Tíminn - 26.08.1959, Page 6

6
T í M I N N, nviðvikudaginn 26. ágúst 1959.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjári og ábm.: Þórarinn Þórarinssoa.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargöta
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18305 og
18 306 (skrifst., ritstjórnin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 323
'Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13 943
Brot úr búnaðarsögu íhaldsins
ÍHALÐxÐ er öðru hvoru
að smjaðra fyrir bændum og
þakkar sér þá jafnan, eins og
vænta mátti af slíkum vönd-
ugheita flokki, framgang
allra framfaramála landbún-
aðarins s.l. 40 ár. Minna þykir
nú ekki taka því að hafa
hólið. Sé hins vegar skyggnzt
um bekki sögunnar kemur í
ijós, að þessi sagnfræði sér-
hagsmunaflokksins er í göt-
óttara lagi, þó að ekki séu
kannske meiri brögð að óná-
kvæmninni í þessum efnum
,en gengur og gerist um aðra
hluti á því sómaheimili.
Vegna þessa falska ihalds-
boðskapar þykir Tímanum
rétt aö rifja upp sögu nokk-
urra helztu hagsmunamála
bændastéttarinnar og af-
skiþti íhaldsins af þeim.
Að þessu sinni skal þó
látið nægja að minna á eitt
mál aðeins, en það er saga
mjólkurskipulagsins. Á fleira
mun drepið síðar.
HINA fyrstu hreyfingu til
skipulegra vinnubragða um
sölu mjólkurafurða er að
finna í löggjöf, sem Sigurður
i Yzta-Felli og Jörundur
Brynjólfsson komu á 1917,
fyrir Reykjavík. Annað skref
iö er það, að KaupféJag Ey-
firðinga stofnaði mjög prýði
legt mjólkurbú á Akureyri
og kom ágætu skipulagi á
mjólkurmál Eyfirðinga. —
Þriðji áfanginn er að Fram-
sóknarflokkurinn beitir sér
fyrir fullkominni löggjöf um
mjólkurmál.
Framsóknarmenn höfðu
forgöngu um alla þessa bar-
áttu. íhaldið fékkst aldrei
tii þess að nota lögin frá
1917. Það fjandskapaðist út
í Mjólkursamlag Eyfirðinga
meðan það gat nokkru and-
ófi komið við. Það eyðilagði
allar nýtilegar tillögur í
mjólkurmálunum á þingun-
um 1932,1933 og 1934, þar til
bændur tóku sjálfir í taura-
ana i kosningunum 1934 og
sett var löggjög um mjóikur-
söluna fyrir atbeina Fram-
sóknarflokksins.
ÁÐUR en mjólkurskipu
lagið kom til sögunnar horfði
til fullkomins öngþveitis um
mál mjólkurframleiðenda. —
Framleiðslan fór eðlilega vax
andi en vegna fullkomins
skipulagsleysis féll verðið til
framleiðenda að sama skapi.
Með áframhaldandi skipulags
leysi íhaldsins var þessi önn
ur aðal framleiðslugrein
landbúnaðarins blátt áfram
lögð í rúst á fáeinum árum.
Segir það sig sjálft hverja
þýðingu það hafði fyrir þús-
undir sveitabýla í landinu að
menningarástand ríkti í þess
um málum í stað heimsku-
legrar og blindrar sam-
keppni, sem öllu var að
steypa fram af bakkanum.
HVER var svo árangur
hins nvia skipulags Fram-
áóknarmanna? í stuttu máli
sá, að á fyrstu 5 árum þess
lækkaði gerilsneyðingar-
sölu- og dreifingarkostnaður
neyzlumjólkurinnar úr 17,5
aurum í 3,22 aura. Hagnaður
bænda af því einu nam á
sama tíma 3Vi millj kr. og
var enginn smápeningur í þá
daga. Þó að meðalútsöluverð
allrar mjólkur (bæði vinnslu
og neyzlumjólkur), væri 6
aurum hærra fyrsta ár skipu
lagsins en það, þá var meðal
verð til bænda á verðlags-
svæðinu það ár 4 aurum
hærra á lítra en árið 1933 og
hafði þó mjólkin þrefaldazt
að magni. Heildargreiðsla til
bænda á verðjöfnunarsvæö-
inu fjórfaldaðist. Vevðið
jókst meira en magnið hlut-
fallslega og snerist þannig
við það hlutfall, sem þarna
var á milli áður en skipulag
ið kom. Ágóði bænda af þessu
skipulagi þetta 5 ára tímabil
er varlega áætlaður 6 millj.
kr. Hér eru aöeins dregin
fram dæmi um hagnaö
bænda og raunar einnig neyt
enda af mjólkurlögunum
fyrstu fimm árin frá gildis-
töku þeirra. En á líka lund
hefur þróunin orðiö í þessum
málum fram á þennan dag.
HVER var svo afstaða
íhaldsins til málsins? Að því
er áður vikið, að það eyði-
lagði allar tilraunir til gagn-
legra framkvæmda þar til
ráðin voru tekin af því í
kosningunmn 1934. Hinn 15.
jan. 1935 tók samsalan til
starfa. íhaldið hélt á sina
vísu upp á daginn með því
að svíviröa alla bænduv, sem
framleiddu mjólk til sölu í
Reykjavík á þann smekk-
hátt aö kalla vöru þeirra
„samsull“. Þeim fannst eng-
in mjólk boðleg íbúum höfuð
staðarins nema úr einhverj
um heilögum kúm uppi á
Korpúlfsstöðum.
Spekúlantar íhaldsins
í Reykjavík ráku frúr sínar
fram til fundahalda þar sem
þessar heiðursdömur mót-
mæltu kröftuglega að bænd-
ur skiptu sér nokkuð af sölu
meðferð sinnar eigin fram-
leiðslu. Mbl. tók upp fastan
leiðbeiningaþátt fyrir fátæk-
ar milliliðahúsmæöur höfuð
staðarins þar sem þeim var
kennt að drekka fisksoð svo
þær mættu spara sér mjólk-
urkaupin. Þegar íhaldið gat
ekki lengur komið í veg fyrir
setningu mjólkurlaganna á
þingi þá átti að reyna að
brjóta niður skiplagið með
heimskulegum ofbeldisað-
gerðum.
ÍHALDIÐ tapaöi ieikn-
um eins og eðlilegt var. Það
hafði ekkert upp úr tiltekt-
um sínum nema veröuga og
ævarandi skömm. Það getur
aðeins státað af einu í sam-
bandi við þetta mál: Aö vera
trútt hugsjón sinnL
VÍÐSJÁ:
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiMiiiiijiiiiimiiiiiii*'
Átök stórveldanna um Laos
Er innrás kommúnista bein einvígisáskorun á Bandaríkm?
Þessi teiknimynd hefir birzt í ýmsum amerískum blöðum undan-
farið með greinum um Ameríkuför KruStjoffs, og kemur þar fram
sú skoðun, sem mjög er ríkjandi í þessari grein, að ekki verði a(ls
kostar þægiiegt að taka brosandi á móti Krustjoff og ræða við
hann friðarmálin, meðan kommúnistar efla blóðuga upreisn í Laos.
I AMERISKUM blöðum er
| nú rætt meira og meira um þá
I atburði, sem eru að gerast í
| Laos, og telja mörg þeirra, að
| það geti haft verstu áhrif á
| viðtöl þeirra Eisenhowers og
| Krustjoffs, ef friður verður
| ekki kominn á í Laos áður en
| þeir hittast. Sum blöðin telja,
| að Rússar standi á bak við
| uppreisn kommúnista þar, en
| bersýnilegt er. að hún er studd
| af stjórnendum Norður-Viet-
| nam og Kína Af því draga
| önnur blöð þá ályktun að
| stjórn Kína standi einkum að
| uppreisninni og gexi það j.,n-
| vel í blóra við Krustjoff. Anu
| ars mun viðhorf Bamhríkj-
1 anna til atburðanna í L;os
= koma allvel fram í ef.irfar-
1 andi grein eftir hinn kunna
= blaðamann, Joseph Alsop. en
* hún birtist um seinustu holgi
| í The New York Ilerald Trib-
I une“:
I
I
,,ÞAÐ ER VON mín, að
| ástandið í Laos ve'-ði ekki eins
| slæmt og það lítur út fyrir að
I geta orðið. En við verðum að
| vera viðbúinn sviouðu ástandi
| og árás kommún.sta á Que-
I moy skapaði á sínu.m tíma.“
Þessi orð úr yfirlýsingu
1 bandarískra stjórnarvalda ættu
= að vekja þann fjölda fólks, sem
I ekki hefur látið sig neinu
| skipta átökin í hii.u fjarlæga,
i lilla landi, Laos, af svefni.
| Það sem nú fer fram í Laos
1 er ruddaleg, bein árás kommún
| ista. Hún getur ekki emungis
1 orðið til að auka ófriðarhætt-
I una í heiminum eins on árás
| kínverskra kommúnista á Que-
| moy gerði, heldur getur hún
| haft jafnvel enn verri afleið-
\ ingar.
| Árásin stafar fvrst og fremst
| frá kommúnistaríkinu Norður-
| Vietnam, sem stofnað va). 1954
| eftir að bandaríska stjórnin
= hafði lagt blessun sína yfir
= skiptingu Indokína. en einnig
i frá hinu kommúnistíska Kína,
i en landamæri Kína og Laos
i liggja saman á stóru svæði.
KOMMÚNISTUM í Laos
| hefur verið boðið yfir til Norð
| ur-Vietnam, þar sem þeir liafa
| fengið hernaðarlega þjálfun og
i síðan sendir í herdeilduin yfir
i til Laos Fyrsta meiriháttar
i innrás slíkra herfylkja varð
i fyrir nokkrum viltum, er ráð-
i izt var inn í héruðin Phong
1 Saly og Sam Neua. Innrásar-
| hernum, sem var ef til vill um
I 2.000 menn, var veitt snörp
| mótstaða af hinum fámenna
i stjórnarher í Laos. Var stór
É hluti hans hrakinr. aftur yfir
| landamærin til Norður-Viet-
| nam, en hluti hans leystist upp
| í smáar skæruliðahersvc tir.
1 Ef þelta væri öll sagan. væri
ástandið ekki svo uggvænlegt.
En það eru sterkar líkur á
því, að aðeins lític prósent af
því liði, sem þannig hefði verið
þjálfað í Norður-Vietnam hefði
verið sent út í fyrstu árásinni.
Bandarískir herfræðingar telja
sennilegt að all. að 5.000
manna lið bíði átekta til að
ráðast yfir landairærin. Mciri
hluti þessa liðs er í Norður-
Vietnam, en einnig að því að
haldið er í hinu kommúnist
íska Kína
FREKARI innrási- slíks
liðs inn í fiöllótt land, scm er
mjög erfitt yfirferðar :g sam-
göngulítið, mun verða mjög
erfiður Ijár í þúfu stjórnar-
hersins í Laos. Og rnargt virð-
ist benda til þess að herstjórn
kommúnista hygg: á fleiri á-
rásir inn í Laos.
í síðustu viku eftir harðorða
yfirlýsingu frá Hanoi, kom
ruddaleg og ógnþrungin yfir-
lýsing frá Peking og lillu síð-
ar tók Moskva undir með held-
ur vægar> orðum, bar sem lát-
inn var uppi stuðningur við
Norður-Vietnam. Þar að auki
var forsætisráðherra Norður-
Vietnam. Ho Chi Minh, gestur
Krustjoffs í Moskvu um þær
mundir, sem innrásin hófst í
Laos. Yfirlýsingarr.ar og dvöl
Hos í Moskvu gefa glögga
mynd af því, sem í rauninni
er að gerast í þessum ískyggi-
lega sjónleik.
NEKT HINNAR nýju á-
rásar hlýtur að vekja athygli.
Innrásarherir kommúnisla eru
ekki einungis skipulagðir og
þjálfaðir í Norður-Vietnam,
heldur nota þeir einnig Norð-
ur-Vietnam sem bakhiarl fyrir
vistir og vopn og birgðir eru
flutt frá Norðnr-Victnam
með burðarmönnum yfir fjöll-
in. Viðbrögð bandarískra stjórn
arvalda við þessar árás komm-
únista hafa verið nokkuð hik-
andi vegna fjarveru Herters
utanríkisráðherra á ráðstefnu
Ameríkuríkjanna í Chile. Eng-
in ákvörðun hefúr enn verið
tekin en utanríkisráðuneytið
hefur þegar bent á, að það
muni verða miög erfitt tf ekki
ókleift fyrir Eisenhower . ,að
taka á ír.óti Krustjoff meðan
árásunum á Laos heldur áfram.
DIPLÓDIATISK viðbrögð
í Moskvu munu án efa v'erða
þau, að ásaka Bandaríkjamenn
um afskipti af innanríkismál-
um Laos. Það hafa verið gerð-
ar áætlanir um að veita stjórn-
arhernum í Laos aðstoð með
því að senda beim hergögn svo
sem þyrlur, en þær eru mjög
mikilvægar í fjallabardögum.
Laos er svo heppið að eiga
harðskeyttan forsætisráðherra,
Phoui Sananikon; tg mjög fær-
an yfirhershöfðingja, Ouane.
Með nægjanlegri hjálp gætu
þeir ef til vill brotið innrás-
ina á bak aftur á eigin spýtur.
Það eru tvær ástæður sem
liggja að því. að stjórnmála-
menn eru svo áhyggjufullir út
af Laos. í fvrsta lagi hefcr La-
os þegið mikla aðstoó frá
Bandaríkjamönnum og banda-
rískir liðsforingjar hafa dval-
izt í Laos við þjálfun stjórnar-
hersins, og vegna þess má líta
á innrásina, sem b.una einvígis
áskorun við Bandaríkin. i öðru
lagi myndi sigur kommúnista
í Laos framkalla keðjuverkan-
ir í Asíu. Og þar sem kyrrð
og ró almenings er lögmál nú-
tímans hefur stjórnin í Laos
ekki ennþá skýrt þjóðinni frá
hinu raunventlega ástand.i.
liiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|iiiiiiiiiiiiiiuiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiilliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii"',*|i*||Mii»<i»»*iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiii*miii»iiii»niiiiiiMiii»i4iiiiiiiimMiu
Frá starfsemi Sameinuðu þjóðanna:
Aherzla lögð á frjálsan fréttaflutning
Á sumarþingi Efnahags- og fé-
lagsmálaráðsins, sem haldið var í
Genf fyrir skömmu, var lögð rík
áherzla á mikilvægi fréttafreKis.
Ráðið samþykkti ályktun þar sem
Dag Hammarskjöld framkvæmda
stjóri Sameinuðu þjóðanna var
hvattur til að senda meðlimum
samtakanna uppkast að yfirlýsingu
um fréttafrelsi og 'biðja þá að
skila umsögnum um uppkástið fyr
ir næstu áramót.
í uppkastinu er Jögð sérstök á-
herzla á fimm atriði sem varða á-
byrgð ríkisstjórna á því „ að
vernda og efla frjálsa fréttaþjón
ustu eftir öllum þeim leiðum, sem
fyrir hendi eru“ og skyldu frétta
stofnana til að sýna heiðarleik o.g
ábyrgðartilfinningu í fréttaflutn-
ingi að svo mklu leyti sem öryggi
fósturjárðarinnar og réttindi ein-
staklinga og þjóðarheilda leyfa og
krefjast.
Ráðið gerði fjölmargar ályktanir
m. a- um eftirlit með eilurlyfja-
sölu, tæknihjálp, mannrétlindi og
félagslega þróun. Á síðastnefnda
'Sviðinu var t. d. mælt með ráðstöf
un til að auka byggingu á ódýru
húsnæði og aðgerðum til að draga
úr vændi. í nokkrum ályktunum
var lögð áherzla á þörfina fyrir
raunhæfa hjálp Sameinuðu þjóð
irnar við ríkisstjórnir til að stuðla
að félagslegri þróun.
Að því er varðar tæknihjálp Sam
einuðu þjóðanna var látin í . ljós
von um, að hægt verði að koma
fjárhagslegu jafnvægi á þennan
mikilsverða þátt i starfsemi Sam
einuðu þjóðanna og íæra út kví
arnar, Ráðið lýsti yfirstuðningi sín
um við þá sérstöku mynd tækni-
hjálpar sem komið var á fyrir
rúmu ári og gengur undir nafninu
OPEX. Þessi hiálp er í því fólgin
að S.Þ. bjóða hinum vanþróuðu að
ildarríkjum sérfræðinga í ríkis-
rekstri og opinberri þjónustu til
fFramhald á 8. síðu).