Tíminn - 29.01.1960, Blaðsíða 6

»
Úfflefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Kitstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarinsson.
Skriístofur 1 Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302,18 303, 18305 og
18 306 (skrifst., ritstjórnin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 323
Prentsm. Edda hf. Síml eftir kl. 18: 13 948
Veldur hver á heldur
ÞAÐ mun nú naumast
iengur neinum efa undir-
orpið að ríkisstjórnin hygg-
lur á nýjar erlendar lántök-
ur í stórum stíl. í því skyni
(var för þeirra Gylfa Þ. Glsla
sonar, ráðherra og Jónasar
Haralz, ráðuneytisstjóra gerð
til Parísar fyrir nokkru.
Lánbeiðni þessi hefur vakið
liina mestu undrun meðal al
mennings í landinu og kem-
ur tvennt einkum til. Alla
stund frá upphafi vi'nstri
stjórnarinnar lagðist sá
flokkur, sem nú fer meö
stjórnarforystuna, á móti öll
um erlendum lántökum, sem
ríkisstjórn Hermanns Jónas
sonar stóð að. Gilti einu ti'l
íhverra framkvæmda lánun-
um skyldi varið. Svo langt
var jafnvel gengið í undir-
málsmennskunni að fólsku-
legur áróður var hafinn á
erlendum vettvangi' til þess
að reyna að torvelda láns-
útveganir ríkisstjórnarinnar.
Eru slík óþokkabrögð ein-
stæð í sögu íslenzkra stjórn
mála.
1 TIL ÞESS að reyna að
milda þessa framkomu í aug
um almennings hefur íhald-
ið jafnan haldið því fram,
að umræddar lántökur hafi
orðið eyðslueyri'r og því að-
eins fjötur um fót fjárhags-
legu sjálfstæði þjóðarinnar.
Sá áróður er þó jafn áhrifa-
iaus og hann er heimskuleg
ur. Allir vita, að lánunum
var varið til arðbærra og að-
kallandi framkvæmda, sem
leitt hafa og leiða munu af
sér stórfelldan gjaldeyris-
sparnað. Þar vi'ð bætist svo
það, að öðru hvoru hefur
það gloppast upp úr grunn-
færustu glömrurum í áróð-
ursliði íhaldsins, að það
hefði sjálft getaö útvegað
þessi lán og gert það, ef að-
eins það hefði fengið að vera
í ríkisstjórn. Vaknar þá
spumingin: Til hvers ætlaði
íhaldið aö verja lánunum?
Væri ánægjulegt ef málgögn
þess vildu svara þeirri spurn
ingu við fyrstu hentugleika.
VERA MÁ að fæstum
sé það undrunarefni þótt
íhaldið gangi í hring, en af-
staða Alþýðuflokksins fær
mönnum meiri furðu. Alþýðu
flokkurinn var þátttakandi í
vinstri stjórninni þótt hann
virti'st þar lengst af í líku
sálarástandi og maðurinn,
sem átti sjö börn á landi og
sjö á sjó. Hann studdi, sem
stj órnarflokkur, að marg-
nefndum lántökum og varð
ekki annars vart, en hann
teldi þær sjálfsagðar. Ekki
minnast menn þess heldur,
að hann hafi gert neinar at-
hugasemdir við það, til hvers
lánunum var varið. Nú bregð
ur hins vegar svo við, að
flokkurinn er skyndilega
farinn að gagnrýna harð-
lega sina fyrri framkomu,
rétt ei'ns og maður, sem af
vellandi trúareldmóði stend
ur upp á samkomu og vitnar
hástöfum fyrir viðstöddum
um sína syndum spilltu for-
tíð'. Auðvitað stóðum við fyr
ir eyðslulántökum í vinstri’
stjórninni, segja Alþýðu-
flokksmenn, við sjáum það
allt saman núna þegar við
höfum öðlast þá náð, að
augu okkar hafa upplokist.
En íhaldið klappar á kollinn
á kratadrengnum sínum og
segir: Hertu upp hugann
stúfur minn, syndir þínar
eru fyrirgeínar. Þegar kem-
til alls, skiptir ekki máli til
hvers ‘erlenduim lánum eu'
varið, heldur hitt, hver tekur
þau. Lánin, sem vinstri
stjórnin tók voru slæm lán,
af því að hún tók þau og
skiptir engu til hvers þeim
er varið. En ef vi'ð tökum lán,
þá eru það góð lán af þvi að
við tökum þau og gildir einu
til hvers þau ganga. Okkar
lán fara auðvitað ekki til arð
bærra framkvæmda, þeirri
staðreynd verður ekki ieynt
til lengdar. En hafðu mitt
ráð, haltu því bara nógu á-
kveðið fram, að vinstri stjórn
in hafi lika tekið eyðslulán,
svo talsmönnum hennar far
ist ekki að tala um okkar.
Þú skalt ekki hætta þér út í
neinar rökræður um þetta,
það er varhugavert, en ef
við leggjumst báðir á eitt uin
að tala nógu mikið um
„eyðslulán“ vinstri stjórnar-
i'nnar þá er ég illa svikinn,
ef ekki gerast margir til að
trúa okkur. Þess vegna skul
um við óhræddir taka okkar
lán og þó að það kunni að
stinga eitthvað í stúf við lán
tökur vinstri' stjórnarinnar
og alþýðan kannske skræmti
eitthvað, þá er um að gera
að hafa þá voldugu ánægða,
Mundu það.
Þegar menn frelsast
Það er víst ekki vafi á því,
að íhaldið hefur frelsast. Ný
lega segir Mbl.:
„En á síðustu árum hefur
þjóði'n gerzt sek um þá höf-
uðvillu að gera meiri kröfur
á hendur hinum nýju og f.ull
komnu framleiðslutækjum
en þau geta risið undir.
Þetta hefur leitt til stór-
felldrar verðbólgu og kapp-
hlaups mi'lli kaupgjalds og
verðlags, sem stefnt hefur
afkomuöryggi landsmanna í
bili í stórkostlega hættu“.
Já, „á síðustu árum“ segir
hið fróma blað. Það er nú
að vísu dálítið ónákvæmt
orðalag og ekki.gott að vita
hvað blaðið muni vilja
teygja sig langt til baka. En
e.t.v. má hafa það til hlið-
sjónar því, hvað við muni
átt, að blaðið vill jafnan
setja vi'nstri stjórnina sér-
staklega í samband við verð-
bólguna. Flestir munu þó
hafa það fyrir satt, að verð
bólgufyrirbrigðið sé allmiklu
eldra en vinstri stjórnin.
TUIINN, föstudaginn 29. janúar 1960,
ERLENT YFIRLIT______
í Venezúela
Tekst henni a'ð nota olíugróíann til hagsældar almenningi
EINS og kunnugt er, hefur
lýðræðið reynzt ótraust stjórn-
skipulag í ríkjum Suður-
Ameríku. Þegar einræðisherra
hefui' verið steypt úr S'tóli,
hefur of.tast verið sett upp lýð-
ræðisstjórn ifyrst á eftir, en
henni verið vikið frá eftir
stundarsaikir af nýjum einræðis
herra. Heldur hefur þetta þó
færzt 'í þá ótt S'einustu árin, að
lýðræðið 'hefur reynzt traustar
í'sessi í þes'sum löndum en áður.
í engu þeirra er þó hægt að
se.gja að lýðræðið standi sæmi-
lega traustum f'ótum, að Uru-
guy undanskildu.
I tveimur þessara ríkja er
um þessar mundir gerðar at-
ihy.glisverðar tilraunir til að
treysta þar iýðræðisstjórn.
Þessi riki eru Columbia og
Venezuela. í þeim báðurn var
einræðisherra steypt úr stóli
fyrir fáum misserum síðan. Síð-
an hefur verið reynt að byggja
þar upp lýðræðislegt stjórnar-
far með samstarfi allra lýðræð
isflokka. Áður hafði þetta ekki
tekizt, .heldur hafði veikleiki
lýðræðisins ek.ki sízt falizt í
því, að flokkarnir gátu ekki
komið sér saman og grófu hver
undan öðrum.
'Enn ©r ekki komin full
reynsla á það, hvort þessar til-
raunir muni heppnast. Fyrir
nokkrum dögum var t. d. gerð
by'Itingartilraun í Venezuela,
en hún var kveðin niður í fæð
ingunni. Þrátt fyrir það er þó
ástandið þar talið ótryggt.
ÞAÐ var fyrir réttum tveim-
ur árum síðan, að Perez Jimen-
ez, seim hafði verið einræðis
herra um nær 10 ára skeið, var
steypt úr stóli. Herforingjar
stóðu á bak við þá uppreisn og
varð einn þeirra, Larrazabal,
forseti til bráðabir.gða. Tak-
rnark þeirra var að koma upp
lýðræðisstjórn í landinu og
stóðu þeir við þá ákvörðun
sína. Forsetakosningar fóru'
'fram síðari hluta árs 1958 og^
tóku þátt í þeim þrír flokkar.^
Kommúnistar, sem eru allöflug^
ir í Venezuela, huðu ekki fram:
sérstaklega, heldur studdu;
Larrazahal. Hann náði þó ekfci
kosningu, iheldur féll sigurinn
í 'S'kaut Romulo Betancourt,
foringja vinstri flokksins- Eftir
að 'hann tók við forsetastörfum,
vann hann að því að mynda
samstjórn allra þeirra flokka
þriggja, er ihöfðu haft frambjóð
endur í forsetakosningunum.
Þett-a tókst honum, enda er
hann sagður samningamaður
góður, og hefur þessi samsteypa
haldizt síðan. Það er von lýð-
Betancourt
ræðissinna, að hún haldist
áfram, en skipulögðum undir-
róðri er beint gegn stjórninni
bæði af hálfu kommúnista og
'fylgismönnum fyrrv. einræðis-
herra. Það voru þeir síðar-
nefndu, er stóðu að bylt'ngar
tilraunmni á dögunum. Senni-
lega er það ekki sízt sameigin
leg hætta, er sameinar stjórnar
flokkana.
BETANCOURT forseti er
maður vinstri sinnaður í skoð
unum og hefur því reynt að
koma fraim róttækr-i stjórnar-
stefnu, m. a. skiptingu stór-
jarða. Þá hefur hann beitt sér
fyrir víðtækum ráðstöfimum
it.il að auka iðnað í landinu.
Nokkuð hefur það torveldað
þessar fyrirætlani.r hans, að
hann hefur orðið að hafa sam-
vinnu við .hægri sinnaða flokka.
Meðal annars hefur það valdið
nok.kurri óánægju í flokki háns.
Þrát-t 'fyrir það er allmikill
vinstri brag'ur á stjórnarstefnu
Betancourts og stjórn hans
vafalaust mesta vinstri stjórnin,
sem nú er í Suður-Ameríku.
Batancourt og fylgismenn
hans gera sé.r það vel Ijóst, að
framtíð stjórnarinnar byggist
mjö'g á þyí, hve athafnasöm.
hún verður og. hve fljót henni
tekst að bæta hag almennings.
í þau 130 ár,- sem Venezuela
hefur verið sjálfstætt ríki, hef-
ur landið oftast lotið stjórn
einvalda, er imeira hafa hugsað
um 'hag nánustu gæðinga en
heildarinnar. Almenn fátækt
er því imikil og fræðsla á lágu
stigi. Einkum er léleg . aðbúð
þess verkafólks, er vinnur við
landbúnaðinn. Á seinustu árum
heíur Venezuela hlotnasf mikill
gróði vegna hinnar sívaxandi
olíuvinnslu þar, en Venezuela
er nú annað mesta olíuvinnslu
land í 'heimi, næst á eftir
Bandaríkjunum. Stjórn Betan-
cou-rts he'fur mikinn hug á að
nota olíugróð-ann til almennra
framfara, en hingað til hefur
fámenn yfirstétt notið hans að
mestu.
Venezuela getur tvímælalaust
át glæsta fraimtíð fyrir hönd-
um, ef þar skapast farsælir
stjórnarhættir- Landið er
stórt og getur búið miklu fleira
fólki 'góð skilyrði en þeim 6—7
milj., sem nú búa þar. Þótt
mikið sé nú skrifað um Asíu
og Afrí'ku, 'bendir margt til
þess, að Suður-Ameríka geti
orðið mesta framtíðarálfan, ef
nýir og farsælir stjórnarhættir
ná að þróast þar. Þ. Þ.
t
Verðþenslunnar fór fyrst
að gæta hér upp úr 1940.
Framsóknarmenn gerðu þá
þegar tilraun til að stemma á
að ósi. íhaldið brá fæti fyrir
þá viðleitni. Nokkru síðar
tókst Ólafi Thors að hækka
vísitöluna um 89 stig á nokkr
um mánuðum og verða þar
með eini heimsmethafi ís-
lendinga. Aftur úr því mynd
aði methafinn ríkisstjórn
með meiri fyrirgangi og há-
vaða en fyrr eða siðar hefur
þekkst við slíka athöfn. Sú
ríkisstjórn setti sér þegar í
stað það takmark, að gera
ekkert í dýrtíðarmálunum
og afleiðingar þeirrar ákvörð
unar urðu sem vænta mátti.
Lengst af isíðan hefur
Sjálfstæðisflokkurinn setið í
ríkisstjórn og frammistaðan
verið í fullu samræmi við
hina fyrstu göngu hans á
dýrtíðarbrautinni. Og hafi
honum ekki þótt nóg ganga
hefur hann bejitt áhrifum
sínum til þess að ýta undir
verkföll. Þetta er sóðaferill
og það er rétt hjá Mbl. að
með atferli' sínu hefur íhaid
ið „'— stefnt afkomuöryggi
landsmanna í bili í stórkost
lega hættu“. Það er ekki
nema von að blaðið tali um
„svikastarfsemi“.
Safnar fé í sjóð
uppreisnarmanna
Bæjarstjórn Algeirsborgar biíur alla styrkja
„Hiiiia heilögu, þjóÖIegu hreyfingu til verndar
frönsku Alsír”
NTB—París, 27. jan Bæj-
arstjórn Algeirsborgar sendi í
dag frá sér áskorun til Alsír-
búa og biður um stuðning og
fjárhagsaðstoð fólksins við
,,Hina heilögu þjóðlegu hreyf
|ingu“ eins og komizt er að
| orði, sem berjist fyrir
„frönsku Alsír“. Sjálf gekk
bæjarstjórnin á undan og
lagði fram um 800 þús. ísl.
krónur í sjóð, sem stofnaður
j hefur verið og standa á undir
, hernaðaraðgerðum uppreisn-
I armanna.
í dag gengu vopnaðir menn frá
uppreisnarmönnum um götur Al-
geirsborgar og gættu þess að alls-
herjarverkfallinu væri framfylgt.
De GauIIe á mikið fylgi
Á hinn bóginn steyma stöðugt
samþykktir frá stjórnmálaflokkum
og félagasamtökum til Elysée-hall-
ar, bar sem lýst er stuðningi við
Alsírstefnu de Gaulle og öfga-
menn í Alsír fordæmdir. Gaullista
fiokkurinn hefur ákveðið, að þing
flokkurinn skuli kvaddur til fund-
ar. Segir í yfhdýsingu, að síðustu
atburðir í Alsír séu fyrs't og fremst
runnir undan rifjum pólitíska
braskara í hliða'rherbergjum
franska þingsins.
Stærsta blað Frakklands
„France Soir“, birtir í dag leið-
ara undir nafninu: „Við stönduni
að baki de Gaulle“ og er hann
undirritaður af aðalritstjóra blaðs-
ins, sem annars varla nokkurn
t;ma skrifar um daglega atburðí.
Leiðari af þessu tæi er algert eins
dæmi í þessu blaði.
„Deyja fyrir de Gaulle"
Mustafa Chelha, Serki, sem er
fulltrúi á franska þinginu, kom
frá Alsír til Parísar í dag. Hann
kvað Serki standa fas't að baki de
Gauile og þeir væru reiðubúnir
sð devja fyrir hann. Enginn Mú-
hameðstrúarmaður hefði tekið
þátt í uppreisn Evrópumanna í
Alsír. Frá því er skýrt, að 1200
Serkir hafi farið hópgöngu að
ráðhúsi borgar einnar í Alsír og
iirópað: „Lifi de Gaulle“. Kom tit
vopnaðra átaka við Evrópumeun
og voru sex Serkir særðir.