Tíminn - 13.12.1959, Blaðsíða 7

T í MI N N, sunnudaginn 13. desember 1959.
SKRIFAÐ 0G SKRAFAD -
Er aukin sundrung vænlegasta ieiðin til að leysa efnahagsmálin? - Furðuleg vinnubrögð ríkis-
stjórnarinnar. - Framsóknarflokkurinn og þmgfrestunin. - Aigert einsdæmi. - Þarf Alþingi
ekki starfsfrið. - Margháttuð verkefni þingsins. - Kosningablekkingar stjómarflokkanna. -
Þeir Þóttust hafa stöðvað verðbólgu, en sérfræðingar segja, að óðaverðhólga sé framundan.
Talsmenn ríkisst.iórnarinnar
leggja nú mikla stund á þann
áróður, að þjóðili hafi lifað um
efni fram seinustu árin og miklir
erfiðleikar séu því framundan í
efnahagsmálum hennar. Nauðsyn
legt sé að taka upp nýtt efnahags-
kerfi og gera aðrar róttækar s'tór-
breytingar. Ef þetta væri all't sam-
an rétt, hlyti fátt eða ekkert að
vera nauðsynlegra en að vinna að
sem mestri samheldni og sam-
vinnu þjóðarinnar um lausn þess-
ara verkefna. Ríkisstjórnin ætti
því að telja það mauðsynlegasta
undirbúningi til lausnar þeim að
fyikja þjóðinni saman, en forðast
allt, sem gæti leitt til sundrungar
og aukinna átafca.
Þessu er því miður ekki að
heilsa. Stjórnarfiokkarnir virðast
enn sama sinnis og í desember í
fyrra, þegar þeir 'kusu heldur
tvennar illvígar kosningar en að
reyna að mynda þjóðstjórn, eins
og Framsóknarmenn lögðu til.
Fyrsta verk hinnar nýju ríkis-
stjórnar var, að vekja harðar deil-
ur um þingræðið með því að brjóta
niður löghelgaðar venjur um þing-
störf. Það var fyrsta sporið, sem
hún steig til undirbúnings því, að
leysa vandamátin. Ef þannig verð-
ur haldið áfram, bíða framundani
harðnandi deilur og stéttastríð í
stað þeirrar einingar, sem þjóðin
vissulega þarfnast, ef leysa á
Vandamálin á farsælan hátt.
Um stjórn, sem þannig hefur
störf sín, á það vissutega, sem
Hermann Jónasson sagði í útvarps-
umræðunum á mánudaginn: 111
var þín fyrsta ganga.
Afstaða Framsókn-
armanna
í útvarpsræðu sinni gerði Her-
mann Jónasson skýra grein fyrir
afstöðu Framsóknarflokksins til
þingfrestunarinnar. Hann sagði:
,,Afstaða okkar Framsóknar-
manna var og er þessi:
Ríkisstjórnin er auðvitað sjálf-
ráð um það, hvaða frest hún þarf
enn að taka, til þess að geta komið
fram meg tillögur um „hið nýja
fjárhagskerfi".
Þó hefur hæstvirt ríkisstjórin
sagt svo mikið um áform sín, að
ýmsum mun vera það kærkomin
vitneskja og munu áreiðanlega
kunna að nota sér hana vel, meðan
fresturinn varir. —
En við gerðum og gerum enn
þá ófrávíkjanlegu kröfu, að áður
en þi'nginu er frestað, sé fullnægt1
þeirri hefðbundnu þinræðislegu
reglu og venju, að fjármálaráð-1
herra gefi þingi og þjóð skýrslu'
um fjórhagsafkomu og horfur.
Ennfremur ikrefjumst við þess,
að bráðabirgðalögin um búvöru-
verð verði lögð fyrir Alþingi, og
því veitt tækifæri til að 'taka1
fullnaðarafstöðu til þeirra áður en
þau falla úr gildi 15- þ. m. —- .
Þetta teljum við lágmarksskyldu !
ríkisstjórnar, sem vill hafa þing-!
ræði í heiðri. —
I rckræðum um málið færir rík-
isstjórnin ekki fram neinar fram-
bærilegar ástæður fyrir þessum
óþingræðislegu boiabrögðum.
Hún talar um sparnað. Sannað
hefur verið að um engan sparnað
er að ræða.
Hún talar um aðgerðalaust þing.
Sannað er að þetta er ósatt, þar
sem mörg mál liggja fyrir, nieðal
annarra áðurncfnd tvö mál, sem
skj’lt er að tafca til afgreiðslu
fyrir frestun.
Hún segist þurfa vinnufrið. Eng-,
inn er áTnóti því, enda hefði hæst-
virt ríkisstjórn fengið betri vinnu-
frið með því að komast hjá því,
Undanfarna daga hafa óveður geisað um vestanverða Evrópu og orðið miklir skiptapar. Talið er að um 100
manns hafi farizt í veðri þessu. — Myndin sýnir togarafiak í óveðrinu við Skotiandsströnd. — Sjór er víðar
krappur en við íslandsströnd.
að standa í þreytandi þrefi dag og
nótt við að brjóta niður þingræðis-
legar venjur."
ASgert einsdæmi
Ólafur Jóhannesson sýndi glöggt
fram á það í útvarpsumræðunum,
hve einstæður atburður þing-
frestunln væri, eins og hana bæri
að. Hann sagði:
,,Þess eru engin dæmi í íslenzkri
þingsögu, að Alþingi hafi verið
frestað á fyrstu starfsdögum þess,
þegar öll þess verkefni eru á byrj-
unarstigi. Það er einsdæmi, að
þingmenn séu sendir heim um ná-
lega tveggja mánaða sksið frá öll-
um verkefnum óleystum: Alþingi
hefur aldrei fyrr verið frestað án
þess að fjárlagaræða hafi áður ver-
ið flutt, fjárlagafrumvarpi vísað til
nefndar cg at'hugun þess þar hafin.
Það nær engri átt að Alþingi sé
frestað án þass að það fjalli um
vandamál, sem úrlausnar bíður á
næsta leiti, þ. e. verðlagsmál land-
búnaðarins. Með fyrirhugaðri þing-
frestun er gömlum og fastmótuð-
um venjum varpað fyrir róða, en
lagt inn á nýjar brautir í starfs-
háttum þingsins. Þær nýju leiðir
stefna í ógöngur.“
Ólafur rakti það þessu næst,
hvernig ríkisstjórnin bryti ge.gn
fyrirmælum og anda stjórnarskrár-
innar með því að fresta þingi áður
en fjárlagaræðan væri haldin og
án þess að afgreiða bráðabirgða-
um afurðaverðið.
Starfsfriður stjórn-
arinnar.
í ræðu sinni vék Ólafur allítar-
l'sga að þeicu fullyringum stjórnar-
innar, að hún þyrfti að losna við
þingið til að fá starfsfrið. Ólafur
sagði:
,,Rök ríkisstjórnarinnar fyrir
þingfrestun eru þau, að hún þurfi
að fá starfsfrið til að undirbúa og
ganga frá tillögum smum í efna-
hagsmálum. Enginn finnur að því,
að ríkisstjórnin gefi sér -tóm til
undirbúnings þeim tillögum. Það
var af hálfu stjórnarandstöðunn-
ar ekkert því til fyrirstöðu, að
vinnubrcgðum þingsins væri þann
ig hagað, að rífcisstjómi>ini væri
tryggður nægur starfsfriður. Og
það hefði áreiðanlega ekki sætt
neinni andspyrnu, að fundum Al-
:þing''s hefði verið frestað um
sinn í framhaldi af venjulegu há-
tíðahléi. Því er hins vegar mót-
mælt, að það þurfi að senda
þ'ngið heim um nær tveggja '.nán-
aða skeið til þess að ríkisstjórn-
inni gefk't starfsfriður. Þingið er
ekkert fyrir ríkisstjórninni. Það
er hins vegar sjálfsögð skylda rík-
isstjórnarinnar að liafa samráð
við Alþingi um úrræði þau í efna-
liagsinálum, sem hún hugsar sér.
En ríkisstjórnin hefur efcki v Ij-
að neitt samkomulag um sfcyn-
saml-eg vinnubrögð. Iíún vill að-
eins eitt og það er að losna við
þ'ngið. Þegar hún hefur íeng'ð
'S-amþykkt tekjuöflunarfrumvörp
og bráðabirgða'túgjalda'heimildir
segir hún bara við þingmenn: Nú
get ég — nú farið þið he'm.“
Aíþingi þarf íika
starfsfrið
Ólafur hélt svo áfram ræðu sinni
um áðurgreint atriði og sagði:
„Ríkisstjórnin virðist líta á sig
sem húsbónda þingsins. Gamall
k on ungsst j órnariegur hugsunar-
háttur skýtur upp hjá henni koll-
inum. En samkvæmt íslenzkum
stjórnarliáttum er það ótvírætt
Alþingi, sem á. að scgja ríkisstjórn
inni fyrir verkum en ekki öfugt.
Og það er ckki ríkisstjórnin ein,
sem þarf á starfsfriði að halda. Al-
þingi á einnig heimtingu á starfs-
friði. Þingmenn eiga vissuiega rétt
á því að kcma á framfæri hér á
Alþingi áhugamálum sínum og
sinna umbjóðenda: Af eðlilegum
ástæðum hefur þingmönnum enn
ek-ki 'gefizt tóm til að ganga frá
flutn'ngi mála sinna nema að
litlu leyti. Það lýsir fullkominni
lítilsvriðingu á Aiþingi og þing-
mönnum að ætla að rcka þá heim,
án þess að gefa þeini færi á að
rækja þingmannsstörf sín að
nokkru ráði. Sú framkoma ríkis-
stjórnar og þingmcirihlula er
livort tveggja í senn óþingræðis-
leg og ólýðræðisleg.
Þó að þingmönnum hafi t:l
þei'sa gefizt stuttur starMriður,
það er það nú svo, að nú þegar
hafa mörg cg merkileg mál verið
lögð fyrir þstta þ‘ng. Það þarf
því efcfci að frssta þ'ngi nú vegna
þass að það hafi ekfci nægileg
verkafni. En þeim verfcefnum
hefur þingið bara alls ekfci fengið
að sinna."
Yerkefoi Afþingis
í ræðu, sem Jón Kjartansson
hélt í þinginu fyrra laugardag, véfc
hann nofckuð að þessu'm verkefn-
um Alþ’ugis. Hann sagði m. a.:
„Aiþingi ’pað, ®em nú situr, hef-
ur aðeins 'sétið í 16 daga. Þegar
frá er skilinn sjálfur þingsetn-
ingardagurinn, hefur það aðeins
slarfað í 10 daga. Nú spyr nýliði
á Alþingi: Er svona komið málum
okkar íslendinga, að ekfci sé þörf
á að ræða þau á löggjafarsam'komu
þjóðarinnar, þá er hún hefur af
forseta íslands ver'ð kvödd saman
til reglulegra funda?
Eru t.d. byggingamál lands-
manna í því ásigkomulagi,. að
óþarft sé á þau að minnast hér
á Alþingi?
Þarfnast vega- og liafnarmá.l
engrar umþenkingar af þeim
þingmönnuni, sem kjörnir hafa
verið til að ráða þeim til lykta á
hinu háa Alþingi?
Eru atvinnumál landsiuanna í
því Ijómandi ásigkoinulagi, að
eigi sé þörf um þau að ræða?
Svona mætti lengi telja.
Vissuleg-a liggja fjöbnörg verk-
efni fyrir hinu nýsetta Alþingi,
eins og gefur að s&ilja hjá vax-
andi og vakandi þjóð. Og Alþingi á
að fá að sifja til að ta'ka þessi mál
til meðferðar. Ríkisstjórnin gæti
vi'Ssulega fer.gið starfsfrið og ráðið
ráðum sínum, þó að Alþingi sé
starfandi og vinni að lausn fjölda
mála, ’sem úrlausnar bíða “
Þessu 'til viðbótar má geta þess,
að þegar hafa veriö lögð fram á
Alþngi mjög merkileg frum-
vörp og tillögur, svo að þingið gat
haft ær'ð að starfa, þótt ekki lægju
strax fyrir tillögur ríkisstjórnar-
innar um efnahagsmálin- Slík störf
þingsins hefðu ekki þurft a‘ð trufla
rí’kisstjórnina neitt.
Svikisi sasinast
í útvarpsumræðunum vók Ey-
sleinn J'ónsson allítarlega að því,
hvað stjórnarflokkar hefðu sagt
um efnahagsmálin fyrir kosningar
og hvað þeir segðu nú. Eysteinn
sagði:
„Flokkar þeir, sem standa að mú-
verandi ríkisstjórn, hafa borið á-
byrgð á málefnu'.m landsins síðan
í fyrra haust. Fyrir síðustu alþing-
iskosningar í haust var því blákalt
haldið að landsmönnum af þessum
flokkum, að þeir hefðu stöðvað
verðbólguiia — stöðvað clýrtíðina.
Framsóiknarmenn afhjúpuðu
þéssa blekkingu fyrir kosningarn-
ar og sýndu fram á, að stjórnar-
flokkarnir hefðu það eitt gert, aS
auka niðurgreiðslur og uppbætur
um á þriðja hundrað milljónir kr.
án þess að afla tekna til að mæta
þcim greiðslum. Fram undan væri
'gífuiTegur hallarekstur og meiri
verðbólga en nokkru sinni fyrr,
sem afleiðing þessara ábyrgðar-
lausu tiltekta. Og ætlunin væri að
reyna að leyna þvi fram yfir kosn-
ingar, hyernig ástatt væri með því
að fleygja í hinn gífurlega greiðslu
halla, sem til var stofnað þegar á
þessu ári, öllum greiðsluafgangin-
um frá árinu 1958, láta lúxsusvör-
ur ’sitja fyrir gjaldeyri vegna há-
tolla, en nauðsynjavörur sitja á
hakanum og safna skuldum til við-
bótat eftir þörfum.
Eftir kosningarnar mundi svo
koma fram, að tekna hefði all®
ekki verið aflað upp í hinar gífur-
lagu auknu uppbætur og niður-
greiðslur, oig að verðbólguhjólið
sneri'st raunveruiega með meiri
hraða fyrir þessar aðfarir en
ncfc'kru sinni fyrr.
Talsmenn Alþýðuflok'ksins og
Sjálfstæðisflokksins sögðu þetta
allt helber ósannindi. Þeir héldu
því blákalt fram, að þeir hefðu
stöðvað verðbólguna ,og menn
skyldu kjósa þá vegna þess, því
þeir hefðu með því sýnt hvernig
taka ætti á dýrtíðarvandamálunum.
Óttinn við reikn- j
ingsskilin
Þá sagði Eysteinn ennfremur:
„Forustumenn stjórnarflokkanna
hefur skort kjark til þess að segja
Alþingi frá því, hvernig komið er
og standa hér rei'kningsskil á
framkomu sinni í þessum málum.
Fj'ármálaráðherrann hefur neitað
að flytja fjárlagaræðuna, en krefst
þes.s í stað að þingmenn verði taf-
arlaust sendir heim, án þess að
h-afa fengið nokkra skýrslu um
efnahag'smálin. Er það algert eins
dæmi í þingsögu íslendinga.
Forsæ'ti'sráðherra hefur 'heldur
ekki þorað og efciki aðrir ráðherrar
að efna til nokkurra umræðna um
efnahagsmál á þessum dögum,
sem þinigið hefur setið og marg-
spurðir hafa þeir efcki fengizt til
að gefa hér neinar upplýsingar um
þau mál. En hæstv. forsætisráð-
herra hefur talið sér það sæma
að fara á fund í stjórnmálafélagi
hér í bænum og ségja þar frá því,
að það sé fyrirsjáanlegur 250 millj.
króna halli á ríkissjóði og útflutn-
ing'Ssjóði á næsta ári að óbreyt'tumi
uppbótum og niðurgreiðslum. Með
öðrum orðum, staðfest það, semi
FramsÓiknarmenn sögðu fyrir kosn-
ingar, að það hefði ekfci verið aflað
neinna tekna til þess að standa
und'.r þeim greiðslum, sem fyrrver-
andi ríkisstjórn efndi til. En ekki
(Framhald i 8. tiBu).