Tíminn - 16.08.1959, Síða 7

T f M I N N, sunnudaginn 16. ágúst 1959,
7
Hver á að verða afstaða vinstri manna
eftir kjördæmabyltinguna?
Það er nú augljóst að komið er.
að •cndanlegri afgreiðslu kjör-j
dæmámálsins hér í neðri deild,
þar sem þríflokkarnir treysta sérj
ekki til þess að leita eftir þjóð-
arviljanum í málinu og hafa því
fellt tillögu okkar Framsóknar-
manna um það. i
Mér finnst rétt við endanlega
meðferð málsins ihér í deildinni, að
það isé rifjað upp, hver sé megin-
tilgangur er, sem hefur'vakað fyr-
ir helztu forgöngumönnum kjör-
dæmabyltingarinnar, foringjum
Sjálfstæðisflokksins, með því að
knýja hana fram.
I sfuttu máli má segja að þessi
tilgangur hafi verið þríþættur: I
í FYRSTA Xagi er það tilgangur-
inn að veikja vald og áhrif strjál-
býlisins. Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur aldrei getað náð slíkri fqtfestu
þar 'sem í þéttbylinu. Þar hefur
Framsóknarflokkurinn reynst hon-
um ofjarl í stað þess, _sem hann
hefur borið hærri hlut í skiptum
við Alþýðuflokkinn og Alþýðu-
bandaiagið í. höfuðstaðnum. Sjálf-
stæ'ðisfkrkkurinn hefur því gefizt
upp við að vinna sér fylgi í strjál-
býlinu og hyggst í staðinn að kom
ast ýfir þann farartálma með því
að rýra stórum áhrif þess á skipan
Alþingis.
f ÖÐRU lagi er það tilgangur
Sjálfstæðisflokksins að viðhalda
sundrungu vinstri aflanna og atika
hana. Erlend reynsla kennir hon-
um, að auknar hlutfallskosningar
séu rnjög vænlegar til þess. Á
undanförnum árum hefur Sjálf-
stæðisflokkurin grætt meira á
sundrungu vinstri aflanna en á
nokkru öðru og á t. d. meirihluta
sinn í Reykjavík alveg þessu sund
urlyndi að þakka. Það er því skilj-
anlegt, .að hann vilji auka þessa
sundrung.
í ÞRIÐJA lagi er það svo til-
gangurinn að knýja fram alveg
nýja stjórnarstefnu. Það er ekki
úr vegi að gera sér nokkra grein
fyrir því, hver hin nýja stjórnar-
stefna á að vera.
Hin „nýja stefna”
í III'NNI bláu bók, sem Sjálf-
stæðisfíokkurin gaf út fyrir kosn-
ingar í sumar, er rætt mjög borg-
inmannlegan um að með kjördæma
byltingunni skuli lokið því 30 ára
tímabili, er hafi einkennzt af for-
ystu Framsóknarfiokksins — það
skal lokið iangmesta og glæsileg-
asta framfaratímabilinu í allri
sögu þjóðarinnar. í staðinn skal
hefjast nýtt tímabil — tímabil
nýrrar stjór.narstefnu. Til þess að
átta sig á henni, er einna fljótleg-
ast að kryfja til mergjar vígorðin,
sem Sjáífstæðisflokkurinn notar
til þess að skreyta hana með í aug
um kjösenda, en þau eru þessi:
Minni fjárfesting, frjáls verðlags-
myndun og afnám hafta.
Hvað eiga Sjálfstæðismenn við,
þegar þeir tala um að minnka
fjárfestinguna? Þeir eiga við það,
að framfarirnar í landinu séu of
aniklar og að atvinnan í landinu
sé of 'mikil. Kaup.geta -almennings
sé þar af leiðandi of milcil. Að
dómi Sjálfstæðisflokksins þarf að
minnka fiamfarir, atvinnu og kaup-
getu. Til hvers? Til þess m. a. að
veikja afstöðu verkalýðssamtak-
anna og efla vald stóratvinnurek-
enda. Þegar atvinna minnkar og
jafnvel skapast atvinnuieysi, veröa
verkamenn háðai’i atvinnurekend-
um en ella. Þá geta stóratvinnu-
rekendur frekar en ella látið hné
fylgja kviði í skiptum við verka-
lýðssamtökin.
Hvað cigh foringjar Sjálfstæðis-
flokksins svo við, er þeir ræða um
frjálsa verðlagsmyndun? í fyrsta
lagi eiga þeir við það, að afnenia
beri öll verðlagshöft eða gera þau
gagnslaus í framkvæmd. í öðru
lagi eiga þeir við það, að stórlega
Útdráttur úr ræðu
kjördæmamálsins
Þórarins Þórarinssonar við lokaumræðu
í neðri deild 31. fyrra mánaðar
beri að þrengja starfssvið kaup-
fclaga og eru skrif Mbl. og Vísis
næg vísbending um þær fyrirætl-
anir. Þegar svo er komið, ráða
kaupmenirnir einir verðlaginu.
Félög þeirra myndu þá setja fa.st-
ar reglur um álagningu og verðlag.
Samkeppnin væri ekki lengur til.
Neytendur væru alveg háðir kaup-
mannavaldinu. Það, sem Sjálfstæð
isflokkurin á við, þegar hann talar
um frjálsa verðlagsmyndun, er al-
ræði kaupmanna í verðlagsmálum.
Hvað eiga svo Sjálfstæðismenn
við, þegar þeir tala um afnám
haftanna? Þoir eiga við það að
leggja eigi niður Innflutningsskrif-
stofuna og slíkar stofnanir. Þá eiga
rnenn að halda, áð höftin séu úr
sögunni. En það er blekking. Ætl-
unin er að láta bankana fram-
kvæma þau höft, sem áðurnefndarj
stofnanir framkvæma nú. Banka-'
'höfb og bankaeinokun eiga að
leysa núverandi höft af hólmi. Svo
óþægilegt, sem það kann að vera
að húa við núverandi höft, yrðu
bankahöftin þó enn verri og miklu
meiri hætta á misnotkun. Það sýn-
ir okkur reynslan frá þeim tima,
þegar bankavaldið var öflugast og
einráðast hér á landi. Þá þýddi
■ekki fyrir bændur og verkamenn
að biðja um lán og fyrirgreiðslur.
Útvaldir gæðingar sátu fyrir. Nið-
urstaðan yrði hin sama nú, ef hin
„nýja stefna“ Sjálfstæðisflokksins
fengi að ráða. Þá yrði bankaeiok-
uninni og bankahöftunum einhliða
beitt í þágu hinna útvöldu gæðinga
Sjálfstæðisflokksins.
Stéttin, sem ræður
Sjálfstæðisflokknum
Nú kunna einhverjir að spyrja:
Hvernig getur Sjálfstæðisflokkur-
inn, sem telur sig flokk allra
stétta, fylgt stefnu sem þeirri, er
hér hefur verið lýst?
Mikil verðbólga hefur verið á
landi hér á undanförnum áratug-
um. Henni fylgja margir kvillar.
Hún skapar mörg vandamál. Eitt
helzta einkenni hennar er það, að
hún gerir þann fátæka fátækari
og hin ríka ríkari. í skjóli verð-
bólgunnar hefur risið hcr upp ný
stétt stórgróðamanna, án þess að
fólik hafi gert sér það nægilcga
ljóst og þá hættu, sem af því
stafar. Eins og allar nýríkar stéttir,
er þessi stétt verðbólgugróða-
manna drottnunargjörn, eigingjörn
og ófyrirleitin. Lífsskoðun hennar
hefur formaður Sjálfstæðisflokks-
ins réttilega markað á þennan hátt:
Einkahagsmunir fyrst, flokkshags-
munir svo, þjóðarhagsmunir sein-
ast. Eilt nýjasta dæmið um af-
stöðu hennar og þjóðhollustu, er
hið sérkennílega tillag hennar til
landhelgisdeilunnar við Breta. ís-
lenzka þjóðin deilir þar um lífs-
hagsmuni sína við eitt mesta yfir-
gangsríki veraldar. Brezka stjórn-
in réttlætir ofbeldi sitt með því,
að íslendingar fari ekki að með
lögum, — ísland sé ekki réttar-
ríki. Undir þetta tekur nú verð-
bólgugróðastéttin íslenzka með því
að kæra til inannréttindanefndar
Evrópu yfir því, að hún njóti ekki
fullra mannréttinda á íslandi
vegna ofríkis Alþingis og rangra
dóma Hæstaréttar. Það er ekki ó-
nýtt fyrir Breta að fá þetta fram-
lag til landhelgisdeilunnar frá rík-
! ustu stéttinni á íslandi. Og hvers
! vegna ræðst stórgróðastéttin í ann
að eins fólskuverk gegn þjóðinni
og þetta. Eingöngu vegna þess, að
henni hefur verið gert skylt að
skila nokkru af verðbólgugróðan-
um aftiu- til þeirra, sem miður
mega sín i þjóðfélaginu. En hvern
Þórarinn Þórarinsson
ig halda menn að þessi stétt muni
þá 'haga sér inn á við, ef hún hefði
völdin, þegar hún kemur fram á
þennan hátt út á við? Því ætti
hver og einn að geta svarað auð-
veldlega.
Skýringin á framangreindri
stefnu Sjálfstæðisflokksins er sú,
að það er þessi nýja stórgi’óða-
stétt, sem raunverulega stjórnar
flokknum og rekur hann ,sem eitt
af fyrirtækjum sínum. Ilún á Morg
unblaðið. Hún á Vísi. Ilún leggur
til féð í flokkssjóðinn. Það er hún,
sein heldur um penna Bjarna Bene
diktssonar og stjórnar honum. —
Stjórnarhættirnir yrðu fyrst o,
byltingunni, ef það þokar sér sam-
an um e'nn flokk. Enginn rnyndi
telja það sterkara fyrir verkalýðinn
ef hann skipti sér í fjö.gur pólitisk
verkalýðssambönd í stað þess að
vera sameinaður í Alþýðusamband-
inu. Þett'a sama gildir um fólkið
í strjálbýÞnu. Það. veikir sig aðeins
á því að skipta sér í marga flokka
í stað þess að fyl'kja sér um einn
flokk. Fyrir það er iíka auðvelt og
eðlilegt að gera það. Aðeins einn
flokkur hefur unnið einlæglega fyr
ir þá stefnu að gæta réttar strjál-
býlisins og tryggja með þvf jafn-
vægi í byggð landsins. Framsóknar
flokkurinn. Allir hinir flokkarnir
hafa unnið meira og minna gegn
þeirri stefnu. Þess vegna á fólkið
í strjálbýlinu að fylkja sér nú bet-
ur um Framsóknarflokkinn en
nokkru sinni fyrr og það sama gild
ir það fólk í þéttbýlinu, er ann átt-
högunum og vill halda jafnvægi í
byggð landsins. Þessi samstaða var
nauðsynleg fyrir kjördæmabylting
una, en er þó cnn nauðsynlegri eft
ir hana. Með henni einni verður
'helzt vegið gegn því réttinda-
tjóni, sem leiðir af kjördæmabylt-
ingunni fyrir strjálbýlið.
Sameining
vinstri manna
Þótt Sjálfstæðisflokkurinn ætli
hinum auknu hlutfallskosningum
fremst miðaðir við hagsmuni henn auka sundrungu vinstri aflanna,
ar, ef Sjálfstæðisflokkurinn fengi
völdin.
Árásirnar á SÍS
þarf það þó ekki að fara svo, ef
frjálslynt fólk ög vinstra sinnað
j fólk þekkri sinn vitjunartíma. Ein-
imitt þessi tilgangur Sjálfstæðis-
! flokksins ætti að opna augu vinstri
i manna og hann hefur lika þegar
■ gert það og á þó eftir að gera það
Að sjálfsögðu eru forystumenn betur. Um það viínar fylgisaukn-
Sjálfstæðisflokksins svo hyggnir, ing Framsóknarflokksins í þctt-
að þeir reyna að leyna því eins býlinu í kosningunum í sumar.
og þeir hezt geta, að það sé þessi Svar vinstri manna við þessum
nýja stétt stórgróðamanna, er ræð fyrirætlunum íhaldsins og verður
ur flokknum. Þeir gera því allt, að vera það að þoka sér sem mest
sem þeir geta, til þess að draga saman um einn flokk og þessi flokk
athyglina frá stórgróðamönnunum ui’ er Framsóknarflokkurinn.
og verðbólgubröskurunum. Eitt Rökin, sem mæla með því, eru
helzta uppátækið til þess að reyna m. a. þessi:
að fela þessa svörtu sauði, er að j Framsóknarflokkurinn einn er
halda uppi árásum á samvinnu- nij álíka stór og Alþýðuflokkurinn
hreyfinguna og stimpla hana sem 0g Alþýðuþandalagið til samans.
eina hættulega auðvaldið í land- j>ag sýna lirslit seinustu kosninga.
inu og eiginlega sé helzt ekki neitt Hann er því langstærsti og sterk-
annað auðveld til. Samvinnuhreyf asjj fiokkur íhaldsandstæðinga.
ingin er miklu öflugri í öðrum
2. Ffamsóknarflokkurinn hefur
sýnt það í verki, að hann er traust
asti og öflu.gasti andstæðingur í-
haldsins. Á sama tíma og Alþýðu-
flokkurinn og Alþýðubandaiagið
ihafa tapað í viðureigninni við Sjálf
stæðisflokkinn í Reykjavík, hefur
Sjálfstæðisflokkurinn farið halloka
fyrir Framsóknarflokknum í strjál
býlinu. Þess vegna hefur flokkur
auðstéttarinnar ekki náð meiri
1 hluta í landinu, eins og hann hefur
j náð honum í höfuðst'aðnum. Þetta
| er fólkinu í þéttbýlinu að verða
j betur og betur ljóst, og því fylkir
| það sér í vaxandi mæli um Fram-
i sóknarflokkinn.
J 3. Framsóknarflokkurinn hefur
sýnt í verki, að hann er einlægasti
fylgjandi vinstri stefnu. Það sást
gleggst á því, að hann var einn
koma í veg fyrir að þau áform stuðningsflokkur vinstri stjórnar-
auðstéttarinnar, sem hér hefur ver innar, er fylgdi henni heill og ó-
ið lýst, geti heppnazt? Getur strjál- skiptur.
býlið .-!.ái unnið sér -upp réttinda- 4. Framsóknarflokkurin er nú
tapiðv Þarf sundrung vinstri afl-j eini andstæðingur Sjálfstæðis-
anna endilega að aukast? Er ekki flpkksins, sem er einbeittur og á-
hægt að afstýra því, að hin „nýja kveðinn andstæðingur hans. MiUi
'Stjórnarstefna", sem Sjálfstæðis-1 Sjálfstáeðisfiokksins og Alþýðu-
flokkurin boðar, verði framkvæmd? • flokksins er nú- svo náið samstarf
Jú, visulega er þetta hægt, efiað það getur ekki nánara verið.
fólkið þekkir sinn vitjunartíma. Ekki getur því Aiþýðuflokkurinn
Fólkið í strjálbýlinu getur að orðið forystuflokkur íhaldsand-
verulegu leyti bætt sér upp rétt- stæðinga. Allir vita, að Einar
indatapið, sem leiðir af kjördæma-i Olgeirsson stefnir nú ekki að öðru
löndum Norðurlanda en hún er
hér Hún á þar sína andstæðinga,
en engum þar dettur í hug sú
firra, að stimpla hana sem auð-
hring. Til þess þarf svo mikið blygð
unarleysi í fölsun staðreynda, að
engir leyfa sér slíkt, nema nauð-
staddir þjónar spilltrar auðstéttar,
sem eru að reyna að fela hana með
því að draga athyglina að ein-
hverju öðru.
Aukin samstaða
í strjálbýlinu
Nú er ekki úr vegi að spyrja
Eru engir möguieikar til þess að
fremur en að komast I flatsæng
með íhaldinu og Alþýðuflokknum,
en hann virðisl nú ráða mestu um
stefnu Alþýðubandalagsins. Al-
þýðubandalaginu verður því ekki
treyst til forystu gegn íhaldinu.
Franisóknarflokkurinn eipn hef-
ur öll skilyrði til þess, jið. vinstri
menn sameinist um banii‘og“skapi
þannig sterkan viástri flokk, er
sé fær um að halda Ih'aldsöfl-
unum og íhaldsstefnunni í skefj-
um. - .■.
Seinustu kosningar bentu . þik-
laust til þess, að fleiri,. ,o.g_.. fIfiiri
vinstri menn gerðu sér .Jþejfja ljósv.
Þess vegna eflist Framsóknar-
flokkurinn jafnmikið í dreifbýlinu
og raun bar vitni um. Öl'l á'staéða
er til að ætla, að þessi 'stuðrtirlgur
fari enn vaxandi. - > .
Stefnan, s-em Framsó'knárflokk-
urinn ber fram sem vinstri flokk-
ur, er stefnan, sem vinstri ;stjórn-
in fylgdi á árunum 1956—58. JÞá
voru hér bezt lífskjör, í ^vr^þu.
Þá voru Hér meiri framfarir' en
nokkru sinni fyrr og síðar. Þá vas
sýnd méiri einbeittni í ájálfstæðis-
baráttunni. en um langt skeið, þar
sem fiskveiðilandhelgim rvat’ færð
út í 12 mílur, þótt hin v.oídugustu
ríki beitlu sér gegn því. Það eru
um slíka umbótastefnu og sjálf-
stæðisstefnu, sem vinstri menn.
eiga að fylkja sér gegn aftúrhalds.
stefnu auðmanna Sjálfstæðisflokks
ins.
Tvær meigin stefnur
Það er glöggt, hver var 'tilgang-
ur forkólfa Sjálfstæðisflokksins.
með kjördæmabreytingunni. Hún
álti að veikja strjálbýlið. Hún átti
að sundra vinstri öflunum. Hún
átti að tryggja yfirráð nýrrar 1-
haldsstefnu. Hún átti að eyðileggja
Framsóknarflokkinn. Það vár tal-
að um, að hann fengi ekki hema
8—9 þingsæti eftir byltingdná Nú
er íhaldið farið að óttast um, að
þetta muni -ckki heppnast. Brölt
þess hefur vakið fólkið til. nýrrar
umhugsunar. Gæfa manna er . oft
svo mikil, að þau verk, gern illa
er til stofnað, snúast á bejtra
veg. Svo getur farið ,hér óg
eru jafnvel allar líkur til, að svo
fari hér. Úrslit seinustu koshinga
sýndu, að Framsóknarflokkúrinn
myndi alltaf fá 17 þingsæti eftir
byltinguna. Hann þarf ekki.að hæta
við sig nema fáum hundruðum at-
kvæða til að fá fjögur þingsæti til
viðbótar. Þetta stafar af því að
fólkið hefur vaknað. Alveg sér-
staklega er vinstri möh'huin aö
verða ljóst, að þeir-verða að hætta
sundrunginni og þoka séri sajnan.
í næstu kosningum verður.kosiö
um tvær meginstefnur — umbóta-
og sjálfstæðisstefnu Framsóknar-
flokksins og afturhaldsstefnu .Sjálf
stæðisflokksins og fylgifiská' háns.
Það er ekki víst, að fögnuður í-
haldsins vegna kjördæinabyltingar
innar verði jafn mikil að næstu
kosnin.gum loknum og hann var,
þegar þetta óhappaverk var
hafið. Þjóðin er að vakna og það
verður ekki til ávinnings fyrir í-
haldið.
Grænlands-
heirosókn
Ráðuneytið fyrir Grænland og
hin konunglega Grænlandsverziun
njóta á ýmsum sviðum mikilvægr-
ar aðstoðar íslenzkra stjórnvalda
og stofnana. Til þess að tjá þakk-
læti Dana fyrir þá hjálp, áem þann
ig hefur verið veitt, hefur ráðu-
neytið fyrir Grænland nú boðið
nokkrum íslenzkum embæltismönn
um og fleiri að koma I heimsóka
til Grænlands, og mun húá éiga
sér stað dagana 18.—19. ágúsi