Tíminn - 21.05.1959, Page 7

TÍMINN, fimmtudaginn 21. niaí 1959.
7
Þróun rússneska ballettsins er orð-
in löng og hefð hans fastmótuð
„Hvað langar þig mest til
að sjá í Sovétríkjunum?"
Þessa spurningu lögðu bæði
kunningjarnir og ég sjálf
fyrir mig þegar afráðið var
að við hjónin og tveir íslenzk
ir íistmálarar þekktumst hið
góða boð um að dveljast
nokkurn tima í Sovétríkjun-
um um það leyti, sem ís-
lenzka myndlistarsýningin
yrði opnuð í Moskvu.
Æði mörgum eru stjórnmálin
og þjóðiiinutagið . ali'taf efst í
huga þegair rætt e:r um þennan
heimshluta og mömnum hættir
kann'ski til að gagnrýna margt
þar harðar en annars staðar
Vegma þess, ta@ þair hefir verið
í mótun annars konar þjóðféiags-
kerfi en ríkjandi er hjá okkur.
En tii þess a’ð g'era sanmigjairniain
samanburð á þjóðfélögum þarf
mikla þekkingu og kuininugleika,
ekki aðeins á nútíðimni heldur og
alveig sérstiakleg-a á fortíðininii,
vita frá hverju horfið var og geta
þa'mnig dæmt um hvort um laf'tur-
för eða fraimför er að ræða, Að
öðrum kosbi verður allit mat yfiir-
horðsiegt og eiinsikis virðii.
Ég ®kal hreiniski'limisl'ega játa fá-
fræði rnína í öliu sem lýtiur a@
högum mamna í hinu foma keis- j
aradæmi Rússlandi og haldliitlia
þekkingu á hagkeirfi kommúiniism-!
e'nis. En þær spurmir þóttist ég
hafia af þróun tveggja listgreima
lijá þjóðum þeim, sem Sovótríkim
byggja — dainsi og tónlúsit — að
þar imiyndi vena margt að sjá og
heyra, sem endlaist mætti ieng,ur
en til stundargleði. Því beimdust
Frú Sigríður Thoriacíus heimsækir hið fræga
BolshoMeikhús í Moskvu
isúLniairöðum að stóru tongi og
inmii loga gúltaar skreytingar á
hvitum veggjum svo að aðeins
þrír Ijtitr sjást: hvítt, gyllt og
rau'bt, en sælti og tjöld fyrir stúk-
um eru öll ra,uð. Ekki þarf lanig-
®n veg að gamga, frá þessum veg-
legu húsákyninum, sam nú eru
senn hundrað ára gömul, þar til
komiið er in,n í húi'agarð, sem um-
krtagdiur er fjögurra hæða hús-
um, gulmákvðuim. Á einu þeirra
stendur á dyiras'taf: „Ballsttskóli
Bol'shoilejkhússims í Moskvu“.
Eiinmig þe.tta hús er nær aldar
gia'm'ailit, og þótit nú sé hljótt í
húsagíarð'inruim og hálfbráðin snjó-
ikonnGn þyrlist um okkur, má vel
hugsa sér þann ys og þys, sem
hór miuni veria þá daga, sem aug-
lýs’t eir, að nú verði valdir einir
þrjá'tíu nemenidur í byrjeindabekiki
dainsskólain's og fimmtán hundi'uð
umsasikjendur stjákla á gönguan
og í gairðtamm, ásamt taug'aóstyrk
um mæðrurn og feðrum. „Þá daga
íaila hér miörg tár og mörgum
fininslt óg vera veirsba m,am,neskja
í hehni“, sagir Yelsna, Bacharm-
ikova, hm gMIegia og fyrirmainm
loga fo'rsíöðukona þeissarar virðu-
legu stofnuinBir. „Nú sikukun við
gamiga um s'kióiamn og siðan g,etið
þið -spurt. miig hvers' sem þið
óskið“, héit hún áfiram.
Við göngum upp marmaria'S't'iga
inn á hrjúf trégólf í löngum görng
'um. Hljóðfæraisiláttur, háttbuinidlð
fótaitak, fyrirskipainir, heyrast ó-
Ijóst b'a'k. við tokiaðar dyr í öliujm
á'ttum. Fors'töðukona ber á eimar
dyimiar og við ikonnum fyrst 6mm
í aail þar sem 10 drengir 12 ára

Hin fræga iistakona Galino Ulanova sem Odette i Svanavatninu.
mínar. persónul'egu ósikir etaikium ■
Bð því að fá ,að kynmaat semj
íLeciiu á því sviði og sitóð ekki á,
að ges'tgjafar yr'ðu við þeirri ósk. j
Auik þelara 'tóinl'eiikai, isöngleikjia
o gdanssýninga, sem við fengum
hvarvetnia að sjá, fengum við Hkia
©@ heimsækja þrjár kunmusi'u
nien;nit!a'3tofnainiir í tónlist og damisi,
þ.e. baliettskókna í Moskvu og
Leni'ngnad og tónli'stamhásikólanin í
Ltíniinglrad. Langiair mig aið segja
Ltiillega frá heimsók'ninini í þess-
ar stofnámir og þau leikhús, sem
náteingdust eru þeim.
BciHettskéli Bolshoi- i
leikhússins
Bolshoi-leikhúsið í Moskvu snýr
giamlúr eru áð æfa klas’sískain
dans. Þeir hafa þegar' verið tvö
ár í skótenum og æfa ýmist við
slá eða á miðju gólfi. Vöðvar
tjtna og spenimaet í grönnium líköm
um, þeta S't'aaa á símar eigim
lnreyftagar í ispegli, sem nær yfir
lalllliHini lamlnia'n1 leind'aivegg siailariins'.
Leijflsiögukofflai oklkar og túikuir,
frú . Ni'nia Kamasyova, er fyrrver-
amui dansmær og hef'.r sjálf fieng-
ið dá'ns'uppeldi sútt í þessari stof'n
un. „Sjáðu þenímain — amimain frá
hægni — hainim verður góð'ur.
Líttu á línurmiair — og höfuð-
bur@ii)nm.“
í kennslustund
Frú Bocharmikova bendir okk-
YELENA BACIIARNIKOVA
uir að koma, við ikveðjum og læð-
umsit út og taim í ainmian sal. Þair
6ru áitt'a telpur/þrefctán á-ra garniÞ
ar með flétitur váfið'ar um höfuð,
íremuir smávaxmair og granmiar.
Kennslukoina þeitaxia eir Lidia Raf'a
i.lova, ein af mörgum, sem fyrst
vair n,emaindi í þe'ssuim skólá', síð-
an dansmær í BoIshoi-leikhúsimu
í möng ár og geirðisit svo keminaini
þegair aldur færði&t yfir hania.
Hún er glæsileg kom'a, svipmdikil,
nokkuð harðleg. Húm bendiir mér
á itelpuna1,' sem hún telur efnileg-
asta í þessuim hópi og þegar á
k'eininslustun'dinia líður er svo að
sjá að einmitt hú(T1 verði fyrir
hörðus'tum ákúrum. Eitt sinm gekk
Riafailova áð hen'ni, sló á fóitimm á
henni og smérii upp á hamn tiil
þess að fá fraim þá sveiigju, sem
hen'n'i likaði. Og emm höldum við
áfinarn og föirum nú imn til mem-
end'a, sem <situinidiaJS hafa dainis-
nám í sjö ár og eru þar s'amiam
piiitar og síúikur vegna veikiinda-
forfalila keminiaira. Eta stúlka er
öðnuvísii klædd en hirniar. Hún er
komim að lokaprófi og fær að
æfai aukalega vegma þess, að bú-
ið er að velja, hamia til að fara
lil Vínrborgiar til ,a@ d'amsia.
Kenlnislukomam er þétitvaxin, ófrið,
dáfllítið hjólbetaiótt, á fremur
kluinmiafegum skóm, og ég er að
velba fyrif mér, hvernig þessi
mainmieskja geti keninit ballett. Þá
gegnur hún fram fyrir nememd-
uirna og fer að ú'tskýra, næs,tu æf-
ingu. Handleggirnta sveiflast með
ótrúlegum yimddisþokka, hún rís á
'tærimar á sólaþykku skónum og
áður en varir er hún búin að
sýna hverja hreyfinguna ann-arri
fegurri og fulikomnari. En þegar
húmi stendur kyii’r, er hún einis og
fcræklótt tré. „Eirnn bezti fcemmaini
skólialms, Cherkasskaya“, hvíslar
Nimia að mcr. „Og sjáðu þenmam
pilt, hann er bróðir daínsarans
Viaisov — hvíli;kiq|r vöxtuir." Og
Yið aaimeinumst í hrifnimgunni
yfiir glæsileika hirns unga manms,
sem þegar svífur í stökkum, eiims
og þyngdarlögmálið tiái ekki til
hamis.
330 nemendur
í þessum ballettskól'a er,u alis
um 330 nemendur. Flestir koma
þamgað tíu áina, g:m:]:r og útskrif-
aisit aíð jafn'aði 18 ára gaimlir. Fyinir
kemur þó að eildiri nieimendur eru
! teknlilr í skólainm, ef þeiir sýma
vettjuSega m'iklla hæfilekia. Frá
Albaníu komu t.d. þrír piit'ar og
þrjár stúlkur 15—16 ára gömul.
Þau höfðu aldirei séð 'kllaissísikam
bail'ett, en þjóðdiamsa höfðu þau
iðkað í áhuigamiainnahópuim. í
|í'imm ár ■kepptust þa-u við alhlliðla
|,iíáin í Bolshoi-balletlt'sikótem'um og
útskrifuðust öll þaða mmeð ágæt-
■um vibnisburði, ekki aðeimis se:m
fullgild'ir danis'arar, heldur einimiig
sem kennarar og balletthöfundar.
í æskulýðshöllum í Sovétríkjunum
cru mjög víða, dainishópar áhuga-
manlnia og á n'okkuirxia áina fresiti
háilda þeir mót og fceppníi í
Mpslkvu. Ári'ð 1957 var slifct mót
síðasit haldið og þá fangu þrjár
telpur og einn drengur iinmgöngu
í Bol'shoi-skólamn vegna þess hve
ótvtaæða hæfileika þau sýndu.
En ekki verðia al'lta sólódainsar-
ar, sem gegnum þeninam straniga
skól'a komast. Margir snúa sér að
kenn'sliu, semja dansa og stjórma
ballettum. Verksviðið er vítt, því
að ballett er iðkaður í flestum
ríkjunum og þó að víða séu dams-
skólar utan stórborganna tveggja,
sem við heimsóttum, þá er oft
óskað efitir fólki frá þessum tveim
ur höfuðstöðvum hims klá'ssíska
ballétts: Moskvu og Lenimgrad.
Eitt ár útsk'nifuðusit 20 ,nemendur
frá Bol'shoi-skólanum og fóru þeir
alliir 'til Novosibirsk til þes:s að
stofna- þa-r ba'Ilett. Er sá balletit
í mik'lum uppgamgj og hefta ■eitar-
mitt nú nýlega frumsýnt nýjan
ballíett í kínverskum stí'l, sem siam
tain viair þar á sifcaðnum, bæ&i dans-
imn og tónlis'tin. Kínver'sikur dainis-
ari vair þeám fcil leiðbei'ningar ulm
sviðse'tintagu.
Af hverjum 36—40 niemendum,
sem eru í sama aldursflokki, út»
skrifas't að jafnaði 28—30. Flestír
sem heltast úr lesti'nmi hafa hætt
í fyrsitu bekkjum, oft vegna þess,
'fjð þeir verða s'tæxri em hæfilegt
þykta í d'amsimm. En þeir, sem í
gegn komast, eru ekki aðeins bún-
ir a'ð ljúkai nárni þegar þeir út-
skrifaat, heldur hafa þeár þegar
’tekiið þátt í svo mörguni sýning-
um, að þeir eru orðnta sviðvanár
lis'tamemn.
Stytzti námstími 3 ár
Nám í Bolshoh'kólianum er
eigtafega þrenms konar, klaissísk-
ur dans, nýtízku „karakter"
d. ans og þjóðdamsar og fer náms-
'timi nokkuð eftilr því, hvort nem-
endur leggja sitund á aðei'nis eina-
þessara greta'a eða fleiri. Muin
stytzti nám'jitími1 vera þrjú ár, ef
e. m'gönigu eru itekn'ir þjóðdamisar.
Öll er kennslla ókeypis og þeir
memendiur fá styrki úr sérs'tökum
’sjóðum, sem þess þurfa. Fyriir
nemendur, sem heimiifi eiga utam
borgari'mn'ar, er heimavis't og allita
memendur læra almemm sikólafög
jafnhliða danisinuim. Þar að auki
verða þeta að l'æra’ sögu himnia
ólíku d'ámsgreimia og kum'na sfcil á
öllu því er þa'rf til að skapa hið
rétta laindrúmsloft hvers tímabils,
sem datosiinm á að sýma. Þeta verða
að læra látbragðsleik og að setj,a
sig í spor hverrar þeirrar per-
sónu, sem þe.im er falið að sýna
á lejik'srviði, skapa sérkemn'i og
bei’ta kumnátitu sinimi á persónuleg
ain hátt. Og eims og ég gat um
áðan, þá venjast unglingarnir
jafnhlilða námimiu á að taka þát't í
sýrtingum Bolshoi-leiikhússins,
auk þess s.em þeir setja á svið
eigim sýnta'gar.
Alveg eiims og það þarf mi'kla
þekkin'gu og nákvæmni til að
veljB réttu um'saakje'ndu’rma úr
hinum stória hópi', þá þarf líka
glöggt lauga ti'l að dærna réttilega
'Um árangurinn,' sem náðst hefir
með liiinu langa og stranga mámi.
í dómnefnd eiiga sæti forstjóri
Bolshoi-balietfcsins og frægta liis'ba
íiienin eims og Gailina Ulanova og
Olga Lepeshinskaya. Nemendurn-
ta sýna æfingar við slá, samæf-
imgar með mismuma'ndi hnaða og
að lokum sýnia þeir ballett, þjóð-
dansa og karaklerdansa í viðeig-
laindi bú'nimgum á sviði fyrir fullu
húsi áhorfenda, og fara þær sýn-
imgar vemjullega fram í viðbygg-
ingu Bol'shoi-leiikhús'sim's. Að prófi
lo'klnu hefta BoLshoi-lei'khúsið
fyxsta rétt til að velja úr döns-
uruimum, og síðam berast til'boð
írá leiikhúsum víðsvegair um Sov-
étríkiln, allt frá Síberíu til Asíu.
Sumir ráð'as't til þjóðdainsaflok'ks-
ins, sem Igor Moieseyev stjórmar
og sem starfar með sitóruim, blönd
uíðum kór, eða þá til Beryozka,
taúlkmadainsflokksííns, sem Nlad.-’
ezhdtaia stjórinar. Mum ég síðíar
mimnast á þanrn damisfl'okk, því
sýnlníg hams' var með því yndi:sL
legasttai, siem ég sá í þe'ssari ferð.
Og víðar gefst hinum ungu lista^
mönmum tækifæri til- sltarfa, alilt
eftiir getu þeirra og ósk'um. Fléist-
ta geita valið um ffetai ein étaua
stöðu, em allta eru skyldugir að
ráða sig til s'tiarfa þrjú ár á á-
kveðmum sta® að námstíma lokm-
mm, eindia hefiir ríkið kostað nám
þetara að öllu leybi.
^FramhplH 6 H híTKO
Á víðavangi
Svik í kjördæmamálinu \
í forustugrein Mbl. í gær eru
miklar bollaleggingar um það,
hvort Alþýðuflokkurinn eða Al-
þýðubandalagið kunni að svíkja
í kjördæmamálinu. Kemur það
berlega fram, að Mbl. trúir báð-
um þessum áðiluni illá og bend-
ir á ýmislegt því til sönnunar.
Ekki er nein ástæða til þess að
draga úr þessum vangaveltuin
Morgunblaðsins.
Hins vegar er ekki úr vegi að
benda Mbl. á, að fleiri hafa svik-
ið gefin fyrirheit í kjördæmamál
inu en Alþýðuflokkurinn og Al-
þýðubandalagið. Vorið 1942 gaf
t. d. Ólafur Thors svohljóðandi
hátfðlega yfirlýsingu á Alþingi:
„Vill Framsóknarflokkurinn
aðhyllast fyrri tillögu Alþýðu-
flokksins, að landið sé allt eitt-
kjördæmi? Sjálfstæðisflokkurinn
gengur aldrei að þeirri lausn.
Eða vill Framsóknarflokkur-
inn, að kjördæmin séu fá og
stór? Ég veit ekki um einn ein-
asta þingmann Sjálfstæðisflokks-
ins, að undanskildum háttv. 4.
þinginanni Reykjavíkur, Sigurði
Kristjánssyni, sem það vill, og
Sjálfstæðisflokkurinn gengm
aldrei að þeirri skipan“.
Efndirnar á þessu Iiátíðlega
fyrirheiti Sjálfstæðisflokksins
vita nú allir. Af því geta menn
vel dæmt, hve mikið mark ber
að taka á yfirlýsingum Sjálfstæc
isflokksins í kjördæmamálinu
jafnt sem öðrum málum.
Einkennirt á fjármálasfjórn
Sjálfstæðismanna
Sjálfstæðismenn réðu öllu við
afgreiðslu fjárlaganna að þessu
sinni. Við afgreiðslu þeirra koniu
líka fram öll höfuðeinkenni, senr
einkennt hefir fyrri feril þeirra
við fjárstjórn hjá bæ og rílsi.
Einkennin eru m. a. þessi:
1. Eyða strax öllum sjóðum og
inneignum, sem hægt er að eyða,
sbr. tekjuafganginn frá síðasta
ári og inneignina hjá Sogsvirkj-
uninni.
2. Auka innflutning óþarfa
varnings, er gefur kaupmönnuin
mestar tekjur, en láta nauðsynja
vörur sitja á hakanum.
3. Skera niður verklegar fram
kvæmdir, en gera engar tiilögur
mn annan raunhæfan sparnað.
4. Leyna greiðsluhalla með því
að áætla sum útgjöld of lág, en
ýmsa tekjuliði of háa.
Hér geta menn kynnzt fjár-
málastefnu Sjálfstæðisflokksins
eins og liún raunverulega er.
Verkin eru óljúgfróðasta vitnið.
„Hinar sterku heildir"
í Degi 16. þ. m. segir m. a. á
þessa leið um kjördæmamálið:
„Því stærri heildir, þess betra.
Því stærri kjördæmi, þesá bétra
fyrir háttvirta kjósendur,' sem þá
geta snúið sér til margra þing-
nianna nieð málefni sín í stað
eins eða tveggja áður, segir
íhaldið.
En það, sem íhaldið hugsar, er
þetta: Við fáum ekki fólkið til
þess að kjósa okkur f hinum
ýinsu kjördæmum og þess vegna
er kjördæmaskipunin óréttlát og
við skulum leggja þau niður og
búa til önnur við okkar hæfi.
Með söniu rökum og íhaldiö
notar í kjördæinamálinu ætti
ekki að kjósa fulltrúa í hverjum
lireppi til að fara með atkvæði á
sýslufundi, heldur kjósa þá alla
í einu lagi til að fullnægja „rétt-
Iætinu“. Með íhaldsrökum hafa
Grímseyingar eng<in rétt á heil-
um fulltrúa á sýslufundi og auk
þess yrði hag' eyjarskeggja miklu
betur borgið með því að svipta
þá sérstökuni fulltrúa sínúm.
Samkvæmt rökum íháldsins
um hinar stóru og sterku heildir
hefir það líklega vcrið glæfra-
spor fyrir fslendinga að losa sig
undan dönskum yfirráðmn, og
vera að basla með lýðveldi og
sjálfstæði í stað þess að vera
hluti af stærra ríki“. 'í .