Tíminn - 30.12.1959, Síða 6

e
T í M I N N, miðvikudaginn 30. desember 1959.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstj6ri og ábm.: Þórarinn Þórarinsson.
& Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18305 og
18 306 (skrifst., ritstjnrnin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13 948
Arfur vinstri stjérnarinnar
SEINUSTU dagana hafa
blöð og útvarp sagt frá
mörgum nýjum fiskibátum,
er hefur verið siglt til lands-
ins og hefja munu vei'ðar
eftir áramótin. Bátar þessir
verða gerðir út víðsvegar um
land. Stærð þeirra er miðuð
við það, að þeir henti jafnt
t.l síldveiða og fiskveiða.
Þessir nýju bátar munu
hjálpa drjúgum til að auka
þjóðartekjurnar á næstu ár
um. Þeir munu reynast mörg
um byggðarlögum mi'kil lyft.i
stöng. Þeir munu eiga sinn
þátt í því, að þjóði'n á að
geta búið við batnandi lífs-
kjör næstu árin.
BÁTARNIR, sem nú eru
áð koma til landsins, eru
einn þ'dttur hins góða arfs,
sem vinstri stjórnin lét eft-
ir. Kaup þeirra flestra éða
allra voru ákveðin í tíð henn
ar. Vinstri stjórnin bætti
stórlega kj’ör útgerðarinnar
cj fiskimanna frá því, sem
áður hafði verið. Þetta ýtti'
mjög undir áhuga manna fyr
ir efiingu fiskiflotans. Því
mun hann aukast verulega
á þessu og næsta ári.
Vinstri stjórnin stuðlaði
að efli'ngu framleiðslunnar á
margan annan hátt en
þann, sem að framan grein-
ir. í stjórnartíð hennar var
unnið kappsam’ega að aukn
ingu frystihúsa og sildar-
verksmiðja. Margvíslegur
annar iðnaður var mjög
efldur. Ræktunarfarm-
kvæmd'.r voru með mesta
móti'. Lokið var byggingu
sementsverksmiðjunnar og
tryggð framkvæmd nýju
Sogsvirkjunarinnar. Rafvæð
ingunni miðaði hratt áfram.
' Framfarastarf vinstri
stjórnarinnar miðaði ekki
sízt að því að treysta jafn-
vægið í byggð landsins. Svo
góður árangur náðist í þess-
um efnum, að aðalritstjóri
MbL vi'ðurkenndi opinber-
lega í vor eftir ferðahag til
Vestfjarða, að mjög hefði
lifnað yfir kaúptúnunum
þar í tíð vinstri stjcrnarlnn-
ar.
Með þessum verkum sín-
um lagði vinstri stjórnin
gnmdvö'l að stóraukinni
framieiðslu og bættum lífs-
venær s
I Mbl. í srær er því haldið
fram, að fjárhagsmál þjóð-
arinnar séu nú í slíku ka.lda
koli, að óhjákvæmi'egt sé að
skerön stór'ega kjör almenn
ings frá byí sem nú er.
Fyrir einu og hálfu ári síð
an var allt öðru haldið fram
í Mbl Þá taldi' Mbl. fjár-
hagsástandið svo gott, að
það beitti sér eindrerið fyrir
a’mennri k'juphækkun og
fékk knú.'ð hana fram með
fulltingi manna úr A'þýðu-
flokknum og Sósíalistaflokk
num.
Síðan hefur það gerzt, að
samstjórn Sjálfstæði'sflokks
ins og Alþýðuflokksins hefur
Kjorurn i rramtlðinni. Það e<r
fjarstæða, áð sú erlenda
skuldasöfnun, sem þá varð,
muni reynast þjóðinni nokk
ur fjötur um fót. Framleiðslu
aukningin, sem hún lagði
grundvöll að, skapar þegar
gja’deyristekjur, sem nemur
margfaldri vaxta- og afborg
unargreiðslunni af þessum
lánum.
VINSTRI stjórnin skildi
vel við á margan annan hátt
en þann, sem hér greini'r.
Hún lét eftir miki'nn
greiðsluafgang hjá ríkinu.
Hún hafði nýlega sett efna-
hagslöggjöf, sem hefði gert
frekari efnahagsráðstafanir
óþarfar, ef stjórnarandstæð
ingar með forkólfa Sjálfstæð
isflokksi'ns í fararbroddi
hefðu ekki knúið fram hina
almennu kauphækkun sum-
arið 1958. Með því að taka
hana aftur að mestu, eins og
forkólfar Sjálfstæðisflokks-
ins og A’þýðuflokksins gerðu
efti'r stjórnarmyndun sína
i fyrravetur, hefur verið
unnt að halda í horfinu árið,
sem nú er að líða. Fullyrða
má, að þegar á allt er litiö,
hafi engin hérlend ríkis-
stjórn tekið við undir hag-
stæðari kri'ngumstæðum en
ríkissijórn Emils Jónssonar.
ÞEGAR litið er á verk
og viöskilnað vinstri' stjórn-
arinnar, sést það vissulega
g'öggt, að barlómssöngurinn,
sem nú er farinn að fylla
stjórnarblöðin, á ekki
minnsta rétt á sér. Vegna
starfs vinstri stjórnari'nnar
eiga þjóðartekjurnar að geta
stóraukizt í framtíðinni, ef
rétt er á halti'ð og ekki verður
gert lát á íramfarasókninni.
Ef þassum tekjum verðry
réttlátlega skipt, þarf síður
en svo nokkur kjaraskerð-
i'ag að eiga sér stað, a.m.k.
ekki hjá þeim, er nú hafa
meðal laun eða lægri. Þvert
á móti á að vera hægt að
bæta lífskjörin. Það er mark
ið sem stefna ber að. Þjóðin
má ekki una neinni íha’ds-
stefnu, sem á ekki neitt
skylt vi'ð þjóðarhagsmuni,
heldur markast af annar-
legum sjcnarmiðum sérhags
munamanna.
L?
farið m.eð stjórn í rúmt ár
og lækkað kaup launafóiks
og bænda með lögum, frá
því sem áður var.
Þó er þetta ekki talið nóg.
Nú er krafist meiri kjara-
skerjingar.
Hvað hefur gerzt síðan
vorið 1958, þegar Mbl. taldi
fjárhagsástandi'ð svo gott,
að hægt væri að stórhækka
kaupið? Hefur samstjórn í-
halds og krata, sem farið
hefur með vöid undanfarið
ár, farnast svo hörmulega,
að nú þarf kjaraskerðingu á
kjaraskerðingu ofan? Eða
skrökvaði Mbl. vorið 1958
eða er það að skrökva nú?
(
)
/
/
'/
'/
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
't
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
'/
ERLENT YFIRLIT
Bevan gegiiir or$iÖ hlutskipti sáttasemjara í Verkamannaflokknum
ÞAÐ ÞYKIR nú fullvíst, að
íinjc'g harðar deilur séu fram-
undan í 'enska Verkamanna-
flckknum um afstöðuna t'.l þjóð
nýtingarinniar. Þetta kom mjög
glögg.t í ljós á aukaþingi, sem
flokkurinn hélt í Blackpool um
seinustu mánaðamót og hafði
það verkefni að ræða um ósig-
ur hans í þingkosningunum, er
fóru fram í fyrrihluta október.
Þótt umræðurnar á flokks-
þingiinu færu fram á breiðum
grundvelli, snerust þær þó
fyrst og fremst um eitt atriði
eða afstöðu flokksins til þjóð-
nýtingarinnar.
Það virðist vera skoðun
margra forysíumanna flokksins
imeð formann flokksins, Hugh
Gaitjkeil í fararbroddi, að þjóð
nýt'ngarstefna flokksins hafi
ýtt kjósendum frá honum.
Flokkurinn eigi því ekki að
hafa hana fyrir eins áberandi
fána og áður. í ýtarlegri ræðu,
sem Gai'tskell hélt á flokksþ'ng
inu, ræddi 'hann hiklaust um
þetta og varpaði fram þairri
tillögu, að flokkurinn breytti
grundvaliarstefnu sinni frá
1918 á þann veg, að þjóðnýting
yrði ekki talin takmark flokks-
ins, 'heldur væri hún talin msð-
a-1 til að ná batri árangri á viss-
um sviðum. í reynd þýddi þetta,
að fiok-kurinn viðurkenndi
kapiitalí-jkt .þjóðféla.g og ætlaði
•ekki þjóðnýtingunni stærri hlut
en að bæta úr vissum göllum
þess.
ÞESSI RÆÐA Ga'tskells
vakti strax öfluga andstöðu og
yirtist koma ljóst fram, að hann
hefði meirihluta þingsins á
rnóti sér. Þtetta var hlns vegar
ekki prófað mað atkvæða-
greiðslu, þar sem hér var um
aukaþing að ræða og ekki er
venja að l&ggja fyrir slík þing
neiríar formlegar tillögur, Það
mun fyrst koma t l atkvæða-
greiðslu um þetta efni á þingi
flokksins næsta haust, ef ekkj
verður áður búið að ná sam-
komulagi um þétta efni áður
eða það dreg'ð meira á lang'nn
að ‘taka .endanleiga afstöðu til
þass.
Af andstæðingum Gaitskells
var því e’.nkum haldið fram, að
ósigur flokksins lægi ekki síz-t
á því, að hann hefði vanrækt
að halda 'þjóðnýtingarstefnunni
nógu hátt á loft og sýna fram á
veilur og galla kapitalismans.
Vegna þessa hefði vantað hug-
sjónaeldinn í baráttu flo&ksins.
SÁ MAÐUR, sem gat sér
bezt orð á aukáþimg'nu, var
Bevan, en hann hélt lokaræð-
una á þinginu og var hún ein
af hinu'.n snjöllu ræðum hans.
Aldrei þessu vant talaði hann
Aneurin Bevan
— í hlutver.ki sáttasemjara
í sáttatón. Hann reyndi að fara
bil beggja og viðurkenndi
sumt í ræðu Gaitskells og ann-
að í ræðum andstæðinga hans.
Það virtist þá koma Ijóst fram
í ræðu 'hans, að hann vildi ebki
víkja frá þjóðnýtingunn;, held
ur kynna hana í nýjum og að-
geng'lagri búningi. í ræðu
sinni deiidi Bevan hart á h'.ð
kapitalíska k-erfi og reyndi að
færa rök að, hvern'g það hefði
m'sheppnazt á margan hátt.
Ræða hans -fékk betri undirtekt
ir en nok'kur önnur á þ'niginu.
KUNNUGIR telja, að eftir
þetta aukaþing hafi Gaitskell
ve'kt mjög aðstöðu sína í
flokknum, en staða Bevans hafi
styrkzt að sama skapi- Ef Bevan
kærði si'g um, myndi hann nú
geta náð flokksforystunni.
Bevan virðist hrn-s vegar fjarri
því að hugsa um slíkt, e'ns og
sakir standa. Honum er vafa-
íaust 'li'ó-'t, að siíikt myndi kosta
kiofning í flófcknu'm, en hins
vegar getur þróunin 'orðið sú,
að ha'nn fái forystuna baráttu-
laust, ef Gaitskeli mifheppnast
fyr rætlun sía, án þess að Bev-
an verði tii þ.ess að bragða íæti
fyrir 'hann. Þá myndi hann
verða sjáifkjörinn foringi
flokfcsins, e'ns cg nú er ástatt.
Þetta er talin ein ástæða til
þess, að Bavain fer nú gætilega-
Iiinn kærir sig bersýnilaga
ekki u'm forystu í klofnum
íl'0:k:ki cg vi'll því tryggja sam-
heldni. hans.
ÞÓTT Gaitskell standi hálf
höllum fæti nú, þarf það eng-
an veginu að þýða það, að
hann missi flokksforystuna.
Hann þótti standa sig vel í
kosn'n'gabaráttunni og vann sér
þá vaxandi álit. Semnilega fsr
hann gæt.lega á næstunni eftir
að hafa heyrt antlann á auka-
þ'nginu. Liklegt er einn'.g, að
htvnn reyni fremur að draga
þessi mál á lar.ginn en að kalla
fram úr Tit, er geta klofið flokk
inn. Fyrr en síðar þarf þó að
fá e'nhver úrslit í þassari de'lu,
því að meðan hún ér óútkljáð
munu ríkjá innbyrði'serjur í
honum, er munu veikja hann
út á við o.g verða vatn á myliu
andsitæðinganna.
ANNARS hallast ýmsir blaða-
menn að þeirri skoðun, að
þjóðnýtingairstefnan . e'gi ekki
ein-s 'miiki'nn þátt í ósigri Verka-
mannE'ftokksins og af er látið.
Fæstir kjósendanna hafi litið á
k'Osningarnar ei-ns og val á railli
’kapitaiisma cig. sósíalisma.
VigTik-i'-n.ítnná.flofckurin'n hamp-
aði þjóðnýtingunni mjög lítið
og hét ekki annarri þjóðnýtingu
en þjóðnýtmgu stáliðnaðarins,
•en það, mál viriust kjósendur
•láta sig litlu sk'pta. Vafalaust
réði það úrslitum fyrst og
fremst, að meirihluti kjósenda
treýsti forkólfum fhaldsílokks-
ins belur, e'ríkum þó Maoaiillan,
■ en forkólfu n -Verkrmanna-
flokksins. In'nbyrði.s deilurnar
í Ve rk am a n n af I okkn um áttu
efcki dzt þátt sinn í þvi. Þess
vógr.'i spáir það ekkí góðu um
framtíð flokksins, að þessar öe'Il
ur virðast siður en svo úr sög-
ur.ni. 'heldur geta vel átt eftir
að blossa upp enn ákafar en
áður.
Þ. Þ.
t
)
)
)
'/
'/
)
)
'/
)
)
'/
/
)
)
)
)
>
'/
)
)
)
'/
/
'/
)
'/
'/
)
't
'/
'/
'/
)
>
)
(
>
>
)
>
'/
>
>
)
)
">
>
>
)
)
>
>
>
>
)
>
)
)
>
>
>
'/
>
>
)
>
)
)
>
'/
>
>
>
)
l
pdrætti nasKoians
5 þúsund á næsta ári
26. starfsári Happdrættis Háskóla íslands er nú að Ijúka.
Á næsta ári verður miðum íjölgað um 5 þúsund og jafnframt
verður fjórðungsmiðum fækkað nokkuð. Happdrættið bíður
betri kjör en öll önnur happdrætti hér á landi, 70% veltunnar
fer í vinninga og fjórði hvet miði hiýtUr vinr.’ng að meðaltali.
Heildarupphæð vmninga verður rúmar 18 milljónir króna á
næsta ári.
A árinu 1959 varð sala happ-
drættismiða meiri en nokkru sinni
f.ður. Og er.n er mikil eftirspurn
eftir hlutam'ðum, s.érstaklega heil-
um og hálfum miðum. Verður mið-
um því fjölgað um næstu áramót
um 5,000 núrner. Má geta þess, að
þegar hefur helmingur þessarar
viðbótar verið pantaður. Jafnframt
þessari viðbót fjölgar vinningum j
upp í 13,750 þannig að sama vinn-1
mgshlutfall helzt, að fjórði hver
miði hlýtur vinning að me'ðaltali.
Heildarupphæð vinninga verður
18,480,000 . kr. Lægsti vinningur
verður eitt þúsund krónur, en þeir
næstu hálf milljón eins og undan-
Jarin ár. Fimm og tíu þúsund
króna vinningum verður fjölgað
mikið, t. d. verða fimm þúsund
króna vinningarnir 272, en voru
J29 í íyrra.
Verð miðsnna verður óbrcytt.
Endurnýjunargjaldið verður hið
tama og áður. 40 kr. fyrir heil-
míða, 20 kr. fyrir hálfmiða og 10
kr. fyrir fjórðungsmiða á mánuði.
FjórSungsíTiiðum fækkaö
ÖHum fjórður.gsmiðum númer
1501 til 5000 ver'ður breytt í hálf-
miSa. Á uudanförnum sjö árum
hefur númerum í happdrættinu
verið fjölgað úr 25,000 í 50,000.
Þessi viðbót hefur nærri eingöngu
verið heilir og hálfir miðar, sem
selzt hafa jafnóðúm. Á sama. tima
befur sala fjórðungsmiða farið
heldur minnkandi, og S'egja má, a'ð
einu míðarn r, sem óseldir eru í
d-fig, séu fjórðungsmiðar. Almenn-
ingur virðist vilja fá vinninginn
óskiptan eða ekki minna en helrn-
inginn. Þessi breyting verður fram-
xvæmd þamig, a'ð þeir viðskipta-
v'.ni.r, sem hafa átt tvo í.iórðungs-
m'ða af sania númeri, fá nú éinn
hálfmiða. Eí þeir aftur. á móti hafa
átt einn fjórðúngsmiða, inunu um-
boðsmenn og aðalskrifstofan reyna
i.ð mi'ðla þessum hálfmiðum
jannig, að ekki þurfi að koma til
Jisss, að mer.n missi núm.er sín, e£
þeir óska að halda þeim áfram.
í þessu sambandi cr rétt að benda
v'ðokiptavinum liappdrættisins á
u3 endurnýja sem fyrst, eða til-
kynna umbnðsmanni sínum, hvort
þeir óska aií halda miðum sínum
áfram. Endurnýjun til 1. flokks
1930 hefst 28. desember.
Framkvæmdir á s.l. óri
A árinu, sem er að liða hefur
mikið verið framkvæmt fyrir fé
Inundrættisins', en framkvæmdir
höfðu legið svo til niðri um nokk-
v.r síðustu ár vegna synjunar fjár-
(Framhald á 11 siðu)