Tíminn - 14.02.1960, Síða 13

T í MIN N, snnnudagimn 14. febrúar 1960.
13
Leitið til vor
með hvers konar
vandamál um
Rafmagnsmótora og rofa
RitJstraumsmótora, einfasa og þrífasa
Jafnstraumsmótora i skip, 32 og 110 volta
^ Orkuflutning
MEÐ RENOLD - KEÐJUDRIFUM
RENOLD - ÁSTENGJUM
^ Breytingar á snúningshraða

MEÐ RENOLD - KEÐJUDRIFUM
HOLROYD - GÍRUM
THURM - GÍRMÓTORUM
KOPP - HRAÐABREYTUM
•fe Legubénað
☆ Ásþéttí
MEÐ - KÚLU- OG RÚLLULEGUM
INA - NÁLALEGUM
R & M - ÞRÝSTILEGUM
TIMKEN - KEILULEGUM
POLLARD VATNSÞÉTTUM VELTILEGUM
MEÐ LEÐRI, GÚMMÍ OG FLÓKA
í VÉLAR, DÆLUR OG VÖKVALYFTUR
'iíf Flutningsbönd
TIL FLUTNINGS Á FÖSTU OG FLJÓTANDI EFNi
MEÐ RENOLD - FLUTNINGSKEÐJUM
Hemlabúnað
Á LYFTITÆKI, FLUTNINGSBÖND OG
RENNIHURÐIR
MEÐ D & P - SEGULHEMLUM OG ROFUM
FROMSPRAG - EINSTEFNUHEMLUM
Veitum verkfræ'ðilega aftstoft vitS val og notkun allra
vélahluta og tækja, sem vér útvegum og seljum
FÁLKINN H.F.
VÉLADEILD
SÍMI 1-86-70 (5 LÍNUR) - — REYKJAVÍK
Rósht
(Framhald aí 8. síðu).
Dyrabjallan klingdi þegar
ungi maðurinn lokaði á eftir
sér og kapteinninn, sem rétt í
þessu hrópaði — standið rétt,
leit við. Hann mælti eitthvað
við liðsforingjana og gaf fyrir-
skipanir um æfingar. Og þegar
ungi hermaðurinn hafði axlað
bakpokann og spennt á sig
skíðin, var fyrsti maður kom-
inn langt framá veginn og
hinir fylgdu honum í lest.
Það var erfiður dagur og
ungi maðurinn hugsaði oft um
fallegu gulu appelsínuna, sem
hann var með í bakpokanum
en hann fékk ekki næði til að
borða hana. Appelsínan komst
lengra niðurí pokann þegar
hann rótaði í honum til að ná
í bitann sinn og íéll að lokum
alveg iðurá botninn. Þar lá
hún og fraus.
Herdeildin varð fyrir stöðug-
um „árásum" og svo voru
„gagnáhlaup" og mikið brask
að komast uppi fjöllin. Alltaf
var verið að segja það væru
bara nokkrir kílómetrar eftir
og allir voru dauðlúnir. Það
var kalt og ennþá vika þangað
til sólin færi að skina á þess-
um breiddargráðum. Aðeins
daufur roði við sjóndeildar-
hring um hádegið gaí til kynna
að sólin væri til.
Og hefði ungi maðurinn ekki
hlakkað til að borða appelsín-
una sina er vafasamt hann
hefði haldið þetta út allan
daginn. Hann var nokkuð svifa
seinn og illa fallinn til her-
mennsku en það var enginn
leikur að sleppa við þetta. En
þrátt fyrir allt voru nú í þessu
Ijósir punktar einsog til dæmis
appelsínan.
Það var komið myrkur og
bara nokkrir kílómetrar eftir
þegar hann féll útaf veginum.
Hann reyndi að komast á fæt-
ur en hann verkjaði í hnéð.
Sá sem var á bakvið hann
stanzaði og kom til hans. Hon-
um varð strax kalt. Foringinn
kveikti á eldspýtu og leit á
kortið.
— Við eigum stutt eftir,
sagði hann. Við berum þig
þangað og komum þér til
byggða á morgun. Það verður
alltaf tuttugu stiga frost og
þér yrði kalt að liggja í tjaldi
í nótt.
Þeir lögðu hann á sleða og
héldu af stað, og það var hroll
ur í honum og hann verkjaði
í hnéð. Og snjórinn ýrðist í
andlitið á honum. Þeir köstuðu
teppi yfir hann og honum
fannst tíminn lengi að líða og
þeir sem drógu sleðann svitn-
uðu undir derhúfunum.
Það var hlýtt í stofunni.
Fötin þornuðu yfir eldstónni
og lyktin af þeim blandaðist
lyktinni sem steig uppúr pott-
inum.
Húsbóndinn sat og tegldi og
talaði við litla strákinn, sem
vildi koma við beittan hnífinn.
Hin börnin voru þæg og stillt.
Þau sátu á rúmi sínu og pískr-
uðu saman og störðu á her-
manninn, sem sat á svefnpok-
anum sínum með bakpokann
fyrir aftan sig. Honum leið bet
ur í fætinum, honum var hlýtt
og konan færði honum heita
súpu í skál. Hann lyfti undir
hnéð og rétti sig upp en fann
um leið fyrir appelsínunni í
bakpokanum og hann mundi
ekki í svipinn hvað þetta var.
Hann setti skálina á gólfið og
opnaði bakpokann. Börnin
horfðu á hann þegar hann
seildist ofaní pokann og náði
í appelsínuna.
Litli snáðinn sem var hálfs
þriðja árs, sleit sig lausan úr
fanginu á systur sinni og vag-
aði til hans. Systkinin flissuðu.
Þau voru ekki vön ókunnugum.
Og þegar litli snáðinn var
Ræningjadysir
(Framhald af 9. síðu).
grónar. Um 250 m norðar er
Ræningjalaut ofan við götum-
ar, en neðan við þær eru þrjár
dysjar, og það eru einkanlega
þær, sem kallaðar eru Ræningja
dysjar. Syðsta dysin er stærst,
9 m að lengd og 4,5 m að breidd
um miðjuna, sporöskjulöguð, á
alveg sléttum mel, grasi gróin
neðan til og nokkuð upp eftir,
en öll ein breiða af smáhnull-
ungum að ofan og alveg ógróin.
Röskum 30 m norðan við syðstu
dysina eru hinar tvær, og eru
merkin milli Mannskaðahóls og
Vatns milli hennar og þeirra,
þannig, að raunar eru þær
(nyrztu dysjarnar tvær) í Vatns
landi, þótt allar séu þær yfirleitt
kenndar við Mannskaðahól. Að-
eins 1 m er milli þessara tveggja
dysja, og er hin syðri og minni
2—3 m í þvm. og í henni nokk-
uð stórir steinar, en lítið eitt af
smælki ofan á. Hin er um 7 m
í þvm. og mjög eins útlítandi
og syðsta dysin, öll ein breiða af
smásteinum ofan, en nokkuð
gróin umhverfis. En nyrztu dysj
amar tvær eru í nokkrum halla,
og því er einkum sú stærri svo
sem ekki óáþekk lítilli skriðu, er
hannar vestur.
Við rufum skurði gegnum
þessar þrjár dysjar eins víða og
okkur þótti þurfa til þess að
ganga úr skugga um, hvort þær
hefðu nokkuð markvert að
geyma. Það höfðu ■ þær ekki.
Grjótið í þeim öllum reyndist
ekki vera annað en þunnt lag
ofan á annars óhreyfðum jarð-
vegi.
Fyrstu áratugi og aldir eftir
dráp Englendinga á Höfðaströnd
hefur verið mikið umtal um at-
burðinn þar í sveit. Eigi að síður
hefur móða gleymskunnar fljót-
lega lagzt yfir dysjastaðinn, þeg-
ar gróið var yfir allt saman. En
oft hafa ferðamenn á ströndinni
borið þetta í tal sín á milli og
jafnvel velt yfir þvi vöngum,
hvar dysjamar væru. Óblásnar
torfur á berum melum geta fljótt
á litið verið einkennilega þess-
legar, að mannaverk séu á. Það
er líka mjög algengt enn þann
dag í dag, að menn glepjist á
slíkum mundunum og telji þær
af mannahöndum gerðar og þó
einkanlega að þær séu dysjar eða
kuml. Ég hygg, að Ræningjadysj
ar á Höfðaströnd séu á þennan
hátt til komnar. Vegfarendur
hafa séð þessar torfur, fundizt
þær dysjarlegar, farið að kasta
í þær steinum, ræningjarnir
voru heygðir einhvers staðar á
þessum slóðum, Mannskaðahóll
er þarna næsti bær. Og smátt
og smátt er allt fallið í fastar
skorður: Dysjarnar orðnar þakt
ar grjóti, sem ferðamenn kasta
að þeim frá götunni, nú eru
þarna óvéfengjanleg mannaverk
á, það var einmitt þarna, sem
ræningjarnir vom dysjaðir, enda
heita dysjarnar Ræningjadysj-
ar og Ræningjalaut fyrir ofan.
Á einhvern þessu líkan hátt
hafa munnmælin myndazt, því
að í „dysjum" þessum hefur
vissulega aldrei neinn verið dysj
aður. Líku máli gegnir að líkind-
um um þorra þeirra „dysja“.
sem finnast við alfaraleiðir og
ferðamenn hafa kastað saman
smátt og smátt á löngum tíma.
En vel má vera, að enn kunni
að finnast fleiri bein fallinna
Englfendinga á Höfðaströnd og
það nær Mannskaðahóli en bein
in við Höfðaá, því að bærinn er
þó áreiðanlega kenndur við
þessar óeirðir, Mannslagshóll.
Kristján Elðjám.
(Úr árbók Fornleifafélags-
ins — lítið eitt stytt.)
kominn hálfa leið yfir gólfið
velti hermaðurinn appelsín-
unni til hans. Snáðinn tók
hana upp og skoðaði hana i
(Framhald á 15. síðu).