Tíminn - 30.07.1959, Side 6

T í M I N N, fimmtudaginn 30. júlí 195&
B
Útgefandl: FRAMSÖKNARFLOKKURINM
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Llndargðts
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 305 o*
18 306 (skrifst., ritstjómin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12S2S
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13 94*
■ —------------------—>—»—>—■— ---------------------
Ofbeldi Breta og AI|)ingi
ÞAÐ er tímabært verk,
sem utanrikisráðherra hefur
látið gera, þar sem er útgáfa
hvítu bókarinnar um ofbeldi
Breta í íslenzkri fiskveiði-
landhelgi. í þessari bók, sem
er greinargóð, þótt stutt sé,
er getið yfirlit um nokkur
helztu ofbeldisverk Breta og
lýst aöförum þeirra við að
hindra íslenzka varðskip í
því að vinna skyldustörf sin
innan fiskveiðilandhelginn-
ar. Ljóst er af því, sem þar
kemur fram, að brezk her-
skip hefðu ekki hlifzt við að
sökkvá íslenzku varðskipun
um, ef þau hefðu reynt að
taka enska togara, sem staðn
ir voru að ólöglegum veiðum.
Þannig hljóðaði dagskipan
yfirmanns á brezka herskip-
inu Duncan: „Ef eitthvert
varðskipanna skýtur að
brezkum togara murium við
skjóta á það, og hrinda árás
inni, og gæta þess að hitta
í fyrsta skoti — og það mun
«iuga“.
ÞESSI dagskipan hins
enská sjóliðsforingja, er birt,
eins og áður segir, í síðastl.
mánuði, og bendir það til
þess, að brezk stjórnarvöld
virðast síður en svo á því að
hættá ofbeldisverkum sínum.
X skjóli þessa ofbeldis, virð-
isf-líka ofbeldishugur vissra
breskra togaramanna fara
sivaxandi, eins og sjá má á
því, áð nokkru eftir að þessi
dagskipan var birt, gerði
enskur togari tilraun til þess
að kaffelgla íslenzkan vélbát
úti fýrii' Vestfjörðum. Meðal
vestfirzkra sjómanna er nú
vaxandi uggur við það, að
brezkir „togarar færi sig upp
á skaftið í þessum efnum,
þegar dimma tekur að nýju.
Af þeim ofbeldisverkum, sem
Bretar hafa unnið á íslands
miðum, er þetta ofbeldisverk
sennilega alvarlegast, og því
þörf sérstakra ráðstafana, ef
slíkum ofbeldisverkum héldi
áfram. Áreiðanlega rifjar
þetta upp þær samþykktir, er
sjómenn á Akranesi og í
Keflavík gerðu á síðastliðnu
hausti, en þar var m.a. bent
á, að til lítils væri að hafa
varnarlið í landinu, ef ís-
lenzkir sjómenn gætu ekki
verið óhultir fyrir erlendum
veiðiþjófum innan fiskveiði
landhelgi íslands.
UM það þarf ekki að
deila, að brezka stjórnin hóf
hernaðaraögerðir sínar inn-
an fiskveiðilandhelgi íslands,
í trausti þess aö það myndi
brjóta niður mótspyrnuþrótt
íslenzku þjóðarinnar og
neyða hana til undanhalds.
Ofbeldi sínu munu brezk
stjórnarvöld halda áfram svo
lengi, sem þau gera sér vonir
um eitthvert undánhald af
hálfu Íslendinga. Ummæli
brezkra blaða benda enn á-
kveðið til þess, að brezk
stjórnarvöld ali slíkar vonir.
Þaö er alveg sérstakt hlut-
verk Alþingis að reyna að
eyða slíkum misskilningi og
gera það ljóst fyrir heimin-
um hver stefna og viðhorf
íslendinga sé. Alþingi steig
veigamikið spor í þessa átt
með ályktun þeirri um land-
helgismálið, er það sam-
þykkti á síðastl. vori, þótt
meðferð hennar hefði mátt
taka skemmri tíma. Það er
skylda Alþingis nú að árétta
þessa stefnu, til þess að sýna,
að hið nýkjörna þing hafi
ekki neitt annað viðhorf en
fráfarandi þing. Þaö er
skylda Alþingis að mótmæla
ofbeldi Breta og árétta sina
steínu þing eftir þing, unz
fullur sigur er fengin. Því að-
eins vinnst sigur í málinu, að
menn láti sér ekki nægj a eitt
áhlaup eða eina yfirlýsingu,
heldur halda baráttunni
þrotlaust áfram, unz mark-
inu er náð.
Yfirlýsing Alþingis, sem
samþykkt var á síðastl. vori
vakti mikla athygli erlendis.
Fún átti t.d. sinn þátt í því,
að ýmis stórblöð gáfu mál-
inu meiri gaum en ella, t.d.
New York Times, sem nýlega
hefur birt mjög vinsamlega
ritstjórnargrein um þetta
mál. Við þurfum að gera allt,
sem við getum, til þess að
halda athyglinni á ofbeldis-
verkum brezku stjórnarinn-
ar vakandi. Nýja hvíta bók-
inn verður áreiðanlega gagn
legur þáttur í þeirri við-
leitni. Ný skelegg yfirlýsing
Ahingis mun koma að sams
konar notum. Því til viðbót-
ar myndi hún færa Bretum
heim sanninn um, að íslend
ingar munu ekki láta undan
síga fyrr en he'rskip þeirra
hafa hætt ofbeldisverkun-
um og full viðurkenning er
fengin á tólf mílna fiskveiði
landhelgi íslahds.
Ráðherravaldið í Morgunblaðs-
höllinni
Menntamálaráöuneytið hef
ur sent frá sér tilkynningu
um véitingu prófessorsem-
bættis í guöfræði við Háskóla
íslands. Raunar var tilkynn
ingin ekki bráðnauðsynleg,
þvi að húsbóndi ríkisstjórnar
innar i Morgunblaðshöliinni
hafði sjálfur tilkynnt veiting
una í Morgunblaðinu, ekki
einu sinni, heldur tvisvar,
•meira að.segja.alUöngu áður,
meðan ráðherra sá, sem skrif
aður er fyrir veitingavaldinu
var erlendis. Málgagni ráð-
herrans var þetta heldur
mikið, bar til baka fregn
Morgunblaðsins og sagði stöð
una óveitta. En húsbóndinn
í höllinni lét ekki stráka
stinga upp i sig, sagði sér
kunnugt „eftir beztu heim-
;idum“, að staðan væri raun
verulega veitt, málið útkljáð,
Er ekkí tímabært að ísland hætti
aðild sinni að sterlingssvæðinu?
Fjölmörg ríki hafa hætt aðiid að því seinustu árin, og forsendan
fyrir aðild íslands virðist löngu fallin niður
ÁRIÐ 1951 kom út í Bret-
landi og Bandaríkjunum bók
er nefnist „The Sterling
Area“. Var hún samin af nefnd
bandariskra hagfræðinga, sem
hafði verið falið það sérstaka
verkefni, að rannsaka efna-
hagsástand landannja á sterl-
ingssvæðinu og efnahagssam-
starf þeirra.
í bók þessari er að finna
mikinn fróðleik um sterlings-
svæðið sem efnahagslega heild
ojf um efnahag og framleiðslu
hvers einstaks lands innan
svæðisins, þ. á m. um ísland
og íslenzk efnahagsmál.
•Margt kemur þó fram í bók-
inni, sem knýr íslenzkan les-
anda til að spyrja: Hvers vegna
er ísland enn aðili að sterl-
ingssvæðinu?
Því er haldið fram, að á-
stæðan fyrir því, að þjóðir
hafi gerzt aðilar að sterlings-
svæðinu, sé sú að þeir telji
'sér efnahagslegt hagræði að
því að vera í samtökum þess-
um.
VAFALAUST má telja, að
það hafi verið í samræmi við
íslenzka efnahagshagsmuni í
iseptember 1939, að ísland gerð-
ist aðili að stelningssvæðinu.
Rretland hafði þá um langa
hríð verið eitt af okkar aðal-
viðskiptalöndum og á stríðsár-
unum seldum við þeim megnið
af okkar útflutningsfram-
leiðslu, sein þeir greiddu með
bandarísku gjafafé samkvæmt
láns- og ieigukjörum. Hélt svo
fram nokkra hríð eftir stríð,
að þeir voru okkar aðalvið-
skiptavinur. Árið 1951, árið
fyrir löndunarbannið, keypti
Bretland t.d. 23,4% af útflutn
irigsvöru okkar en við keypt-
um 28,8% af heildarinnflutn-
ingi okkar frá Bretlandi.
Við þær aðstæður sem voru
í viðskiptalífi okkar á stríðsár-
unum og fyrst eftir stríð má
telja líklegt, að það hafi a.m.
k. ekki verið óhagslætt fyrir
okkur, að vera innan sterlings-
svæðisins. Við nutum þá sömu
þæginda af því og aðrar þjóðir
sterlingssvæðisins að gera okk
ar utanríkisviðskipti upp í
sterlingspundum með London
sem eins konar gjaldeyris-jöfn
unarmiðstöð fyrir okkur eins
og aðra aðila sterlingssvæðisins.
ALLT ÖÐRU máli gegnir
aftur á móti strax 1952, þegar
Bretar beita okkur efnahags-
ljr gum bolabrögðum til þess
að revna að fá okkur til þess
að hætta við framkvæmd 4
miílna landhelginnar. Löndun-
arbannið á íslenzkan fisk í
brezkum höfnum hafði þær af-
leiðingar, að árið 1956 ke.vptu
Bretar aðeins 9.4% af útflutn-
ingi okkar, en seldu okkur
aðeins 9,2% af heildarinnflutn
inginum. Siðast liðið ár hefur
þessi h'lutfallstala að sjálf-
sögðu minnkað enn.
Jafnframt þessu skulum við
ekki gleyma bví, að ísland
hefur verið aðili að O.E.E.C.
allt frá stofnun þess; að helztu
viðskiptalönd íslands eru nú
Bandaríkin, Rússland og al-
þýðulýðveldin í Austur-Evr-
ópu; og að Bretar fara nú með
ofurvaldi herskipa sinna gegn
íslenzkum varðskipum, þegar
þau eru að framkvæma skyldu
(l’.örf sín samkvæmt íslenzk-
um lögum, sem ekki eru í ó-
samræmi við alþjóðalög.
ÞEGAR allar framan-
greindar staðreyndir eru hafð-
ar í huga, þá verður manni
erfitt fyrir með að finna rök-
semdir fyrir því, að íslending-
ar haldi áfram að vera aðilar
að sterlingssvæðinu. Þörfin
fyrir það hvarf með stofnun
O.E.E.C.; sictrerðilegi grund-
völlurinn fyrir aðild íslands að
sterlingssvæðinu hvarf með
efnahagslegum ofbeldisaðgerð-
um Breta gegn okkur 1952;
efnahagslegi grundvöllurinn
hvarf, þegar Bretar þvinguðu
okkur til þess að beina við-
skiptum okkar til Bandaríkj-
anna, Rússlands og alþýðulýð-
veldanna í Austur-Evrópu; og
eftir ofbeldisaðgerðir Breta
innan íslenzkrar landhelgi síð-
an í september 1958 er hvorki
siðferðilegur, efnahagslegur, né
stjórnmálalegur grundvöllur
fyrir samstarfi Breta og ís-
lendinga í formi aðildar ís-
lands að sterlingssvæðinu.
Þjóðin hlýtur því, að athug-
uðu máli, að gera þá kröfu,
að ríkisstjórnin, hlutist til um
það, að Landsbanki íslands
rifti því samkomulagi, sem gert
var, þegar ísland gerðist aðili
að sterlingssvæðinu 1939 og
láti formlega ganga frá því, að
ísland verði ekki framar talið
til þess.
AUK ALLRA þeirra raka,
sem þegar hafa verið til talin
fyrir slíkri ráðstöfun, má og
benda á það, að ísland er eina
aðildarríkið að sterlingssvæð-
inu, sem aldrei var nýlenda
eða í samveldi Breta. ísland
er eina sjálfstæða Evrópuland-
ið, að írlandi undanskildu, sem
er aðili að þessum efnahags-
samtökum Breta. Þau lönd,
sem mynda sterlingssvæðið eru:
Stóra-Bretland, ásamt öllum
nýlendum sínum; í Evrópu: ís-
land og írland; í Asíu Burma,
Ceylon, Inclland, Pakistan, ír-
ak; i Ástralasíu: Ástralía og
Nýja Sjáland; í Afríku: Suður-
Ródesía og Samveldi Suður-
Afríku.
Ilvaða samleið á ísland með
þessum rikjum í efnahagsmál-
um fremur en öðrum þjóðum
innan O.E.E.C. eða S.Þ.? Menn
þurfa ekki annað ,en að líta í
verzlunarskýrslurnar til þess
að komast að réltu svari.
ÞESS MÁ líka geta, að það
er engum erfiðleikum bundið
að losa ísland eða önnur aðild-
arríki frá sterlingssvæðinu.
Ensk-Egypzka Súdan "fór af
sterlingssvæðinu 1947, Egypta-
land 1947, ísrael 1948, Belg-
íska Kongó og Ruandi Urúndi
1944, Færeyjar 1948, Jórdania
1948, Sýrland og Líbanon 1944.
— Og sjálfsagt fleiri hreyfing-
ar hafa orðið á aðildarskrá
steriingssvæðisins.
Það vekur einnig athygli, að
ekkert Norðurlanda er aðili að
sterlingssvæðinu og hefur aldr-
ei verið, að Færeyjum einum
undanskildum.
Að öllu þessu athugðu veð-
ur það að teljast til barnasjúk-
dóma utanríkisþjónustu okkar,
að ekki hefur verið höfð hugs-
un á að rjúfa aðild íslands að
sterlingssvæðinu fyrir löngu,
enda þótt ekki muni gilda um
aðildina venjulegur milliríkja-
samningur, heldur samkomu-
lag, sem Landsbanki íslands er
formlega íslenzki aðilinn að.'
Kl. B.
Fyrsta umr, um frumv. Skúla GuSmundssonar
Brýn lagíæring á tryggingarlöguimm
Á fundi neðri deildar s.l.
mánudag var til fyrstu um-
ræðu frumvarp Skúla Guð-
mundssonar um breytingu á
almannatryggingarlögunum.
Hér fer á eftir stuttur útdrátt-
aðeins eftir að ganga frá
„formsatriðum‘,‘. Var mönn-
um' nú nokkur forvitni á
; framhaldinu en nú hefur
i ráðherra staðfest, að orð hús
bóndans voru lög, en vika-
pilturinn fór með fleipur.
Staðan hafði þegar verið
veitt, húsbóndavaldið brást
ekki og það stóð ekki á „forms
atriðunum“. Segi menn svo,
að ekki sitji stjórn Alþýðu-
flokksins að völdum á ís-
landi!
ur úr framsöguræðu flutnings
manns:
í 22. gr. tryggingarlaganna eru
ákvæði um lækkun eða niðurfell-
ingu lífeyris frá Tryggingarstofii-
un ríkisins, þegar aðrar tekjur
aðila fara yfir ákveðið mark. Var
það upphaflega sett inn í lögin
sem bráðabirgðaákvæði til 5 ára,
en hefur jafnan verið framlengt.
Svipuð ákvæði voru í alþýðutrygg-
arlögunum áður, meðan þnu voru
í gildi.
í frv. því, sem hér er flutt er lagt
til, að með tekjum, sem takmörk
un á lífeyrisgreiðslum miðast við,
skuli ekki telja lífeyri eða aðrnr
greiðslur frá sérstökum lífeyris-
eða eftirlaunasjóðum, og 1 eigi
heldur lífeyri, sem menn hafa
keypt frá tryggingafélögum eða
stofnunum. — Frumvarpið var
. flutt á síðasta þingi, en hlaut þá
ekki fullnaðarafgreiðslu.
Á 'síðari árum hafa verið stofn-
aðir margir lífeyris- og eftirlauna
sjóðir og fer stöðugt fjölgandi.
Með stofnun slíkra sjóða og
greiðslum til þeirra, tryggja menn
sér m.a. elli- og örorkulífeyri.
Aukið öryggi
Þetta er aukið öryggi fyrir þá,;
sem kaupa sér slíka tryggingu,
Það er einnig ávinningur fyrir
þjóðfélagið í heild, m. a. vegna
þess, að hjá sjóðum þessum er
um verulega fjársöfnun að ræða,
sem full þörf er fyrir, því vöntun
er á sparifé til gagnlegra framr
kvæmda og atvinnurekstrar.
Rétiátt ákvæ-ði ,
En sá hængur er hér á, að með?
an lögunum er ekki breytt, eiga
þeir, sem kaupa sér á þennail
hátt lífeyri hjá sérstökum sjóðum,
það á hættu, að tapa þess vegna
lífeyri hiá í'ilmannatrygginguniun,
'f'ramhai'' *