Tíminn - 26.11.1960, Blaðsíða 5

TÍMINN, laugardaginn 26. nóvember 1960.
3
Útgetandl: FRAMSÚKNARFLOKKURINN.
FrarrLKvæmdastiOri Tómas Amason Rit-
stjórar Þórarmn Þórannsson láb ), Andrés
Knstjánsson Fréttastjóri Tómas Karlsson
Auglýsmgastj Egill Bjarnason Skrtfstofur
f Edduhúsmu — Simar 18300 18305
Auglýsingaslnu. 19523 Afgreiðslusimi:
12323 _ Prentsmiðjan Edda b.f
Ungir jafnaðarmenn
og stjórnarstefnan
Fyrir nokkru var ha.dið hér í bænum þing ungra
jafnaðarmanna. Það samþykkti ályktnn, sem er að ýmsu
leyti athyglisverð, en þó einkum vegna þess að þar er
mörkuð stefna, sem er nær eins ólík núv. stjórnarstefnu
og hugsazt getur.
í stefnuyfirlýsingu ungra jafnaðarmanna segir m.a.
um ríkisrekstur og áætlunarbúskap:
„í fyrstu var þjóðnýung talin mikilvægasta úrræðið
til þess að koma á hagkerfi jafnaðarstefnunnar Með
þjóðnýtingu atvinnutækjanna skyldi komið í veg fyrir
arðrán og tekjujöfnuður tryggður. Enn er þjóðnýtíng og
ríkisrekstur atvinnutæk]á eitt af úrræðum jainaðarstefn-
unnar, en frá því að tillagan um þjóðnýtingi' kom fvrst
fram, hafa komið fram ýmis önnur urræði, er náð geta
hinum sömu markmiðum og þjóðnýtmgu er ætlað að ná.
Þannig má nú jafna tekiurnar í þjóðfélaginu með margs
konar fjármálaaðgerðum ríkisvaldsins, svo sem með stig-
hækkandi sköttum og almannatryggingum. Ríkisvaldið
hefur einnig nú á tímum aðstöðu til þess að hafa full-
komið eftirlit með atvinnulífi þjóðfélagsins og getur
tryggt hagnýtingu atvinnutækjanna, enda þótt þau séu
ekki þjóðnýtt. Af þessum breyttu aðstæðum íeiðir,
að þjóðnýing eða ríkisrekstur er ekki eins mikilvægt úr-
ræði til framkvæmdar jafnaðarstefnu og áður. En engu
að síður telja ungir jafnaðarmenn, að ríkisrekstur sé
nauðsynlegur við vissar aðstæður. Hér á landi telja
ungir jafnaðarmenn, að ríkið eigi að hafa forystu um
framkvæmdir á sviði stóriðju og eiga og reka þau stór-
iðjufyrirtæki, er reist verða. Auk þess telja ungir jafn-
aðarmenn, að hin stærstu og mikilvægustu atvinnutæki
þjóðarinnar eigi að vera rekin af hinu opinbera.
Ungir jafnaðarmenn vilja benda á, að annað höfuð-
úrræði jafnaðarmanna hefur frá upphafi verið áætlunar-
búskapur. Þingið telur, að mikilvægi áætlunarbúskapar
hafi aukizt að sama skapi sem nauðsyn ríkisreksturs
hefur minnkað. Það er einmitt enn nauðsynlegra fyrir
þjóðfélagið að hafa örugga heildarstjórn á atvinnulífmu
og skipuleggja atvinnuhfið fram í timann, ef atvinnu-
fyrirtækin eru flest í einkaeign, heldur en ef þau væru
þjóðnýtt. Ungir jafnaðarmenn telja. að einmitt í okk-
ar litla og fámenna þjóðfélagi sé brýn nauðsyn á áætl-
unarbúskap, enda hafi skipulagsleysi í íslenzkum þióð-
arbúskap átt ríkan þát.t í því öngþveiti, er lengstum
hafi ríkt í efnahagskerfi okkar.“
Sú stefna, sem núv. ríkisstjórn fylgir, er eins fjar-
læg þessari stefnuyfirlýsingu ungra jafnaðarmanna og
hugsazt getur. Með stiórnarstefnunrú er stefnt að því
að draga stórfyrirtækin sem mest í hendur tárra manna
i stað þess, að ungir jafnaðarmenn wilja láta ríkið eiga
þau. Með stjórnarstefnunní er stefnt að því að láta handa-
hóf og gróðasjónarmið fjáraflamanna mota atvinnurekst-
ur og framkvæmdir í stað þess, að ungir jaínaðarmenn
tala um áætlunarbúskap. Með núv stjórnarstefnu er
stefnt að því að gera lífskjörin ójafnari en ekki að
jafna þau.
Stefnuyfirlýsing ungra jafnaðarmanna, sem er í sam-
ræmi við viðhorf jafnaðarmanna annars staðar sýnir
bezt, hve algerlega forkólfar Alþýðuflokksins hafa vfir-
gefið jafnaðarstefnuna og gengið íhaldsstefnunni alveg
á hönd, er þeir gengu til núv. stjórnarsamvinnu.
En hvernig geta ungir jafnaðarmenn stuÞ stjórn, sem
vinnur þveröfugt við það, sem þeir telja sig vilja?
ERLENT YFIRLlT
Greiðsluhalli Bandaríkjanna
Eitt mesta vandamálitS, sem Kennedy fær til úrlausnar
) NÚ í vikunni hafa tveir
) af nánustu samverkamönnum
\ Eisenhowers, Anderson fjár-
• málaráðherra og Dillon aS-
\ KtoðarutanríkisráShexra, heim
• sótt Bonn og París og munu
• að lokum fara til London. Er-
• indi þeirra er fyrst og fremst að
• ræða við viðkomandi ríkisstj.
( um efnahagsleg vandamál
( Bandaríkjanna í sambandi við
( hinn mikla greiðsluhalla, sem
( hefur verið seinustu árin á
( viðskiptum þeirra við önnur
( lönd. Aðalerindið áttu þeir til
( Bonn, en það var þess efnis,
( að vestur-þýzka stjórnin
( greiddi árl. 600 millj. dollara af
( kostnaðinum við dvöl banda-
( ríska setuliðsins í Vestur-
( Þýzkalandi, en allur kostnað
( urinn er talinn 700 milljónir
( dollara. Vestur-Þýzka stjórnin
( hafnaði þessari kröfu, sem er
) alls ekki ósanngjörn, en um-
( ræðum um hana mun þó hald
( ið áfram.
f
) NOKKRU áður en þeir
( Anderson og Dillon hófu ferða
) lag sitt, hafði Eisenhower gert
( nokkrar ráðatafanir til þess
( að draga úr greiðsluhallanum.
) Helztu ráðstafanirnar . voru
) þessar:
) 1. Hermenn, sem dvelja utan
) Bandaríkjanna, fá ekki leng
) ur að hafa með sér skyldulið
/ sitt í jafn ríkum mæli og áður.
) Ætlast er til, að þannig verði
) stefnt að því að skyldulið her
) manna, sem nú dvelst erlendis,
) fækki um nær 300 þús. manns
) á næstu mánuðum — úr nær
) um 500 þús. í 200 þús. — og
) mun hljótast af þessu veruleg
j ur gjaldeyrissparnaður.
) 2. Lögð verður aukin á-
) herzla á, að bandarískar vörur
) vexði keyptar fyrir þau lán
) eða framlög, sem Bandaríkin
\ veita öðrum þjóðum.
\ 3. Reynt verður að draga úr
) kostnaði við dvöl Bandaríkja-
i hers erlendis eftir því sem
) auðið er.
\ Lauslega hef-ur verið áætlað
\ að þessar ráðstafanir Eisen-
\ how-ers geti minnkað greiðslu
\ hallann allt að einum mliljarði
• dollara.
( MIKLU meira þarf hins
) vegar til, ef duga skal. Það er
( ekki talið ólíklegt, að greiðslu-
( halli Bandaríkjanna á þessu
) ári verði um 4 milljarða doll-
DILLON
— harm er nú aðstoðar-utanríkis
ráðher-ra Bandaríkjanna, en orð-
rómur gengur um það, að Kenn-
edy geri hann að fjármálaráð-
herra sínum.
ara, en seinustu þrjú árin eða
síðan í ársbyrjun 1958 hefur
hann numið um 10 milljörðum
dollara. Slíkt getur vitanlega
ekki haldizt til lengdar.
Greiðsluhalli Bandaríkjanna
á viðskiptum við önnur lönd,
stafar ekki af því, að verzlunar
jöfnuðurinn hafi verið óhag-
stæður. Bandaríkin flytja enn
meira út af vörum en þau
flytja inn, þótt munurinn á
útflutningnum og innflutn-
ingnum hafi minnkað og það
haft sín áhrif á greiðsluhalla
seinustu ára. Greiðsluhallinn
stafar fyrst og fremst af því,
að halli hefur verið á öðrum
viðskiptum en verzluninni. Að-
alástæðurnar eru þessar:
1. Mikill kostnaður við dvöl
bandarísks herliðs í öðrum
löndum.
2. Mi'kil efnahagsleg og hern
aðarleg aðstoð við önnur lönd.
3. Amerískir ferðamenn eyða
árlega allt að einum milljarði
dollara meira erlendis en er-
lendir ferðamenn eyða í Banda
ríkjunum.
4. Aukin fjárfesting amer-
ískra fyrirtækja erlendis, er
m. a. stafar af samdrættinum
í Bandaríkjunum. Vegna hans
hefur þótt arðvænlegra að
/
fjárfesta í öðrum löndum. )
Auk þess hafa vextir viða ver )
ið hærri en í Bandaríkjunum. )
)
HINN óhagstæði greiðslu- )
jöfnuður Bandaríkjanna á sein )
ustu árum hefur m. a. haft )
það í för með sér, að gengið )
hefur á gullforða Bandaríkj- )
anna, en dollarinn er gull )
tryggður. Gullforði Bandaríkj \
anna, sem er til tryggingar doll \
aranum, er talinn hafa náð \
hámarki sínu 1949, er hann •
var þá virtur á 24,9 billjónir1 •
dollara. Síðan helzt hann lítið •
breyttur næstu árin, en hefur •
minnkað seinustu árin, og er (
nú talinn 18 billjónir. Síðan (
í ársbyrjun 1958 hefur hann '■
minnkað um 4,5 milljónir og •
er aðalástæðan sú, að erl. aðilar •
sem hafa safnað dolluruin, ,
végna greiðsluhallans, hafa (
krafist greiðslu í gulli. Lang- (
mest hefur borið á þessu sein (
ustu mánuðina, en síðan 30. (
júní hefur gullútflutningur (
frá Bandaríkjunum numið 1,2 (
milljarð dollara. Það hefur (
átt þátt í þessu, að guli (
hefur heldur hækkað í verði, (
miðað við dollarann, og breyt (
ist það ekki, en greiðsluhall- (
inn helzt áfram, mun það auka (
kröfurnar á gullforða Banda- (
ríkjanna. Það’gæti jafnvel leitt (
til þess, að Bandaríkin neydd- )
ust til að verðfella dollarann, )
sem jafnt republikanar og )
demokratar lofuðu í kosningun- )
um, að ekki skyldi ger-t. )
Bandaríkin hafa hér því við (•
mjög erfitt vandamál að glíma, (
jafnvel eitt hið erfiðasta, sem (’
hefur skapazt í tíð Eisenhow- j
ers-stjórnarinnar á efnahags )
sviðinu. Sú var tíðin, að gullið )
streymdi til Bandaríkjanna, en )
nú er þetta orðið öfugt. Ástæð )
an er sú, að vegna hins mi-kla •■
greiðsluhalla Bandaríkjanna •
-seinustu ári-n, hefur traustið •
á dollaranum minnkað. •
Það verður eitt hinna miklu )
vandaimála, er Kennedy fær )
að glíma við, að draga úr •
greiðsluhalla Bandaríkjanna )
og efna jafnhliða loforðið um \
aukna efnahagsaðstoð við bág ■
staddar þjóðir. Ein af leiðun- •
um til að ná því marki, getur •
. verið sú að treysta hervarnir (
Bandarikjanna heima fyrir en •
draga úr kostnaði við herstöðv (
ar erlendis. Þ.Þ. (
Álþýðublaðið hierar
Á einum hinna nýafstöðnu funda
A. S. 1, þar sem rætt var um kjör-
gen-gi fulltrúa, sagði einn af full-
trúum Alþýðuflokksins um Guð-
mund Björnson, frá Stöðvarfirði,
að hann væri bæði kaupfélags
stjóri og forstjóri hraðfrystihúss
þar á staðnum. Guðmundur Björns
son upplýsti .þegar, að hvort
tveggja væri tilhæfulaust. Slíkar
stöður hefði hann aldrei skipað.
Eg hefði ekki gert þéssi orðaskipti
að umtalsefni, nema vegna þess, að
í Alþýðublaðinu í dag stendur, að
„blaðið hafi hlerað að stjórnarfor-
maður kaupfélagsins á Þórshöfn,
hafi staðið í samningum við lands-
s-amband v-erzlunarmanna út af
kjörum verzlunarfólks þar eystra
og setji þá á atvinnurekanda bekk.
Síðan var sami maður kosinn full-
trúi á Al-þýðusambandsþing, þar
sem hann eins og aðrir framsóknar
menn greiddi atkvæði gegn því,
að samtök verzlunarfólks fengi inn
göngu í A.S.Í.“ Svo mörg eru þau
orð.
Þar sem ég kann því betur, að
hafa það er sannara reynist, verð
ég að lýsa því yfir, að ég hef aldr-
ei verið stjórnarformaður kaupfé-
lagsins á Þórshöfn, eða öðlazt með
því setu á bekk atvinnurekenda.
Annars virðist það fjarstætt núver-
andi hugarheimi þeirra Alþýðu-
blaðsmanna, að til dæmis verka-
maður gæti verið stjórnarformað
ur eins kaupféiags. Hvað viðkem-
ur atkvæðagreiðslu verzlunarfólks
í A.S.Í., verð ég einnig að lýsa því
yfir, að ég greiddi ekki atkvæði
gegn inntöku þess. Gg þar sem
nafnakall var viðhaft um at-
kvæðagreiðsluna, að mig minnir
eftir kröfu Alþýðuflokksmanna,
ætti enginn að þurfa að vera í
óvissu né slá þar neinu fram,
hvorki með betri vitund né án
hennar. Ef til vill hefur Alþýðu-
blaðið einnig hlerað, að ég hafði
ákveðið að fljúga tii Þorshafnar
kl. 9 þennan morgun, og þá talið
með öllu óvíst að ég hefði augum
litið þetta greinarkorn.
Affialbjörn Arngrímsson.
(Þessi grein átti að birtast í gæ-r
en varð eftir vegna mistaka, og er
höf. beðinn velvirðingar á því). -•
Mótmæla undanhaldi
. „ Fundur haldinn í verka-
lýðsfélagi A- Hún. Blönduósi,
sunnudaginn 2. okt. 1960 vill
gera eftirfarandi ályktun og
samþykkir hér með af gefnú
tilefni að skor>a á ríkisstjórn
íslands að semja aldrei við
Breta né aðrar þjóðir um und
anþágu frá 12 mílna fiskveiði
lögsögunni og hvika hvergi
frá mótaðri steínu Alþingis
og þjóðarinnai' i landhelgis
málinu.“