Tíminn - 30.08.1959, Blaðsíða 1

[lES I D II Mj
undralyf
bls. 6
13. árgangtir.
Reykjavík, sunnudaginn 30. ágúst 1959.
í ' £ F Wi I J
í spenli Tímans, bls. 3
Auðhringur er lokað fyrirtæki, en
samvinnufélög eru öllum opin,
bls. 5
Skrifað og skrafað, bls. 7
ííþróttir, bls. 10
185. blaS.
nv. *
Verksmiðjuskortur á Austfjpröum
hefir orðið þjóðinni dýr í sumar
ilm þriðjungur
á Austfjörðum
Fyrir viku voru verksmiðj-
urnar eystra búnar að taka á
móti síld, sem hér segir:
í stimar hafa um 300 þús. mál
og tunnur eða uin þriðjungur
af síldaraflanum verið unnin
verslöðvum ó Austfjörðum sunn
an Langaness, og enn meiri
hluti aflans veiddur á þeim
slóðum.
Vopnafjörður 107 þús. mál
Seyðisf jörður 56,5-----
Neskaupstaður 56,6------
Eskifjörður 15,7 — —
Búðir í Fáskr.f. 19-----
í vikunni, sem var að líða,
er áæílað, að verksmiðjurnar
hafi tekið á móti 40—50 þús.
málum, en nákvæmar tölur voru
ekki fyrir hendi í gær.
Hlutur Austfjarða mundi þó
enn hærri, ef þar skorti ekki
verksmiðjur og þrær, en þar
eru engar stórverksmiðjur.
--------------------------/
Ný síldarverksmiília vm$ EskiIiörS og stærri þrær við eldri verksmiíjur
austan lands er nauftsypjamál, sem vertSur aíi hrinda fram, segir Krist-
ján Ingólfsson, skólastjóri á Eskifiríli, en hann hefur fylgzt vel með þess-
um málum í suuiar
Eitt mesta árásarefni andstöðuflokka Framsóknai-flokks-
ins á hendur honum hefur verið það, að hann efldi um of
fjárfestingu í hinum strjálbýlli landshlutum. Hafa þeir sagt,
að þetta væri ekki þjóðhagsleg fjárfesting og gerð til at-
kvæðaveiða, jafnvel kallað hana ,,pólitiska“ fjárfestingu.
Meðan á mestu umræðunum um
kjördæmamálifj stóð, var títt á,
það ben-t, að einmenningskjör- j
dæmaskipunin ýtti mjög undir j
þessa „pólitísku" fjárfestingu og
talið hinu eldra skipulagi til for- j
át-tu en jafnframt látið meira en
í það skína, að eftir breytinguna j
yrði tekin upp önnur stefna í fjár-
festingarmálum.
Síldarvertíðin í sumar liefur
rækilega afsanna'ð þessa kenn-
ingu þríflokkanna og sýnt svo að
ekki verður um villst, hversu
jöfn og skynsamleg dreifing at-
vinnutækjanna uin allar byggðir
landsins, fámennar sem f jölmenn '
ar ,er ein fær um að tryggja j
þjóðinni allri fjárhagslegt og
einkuin gjaldeyrislegt öryggi. —
Verstöðvarnar á Austfjöi'ðum,
þar sem Framsókiuuuienn hafa
ofl verið sakaðir um „pólitíska“
fjárfestimgu, munu nú í 'sumar,
svo varbúnar sem þær eru að
verksmiðjukosti, vinna a.m.k.
þriðýung síldaraflans og þaðan
verða flutt út sildarverðinæti
fyrir hartnær hundrað milljónir
króna.
í eftirfarandi grein, sem mjög
glöggur og kunnur maður á Aust'
fjörðum, Kristján Ingólfsson. skóla
stjóri, hefur sen-t blaðinu, eru
þessi mál einmitt krufin til
mergjar.
„Síldin sá kvikuli fiskur hefúr
átt stóran þátt í hinni tröllauknu
uppbyggingu, sem ált liefur sór
stað liér á landi síðast liðinn
mannsaldur. Vinnsla síldarinnar í
landi hefur tekið stórstígum fram
íörum, allt frá því 1911, að fyrsta
sí Idarveíksmiðjan jlnf sl’arfsemi
'Sina, -til þessa dags. íslendingum
var það ljóst snemma á þessari
öld, að þeir yrðu að eignast verk-
smiðjur til að vinna úr þessu
dýrmæta hráefni, og þótt fyrstu
verksmiðjurnar væru í upphafi í
eigu crlendra manna, þá stóð það
ekki til langframa, síldarverk-
smiðjurnar urðu alíslenzk eign, og
þeim fjölgaði eftir þyí sem tím-
inn leið. Þjóðinni var það ljóst,
að þessar verksmiðjúr voru henni
auðsuppspretta, sem hún varð að
leggja sig í líma við að efla, og
byggja upp. Fyrstu hérlendu síld-
arverksmiðjurnar voru á Vest-
fjörðum, en úr því var farið að
byggja þær við norðlenzkar hafn-
ii. Olli það staðselningu verk-
smiðjanna, að síldin Yar þá mest
fyrir Norðurlandi. Síldarverk-
smiðjur voru og eru dýr fyrir-
tæki, og það var ekk; á færi ein-
staklinga að byggja upp nægar
verksmiðjur til að viina þá síld,
sem að landi barst. Eíkið tók því
mikinn þátt í þessari uppbygg-
ingu. Það bvggði sína fyrstu verk-
smiðju árið 1930 og hefur síðan
byggt bróðurhlutann af verksmiðj
unum. í dag nnin láta nærri að
afkastageta allra verksmiðjanná
(Framhald á 2. síðu).
Síldarvinna á Eski-
firði í sumar
1. Beinamjölsverksmiðjunni var
i fyrstunni ætlaö að mala bein
og vinna fiskúrgang. Nú hefur
hún breytt um hátt, og bræöir
síld nóttog dag, en hefur samt
engan veginn undan.
2. Skilvindur verksmiðjunnar
eru að eins tvær.
3. Hafnarkraninn er „löndunar-
krabbi'* verksmiðjunnar. Hann
landar sildinni up á bíla, sem
aka henni í þrærnar.
4. Algeng sjón á Eskifirði i
sumar.
5. Það er hvorki hátt til lofts,
né vítt til veggja í verksmiðju-
húsinu.
6. „Bræla útifyrir". Margir bát-
anna eru með afla. — Löng
bið hjá þeim siðasta.
7. Mjóeyri við Eskifjörð. —Augu
margra hafa í sumar beinzt að
Mjóeyrinni, eða Mjóeyrarvik-
inni, sem e. t. v. heppilegum
staö undir nýja og afkasta-
mikla verksmiðju.
8. Konurnar láta ekki sitt eftir
liggja við björgun verðmæt-
anna.
9. Jón Kjartansson í heimahöfn.
— Aflasæl skipshöfn þar um
borð.
10. Silfurfiskurinn gefur góðan
skilding, en oft litla hvíld og
lítinn svefn, meóan á heim-
sókn hans stendur. — Ljósm.:
Vilberg Guðnason.