Tíminn - 06.10.1959, Blaðsíða 3

I í M I N N , þriðjudagiim 6. október 1959.
3
Skemmti sér á Haiti
í gerfi tannlæknis
Ok um meí fransk-kínverskri feguríardís,
sem leikur Susie Wong á Broadway
Honum hefur ekki komið
dúr á auga síðan 1919
Hinn 73 ára gamli Oskar
Eriksson, sem búsettur er i
Eskiltuna í Svíþjóö hefur ekki
fest blund frá lokum fyrri
heimsstyrjaldar.
Á þeim 40 árum, sem liðin eru
síðan spánska veikin eyðilagði
„svefnsvæðið“ í heila hans, hefur
hann ekki blundað eitt augnablik.
Fólki þykir þetta skrítinn karl,
sem aldrei sefur, en Óskar tekur
lífinu með ró og kærir sig koll-
óttan, þegar læknar gefa þá yfir-
lýsingu með virðuleik að hann sé
furðuverá frá sjónarhóli iæknis-
fræðinnar. Sé hann spurður um
þetta, leggur hann frá sér dag-
blaðið, tekur af sér gleraugun,
glottir og svarar:
— Læknárnir mega segja það,
sem þeir vilja, en ég er ailavega
við hestaheilsu.
Vann á við tvo
Óskar er nú hættur að vinna
og kominn á ellistyrk. En þegar
ég vann, segir hann, vann ég á
við tvo. Aðalatriðið fyrir mig er
að hvíia fætúrna. Svefnlýf virka
ekki á Óskar. Árið 1936 var gerð
á honum botnangaaðgerð og þá
vaknaði hann í miðjum klíðum,
meðan á aðgerðinni stóð, sökum
þess að svæfingin beit ekki á
hann. Árið 1953 var hann lagður
inn á sjúkraheinúli, þar sem
reyna átti að svæfa hann, en það
gekk ekki betur heldur.
Þegar annað fólk sefur, liggur
Óskar á bakinu á legubekk sínum
og horfir upp í loftið. Hann segir
að þetta komizt upp í vana.
Ég hugsa, að allir gætu vanið
sig af því að sofa, segir Óskar,
aðalatriðið er að fá nóga hvíld.
En ég sé alltaf eftir því að hafa
ekki fengið mér starf sem nætur-
vörður á sínum tíma, bætir hann
við.
Maður hinnar löngu andvöku segir
að svefnleysið sé komið upp í vana

Ferðamaður steig út úr
flugvél 1 Port-au-Prince og til-
kynnti yfirvöldum staðarins
að hann væri Miles Gaham, 35
ára að aldri, tannlæknir frá
Omaha. Maðurinn var klædd-
ur þykkri ullarskyrtu með
hvíta húfu á höfði.
Hann var með þykk, svört gler-
augu og kátlegt. gervi -yfirvarar-
skegg. íbúar Haiti þótust kenna
manninn, hneigðu sig og mæltu:
Velkominn, Marlon Brando. Leik-
arinn hafði með sér fallega stúlkiu
sem sagðist heita Timy Van Nga,
stúdent. Skötuhjúin óku um há-
lendi Haiti í Volkswagen og döns
uðu í næturklúbbuim. Þau voru
að heiman í viku án þess að slúð->
urdálkahöfundar í Bandaríkjunum
hefðu pata af. En aðstoðarieik-
kona tók að sér aðalhlutverkið í
leikritinu Suzie Wong, sem nú er
verið að sýna á Broadway, og tals
maður leikhússins lét svo um-
imælt, að hin fransk-kinvctrska
France Nuyen væri að hvíla sig
„einhvers staðar við ströndina.“
Marlon Brando
í gervi túlksins í Tehúsi ágústmánans
Oskar Eriksson
- Ekki sofið í 40 ár
Þar sem karlar aðstoða
konur við perluköfun
Á japönsku eyjunni Honshu er
lítil borg úti við ströndina, sem
heitir Shima. Gestur, -sem reikar
þar um götur að sumarlagi, mætir
fjölmörgum tungum stúlkum og
konum, sem allar eru klæddar hvít-
um hómullarkyrtlum og með strá
sandala á fótum. Höfuð sitt verja
þær fyrir sólinni með hvítum dúk
og allar bera þær með sér dá-
vænar tréskjólur. Þegar til -strand-
ar kemur, er þar enn fleira fyrir
af þessum stúlkum. Þær baða sig i
sjónum, eða hvíla sig á klöppun-
um. Og til hafsins sézt urmull af
verum, sem kafa í sjóinn, láta sig
fljóta í sjávarborðinu, hverfa og
skýtur upp á ný, eins og hvítum
fiðrildum á bláu hafinu.
Þessar hvítklæddu vatnadísir eru
víðfrægar undir nafninu kafararnir
í Shima. Af starfi þeirra íifa bæjar-
búar, og sagnir eru til um, að á
fjórðu öld hafi þeim verið skipað
að fórna sólgyðjunni, sem á sér
musteri á eyjunni, hluta af feng
sínum.
Kafararnir skiptast i tvo flokka,,
þær, sem kafa við ströndina og
þær sem kafa frá bátum. Þær fyrr-
nefndu vinna þrjár til fimm sam-
an, steypa sér af kíöpþum og kafa
altt niður á þrjátiu feta dýpi. Hver
þeirra hefur með sér tréskjólu, sem
hún fyllir af skeljum og þangi.
Ilinar, sem frá bátunum kafa,
far lengra fi’á landi og hafa venju
lega einn karlmann sér til aðstoð-
ar hver, oft eiginmann sinn eða
bróður. Þeir eru f bátnum og
halda í reipið, sem bundið er um
kafarann. Stúlkumar binda við sig
lóð og kafa ótrúlega djúpt, menn
vita til að þær hafi kafað niður á
120 feta dýpi. Á slíku dýpi geta
þær aðeins verið nokkrar sekúnd-
ur. Þegar þær finna magnleysi fær-
ast yfir sig, kippa þær í reipið, og
sá, sem í bátnum er, dregur þær
upp í skyndi.Þær Hvíla sig augna-
blik, soga að sér ferskt loftið og
hverfa aftur í djúpið. Þannig vinna
þær allan daginn meðan sumar er.
Á fyrsta degi sjötta mánaðar
hins gamla, japanska tímatals,
koma kafarastúlkurnar allar .sam-
an við musteri Kinejima, verndar-
goðs borgarinnar og færa þá fisk
og skeijar að fórn. Svo stökkva þær
í sjóinn, busla og skvetta vatni hver
á aðra og skemmta sér þenna eina
dag við að leika á sundi án þess
að kafa.
Kafarastúlkurnar í Shima urðu
víðfrægar þegar snemma á þessari
öld. Það var I Shimaflóa, sem
fyrsta tilraunln var gerð með eð
rækta perlur árið 1888. Tilraunin
tókst með afbrigðum vel.
Falleg, ræktuð perla verður ekki
til á skemmri tíma en þremur til
fimm árum og kafararnir hafa ærið
að starfa allan þann tíma. Það eru
þær, sem sækja ostruskelina .niður
á hafsbotninn. Glufa er gerð milli
skeljanna og örlitlu sandkorni
smeygt inn í hana. Um það korn
skapar ostran perluna. Svo flytja
kafararir skeljarnar aftur á hafs-
botn. Eftir nokkur ár sækja þær
skeljarnar aftur, og þá er perla í
hverri ostru.
Perluræktun er mikilvægur þátt-
ur í japönskum iðnaði, og Shima
flói er ein af miðstöðvum þeirrar
ræktunar. Og kafarastúlkurnar
halda áfram að sækja skeljar á
sjávarbotn, eins og þær hafa gert
um alda raðir.
Úr fréttabréfi UNESCO).
Ástin sást er mál-
verkið var hreinsað
„Bara Goya“, stóí skrifaíli í sandinn undir
fótum hertogaynjunnar af Alba
Þótt Albafjölskyldan á
Spáni hafi þrætt fyrir þaS
fram á þennan dag, þá eru
flestir á því máli, að hertoga-
frúin hafi verið ástmær mál-
arans Francisco Goya.
Þegar hertoginn dó árið 1796
og hin glæs'ilega ekkja hans dró
sig út úr samkvæmislífinu, aðeins
34 ára að aldri, til að syrgja ein
á óðalseign Albafjölskyldunnar,
er bersýnilegt að málarinn flutt-
ist itil hennar. Hið fræga málverk,
sem nú han-gir á safni á Manhatt
an í New York er lykillinn að
leyndarmálinu. Myndin sýnir
frúna í svörtum sorgarklæðum.
Hún bendir með fingri á s'andinn
og á þeim fingri er hringur, sem
nafn Goya er grafið á. Á baug-
fingri er annar hringur, þar sem
inafn hertogans er grafið. Hún
bendir á eitthvað, sem skrifað er
í sandinn og og hefur mönnum
alltaf sýnst svo, sem það væri
eitt orð, „Goya“. Nýlega til-
ikynntu safnverðir að við hreins-
nn á málverkinu hefði svolítið
komið í ljós, sem gerði það enn
sennilegra, að málarinn, sem var
af alþýðufólki kominn, og hin
ættstóra fyrirsæta hans hefðu átt
Hertogaynjan af Alba
— skrifað í sandinn
vingott saman. Það var annað orð
fyrir framan Goya, sem málað
hafði verið yfir fyrir löngu,
sennilega af málaranum sjálfum.
Þetta orð er „Solo“ (aðeins).
Frú Oddný Sen opnar kínverska
listmunasýningu í Bogasalnum
Nú síðast liðinn sunnu-
dag opnaði frú Oddný Sen
kínverska listmunasýningu í
Bogasal Þjóðminjasafnsins.
Sýningin verður opin almenn-
ingi út þennan mánuð, alla
daga frá kl. 14 til 22 á kvöld-
in. Þarna eru til sýnis tæpir
400 listmunir úr silki, postu-
líni og silfri.
Þetta er í þriðja sinn sem frú
Oddný sýnir hið kínverska einka-
safn sitt hér á landi, en fyrst
sýndi hún þas 1938 og í annað
sinn 1947. Aðsókn var þá í bæði
skipti mjög góð og má því búast
við að hún verði ekki minni nú.
Sýningarskrá er mjög vönduð og
í hana ritar frú Oddný Sen for-
spjall og Þorkell Grímsson „Ágrip
af sögu lelrsmíðalistarinnar í
Kína". Þá er einnig í ritinu mjög
vöndus skrá yfir sýningarmuni.
Frú Oddný fluttist til Kína- árið
1922 með manni sínum prófessor
Sen. Þau hjónin byrjuðu þá að
safna kínverskum listmunum og
sumir þeirra eru ævafornir. Allt
safnið er tæpir 400 gripir og eru
þeir safnaðir á árunum 1922- til
1937, en _þá fluttist frú Oddný til
íslands. í forspjalli sínu í sýning
arskránni segir frúin m.a.: „Munir
þessir eru fátækleg sýnishorn,
týnd úr lygnum straumi þrjú þús-
und ára listþróun. Það er samt
von mín, að munirnir megi gleðja
augu áhorfenda og leiða hugi
þeirra að tilvist kínverskrar list-
ar, sem þó verður áfram eins og
óræður draumur i vitund okkar
vesturlandabúa."