Tíminn - 29.01.1960, Blaðsíða 7

J'ÍMINN, föstudaginn 29- janúar 1960.
tfS
Öndvegishöfundur í öilum löndum
þar sem fögur skáldverk eru iesin
í dag 29. janúar er minnzt
aldarafmælis rússneska skálds-
ins Anton Pavlovitj Tjechov. í
Rússlandi hefur að undan-
förnu starfað sérstök afmælis-
nefnd undir forustu formanns
rithöfundasambands Ráð-
stjórnarríkjanna, Konstantins
Fedin.
Um iþver og endilöng Ráðstjórn
arríkin verða haldnir minninga-
fundir, bókmenntakynningar og
samkomur. Rússnesk leikhús sýna
að minnsta kosti 30 leikrit hans,'
flest í nýjum sviðsetningum. Lista
-mannaleikhúsið í Moskva efnir til
leikfarar heim í fæðingarbæ j
Tjechovs, Taganrog, en leikflokk-j
■ur frá Taganrog sýnir hins vegar j
í Moskvu.
Þá mun einnig koma út 'hátíða-l
útgáfa af verkum skáldsins á veg
■um ríkisforlagsins fyrir fagrar bók
menntir. Margar aðrar útgáfur
koma út. Þá kemur einnig út frí-1
■merkjasamstæða ihelguð skáldinu, ■
og kvikmyndir af verkum þess
verða sýndar í kvikmyndahúsum.
Menntamáiaráðuneyti Rússlands
hefur látið gera minnispening um
Tjechov og er öðrum megin á
SviSsmynd Or „KirsuberjagarSinum"
í leikhúsi i Moskvu.
honum mynd skáldsins, en hinum
megin kirsuberjagrein og orðin:
„Við erum allir vaxnir af þjóðinni
og allt hð bezta, sem við vinnum,
gerum við fyrir þjóðina".
I tilefni af aldarafmælinu hefur
sovétgagnrýnandinn V. Jermilov
ritað ýtarlega grein um Tjechov
og verk hans.
Tjechov er fæddur í Taganrog
29. janúar 1860. Afi hans v,ar
Sæsímasamn-
ingur til 1985
í dag undirrifaði Ingólfur Jóns1-
son póst- og símamálaráðherra
samning við Mikla Norræna Rit-
símafélagið um lagningu og starf-
rækslu fyrirhugaðra sæsíma til
Eretlands og til Kanada. Samn-
ingurinn gildir til ársloka 1985
eða lengur, ef honum er ekki
sagt upp.
Samningur frá 1926 um gamla
sæsímann til Seyðisfjarðar fellur
úr gildi er nýi sæsíminn til Bret-
lands verður tekinn í notkun seint
á næsta ári. Ilinn nýi samningur
felur í ser svipuð ákvæði um
skattfrelsi, tollfrelsi o. þl. og fyrri
samningur.
í dag undirritaði póst- og síma-
málastjóri annan samning við
sama félag um ýms framkvæmdar-
atriði við sæsímana, þar á meðal
um radíósambandið milli Vest-
mannaeyja og Reykjavíkur, sem
er tengt við sæsímana.
Reykjavík, 26. janúar 1960.
Póst- og símamálastjórnin ■
Aidarafvnæli rússneska skálds
ins Anton Tjechov er í dag
Anton Pavlovitj Tjechov
bóndi en faðir hans rak verzlun.
Æska Tjeohovs var fábreytt og
gleðisnauð, en nóg um erfiði og
refsingar, og þess vegna skrifaði
■hann eitt ■slnn síðar: „Æska mín
var engin æska“.
Áður en Tjechov lauk íramhaids
skólaprófi varð faðir hans gjald-
þrota, cg ungi maðurinn varð eftir
það að sjá sér algerlega einn far-:
borða. Hann bjargaðist áfram
■skólaveg með því að kenna í einka
tímum. Hann las læknisfræði og
byrjaði brátt að skrifa og aflaði
sér nokkurr-a tekna með því, jafn-
vel svo aö 'honum tókst að veita
'fjöhkyldu sinni nokkurn fjárstyrk.
Erfiðieikarnir voru miklir, en p It
urinn þróttmikill og viljafastur, sí-,
vinnandi cg skyldurækinn.
Gáfur eru fyrst og fremst starfs
vilji cg atorka. Gáfur eiga aldrei
samleið hirðuleysi og vanrækslu,
segir Tjechov.
Tjechov var traustur maður,
sem blaut virðingu ’a!ira samferða
um. samgróin umhverfi sínu og
scgusviði.
■En þegar dýpra er skyggnzt,
leynir sér 'ekki, að undir stilltum
og 'hógværum orðum Tjechovs log
■ar brsnnandi andúð á undirokun,
misbeitingu valds, siðleysí og af-
brotum í samfélagi mannanna.
Hláturinn varð oft í meðförum
hans bitrasta vopnið og hvert gam
aní'erk hans býr yfir djúpri og
stundum beiskri alvöru- Margar
persónur Tjechovs urðu dæmi-
dregnar manngerðir, og .mætti
nefna u.m það mörg dæm.i.
Og þrátt fyrir hinn myrka tíma,
sem Tjechov lifði og skrifaði á
missti hann aldrai trúna á betri
framtíð þjóðarinnar, og skáldverk
hans er.u oft sem lofsöngur um
dugnað og manndyggðir alþýðu-
mannsins og hins almenna borgara
í mörgum smásögum hans, og
þær eru kannske meistaraverk
Tjechovs, 'bregður hann oft upp
ógley.manlegum myndum af hetju
s.kap og manngöfgi hins fátæka og
oft smáða, en hann ræðst harka-
lega á leti, sviksemi og ódreng
skap, en dæmi hans um þær mann
gerðir eru sjaldan úr aiþýðustétt,
heldur úr hópi ráðamanna og
ríkra.
Maxim Gorki mat Tjechov öðr-
um skáldum fremur og gaf honum
þann vitnisburð, að hann væri
það sikáld heimsins, sem sjaldnast
notaði óþörf orð, og Leo Tolstoj,
se.m ekki var falur á lofsyrði, kall
aði Tjechov ,,Puskin hins óbundna
máls“.
Tjechov verður því að teljast
einn ihinna miklu meistara heims-
bókmenntanna. Sumir telja, að smá
sögur hans og leikrit vanti oft
sterka atburðarás, séu jafnvel at-
burðalaus verk. En samt ná þær
eyrum fólks betur en hamfarasög
ur. Það er vegna þess, að hann
talar ætíð beint til manna, beitir
máli sínu af járnharðri rökvísi, án
■mælgi og skrautyrða. Þessi rökvísi
og nákvæmni er einmitt grunnur
að skáldskap Tjechovs og samfara
mannþekkingu ihans og mannkær-
leika hefur það gert hann að önd
vegishöfundi í öllum löndum, þar
sem fögur skáldverk eru lesin.
Sögur hans og leikrit hafa verið;
þýdd á hundruð tungumála og leik
rit hans eru enn sýnd í flestum
menningarlöndum heims.
Tjechov og Gorki ræðast við
árið 1900.
Fullbrigth-styrkir fyrir keneara
Menntastofnun Bandaríkjanna á
íslandi mun á næstunni veita 'tvo
■styi'ki til. sex mánaða náms og
■kynnisdva'lar í Bandaríkjunum.
imanna sinna, og þess vegna gat Styrkir þessir ei'u ætlaðir starf-
ihann talað til fólksins með hljóð- Vp'n'",,r,,m drAlarfíAr”m
látu og yfirlætislaus'u valdi. Til
þess að gefa öðrum birtu, verður
maður að búa yfir birtu sjálfur.
Frelsisbirtu og þjóðanást átti
Tjechov í ríkum .mæli, og maður-
andi kennurum, skólastjórum,
námsstjórum og öðrum þeim, seim
■að stjórn skóla- og menntamála
stai'fa. Umsóknii' þurfa að hafa
borizt stofnuninni fyrir 15. febr.
n.’k. og ifáitt umsóknareyðublöð
inn og skáldið urðu ekki sundur Þar ((Laugaveg 13) og í mennía
skildh' í líferni og kenningu. málaráðuneytinu, Stjórnaixáðibu,
Tjechov hóf ritferil sinn á svört ReJrkjavík.
US'tu dögum keisaratímanna og Styrkir þessir eru fólgnir í ó-
hann beitti sannleik,anum í allri 'keypis ferð' héð'an til Bandaríkj-
sinni hógværð gegn því valdi. anna »8 heim afitui', og dagpening
Þekking hans á þjóðlífinu var um, sem nægja e:ga til greiðslu
mikil og hann 'bregður upp ljósum dvalarkostnaðar í sex mánuði. —
myndurn af hinu hrjáða landi um Einnig verður vejttur styrkur til
og eftir 1800. Hann lýsir jafnt Þess að ferða'S't nokkuð um Banda
bláfátæku bændafólki, ruddaleg- i'íkin. Styrkþegar eru s'kuldbundn-
um 'Stjórnmálamönnum, prestum, ir til að dvelja vestan hafs frá
jarðeigendum, verksm.iðju'höldum, 1- sept. 1960 til 28. febrúar 1961.
kaupmönnuim, lögfræðingum, kenn Menntamálaráðuneyti Bandaríkj-
urum, læknum, listamönnum, rit- anna mun eins og áður annast
höfundum og embættismönnum. skipulagningu og undirbúning
Og hver einasta persóna Tjechovs þessara ferða.
stendur ljóslifandi ifyrir iesandan- ________________________________
Umsækjendur um styrki þessa
þurfa að liafa góða kunnáttu í
ensku og láta fylgja vottorð um
það, eða ganga undir próf því til
staðfestingar. Þá 'þarf að fylgja
umsókn vottorð frá lækni um að
umsækjandi s'é heilsuhraustur.
Æsikilegt er að' umsækjendur
séu á aldrinum 25 til 40 ára, enda
þótt styrkveit/ngar verð'i ekki ein
skoi'ðaðir við það 'aldursmark. —
Þeir umsækjendur, sem ekk; hafa
áður dvalizt í Bandaríkjunum,
verða að öðru jöfnu l.átnir ganga
fyrlr um styrkveitingu.
Umsóknir um styrk sendist til
Menntastofnunar Bandaríkjanna á
íslandi, pósthólf 1059, Reykjavík.
Anton Tjechov og Leo Tolstoj ræðast við suður á Krím.
Vöruskipta-
samningur við
Sovétríkin
Dagana 15.—23. janúar fóru
fram í Moskva samningaviðræð'ur
um áframhaldand;' vöruskipti
milli íslands og Sovétríkjanna á
gi'undvelli gildandi viðskiptasamn
i'ng'j' milli landanna frá 1. ágúst
1953.
Samnng'aviðræðum þessum lauk
í dag, 23. janúar, meg undirskrift
bókunai' um gagn'kvæmar vöruaf-
greið'slui' á næstu þremur árum,
til ársloka 1962. Bókunina undir-
ski'.'fuðu formenn sa'mninganefnd
■anna, Pétur Thoi'steins.s'on sendi-
herra af úlands hálfu og M. P.
Kúzmín, aðstoðarutanríkisverzlun-
arráð'herra af hálfu Soyétríkjanna.
Með bókun þessari og vörulist
um þeim, sem henni fylgja. er
gert ráð íyrir is'vipuðum viðskipt
um vifj Sovétríkin og á undanförn
■ u,m þremur árum.
Utanrí'kisr'áðuneytið,
Reykjavík, 23. jan. 1960.
Á víðavangi
Þjóðvifjinn fær kast
Það kemur fyrir, að Þjóðvilj-
inn fær eins konar ímyndunar-
veikisköst. Fyrir einu slíku vott-
ar t. d. í leiðara blaðsins s. .1
miðvikudag. Þar er Tímanum
borið á brýn að hann amist við
því, að Þjóðviljinn minnist á olíu
málin. Því fer fjarri. Tíminn
hefur aðeins gagnrýnt það hvern-
ig Þjóðviljinn ræðir þau mál.
Olíumálið er í rannsókn eins og
allir vita. Það hefur engan veg-
inn verið upplýst til fulls ennþá.
Samt leyfir Þjóðviljinn sér aff
ráðast með dylgjum og illyrtum
ásökunum á vissa menn, sem
honuin er í nöp við, án þess að
nokkuð hafi enn komið fram við
rannsókn málsins, er sanni sekt
þeirra. Þetta kallar Tíniinn ó-
heiðarlega blaðamennsku. Og
Þjóðviljinn má vera viss um að
sú er skoðun velflestra íslend-
inga.
Jafnt á kiakki
Ekki hallast á um siðgæðisvit-
und Þjóðviljans og Mbl. Þarf
hvorugt blaðið undau hinu a®
kvarta í þeim efnum. Bæði eru
þau innilega sammála um a«>
reyna að níða æruna af pólitísk-
um andstæðingum með því að
ásaka þá um athæfi, sem rann-
sókn hefur þó á engaii hátt, enn
sem komið er a. m. k„ sannað
að þeir eigi þátt í. Hins vegar
mun erfitt að finna þess dæmi
að umrædd blöð áfellist eig)in
flokksmenn fyrir afbrot, sem
þeir hafa þó sannanlega gerzt
sekir uin, fyrr en brotamennirnir
hafa þá yfirgefið jarðlífið.
Þjóðviljinn hefur ráðizt á Guð-
laug í Vestmannaeyjum fyrir
aðild áð ógætilegri umgengni
við bæjarkassann þar. Mbl. unir
hverfðist vfir þessum aðdróttun-
um. Samherjar þess eru í stjórn
Olíufélagsins. Hvenær hefur
Mbl. áfellzt þá? Er ekki allur
þessi yfirdrepsskapur full áber-
andi til þess að ætla niegi að
hann fari fram hjá vitibornuni
lesendnm?
^.Félagi" Sta!:n
Maður nokkur var nefndur
Stalín. Hann var um árabil eins
konar skurðgoð kommúnista, haf
inn yfir alla gagnrýni. jafnvel
allt að því vfirnáttúrleg vera. Þó
var þetta einn af nieiriháttar
harðstjórum, sem uupi hafa verið
í heiminum. Aldrei stóðst Þjóð-
viljinn reiðari en þegar efazt
var um réttmæti þeirra verka
ýmissa, er Stalín sálugi lagði á
sína burðamiklu samvizku, hvað
þá ef honuni var borin á brýn
hrei nglæpastarfsemi, sem ekki
sýndist nú trútt um að hanu
fengist stundum við. En allt
var það auðvaldslýgi, sagði Þjóð-
viljinn.
En svo skeði það að Stalín dó
og fluttist væntanlega — þrátt
fyrir allt — t:I betri heima.
Hinn nýi leiðtogi liugðist slá
sér unp á kostnað Stalíns heitins
og áfelldi liann nú fyrir það,
sem Þjóðviljinn hafði áður kall-
að lýgi. Við þetta gerðist Þjóð-
viljinn framlágur nokkuð. Vildi
ógjarna þnrfa að taka afstöðu en
hefur síðan ekki haft Stalín
mikið í hámæli.
Hinir pól'tísku lifnaðarhættir
þessara inanna eru einfaldir og
sjálfsagt áhvggjulitiir. Trúar-
játningin er þessi: Okkar meun
eru hafnir yfir gaffnrvni. Mis-
endismennina er að finna hjá
hinuin.
Öllum getur yfirsézt
Öllum getur að sjálfsögðu
skjátlast. Og það er aldrei rétt
að kasta steini að mönnum fyrir
afbrot fvrr en sekt þeirra hefur
sannazt. Pólitískar skoðanir-
skipta í þeim efnum cngu máli.
En vel mættu Mbl. og Þjóðvilj-
inn minnast þess, að ef alniennt
væri unn tekinn sá háttur, að
skrifa afbrot manna á reikning
þess stjó-mnrj'aflokks, er þíeiit
kunna að fylsja, bá vrði senni-
lega ýmsum skeinuhættara en
Framsóknar- og samvinniimönn-
um. I