Tíminn - 07.05.1960, Blaðsíða 9

Þeim, sem eiga heilbrigð börn, ber
skylda til að Seggja vangefnum lið
Á morgun efna konur úr
Styrktarfélagi vangefinna til
bazars í Skátaheimilinu við
Snorrabraut.
Konurnar sem unnið hafa
ag undirbúningi bazarsins,
hafa haft orð á því, hve gott
væri að fara bónarveg til fólks
fyrir þetta félag. Svo rikur
væri skilningurinn á nauð-
syn starfsins, sem það beytir:
sér fyrir, að hvergi hefðu þær
gengið bónleiðar til búðar.
Má með sanni segja að gefið
hafi verið af góðhug og unn-
ið högum höndum að undir-
búningi bazarsins.
Starfssviðið sem Styrktar-
félag vangefinna hefur kjör
ið sér, er að stuðla að stofn-
un og rekstri hæla og ann-
arra nauðsynlegra stofnana
fyrir vangefið fólk, og styrkja
þá til mennta, sem starfa
vilja við þær stofnanir. Fé-
lagið er aðeins tveggja ára
gamalt, en hefur þegar unnið
furðu mikið starf. Fyrir þess
atbeina voru sett lög um
styrktarsjóð vangefinna og er
sá sjóður í vörzlu heilbrigöis1
málráðuneytisins. í hann
rennur tíu aura gald af hverri
gosdrykkjarflösku og öls, sem
seld er í landinu. Fyrir fé úr
þeim sjóði var hægt að flýta
að miklum mun byggingar-
framkvæmdum við ríkishæl
ið í Kópavogi. Þar er nú ver
ið að hefja byggingu íbúðar
húss fyrir starfsfólk hælis- j
ins, mikla byggingu sem verð
ur að verulegu leyti kostuð (
af þessum sjóði. Þegar þvíi
húsi er lokið, losnar rúm fyrir j
a. m. k. 25 starfsmenn á hæli
inu.
Félagið sjálft hefur styrkt'
starfandi hæli fyrir vangefið|
fólk, hafið smávegis leikskólal
starfsemi í Reykjavík og er
nú að undirbúa byggingu dag
heimilis fyrir vangefin börn.
Verður sú bygging væntan-
lega tilbúin í haust. Einnig
hefur félagið veitt námsstyrk
til f ramhaldsmenntunar í ■
gæzlu vangefinna barna, beitt!
sér fyrir skýrslusöfnun um
vangefið fólk á öllu landinu,
gert tillögur til ríkisútgáfu J
námsbóka um gerð sérstakraj
námsbóka fyrir vangefin börn
og minnt á þær skyldur, sem
ríkisvaldið ber lögum sam-
kvæmt um kennslu vangef-
inna barna.
Þetta eru stærstu drætt-
imir í starfi Styrktarfélags
vangefinna þessi fyrstu ár,
en fleira hefur félagið látið
til sin taka, þó ekki sé talið
hér.
Síðustu áratugi hefur orð
ið ör þróun hérléndis á flest
um sviðum heilbrigðismála,
en að vissu leyti hefur þeim
sjúklingum verið minna sinnt
sem eru andlega vangefnir
en flestum þeim, sem eiga við
aðra sjúkdóma að stríða. Til
þess geta legið ýmis rök. Eng
ir sjúklingar eru vanmegn-1
ugri að bera sjálfir fram sín

Fyrir alllöngu birtist hér í
blaðinu skýrsla Kára Guð-
mundssonar, mjólkureftirlits-
manns ríkisins, um mjólkur-
magn mjólkurbúanna hér á
landi s.I. ár svo og flokkun
mjólkurinnar. — Skýrslunni
fylgdu ýtarlegar leiðbeiningar
um meðferð mjólkur og mjólk-
u.vara, en með skýrslunni birt-
ist hér í blaðinu aðeins fyrsti
kafli þeirra, en hitt birtist hér,
og hefur orðið allmikll dráttur
á því.
þau skulu vera þannig gerð, að
auðvelt sé að hreinsa þau. Til lok- •
unar eða þéttunar á ílátum og
tækjum má ekki nota efni, sem
sjúga í sig mjólk. Á ílátum, sem
mjólk eða mjólkurvara er geymd
eða flutt í, skal vera lok, sem tek-
ur út yfir barmana.
Um meðferð mjólkur og
rajólkurvöru í mjólkur-
búðum
1. Mjólk og mjólkurvörum skal
haldið vel köldum, þar til sala
fer fram, og að minnsta kosti fyrir
neðan 15 stig C. Mjólk, geril-
Reglur og leiðbeining-
ar um meðferð mjólkur
vandamál og oft er aðstand
endum súkdómurinn svo við
kvæmt tilfinningamál, að
þeir skyrrast við að ganga
fram fyrir skjöldu og berjast
fyrir hagsmunum þessara
sjúklinga.
Þó dylst engum, sem nokkra
reynslu hefur haft af högum
vangefins fólks, að mikið
nauðsynjamál er að búa svo
að því, að hægt sé fyrst og
fremst að veita hverjum ein
staklingi þann þroska, sem
geta hans leyfir, og í öðru
lagi, að þeir, sem bera svo
þung örkuml, að þeir eru al-
gerlega ósjálfbjarga, geta átt
vísa nauðsynlegustu aðhlynn
ingu. Hér eru ekki til full-
nægjandi skýrslur um tölu
vangefins fólks, en áætlað er
að það sé um tvö þúsund á
öllu landinu og þar af muni
vera um fimm hundruð fá-
vitar og örvitar, sem telja
megi í brýnni þörf fyrir hæl
isvist. Ekki eru til hæli nema
fyrir lítið brot af þeim fjölda.
Það er óþarfi að fara mörg
um orðum um tilfinningar
foreldra, sem sjá þá fram-
tíð bíða barna sinna, að þau
geti aldrei orðið sjálfbjarga
manneskjur, hvort sem orsök
in er meðfædd eða sjúkdóms
áföll og slys síðar á lífsleið-
inni. Augljóst er hver áhrif
það getur haft á heilbrigð
börn að alast upp með van-
gefnum systkinum og þá
munu allir fara nærri um
tilfinningar aldraðra foreldra
sem horfast í augu við það,
að þeim endist ekki aldur til
að annast og vernda börn sín,
sem aldrei fá að þroskast and
lega. Enginn megnar að af-
stýra því, að vangefin börn
fæðist í heiminn og enginn
veit hvort hann eða fjöl-
skylda hans veröur fyrrtur
þeirri sorg að þeim fæðist
vangefið barn. Þó væri það
! líkn með þraut, ef hægt væri
að koma málum í það horf,
að hverjum þeim sem aðstoð
ar þarfnast vegna andlegs
vanþroska, væri tryggður
j samastaður, góð aðbúð og
! kennsla, að því leyti, sem
þroskastig hans leyfir. Mörg
um væri raunaléttir að því,
að vita að öllum væri tryggð
1 hælisvist, sem hennar þyrftu
j með vegna slíkra veikinda,
ekki síður en t. d. hverjum
berklasjúklingi er nú tryggð
hælisvist og góð umönnun,
ef hann þarfnast hennar.
Ung kona sagði á fundi
kvenna í Styrktarfélagi van
gefinna: — Eg er svo lánssöm
að eiga heilbrigð börn og ein
mitt þess vegna finnst mér,
að mér beri skylda til að
leggja þessu félagi lið. Eg geri
það í þakkarskyni fyrir það,
að mér skuli hafa verið hlýft
við þeirri þungu raun, sem
ég veit að margar ykkar, sem
hér eruð inni verðið að bera.
Á bazarnum í Skátaheim-
ilinu á morgun gefst ekki
einasta kostur á að kaupa
góða og fagra muni vægu
veröi. Þar verða einnig til
sýnis munir, sem unnir eru
á starfandi hælum vangef-
ins fólks. Þar getið þið séð
með eigin augum hvað má
kenna því fólki, ef kunnátta
og alúð haldast í hendur
Bazarinn verður opnaður
klukkan 2 og samtímis hefst
kaffisala í Skátaheimilinu til
ágóða fyrir Styrktarfélag van
gefinna. Við höfum þegar
reynslu fyrir því, að leiðin er
greið að hjörtum samborg-
aranna þegar við komum til
þeirra í liðsbón vegna félags
ins og við treystum því, að
ekki bregðist þeir síður vel
við, þegar við bjóðum fólki
góð kaup og gott kaffi.
S. Th.
Um meðferð mjólkur og
mjólkurvöru í mjólkur-
búum
1. Mjólkurbú skulu flokka alla
mjólk frá framleiðendum að
minnsta kosti einu sinni í viku.
Mjólkin skal flokkuð í fjóra flokka
eftir litprófun Barthels og Orla-
Jensen, og skal flokkunin logð til
grundvallar við greiðslu mjólkur-
innar til bænda. Hæst verð skal
greiða fyrir 1. flokks mjólk og svo
stiglækkandi fyrir 2., 3. og 4.
flokk. Sé ógerilsneydd mjólk, sem
ætluð er til neyzlu, flutt á milli
mjólkurbúa skal það mjólkurbú,
sem síðast tekur við henni, flokka
hana á ný.
2. Fjórða flokks mjólk og mjólk,
sem líkur eru til að sé í 4. flokki,
má ekki selja sem neyzlumjólk,
hvorki gerilsneydda né ógeril-
sneydda.
3. Tæki, seiti notuð eru við ger-
ilsneyðingu mjólkur og mjólkur-
vöru, skulu viðurkennd af heil-
brigðisst j órninni
4. Áður en mjóik er gerilsneydd
skal hún síuð vandlega eða hreins-
uð í skilvindu. Það sama gildir
um mjólk, sem mjólkurvörur eru
unnar úr.
5. Ekki má gerilsneyða mjólk
og selja sem neyzlumjólk, ef hún
er meira en eins og hálfs sólar-
hrings gömul. Ráðherra getur þó
veitt undanþágu frá þessu ákvæði,
ef nauðsyn krefur. Mjólk, sem bú-
ið er að gerilsneyða, má ekki geril
sneyða aftur.
6. Strax, að lokinni gerilsneyð-
ingu skal kæla mjólkina niður í
8—1 stig C. og geyma hana við
j 10—1 stig C. Það .sama gildir um
j gerilsneydda mjólkurvöru
! 7. Mjólk og mjólkurvörur, sem
| seldar eru í flöskum, skulu greini
lega auðkenndar með heiti vör-
unnar. Ef það er gerilsneydd
mjólk, skal einnig tilgreina hvaða
dag hún var gerilsneydd. Það
sama gildir um gerilsneyddan
rjóma og gerilsneydda undan-
rennu. Ef það er rjómi, skal einn-
ig tilgreina, hve mikið er í hon-
um af fitu. Mjólkurvörur, sem
seldar eru í dósum, skulu auð-
kenndar með heiti vörunnar. Ef
það er seydd mjólk, .skal einnig
tilgreina, hve miklu af vatni þarf
að blanda í innihald dósarinnar,
til þess að það samsvari nýmjólk.
Þess skal getið á umbúðum, ef
mjólkin er sykruð.
8. Seydda mjólk, dauðhreinsað-
an rjóma og dauðhreinsaða mjólk
má ekki geyma, bjóða til sölu eða
selja nema í ílátum, sem eru al-
gerlega loftþétt.
9 Ekki má geyma eða flytja
mjólk eða mjólkurvöru í tréílát-
um eða ílátum, sem gefið geta
frá sér efni, sem menga vöruna,
og ekki má nota slík áhöld eða
tæki við vöruna. ílát og tæki mega
ekki vera döluð eða beygluð, og
sneydda eða ógerilsneydda, rjóma
eða aðrar mjólkurvörur, sem þola
illa geymslu, má ekki geyma 1
mjólkurbúðum yfir nóttina til að
selja þær næsta dag, nema þær
séu geymdar þar í kælis'káp eða
kæliklefa.
2. Ógerilsneydd mjólk má ekki
vera eldri en 18 klukkustunda og
gerilsneydd mjólk ekki eldri en
36 klukkustunda, þegar hún er
seld.
3 Þar sem afgreidd er mjólk
eða rjómi úr opnum ílátum skulu
mæliausurnar þannig útbúnar, að
hendurnar snerti ekki mjólkina
eða rjómann, þegar mælt er. Mæli
ausurnar skulu þannig gerðar, að
hægt sé að koma þeim fyrir innan
í íláti því, sem úr er mælt, þótt
lok sé lagt yfir. Mæliausurnar má
ekki leggja frá sér annar.s staðar á
milli þess sem þær eru notaðar.
4. Ekki má afgreiða ógeril-
sneydda mjólk í lausu máli í búð-
um, þar sem gerilsneydd mjólk
eða gerilsneyddur rjómi eru af-
greidd í lausu máli.
5. Heilbrigðisnefnd er heimilt
að ákveða, að í mjólkurbúðum
skuli mjólk einungis afhent í lok-
uðuin flöskum.
6. í mjólkurbúðum má, auk
mjólkur og mjólkurvöru, þar með
talið smjör, skyr og ostar, ekki
hafa aðrar vörur á boðstólum en
brauð, kökur, .smjörlíki, öl, gos-
drykki, sælgæti, niðursuðuvörur
og egg.
7. Til íláta og áhalda, sem not-
uð eru í mjótkurbúðum við sölu
mjólkur og mjólkurvöru, ber að
gera sömu kröfur og þær, sem
um er getið í 9. tölulið hér að
framan.
8. Afgreiðslufólki í mjólkurbúð
um er óheimilt að veita viðtöku
tómum flöskum, sem ekki hafa
verið vandlega skolaðar, áður en
þeim er skilað, eða sýnilega hafa
verið notaðar undir óhreinleg, lit-
sterk eða bragðmikil efni.
9. Heilbrigðisnefnd gefur út
nánari reglur um stærð og merk-
ingu umbúða um mjólk og mjólk-
urvörur.
Um húsakynni, sem notuð
eru fyrir mjólk og
mjólkurvörur
1. Mjólkurbús eða mjólkurklef-
ar, þar sem mjólk er síuð, kæld og
geymd, og mjaltavélar og mjólkur-
ílát þvegin og geymd, skulu vera
björt og veli loftræst. Gólfin skulu
vera vatnsheíd og veggir og loft
að minnsta kosti kölkuð, og skal
þessum húsakynnum haldið vel
hreinum. Þau skulu varin rottum,
músum og flugum, og ekki má
geyma þar aðra hluti en þá, sem
notaðir eru við hirðingu mjólkur
og mjólkuríláta, sem að ofan
greinir. Vatn, sem þarna er notað
til kælingar og hreinlætis skal vera
hreint og émengað. Mjólkurhúsin
skulu þanmg sett, að ekki berist í
(Framhald á 15. síðú).