Tíminn - 24.06.1959, Page 5

TÍMINN, miðvikudaginn 24. júní 1959.
5
Bréf frá Vínarborg:
Strawinsky og Ravel undir
stjórn Lorins Maazels
Vínarborg, 31. maí.
Wiener K-onzerthausgesellschaft
(tónleikahússfólag) hóf 9. alþjóð-
legu tónlistarhátíð sína innan
ramma hátíðarviknanna með kór-
og hljómsveitartónleikum í stóra
sai hússins. Forseti félagsins, Dr.
Manfred Mautner Markhof, —
sem manna á milli er oft nefndur
ríkasti Austurríkismaðurinn —
setti hátíðina, borgarstjórinn
Franz Jonas og mentamálaráðherr.
ann Dr. Heinrich Drimmel fluttu
ávörp. Að því loknu hófust tón_
leikarnir sjálfir með forleik
Haydns að „Orfeo ed Euridice",
(„L’amina del filosofo“), Ekki er
talið víst,- að forleikurinn hafi
raunverulega verið ætlaður þessu
verki, enda er hann skrifaður
|>remur ái'um síðar (1794), og fjör
legur an<n tonuetteiiaö er frá-
brugðinn tragísku efni óperunnar.
Hins vegar er aöalstef forleiks
ins tekið úr aðalaríu Orfeusar.
Hvað sem þvi líður, þá er \-erkið
stílheint og hessilegt, og var prýðjL
lega flutt. af Sinfóníuhljómsveit
Vinarborgar.
Næsta viðfangsefnið var „Chant
du rosignol“ (Söngur næturgaL
ans) eftir Strawinsky. Var verkið
nú flutt hér í fyrsta sinn. Þetta
sinfóníska verk er í rauninni unn_
ið úr tveim síðari þáttum þríþættr
ar frásagnarinnar „Le rossignol“.
Er Strawinsky var beðinn að um_
skrifa verkið í ballettform, þá
valdi hann einungis tvo síðari þætt
ina, sem skrifaðir eru 5 árum á
eftir hinum fyrsta eða 1914. Mun
hann sjálfur hafa fundið stíl-mis.
Minning: Sigurður Jóhannsson
frá Arnarstapa
Igor Strawinsky

■■ wmmmiiá
m t |
Lorin Maazel
muninn á þáttunum. Ævintýri
Andersens um næturgalann og
kéisarann í Kína, liggur til grund-
vallar tónsmíðinni. Strawinsky
nær skemmtilega mismuninum á
næturgalanum ósvikna og gervi.
fuglinum, hann lætur flautu tákna
þann fyrri, en flautu og óbó saman
gervifuglinn. Yfirleitt kemur fram
í þessu verki ekki síður en öðrum,
að „instrumenlation“ er honum
leikui’ einn, dýrlegur leikur, ^m
unun er á að hlýða, ef vel er flutt.
Og hér var Lorin Maazei í essinu
sínu. Þótt einhvers staðar hafi
verið skrifað, að svo virðist, sem
honum hæfi allar tegundir tón-
verka jafn vel, þá get ég ekki
neitað því, að mér finnst hann
njóta sín bezt í „móderne klassík.
erunum“. Þar fyrirgefst honum
líka helzt tilgerðarlegt, að ekki
sé sagt beinlínis hrokafullt lát-
bragð hans, sem hreint og beint
vanhelgar tign þá, sem. hvílh- yfir
mörgum verkum gömlu meistar.
anna. En hann hcfur óneitanlega
til að bera snilligáfu, sem ekki er
mörgum gefin. Hvort sá dómur
fróðra manna, að hann sé efnileg.
astr hljómstjóri yngrr kynslóðar-
innar, reynist verðskuldaðm', mun
framtíðin bera í skauti sér. Epn er
hann aðeins 28 ára, þótt 21 ár séu
liðin frá því að hann fyrst stóð
á 'sviði með tónsprota í hönd. Var
það í New York, en hann er holL
enzk-ættaður Bandarikjamaður, nú
búsettur í Róm. Ekki dró úr til.
gerð. hans, við dynjandj, verðskuld-
uð fagnaðarlæti áhorfenda. í verk
um Ravels líktist framkoma hans
eiirjn'a helzt indvetrskum damsii.
Hann stjórnar, eins og hann sé að
,æra fram einhverja galdra. Engu
að síður er slagtækni hans at-
hyglisverð að mörgu leyti. Hann
stjórnar sprotalau-st, og beitir
fingrunum mikið. —
Ópera Ravels ,L’enfant et les
sortileges" (Barnið. og galdrarnir)
er byggð á sögu Colette, sem upp.
runalega var skrifuð sem ballett
fyrir dóttur hennar. Var hún nú
flutt hér í fyrsta sinn í hljómleika
formi. Á þriðja tug þessarar aldar
hafði Ríkisóperan hana á d.agskrá
sinni, en þá voru menn almennt
enn svo hneykslaðh' yfir verkinu,
að það var ekki flutt nema örfáum
sinnum. Síðan hefur það ekki ver.
ið sýnt, enda sviðsetningin ákaf.
lega erfið.
Óperan fjallar um óþægt barn,
sem særir allt umhverfi sitt upp.
á móti sér. Af hinurn óteljandi
hlutverkum, eru aðeins 2 raunveru
legar manneskjur: barnið og móð-
ir þess. Hin eru húsgögn, leirtau,
klukka, algebra og stærðfræði-
tákn, eldur og alls konar dýr. Sá
hluti óperunnar, sem mesta
hneykslun vakti meðal áheyrenda
áður fyrr, var ástardúett katt-
anna í garðinum. Þegar þar var
komið á tónleikunum í kvöld, að
Margarela Sjoestedt og Tom
Krause hófu mjálmsöng sinn í
hlutverkum fress og læðu, urðu
áhorfendur að berjast við tárin
af hlátri og um tíma var hætt við
að flissið yfirgnæfði tónlisflna. í
rauninni er þessi hluti óperunnar
hvorki hlægilegur né hneykslan-
legur fyrst og fremst, heldur at-_
hyglisverðasti hluti tónsmíðarinn
ar hvað snertir hæfileika Ravels
til að notfæra sér hljóðin, sem
herrnt er eftir, til að mynda eigin
laglínu. Og það er, eins og Arthur
Honegger sagði einmitt í sam-
bandi við þetta verk, aðalvandi
eftirhermu-tónlistarinnar. — Það
sem mér fannst sérlega athyglis
vert við flutning þessa verks, var
ekki aðeins áhrifamikil uppbygg-
ing verksins sjálfs, heldur úrval
áður Htt eða ekkri1 þelkktra, prýði-
legra söngvara. Andrée Aubery
söng stærsta hlutverkið, barnið, af
mikilli prýði. Sérstaka áthygli
mína vakti kornung óvenjuörugg
sópransöngkona, Marie-Therese
Escribano, sem fór með hlutverk
eldsins, næturgalans og prinsess-
unnar. úr rifinni ævintýrabók
barnsins. Þeirra erfiðast virðist
mér hlutverk eldsins vera. Það
hlýtur að kosta mikla vinnu að
læra það, burtséð frá söngtækni
legum hæfileikunum, sem það
krefst af eöngkonunni. Undraverða
tækni og mikið raddsvið sýpdi
einnig Petre Munteanu tenór,
sem söng tekönnuna, litla öldung
inn algebrUj Og froskinn. Sá hluti
óperunnar, sem fjallar um viður-
eign algebrunnar við barnið, er
hnyttilega vel gerður. Wiener
Sangerknaben (drengjakór Vínar
borgar) söng stærðfræðitáicnin og
tölurnar. Og atriðið í garðinum,
sem segir frá ofsókn dýranna, er
bráðskemmtilegt. Þar má heyra
skordýr, froska ,uglur og nætur-
gala hviert inman um annað, frosk
arnir eru „sungnir" af Akademie-
Kammerkórnum, og meðlimir hans
halda fyrir nefið í þessu atriði til
að ná betur kvaki dýranna. Endir
verksins er hrífandi fallegur. Barn
ið hefur liðsinnt særðum íkorna,
sem féll niður við fætur þess, þeg
ar ofsóknin stóð sem hæst. Allt
fellur í dúnalogn. Síðan ákveða
dýrin að hjálpa barninu heim, og
bera það að dyrunum. Þar reyna
þau að mynda orðið, sem þau
heyrðu barnið kalla stuttu áður,
hjálpa því að kalla: mamma.
Síðasta verkið á efnisskránni
Daphnis og Cloe, 2. svíta, er eins
Og „Söngur næturgalans“ eftir
iStrawihsky, sámin að beiðni
rússnéska balletmeistarans Diag-
hilew. Ekki er það þó ballettinn
i heild, sem mesta hylli hefur
áunnið sér, heldur hljómsveitar-
svíturnar tvær, sem unnar eru úr
ballett-tónlistimii. Sú síðari er úr
3. þætti baliettsins, hefst með
dagskomunni, og endar á „Danse
généfale“, þar sem bakkynjurnar
og hjarðsveinarnir Stíga dans. —
Þetta voru skemmtilegir hljóm-
leikar, og sérstaklega ánægjulegir
fyrir það, að mínum dórni, hve
mikið af ungum, efnilegum lista-
mönnum kom fram á þeim. En
mest hrós á þó hljómsveitarstjör-
inn skilið fyri,- þaulhugsaða og ör-
ugga stjórn hins mikla fjölda
flytjenda. B.U.
MIG furðar á því, að ég skuli
ekki hafa séð sveitunga mína minn
ast góðs vinar, Sigurð’ar frá Arn-
stapa, er lézt á Sjiikrahúsi Akur.
eyrar 20. febr. s.l., og borinn var
til hinztu hvílu að Ljósavatni 28.
s. m.
Fyrir tæpum þrjátíu og tveimur
árum, urðum við Sigurður heit
inn samferða í þoku, vestur yfir
Flótisheóðii, uim vornótít. Við höfð-
um sótt sundnámskeið austan
heiðarinnar og kunnuni nú að
fleyta okkur í volgu vatni. í þetta
höfðum við eytt vikutíma frá vor-
verkum, og 30 krónum að auki, —
og einhvern veginn hef ég enn um
það. óljósan grun, að einhverjir
kunni að hafa talið þetta eftir
okkur báðum, og látið liggja að
spjátrungshætti og óráðsíu. Það
var svo margur óþarfinn í þá
daga, — og vissulega hefur það
alltaf skipt máli, hv’er.iir lærðu að
synda
Á brúninni ofan við Ingjalds-
staði gengum við fram úr þokunni.
Við okkur bl.asti víðiir fjallahring.
ur, byggðarlag og bernskustöðvar
okkar beggja, — og allt var svo
undursamlega hljótt, hi-eint og
tigið. Það var sem bæirnir kúrðu
sig niður og svæfu eins og fólkið,
er í þeim lifði.
Og sem við göngum þarna fram
í alríki bh-tunnar, nemur Sigurður
staðar, bregður hönd á enni, horfir
heitum augum og segir:
— Nú sé ég þá aftur hei.m ...
Eftir stutta stund skildu leiðir,
og við urðum aldrei samferða um
ævina framar. En oft he( ég
minnzt þessara orða, þegar ég hef
horfið til æskustöðva minna, eftir
langar fjarvistir, —• og síundum
hefur það hvarflað að mér, hvort
þetta væri ekki kjarni málsins alls,
að sjá. heim úr hæfilegri fjar.
lægð ...
Sigurður á. Arnstapa gerði ekki
víðreist um. dagana, Hanii yfirgaf
aldrei sveitina sína, og ekki fæð.
ingarstað sinn, fyrr en undir
fimmtugt. Fl'utti hann þá hálf.
nauðugur ,nð heiman“, vegna land
þrengsla, en þó í fullri sátt við
alla, og reisti sér nýbýli í land-
námsmýrum ríkisins við Kinnar..
veg, og nefnist að Lækjarmóti.
Bjó hann þar heimili konu sinni
og fjórum börnum þeirra hjóna,
sem enn eru flest- í ómegð. ILann
átti því margt í vonum, þegar ævL
deginum lauk. Hafði hann verið
heilsuveill frá barnæsku, og var
honum talið það til kjarkleysis, —.
en sj,ðustu misserin. ágerðist sjúk.
dómur hans mjög, og nokkra mán.
uði háði hann þjáningafulla bar-
áttu við dauðann.
Áttbagaástin var snar þáttur í
lífi Sigurðar. Hann unni .sínum
bletti fölskvalaust og heilshugar.
Hann var grúskinn og athugull á
ríki náttúrunnar og snjall veiðL
maður, og á Arnstapa eru skilyrði
góð til veiða, þar sem Ljósavatn
er við hlaðyarpann, og rjúpnalönd
í hlíðum og snarbröttum fjalls.
eggjum. Þótti öðrum lítil von
fangs, ef Sigurður varð ekki var,
og hafði hann margan málsverð
heim úr veiðiferðum sínum.
Enn fremur var Sigurður þjóð.
hagasmiður, listelskiu- og músik.
■alskur. Hafði hann allt eðlii ti'l'
að verða hlutgengur hljómlistar-
maður, ef hann hefði getað aflað
sér menntunar í. þeirri list. Lék
hann á fiðlu sér til yndis og fró.
unar í fábreytileik langra vetra.
í listföndri sínu naut hann hvatn.
ingar og skilnings frænsystkir.a
sinna á Stórutjörnum, en þar er
hagleikur og lislfengi margslungn-
ara en á nokkru öðru heimili lands
ins. Góð vinátta var milli Arn.
stapa og Stórutjarna, og þeir Sig-
urður og frændi hans Aðalgeir,
mjög .samrýmdir leikfélagar og
vinir.
Þegar Sigurður reisti nýbýli sitt,
fjarlægðist hann um nokkurn spöl.
það umhverfi, sem honum var svo
hjartfólgið. Hann 'kunni ekki við
sig, en bar söknuð sinn í hljóði —
hafði vanizt því lengi. Sagði hann.
mér einu sinni, að sér fyndist hanr.
þurfa að ganga spölkorn frá býii
sínu á morgni hverjuin, til að sjá
þaðan heim að Stapa, teyga að sér
morgungoluna úr Skarðinu. Ann.
ars hæfist ekki dagurinn með eðii.
legum hætti. Lýsti þetta vel skap-
lyndi hans. Hann var engipn há
vaðamaður né hamhleypa, — en
hann var hógyær, kurteis og þakk-
látur fyrir hver-t liðsinni.
Ég sendi konu Sigurðar, frú
Þóru Kristinsdóttur, og börnum.
þeirra hjóna, kveðju og samúðar.
hug. Mér er vel ljós sú ábyrgð, er
leggst á ungar herðar Arnar litla,
elzta sonarins, sem stendur fyrir
búi með móður sinni. En ég vona,
að systkinin á Lækjarmóti megí
halda hópinn yfir uppvaxtai'ái.'in,
að nýbýlið, sem faðir þeirra bjó
þeim, verði heimili hamingjuríkr.
ar lífsbaráttu, svo að þau fagni því
ávallt að „sjá heim“-
Með þakklæti kveð ég svo sam.
ferðamann minn, Sigurð frá Ar.a-
stapa. S. B.
Nehru í ófriðarbæl-
inu Kerala
Nehru, forsætisráðherra Ind-
lands, er kominn til ríkisins Ker
ala í boði kommúnistastjórnarinn
ar þar, til að reyna að stilla tii
friðar í óeirðunum.
Höfðu þúsundir manna safnazi;
saman á brautarstöðinni, er hann
kom til höfuðborgar ríkisins, og
kröfðust menn þess, að kommún-
istastjórninni yrði vikið frá völd
um. Nehru hvatti menn til að
koma lýðræðislega fram í deilum
þessum, sem kostað hafa marga
menn lífið að undanförnu. Hins
vegar mun hann í klípu, því að
hans eigin flokkur í ríki .þessu
vill öllum ráðurn beita til að bola
kommúnistum frá.
Sænska útvarpið
móti hnefaleikum
Heimsmeistarakeppnin milli
Pattersons og Svíans Johan.
sons í hnefaleikum fer fram í New
York á fimmtudaginn. Sænska út
varpið hefur neitað að skýra jafn
óðum frá gangi leiksins, því a’ð
hnefaleikar séu Yillirnennska. Yek
ur þetta ólgu hnefaleikaunnenda í
Svíþjóð, og hefur fyrirtæki nokk
urt fengið Luxemborgarútvarpið
til að útvarpa lýsingu á lciknuni á
sænisku til Svíþjóðar.
Hjarikær móðir okkar
Friðborg Friðriksdóttir,
Borgarnesi
andaðist aS Sólvangi, HafnarfirSi, mánudaginn 22. þ. m.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
Hjartanlega þökkum við auðsýnda samúð í veikindum og við
andiát og jarðarför
Þorbjargar Jóhannesdóttur
frá Brekku í Núpasveit
Börn, tengdabörn og barnabörn.