
þessum vfirlýsingum sínum, því að
sennilega er- hann nú óvinsælasti
maðurinn i Asíu. Kommúnistum
mun 'þó ekki níúgja áðstioð hans
til þess að draga athyglina frá
því, sem gerzí hefur í Tíbet.
Þ.Þ.
Brezka stjórnin ver
landltelgisbrðt Caretla
OsvífiS svar viíi mótmæium Islendinga
Utanríkisráðuneytinu barst sl.
laugardag svar brezku ríkisstjórn-
arinnar við mótmælaorðsendingu
þeirri, sem ráðuneytið bar fram
við brezka sendiráðið 26. marz s.l.,
er brezkt herskip hindraði varð-
skipið Þór að taka togarann Car-
ella, sem sta'ðinn var að ólöglegum
veið.um á Selvogsgrunni um 8.5 sjó-
mílur innan íslenzkrar fiskveiði-
lögsögu. Jafnframt því, sem borin
voru fram harðorð mótmæli vegna
atburðar þessa, var þess krafizl af
hálfu ríkisstjórnar íslands, að
i brezka stjórnin gerði þegar í stað
í ráðstafanir til að hið íslenzka varð-
skip gæti haldið áfram töku land-
helgisbrjótsins eða honum snúið
við til íslenzkrar hafnar til þess
i að íslenzkur dómstóll gæti fjailað
um mál hans.
í svari sínu, sem sendifulltrúi
Bretlands í Reykjavík afhenti ut-
anríkisráðuneytinu s.l. laugardag
(18. apríl), endurtekur brezka
stjórnin fyrri yfirlýsingar um áð
hún viðurkenni ekki fiskveiðilög-
sögu íslendinga utan þriggja mílna
landhelgi og véfengi því rétt ís-
lenzkra varðskipa til þess að taka
erlend skip „á höfum úti“, eins og
það er orðað, eða veita þeim e'ftir-
för, nema um sé að ræða brot,
sem framin séu innan þriggja
mílna landhelgi.
Brezka stjórnin heidur því og
frarr.. að togarnn Carella hafi ekki
verið Innan íjögurra míina mark-
anna samkvæmt reglugerðinni frá
1952 um fiskveiðilögsögu íslands,
og neitar því að viðurkenna stað-
setningu togarans samkvæmt mæl-
ingum hins íslenzka varðskips.
Þá neitar brezka ríkisstjórnin að
verða við kröfunni um að mál tog-
arans verði íjallað af íslenzkum
dómstólum, þar eð hún telur að
reglugerðin um 12 mílna fiskveiði-
lögsögu íslands sé ógild áð alþjóða-
lögum. Verrnl isú, sem hið brezka
herskip veitti togaranum hafi ver-
ið utan þriggja sjómílna yfirráða-
réttar íslands og því heimil sam-
kvæmt alþjóðalögum, en auk þess
sé það ekki á valdi brezku stjórnar-
innar að fyrirskipa brezkum fiski-
skipum að hakla til erlendrar
hafnar.
Loks tekur brezka sljórnin
fram, að hún telji líklegustu ieið-
ina til þess að koma í megi í veg
fyrir að atburðir sem þessi endur-
taki sig — mcðan ekki liggi fyrir
niðurstaða væntanlegrar alþjóða-
ráðstefnu vorið 1960 um réttarregl-
u" á hafinu — að fundin verði
bráðabirgðalausn varðandi fisk-
veiðar hér við land, annaðhvort
með samningaviöræðum eða með
því að vísa málinu til alþjóðadóm
stólsins.
Utanrikisráðuneytið,
20. apríl 1959.