Tíminn - 21.05.1959, Page 8

B
TÍMINN, finuntudariKn >naí 1H59.
læ1
Sjötng: Þuríður Vilhjálmsdóttir,
Svalbarði
Hón er fœdd á Skálum á Langa
nesi- 21. maí 1889. Þar bjuggu þá
foreldrar hennar, Sigríður Davíðs.
dóátir frá Heiði og Vilhjálmur Guð
mundsson frá Skálum, en siðar
bjuggu þau á Eldjárnsstöðum og
lengst á Ytri-Brekkum í sömu
sveif.. Voru þau hjón góðkunn í
hóraði. Sjö börn þeirra komust
til fullorðins ár^a, og lá fyrir þeim
öllum að vinna ævistarf sitt á æsku
stöðvum eða nærri. Af þeim syst-
kitnwn eru nú tvö á lífi, hið næst-
elsta, Þuríður á Svalbarði og hið
yngsta, Árni læknir á Vopna-
firði. Látin eru Guðmundur, bóndi
á Syðra-Lóni, Sigtry.ggur bóndi á
Yíra-Álandi, Axel og Davíð bænd_
ur á YtrLBrekkum og Aðalbjörg
húsfreyja á Gunnarsstöðum.
Æ»öriður fór að heiman, fimmtf
án ára, til náms í kvennaskólann
á .Akureyri haustið 1904 og var
þar tvo vetur. Baustið 1908 fór
hún i Kennanaskólann i Reykjavík,
sem þá var nýlega stófnaður og
var jjs&r víð «ám .þann vetur. Var
það fyrsta starfsár .skólans. Eftir
þaS varð só breyting -i högum
jhennar, a® -ekki varð af framhalds
niiinS xrm sinn. Nsesta vetur stund
aði bún barnakennslu heima í
svert sinni, en giftist vorið 1910
Jóni Erlingi Friðrikssyni bónda á
SySri->Bakka í Kelduhverfi. Bjuggu
þau þar i þrjú ár. En Jón Erling,
ur lézt árið 1913, 35 ára gamall.
Þau hjónin -eignuðust tvær dætur,
Sigríði, sem nú á heima í fteykja-
vík, og Aðalbjörgu, sem lézt í
bernsku.
Efítr þetta fluttist Þuríður, sem
nú var orðin ekkja, 24 ára gömul,
aftur heim að Ytri-Brekkum með
dætuif sínar og gerðist ráðskona
hjá bræðrum sínum tveim, er þar
bjuggu félagsbúi. En að sjö árum
liðnum urðu enn þáttaskil í lífi
hennar. Annar bróðirinn var þá
látinn, en hinn í þann veginn að
stofna heimili. Þuríður íók nú upp
þráðinn, þar sem löngu fyrr var
frá horfið, settiSt á ný í Kennara-
skólann -einn vetur, þá komin yfir
þnftugt og lauk kennaraprófi vor.
íð 1922. Næstu tvo vetur stund.
aði hún barnakennslu á Langanesi.
En vorið 1924 giftist hún Þorláki
Stofánssyni bónda á Ytra-Álandi
4 Þfcstilsfirði.
Þau Þuríður og Þorlákur bjuggu
é Ytra-Álandi fyrstu fjögur árin,
en fkittust síðan að Svalbarði, sem
fram til þess tíma, hafði verið
prostssetur í Svaibarðssókn, en'
sóknarpresturinn fluttist þá til
Raufarhafnar. Pengu þau leigu-
ábúð á jjörðinni, en hafa nú keypt
haua. Svalbarð er stór jörð og
góð'undir bú, enda hafa þau hjón
búið ,þar Stóru búi.
Ræktun hefir verið stóraukin.
og mifcið hefir verið byggt i jörð-
inni, bæði íbúðarhús og útihús í
stað þeirra, sem áður voru. Þau
Svalbarðshjón eiga fimm sonu,
som nú aru allir fullliða menn.
ElSti sonurinn, Magnús, er tré-
smiður og á heima í Kópavogi,
Sigtryggur er bóndi á Svalbarði.
Hinir þrír eru stúdentar frá Akur.
eyirarskóla. Einn þeiiTa, .Tón Er.
lingur, hefir lokið háskóiaprófi í
tryggingafræði og er starfsmaður
Hagstofu íslands. Stefán Þórarinn
og VilhjáLmur stunda verkfræði-
nám erlendis.
■9«m húsfreyja á YlraÁlandi og
Svalbarði hefir Þurríður ekki
fremur en fyrr mátt liggja á liði
sínu, enda mun hún aidrei hafa
ícæort sig um slíkt. Jafnan hafa
þau hjón samhent verið. Svalbarð
er kirkju- og samkomustaður svéit
armnar og bærinn i þjóðbraut —
og Þorlákur var um langan tíma
oððyiti hreppsnefndar i Svalbarðs
hreppi, 'kappsmaður við störf og

þó átt við heilsuhrest að stríða.
Húsfreyja á stóru og fram-
kvæmdasömu heimili, sem þahnig
«r flett, og auk annars þarf að búa
mörg börn að heiman árum Saman
<og vera þeim bakhjarl og athvarf,
hefir vissulega áhyggjur og um.
Svii fyrír mörgu. Húsfreyjan á
Svalbarði hefir þó látið fleira til
sín taka en heimili sitt og fjöl-
skyldu. Hún hefir m. a. tekið þátt
í félagsmálum kvenna í héraðinu.
Það er ekki óalgengt að hún taki
til máls á mannfundum. Hún er
orðheppin, vel máli farin og á.
'kveðin í sk'oðunum.
Þuríður á Svalbarði hefir átt
athyglisverða og að sumu leyti
nokkuð óvenjulega ævisögu. Ilún
hlaut í vöggugjöf hæfileika, þrek
og staðfestu í ríkum mæli. Sú
vöggugjöf myndi nú á límum hafa
greitt heuni götu til mikils náms.
■frarna. Kom það glöggt í ljós þann
tíma, sem hún var við skólanám,
bæði í æsku og síðar á ævinni.
En hin meiri pxófin var henni
sem fleirum æílað að taka í lífsins
skóla heima í átthögunum. Samtíð
in mun votta að hún hafi ekki
hliðrað sór hjá að leysa þau próf
oog megi vel una við árangurinn.
nú, þegar á ævina líður.
Um leið og ég samgleðst henni
á þessum merkisdegi í ævi henn-
ar, minnist ég margra góðra
síunda, sem við hjónin höfum átt
á heimili þeirra Svalbarðshjóna
og vinsemdar þar fyrr og síðar.
G. G.
Þann 21. maí er ein merkasta
húsfrú hér í sveitum, Þuríður ViL
hjálmsdóttir á Svalbarði 70 ára.
Hún «r fædd á Skálum á Langa-
nesi '21. maí 1889. Foreldrar henn.
ar voru merkishjónin Sigríður
Davíðsdóttir Jónssonar frá Lundar
brefcku í Bárðardal og Vilhjálmur
Guðmundsson af bændaættum á
Langanesi. Sigríður móðir Þuríð-
ar var gáfukona og skörungur.
Hún var flutt í kassa á hesthlið
innan úr Bárðardal og austur að
Heiði á Langanesi 8 ára gömul
með foreldrum sínum. Þuríður
líkist móður sinni mjög verulega
að röggsemi og gáfum.
Nokkurra ára gönuií fluttist
Þuríður með foreldrum sínum að
YtrLBrekkum á Langanesi og ólst
þar upp í stórum hóp systkina,
sem nú eru öll horfin nema hún
og Árni læknir á Vopnafirði.
Þuríður fór ung í kvennaskóla á
Akureyri og 1908—09 var hún í
Kennaraskólanum, en giftist vorið
1910 Jóni Erlingi Friðrikssyni frá
Bafcka í Kelduhverfi og flutti þeg-
■ar til hans. En áður en þrjú ár
voru liðin dó Jón frá sinni ungu
konu og tveim dætrum. Þá flutti
Þuríður aftur heim að Brekkum
og bjó þar nokkur ár með bræðr.
um sínutn, e,n fyrsta haustið á
Brekkum misst'i hún yngri dóttur
sína.
Haustið 1921 fer Þuríður aftur
í Kennaraskólann og lauk þaðan
prófi vorið eftir, en var kennari
á Langanesinu bæði áður og eftir
prófið. En vorið 1924 giftist hún
Þorláki Stefánssyni er þá var ein-
búi á Ytra.Álandi hér í sveit. Svo
var það vorið 1928, þegar prest-
inum á Svalbarði var leyft að búa
á Raufarhöfn, að þau hjón í'engu
gamla prestssetrið og höfuðbólið
Svalbarð og hafa búið þar síðan
með miklum dugnaði og rausn.
Þau hafa eignast 5 sonu, sem allir
eru giftir og þrir af þeim háskóla
gengnir.
Hér eru helstu æviatriði Þuríð
ar sögð í fáum orðum, en að baki
liggur viðburðarik, stundum erfi'ð
og grýtt en oft ánægjuleg og á.
vaxtarik ævileið. Menntadísin kall
aði Þuríði unga á sin fund og
kom fljótt í ljós að hún var sök-
um góðra gáfna og áhuga vel lið.
tæk í hóp skólamanna, enda fór
•hún aftur í Kennaraskólann er á-
stæður leyfðu. Þuríður er góður
ræðumaður á fundum, sjálfstæð
skoðunum, orðhvöt og hreinskilin.
Hún var um mörg ár formaður
kvenfélags hér í sveit. Hún minn.
ist þess stundum með söknuði að
nú 'eru Skálar; ag Y Iri-Brekkur
hvort tveggja í eyði, eins og mörg
er þó matarhola á Langanesi, og
henni finnst fátt um meðferð fjár
muna hjá unga fólkinu nú til dags.
Búkonuhæfileikar Þuríðar hafa
komið í ljós og notið sín vel síðan
hún kom í Svalbarð, enda hefir
mikið verið starfað þar .síðustu 30
árin. Allt byggt upp bæði yfir fólk
og fénað miklar og varanlegar
byggingar úr steinsteypu. Þar er
kirkja og fundarhús' og farskól-
inn var þar á hverjum vetri um
langt árabil, svo að margir eiga
leið að Svalbarði og sveitungar
okka-r bafa allir matarást á Þuríði.
Það er margs að minnast, Þuríð
ur frænka, ailt frá samleikjum
bernskuáranna á Ytri-Brekkum og
enn öll þroska. og starfsár ævinn-
ar höfum við verið nágrannar eða
sveitungar, og staðið hlið við hlið
og erum en .samferða með að
verða börn aftur.
Lífið lék okkux hart er við stóð-
um í blóma þess, en ætli við höf
um ekki stælst við stríðið en þó
jafnframt auðgast að góðvild og
samúð sem konurnar eru þó allíaf
ríkari af en við karlmenirnir.
Eg þakka þér Þuríður allt sem
þú hefir vel gert mér og mínu
heimili, og óska að blessuð sólih
vermi þig, árin sem eftir eru.
Jóliannes Árnason.
3. síðan
Cannes
og að öllu óbreyttu mega forráða-
menn Cannes-hátíðarmnar reikna
með því að ríkisstyrkurinn til liá.
tíðarinnar hverfi — líkt og bað-
föt Nattiers. Ef að svo fer, er út.
•séð um að kvikmyndahátíðir verða
efcki fleiri í Cannes — nema aðrir
sjóðir komi til.
í síðustu veiziu hátíðarinnar á
þessu ári, var 50 borgaraklæddum
lögreglumönnum dreift á meðal
igestanna, búnum „walkie-talkie“-
senditækjum, til þess að koma í
veg fyrir fleiri hneiksli af þessu
taginu.
3. síðan
Pasternak
ernak segist vera ákveðinn í því
að dveljast í Rússlandi til ævi-
loka og .sjóðurinn á eftir að
nema a„ m. k. 3 milljónum króna
■eftir 2 ár eða svo.
Systur rithöfundarins í Eng.
landi vilja auk heldur ekkert með
þessa peninga hafa. Mrs. Paster-
nak, sem býr í Oxford, segir: „Við
BolshoMeikhú^ð
'Framhald áf 7. síðu)
Aðeiins tveggja ©ða. þriggja mín-'
útmia gangur er frá skólatnuim að
BolshoÍHÍeifchúsinu en fil þess að
Verða sitarfam'di listamaðúr vi'ð þá
slofnuin er ekki nóg að hafa gen'g-
ið gegnum skóftSíitn. Bolshoi lætur
sér ékki nægja amirja'ð en það
beztia og seiílisit ofit til a.nniairna
iandshluta, fréttisit þar aí efnilegu
íólfc'i'.
En þaið er gert flciira í Bolshoi
en að dansa. Þar enu líkia sýndair
Óperur og til þeiima. er en.gu síð-
ur vaindað en balil'ettolinB.
Bolshöi hefir tvo sýmnigarsaili,
en efclki sá ég nema taninian þe.ÍTna,
iaiítaÍ8aiÉnin, þó að við f'erð'aféiiag-
ar nefnduni leifchúsið okkar ann-
að heiimili þan.n tíma,. sem við
dvöidum í Mosfcva.
Nokfcrar tölur segja kanins'ki
dálítið um starfsemi l'eifchússMs.
í báðum sölunu'm rúmaist samtím-
is fjög.ur þúsund áhorfendur og
um helgar eru tvær sýnlktgar á
dag í báðíuim sölun'um. Starfs'lið
er 2500 manins s'ann.talis, þar af
210 ballettdansarar, 90 einsöngv-
arar, 170 mainna' kór, 235 hljóð-
fajraleikiair'ar, 8—10 hljómsveitar-
stjóriar (sem eru méð 'hæst l'aun-
uðu möninum sem ég hafði spurn-
ir af), 75 látbragðsteilkainar og 3Ö
manna sveit blásturs'hljóðfæraleik-
aina.
Sýni!ngar cru á hverju kveldi
itíu mánuði ársiims og venjulega
eru 6—8 nýiar sýnin'gar á leikskrá
ár hvert, þ.e.a.s. efcfci etngöngu
nýsamiin vehk, heldur eru mörg
klassísk verk, bæði í óperu og
■baU'ctt, eindurtekiin með inýnri
hlútverkasfcipan mcð mislöng.u
íniliiibili, en auk þess komia svo
friam rný verk. Því miður sáum
við’ engin'ný viðfangsefni og mað-
ur fékk á tilfimnin@uinia, að ekiki
væru m'i'kil umbro't til að skapa
verk utan hims hefðbumdna sfcílfe.
En ium það verður ekiki dænit
aneð v-issu. Okkur vor.u sögð nöfn
á nýjum verkum, sem ver.ið væri
f.ð æfa, svo sem tetaraóperu,
óperiu sem heitir Mussa Shailxl
eftir Chi'gainov, o. fl.'.
En vinsælaisitar er u sýmiingar |
cin's og óperunmar Boiis Godunov
eftir Mussorgsfcy og Ivam Susan.iini
■efitir Glinka, endfl fjaillia þær báð-
ar uni hetjur úr 'frelsisbaráttu
Rússa. Af balteittum eru Svama-
vatto efitiir Tchaikovsiky og Rom'eo
og Júlia eftir Prokofiev vinsæluistt.
Mikil eftirvænting
ökfcar fynsfca heimisófcn í Bolshoii
Var kvöldið eftir að við komum
til Moskvu og var þá baeettinn
Svamiava'fcn á leiiksikránini. Ef'tilr-1
vænting min var éfcki Mffil þegar
við bárumst með m/aimnfjöldamum
iwn í þett'a fræga hús. Ég nenndi
a'ugumum upp sex svialaraðir. Fyr-
'ir miðju, gegimt tLeiiksviði, er
s'túka, sem tekur yfiir tvær hæðir,
hin gamla fceisara'stúka. Nú 'aat
þiar fremst gömul koix'a, an.dlitið
veðiuhbarið og rúnum rist af úti-
'viat og dagsims öimn, grænn síkýlu-
tolú'tur I>undinim undir kverk, ’en
á bamniinn var raðað margs kon-
ar heiðurssnerfkjum. Ljósfióðið
frá ris'astóru ki'istalskrómiinum
istreymdi nú yfi-r viinnulúin-ar hend-
ur þessarar gömlu konu, yfir mann .
l:af, sem hvorki bar slvrautfciæði
x.é dýrindis sk'art, ein varð sam-
Stuaidis hljótt og efitirvænitingar-
fu'lllit þegar sýnángán hófist.
Ulanova í Bandaríkjunum
í lok annars þáttar var okkur
sagt að k'ikhússtjóri'rm vildi hiita
okkiu- í hléínu. Ég var enm ann-
■ars hiulgar og þerraði í laumi tár
af hvanni, svo gagntekin hafði
ég onðílð af dansinum og hljóm-
listinni.
„Þiið sækið ffla að‘ sagði Golov
alðlstoðarfors'tjóri, , jafllLr ibeztu
sóllódan'Siara'rnir eru í Bandarífcj-
um»“. Við fcváðumst harla á-
nægð með sýningunia eiins og hun
vasrii an hann fcvað mikið á skorta
þegar Ulamova og fleiri, sem
hann tóteefindi, vænu ekki -á syið-
inu. A'ð þes'su srnini danisáði Rima
KareJskaya aðal’hlútverkið ó móti
Lconid Zhdanov, en þau munu
bæði haifia útsífcrifazt úr -ballett-
skólainum fyrir tveimur cða íþrem-
ur árum.
Þróun rússmesfca bal'Mtsims er
orðiii lönig og hefð hans fastm.ót-
uð. Sagt er að fyrsta kermsla í
bailtett í Moskv.u hafi byrjað árið
1764 í mimiaðarlteys'ingjaheiimili og
var eiami'g kenndur þar söngur 'og
ledkl'islt. Sérfcenníiifa í damisi hófst
1773 og tíu árum síðar tófc Petr-
ovsky-leifchúsið' við leikskóla mun-
aðaTÍeysángjahæliSiins. Stóð það
íeifchús á sama stað og Bolshoi
'Stendur nú. í þessum fyrsta sikóla
voru fyrst og feemst munaiðiarleys-
ingjar, svo fóru landeigeaiidux ;að
senda þangað börn ánauðugra
bænda og loksins fór skóldnn -að
t.afcia við börnum fá’tæklinga i bórg
inini. Efiti’r 1812 tók skólinm mrikl-
um franjförum u.ndir stjórn Ad-
amis GlusZkow.S'ki og síðam útofcrif-
aðist þaðan hvesr damsiaránoi' 'öðr-
nm meiri. Um og efitir by Itimig.uina
1905 dró mjög úr starfsemi skól-
ans og engir inýir memnndur voni
■tafcniir í bann frá 1906—1910.
Mýtt líí færð'ist -svo aftur í .Sttanfið
'Cftiir 1920 og var þá bætt við a'l-
cnennri fræðslu og lóniistar-
ikenteslu. Frægð rús'ameskrA -dans-
ara hefir fyrr og síðar flogið viðia
um hefton ekfci öxngönigu fró ©olsh-
oi-bafflctfsfcólanuim í Mosfkvu. Til
er annar eldri skóli og um 113011
lék fyrrum enn meirí ljómi. Nú
segja menrn þar rneð nokkrum sór-
indum: Mosfcva gleypir allt —
iifca okfcair bezbu lijsitaimecm, Næst
•skulum við koma við þ®r — í
baltettsfcólainum í Leiniimgrad.
SigTíður Thorlaeius
lifum kyrrlátu líf.i og tökum ekki
þátt í deilum þeim, sem upp hafa
risið um fjölskylduna. Við höfum
ekkert með feægð bróður okkar að
gera, ekki sízt vegiia þess að við
höfuin ekfcert frá honp'm heyrt svo
árum skiptir. Við n||indum hafna
því ef okkur yrði bóiðinn hluti af
þessum peningum.“
„Gleymdur" opinberlega
Ef Pasternak deyr á undan syslr
um sínum ,er ekki vafi á því að
niilljónirnar muni falla í hlut
þeirra meðlima fjölskyldunnar
sem Pasternak þekkir naumast.
Og meðan hann lifir án þess að
! eftir því sé tekið skammt frá
Moskvu, „gleymdur“ opinberlega
af landi því, sem hann þó hefir
tekið tryggð við, hrúgast pening.
arnir upp vestan tjalds ....
Hreðavatnsskáli
Sanngjaimaist veitinigaverð, -cáns
og veinjulega. Hópar panti með
nægum fyrirvara.
Símstöð — Benzín.
ósfcast. — Uppi. I síma Í3720
eftir kl. 5.