Tíminn - 07.05.1960, Qupperneq 7

Engar ráðstafanir vegna afnáms sérbóta
Umr. um fyrirsp. Gísla Guðmundssonar ogSigurvins Einarssonar
Ríkisstjórnin hefur engar
ráðstafanir gert vegna niSur-
falls sérbóta á einstakar fisk-
tegundir, smáfisk og fisk
veiddan á vissum árstímum.
Þetta upplýsti sjávarútvegs-
málaráðherra í fyrradag við
umræður um fyrirspurnir frá
Gísla Guðmundssyni og Sigur-
vin Einarssyni.
Gísli Guð'mundsson mælti
fyrir fyrirspurnunum. Pyrsta
spurningin var um hvort
stjórnin hefði eftir áramót
ákveðið að auka uppbætur á
sjávarafurðir ársins 1959 eða
rekstrarstyrki til útgerðar á
því ári og þá hve mikið. Spurn
ingin væri fram borin af því
að heyrzt hefði að ákveðið
hefði verið að verja fé úr út-
flutningssjóði til togaraútgerð
arinnar í þessu skyni, eftir að
efnahagslögin gengu í gildi.
Væri eðlilegast að Alþingi
fengi vitneskju um þetta
beint frá ríkisstjórninni. Ef
slík greiðsla væri innt af hönd
um, hlyti hún að breyta þeirri
áætlun, sem birt var í greinar
gerð efnahagsmálafrumvarps-
ins um afkomuhorfur sjóðsins.
Væri æskilegt að stjórnin gæfi
almennar upplýsingar um þær
áætlanir, sem gerðar kynnu
að hafa verið um væntanlegt
uppgjör sjóðsins, síðan efna-
hagsmálafrumvarpið var til
umræðu, a. m. k. áður en þingi
yrði slitið.
í öðru lagi væri spurt hvað
ríkisstjórnin hyggðist gera til
að bæta úr erfiðleikum við
sjávarsíðuna vegna niöurfalls
sérbóta á smáfisk o. fl. í grein
argerð efnahagsmálafrum-
varpsins var sagt að hækkun
sú á skráningarverði erlends
gjaldeyris, sem samþykkt var,
miðaðist við, að þorskveiðar
bátanna í heild bæru það
sama úr býtum og var á með-
an útflutningsuppbætur voru
greiddar. En bæturnar voru
94,5% af útflutningsverðmæti
bátafiskjar. Sérbætur voru
greiddar á steinbít, ýsu, kola,
smáfisk og sumarveiddan fisk.
Ef sérbótafiskurinn er tekinn
út af fyrir sig, þá voru upp-
bæturnar miklu hærri en
94,5%. Af niðurfellingu sér-
bótanna hlaut því að leiða
mikla verðlækkun á þeim
afla, sem þeirra naut og bitnar
það tilfinnanlega á þeim sjáv
arplássum, þar sem sérbóta-
fiskurinn var og er mikill
hluti heildaraflans, en þeir
staðir eru einkum á Norður-
Austur- og Vesturlandi. Tvisv
ar sinnum á þessu þingi hafa
veriö bornar fram tillögur um
að afstýra þeim áföllum, sem
afnám sérbóta hlýtur að hafa
í för með sér en þær tillögur
hafa verið felldar og gefið í
skyn, að málið væri ekki tíma
bært. Sýnist þó langt síðan
að það hafi verið tímabært í
sambandi við steinbítsaflann
á Vestfjörðum. Og nú er vor-
og sumarútgerð að hefjast um
norðan- og austanvert land,
svo að varla má seinna vera
að stjórnin sjái sér fært að
gefa upplýsingar um, hvað
hún ætli að gera.
Þriðja spurningin er um,
hvort ríkisstjórnin ætli að
létta undir með þeim, sem
fiskiskip eiga í smíðum er-
lendis eða skulda verulegan
hluta af andvirði fiskiskipa í
erlendum gjaldeyri. 1. janúar
s. 1. voru, samkvæmt skýrslu
skipaskoðunar rikisins 57 fiski
skip í smíðum erlendis. Auk
þess er kunnugt, að á undan-
förnum árum hefur verið flutt
inn mikið af fiskiskipum, sem
standa að veði fyrir lánum,
sem eigendur skipanna verða
að greiða í erlendum gjald-
eyri. Hætt er við, að þau
vandamál, sem gengisbreyt-
ingin skapar verði erfið þeim
mönnum, sem hér eiga hlut
að máli, torleyst fyrir marga
og óleysanleg fyrir suma,
nema einhvers konar fyrir-
greiðslu megi vænta umfram
það, sem ráð var fyrir gert í
öndverðu. Á þessu stigi þykir
okkur fyrirspyrjendum ástæða
til að grennslast eftir því,
hvort ríkisstjórnin telji sér
fært eða geri ráð fyrir því nú,
að hafa hér einhverja for-
göngu, enda gerum við ráð
fyrir að marga hlutaðeigend-
ur fýsi að vita hvort þess sé
að vænta.
Sjávarútvegsmálaráðherra
kvað það ætlun stjórnarinnar
að greiða uppbætur á togara-
fisk. En engin ákvörðun hefði
enn verið tekin um að greiða
uppbætur á smáfisk. Leitað
hefði verið til Fiskiveiðasjóðs
um að hann hækki lán til
þeirra, sem eiga í skipakaup-
um og vænzt er að nefnd sú,
er úthlutar atvinnubótafénu,
taki við úthlutun þess tillit til
erfiðleika þeirra, sem eru að
afla sér skipa. Bankar hafa
Iimflutningsfrumvarp til efri deildar
3. umr. lauk í n.
Frv. stjórnarinnar um inn-
fiutnings- og gjaldeyrismál
var enn til 3. umr. í n. d. í gær
og lauk umr. á 5. tímanum.
Fór þá fram atkvgr. Till Þór-
arins Þórarinssongr um a3
fella niður 10 gr. frv en hún
kveður svo á, að innheimta
megi allt að 1% leyfisgjald af
gjaldeyris- og innflutnings-
leyfum, míðað við fjárhæð þá,
sem leyfið hljóðar um, — var
felld með sameinuðum atkv.
stjórnarliðsins gegn atkv.
stjórnarandstæðinga. Frv var
síðan samþ. með sömu atkv.
skiptingu og fer nú til E d.
Athygli vakti, aö erfiðlega
gekk að smala saman nægi-
lega mörgum þingmönnum
stjórnarliðsins til þess að
óhætt þætti að láta atkvæða
greiðslu fara fram, en að lok-
um tókst það þó eftir hring-
ingar og hlaup.
Allmargir tóku til máls í
gær, en aðalræðuna af hálfu
Framsóknarmanna flutti Ey-
d. í gær
steinn Jónsson. Vék hann
máli sínu einkum að Jóhanni
Hafstein, sem talað hafði dag
inn áður og auðvitað lýst
blessun sinni yfir stefnu
stjórnarinnar. Sú afstaða Jó-
hanns er skiljanleg, að vera á
móti aðstoð ríkisins við ýmis
konar smærri atvinnurekstur!
og íramkvæmdir einstaklinga!
og félaga, sagði Eysteinn, enda:
er það kjarni stjórnarstefn-
unnar, að fésterkir einstakl--
ingar séu einir látnir um
framkvæmdir. Yrðj þetta bert
þegar þess væri gætt, að ekki
þyrfti nema lítið brot af þeim
aðgerðum sem nú væri verið
að framkvæma, til þess að
rétta við þjóðarbúskapinn.
Okkar þjóðfélag er ekki
byggt upp af fáeinum fésterk
um einstaklingum, sagði
ræðumaður, heldur hvílir
það á efnalegu sjálfstæði al-
mennings og margháttuðum
smáatvinnurekstri fjölda
manna um allt land. Fram-
sóknarmenn mega vera
hreyknir af þvi að liafa átt
mikinn og afgerandi þátt í
að móta þróun þjóðfélagsins
í þessa átt.
Jóhann Hafstein sagði, að
við yrðum að vera liðtækir í
hinum efnahagslega heimi
Vesturlanda. Hver trúir að
taka þurfi upp slíka ííhalds-
stefnu til þess?
Hafi slíkar ráðleggingar
komið einhvers staðar að, þá
er það skylda stjórnarvald-
anna að hafa þær að engu,
því það er okkar mál að á-
kveða hvernig við búum í okk
ar húsi.
Jóhann komst aö þeirri nið
urstöðu, að sterkara væri fyrir
Sjálfstæðisfl. að hafa ekki
hreinan meirihluta, til þess að
framkvæma stjórnarstefnuna,
sem væri þó stefna Sjálfst.fl.
Þetta er nánast yfirlýsing um,
að Alþ.fl, sé algerlega genginn
íhaldinu á hönd. En e.t.v. grun
ar Jóhann, að þjóðinni þyki
, stefna Sjálfstæðisfl.“ ekki
svo þokkaleg í framkvæmd að
hún uni henni til lengdar og
gæti þá verið betra að hafa
lélegan ábyrgðarmann á víxl-
inum en alls engan. En hætt
er við að svo fari þó sem fyrr,
að Alþ.fl. reynist of lítill til
þess að Sjálfst.fl. fái skýlt sér
á bak við hann.
Rúm er ekki til að rekja
fleiri ræður að sinni.
einnig verið beðnir um að
veita aðstoð í þessu skyni.
Gísli Guðmundsson þakkaði
svörin, þótt þau hefðu um
sumt mátt vera á annan veg.
Menn töluðu um jafnvægis-
stefnu í byggð landsins og
flestir virtust í orði kveðnu
vera henni hlynntir en ekki
væri niðurfelling sérbótanna
í hennar anda. Gísli benti á,
að í lögum um Fiskiveiðasjóð
væri ekki heimilt að lána út
á skip smíðuð erlendis nema
% af kostnaðarverði þeirra og
gæti verið til athugunar að
breyta því.
Sigurvin Einarsson spurði í
hverju aðstoð bankanna ætti
að vera fólgin.
Sjávarútvegsmálaráðherra
kvað ýmsa, sem ætluðu að
kaupa skip fyrir gengisbreyt-
inguna hafa haft til þann %
verðsins, sem ekki fengist að
láni. Við gengisbreytinguna
varð þessi upphæð ekki næg
og á aðstoð bankanna að vera
í því fólgin að lána upp í þenn
an mismun.
Stjórnin bannar aö lána
út á framleiðsluaukningu
Umr. um fyrirspurinir frá Eysteini Jónssyni
Fyrir nokkru bar Eysteinn
Jónsson tram fyrirspurn til
viðskiptamálaráðherra um
hvaða reglur hafi verið settar
um lán út á landbúnaðar- og
sjávarafurðir og að hvaða
leyti þær væru frábrugðnar
þeim reglum sem um þetta
c?iltu fyrir gengisbreytinguna.
Fyrirspurn þessari svaraði
ráðherrann í fyrradag og í
svari hans kom það fram að
ríkisstjórnin hefur beitt sér
fyrir því að ekki yrðu endur-
keyptir hærri afurðavíxlar
sjávarútvegs- og landbúnaðar-
afurða en i fyrra, þrátt fyrir
hækkað verð vegna gengis-
breytingarinnar.
Eysteinn Jcmsson sagði að
auðséð væri að ríkisstjórnin
hefði gert alvöru úr þeim
hótunum, að takmarka lán
út á afurðir. Þó að ráðherr-
ann bæri bankana fyrir sig
vissu allir að þessi ákvörð-
un væri tekin að undirlagi
ríjkisstjórnarinnar, enda í
samræmi við þá stefnu henn
ar, að þrengja að atvinnu-
lífinu á öllum sviðum. Lækk
unin út á fiskinn næmi 1/3
samkvæmt endurkauparegl-
unni. Gagnvart landbúnaðin
um væri þó enn lengra geng
ið, þvj bókstaflega ekkert
ætti að lána út á hugsanlega
framleiðsluaukningu hans.
Lýsti Eyisteinn eindreginni
andstöðu sinni við þessar ráð
stafanir, sem raunar væru
óframkvæmanlegar.
ViðsJciptamálaráðh. taldi
að útlán bankanna yrðu að
miðast við innlög og þeir sem
væru þessum ráðstöfunum
andvígir hugsuðu um annað
en að varðveita gildi pen-
inganna. Síðan 1953 hefðu
hin „sjálfvirku" afurðalán
til landbúnaðarins aukist um
50 millj. kr. á ári og gæti ekki
svo til gengið. Taldi að síð-
ustu tölur sýndu, að gjald-
eyrisaðstaða þjóðarinnar
hefði batnað um 170 millj.
kr. á síðustu tveimur mánuð
um.
Skúli Guðmundsson benti
á, að afleiðingin af þessari
ákvörðun hlyti að verða sú,
að útilokuð væri aukning
framleiðslunnar nema svo
mikil aukning yrði á sparifé,
að það gæti fulnægt þörf
framleiðslunnar fyrir rekstr
arlán. Kvaðst Skúli ekki sjá
neina hættu í því, að auka
lán til aukinnar framleiðslu
á gjaldeyrisvörum eða nauð
synjavörum til innlendrar
neyzlu. Framleiðslukostnað-
urinn hefði aukizt gífurlega
og væri torséð hvemig unnt
yrði að komast hjá því t. d.
að lána ekki meira út á hvert
tonn af fiski en í fyrra. Ekk-
ert væri óeðlilegt við það, þó
að aukist hefðu lán til land-
búnaðarins, því framleiðsla
hans hefði aukizt stórlega.
Mætti þó ekkert út af bera
þörf þjóðarinnar, sbr. danska
til þess að hún fullnægði ekki
smjörið. Stefna stjórnarinn-
ar væri bersýnilega sú, að
koma í veg fyrir að fram-
leiðslan gæti aukizt. Slík
stefna gæti ekki staðist.
Eysteinn Jónsson bað enn
um orðið en var synjað um
það af forseta og á vafasöm-
um grundvelli.
181 milljón kr.
skuld við
Seðlabankann
Annari fyrirspurn frá Ey-
steini Jónssyni, um hvernig
reikningar ríkisins við Seðla
bankann stæðu, þegar við-
skiptin samkvæmt efnahags
löggjöfinni hefðu verið gerð
upp, var einnig svarað i
fyrradag.
Viðskiptamálaráðherra svar-
aði fyrirspurninni og af svari
hans varð Ijóst, að ríkissjóður
hefur nú stofnað til 181 millj.
kr. skuldar við Seðlabankann
vegna gengistaps, sem leiddi
af efnahagslöggjöfinni.