Tíminn - 19.01.1961, Síða 7

T f MIN N, fimmtudagrnn 19. janáar 1961.
7
I flkí
Jíffl JlflrHffl.
Styrkja þarf sveitarfélög til jarðhitaleitar og 'arðhitaframkvæmda - Hraða Jjarf undirbún-
ingi að virkjun Jökulsár á Fjöllum tli stóriðju - Bæta verður úr misrétti því, er iðnaðurinn
býr við - Hvernig má koma við vörnum gegn landsspjöllum Dyrhólaóss? - Endurskoða
þarf hið fyrsta lögin um utanríkisþjónustuna
Fundur var haldinn í sam
einuðu þingi í gær. Fyrst var
tekin á dagskrá fyrirspurn
Eysteins Jónssonar um ríkis-
ábyrgðir vegna togarakaupa,
og er svara fjármálaráðherra
getið á öðrum stað í blaðinu.
All margar þingsályktunar-
tillögur voru teknar á dag-
skrá og verður þeira getið hér
á eftir.
I
Styrkja þarf jarð-
hitaframkvæmdir
Jón Skaftason hafði fram-
sögu fyrir þingsályktunartil-
lögu um stuðn
ing ríkisins við
hitaleit og
jarðhitafram-
kvæmdir, sem
hann flytur á-
samt þeim Ás-
\geiri Bjarna-
syni, Halldóri
E. Sigurðssyni
og Einari Ágústssyni. Fjallar
tilagan um að ríkisstjórninni
verði falið að undirbúa lög-
gjöf fyrir næsta Alþingi um
stuðning ríkisins við jarð-
hitaleit og jarðhitafram
kvæmdir . sveitarfélaga. Jón
sagði að það væri ekki um
það deilt að jarðhitinn væri
ein af auðlindum landsins.
Nokkur sveitarfélög hafa ráð
izt á að nýta jarðhitann til
fjarhitunar húsa og sparast
við það mikill erlendur gjald
eyrir. Hin sveitarfélögin eru
þó miklu fleiri sem ekkert
geta aðhafst í þesum efnum
vegna fjárskorts, þótt jarð-
hita sé skammt að leita.
Ýmsir stofnlánasjóðir eru
starfandi til styrktar upp-
byggingu í landinu. Á næstu
árum hljóta íslendingar að
leggja inn á nýjar brautir í
framkvæmdum og nýting
með fyrstu verkéfnum. Svo
jarðhitans hlýtur að verða
sveitarféiög geti ráðizt í jarð
hitaframkvæmdir verður að
koma á fót lánastarfsemi er
Verður öræfunum
breytt í gróið lánd?
(Framhald af 1. síðu.)
son grasafræðingur í nýútkomnu
hefti af Árbek landbúnaðarins.
Fjórir reitir á afrétti
Atvinnude.id háskólans hóf pess-
ai tilraunir í samráði við Sand-
græðslu ríkisms árið 1956 Þá voru
athuganir gerðar á Kili, suður af
Kjalvegi og vestan Hvítár niður
undir Gullfossi. En þetta land-
S’'æði er örfoka að miklu leyti.
Valdir voru fjórir staðir. þar sem
atgirtir voru hundrað fermetra
blettir og rannsaikað vandlega
gróðurfar á þeim og utan við girð-
ingarnar.
Þessir friðunarreitir voru i 200
—600 metra hæð og á ýmsum
stöðum — við Gullfoss, Bláfells-
háls, í Hvítárnesi og Hveravelli.
Sáð var fjórum tegundum gras-
f:æs, sem að jafnaði eru notaðar í
sáðsléttur á láglendi — túnvingli,
vallarsveifgrasi, vallarfoxgras: og
fmnsku háliðagrasi — í reiti, bæði
utan girðingar og innan og borinn
á tilbúinn áburður fjögur árf í röð
þrifosfat, samsvarandi 200 kg. á
hektara, og kjarni, er svarað' til
300 kg. á hep.tara. Stundum hefur
þo verið orðið áliðið sumars er
unnt var að bera á.
Síðan hata farið fram árlegar
mælingar á vexti og útbreiðslu
gróðurs í tiiraunareitunum. itan
gv'ðinga og innan. Niðursaaðo
þtirra er sú. er áður hefur verið
vikið að.
Túrtgróður á öræfum
Land það, sem sáð var í, vai ör
devðumelar, iyngmóar og leirflag.
Allt hefur petta gefið furðugóða
r:.un, og sumt at saðgresinu hefur
myndað þéttan svörð á tveimur
! eða þrernur arum. Á öðru ári var
vallarfoxgrasið orðið sextíu senti-
' nætra hátt á Bláfellshálsi og í
! Fvítárnesi hinn 25. ágúst og kom-
jir. sæmileg slægja. Yfirleitt farn-
ast gróðrinum þó mun betur ínn-
' an girðinganna en utan þeirra.
í byrjun septembermánaðar í
iutteðfyrra voru reitirnir slegnir.
og uppskeran vegin og efnainni-
haldið rannsakað. Þá var vallar-
! sveifgrasið að vísu úrdautt á
| Hveravöllum og Bláfellshálsi og
! harla lítið eftii af túnvingli á
1 Kveravöllum. Uppskera tegund-
! anna var annars frá 17 til 85 hest-
burðir, miðað við hektara, lang-!
mest af öllum tegundunum í Hvít-
; árnesi.
Efnainnihald öræfatöSunnar
j Eggjahvíta í þessarj öræfatöðu
jvar yfirleitt í góðu meðallagi og
j mátti jafnvei teljast afburðamikil
í sumu, til dæmis háliðagrasi. Fos-
fóimagn var einnig í meðallagi, en
haliðagrasið þó sérstaklega auðugt
af því leyti Mesta fosfórmagn
fannst í grastegund af Hveravöll
um. Þar var hundraðshlutj eggja-
hvítu einnig mes’tur í vallarfox-
grasi og háliðagrasi.
Mikilvægt atriði
Síðastliðið sumar var ekki bciið
A þessa tilraunareiti, og varð þó
en,n sæmileg spretta í flestum
þe.irra. „Gæíi það bent til þess,“
segir Sturla, „að unnt væri að
halda þessum gróðri í horfinu,
jafnvel þótt ekki værj borið á ár-
lega, eftir að hann hefur náð ’-ót-
festu. Er þetta atriði. sem mvndi
auðvelda stórfellda ræktun og
gera viðha/d hennar kostnaðar-
n:inna.“
|láni út fjármagn til þessara
jþarfa til langs tíma og með
Ihagkvæmum kjörum. Því er
þessi tillaga flutt.
Virkjun Jökulsár á
á Fjöllum til stóriðju
Gísli Guðmundsson hafði
framsögu fyrir tilögu um
undirbúning
að ' virkjun
Jökulsár á
Fj öllum til
stóriðju, sem
hann flytur á-
samt öllum
þingmönnum
Norðurlands-
kjördæmis
vestra og uppbótarþingmanni
kj ördæmisins. Tillagan var
flutt á síðasta þingi en varð
ekki útrædd.
Jökulsá er önnur lengsta
á landsins og stærra vatna-
svæði , en nokkurt annað
vatnsfall landsins. Raforku-
málaskrifstofan hóf fyrir
nokkrum árum ýtarlega rann
sókn á virkjunarskilyrð-
um árinnar. Af upplýsingum
sem fyrir liggja, mun mega
ráða, að hagkvæmt sé og til-
tölulega ódýrt að virkja ána
í tveimur orkuverum, við
Dettifoss og Vígabergsfoss,
samtals a.m k. 300—400 þús.
kw. eða um 3—4 sinnum
meiri orku en fæst úr Soginu
fullvirkjuðu.. Talið er að
hvergi annars staðar á land-
inu sé unnt að framleiða svo
mikið orkumagn á lægra
verði. Samanlögð fallhæð á
fyrirhuguðu virkjunarsvæði
mun vera um 300 metrar.
Athugun á virkjunarskilyrð
um Jökulsár var gerð til að
sannreyna hvort kleift væri
að framleiða raforku hér á
landj við verði er væri sam-
k ppnisfært við raforkuverð
það, er stóriðjufyrirtæki er-
lendis eiga við að búa. Rann-
Dagskrá
A\himi$
Dagskrá sameinaSs Atþingis
fimmtudaginn 19. janúar 1961 kl.
1,30 miðdegis:
Fyrirspurnir:
a. Framlag frá Bandaríkjunum.
b. Lán til framkvæmda.
c. Lán frá Bandaríkjunum.
Dagskrá neðri deildar Alþingis
fimmtudaginn 19. janúar 1961 að
loknum fundi í sameinuðu þingi.
1. Stofnlánadeild sjávarútvegsins,
frv. — 1. umr.
2. Fræðslumyndasafn ríkisins, frv.
Frh. 2. umr.
3. Ferðaskrifstofa ríklsins, frv. —
1. umr.
sóknirnar hafa leitt í ljós að
úr Jökulsá megi vinna raf-
orku á svipuðu kostnaðar-
verði og erlend stóriðjuver
greiða fyrir orkuna.
í slíka stórvirkjun verður
ekki ráðizt nema jafnframt
rísi upp iðjuver er hagnýti
orkuna, t.d. aluminíumfram-
leiðsla, þótt ekki sé rétt að
einskorða athuganir við
hana. Jafnframt því sem slík
ar athuganir eru gerðar er
mikilvægt að gera sér grein
fyrir, hvernig afla skuli fjár í
slíkar stórframkvæmdir.
Að áliti raforkumálastjóra
er önnur stórvirkjun ekki hag
stæðari en virkjun Jökulsár á
Fjöllum. Virðist því tímabært,
ao Alþingismenn stuðli að því
að draumur Einars Benedikts
sonar rætist og hafinn verði
undirbúningur að virkjun
Dettifoss. Einnig má jafnvæg
ið í býggð landsins ekki gleym
ast þegar ráðizt verður í
næstu stórvirkjun fallvatns á
íslandi.
Seðlabankinn endur-
kaupi framleiðslu-
og hráefnavíxla
iðnaðarins
Þórarinn Þórarinsson hafði
framsögu fyrir þingsályktun-
artillögu sinni um endurkaup
Seðlabankans
á framleiðslu-
og hráefnavíxl
um iðnaðarins.
Fyrir 2 Va ári
samþykkti Al-
þingi þings-
ályktunartil-
lögu frá Sveini
Guðmundssyni
forstjóra Héðins, er var svo til
samhljóða tilögu þessari, en
ekkert hefur verið gert enn
til að framfylgja henni. —
Iðnaðurinn er óumdeilanlega
orðinn einn af þremur aðalat
vinnuvegum landsmanna, viö
hlið sjávarútvegs og landbún
aðar. Þetta er viðurkennt af
öllum í orði, en ekki er það
gert á borði enn. Úr þessu mis
rétti þarf að bæta og því er
þessi tillaga flutt.
Vegna efnahagsráðstafana
þeirra sem gerðar voru á s. 1.
vetri þarf iðnaðurinn nú stór
aukið rekstrarfé, ef hann á
ekki að dragast verulega sam
an og það aö valda atvinnu-
leysi. Því er enn meiri þörf nú
en fyrir tveimur árum, að ráð
stafanir séu gerðar til að iðn
aðurinn njóti jafnræðis við
aðra atvinnuvegi aö því er
snertir endurkaup Seðlabank
ans á framleiðslu- og hárefna-
víxlum.
Birgir Finnsson mælti fyrir
þingsályktunartillögu er vara-
maður hans, Hjörtur Hjálm-
arsson hafði flutt um veiði og
verkun steinbíts.
Bjartmar Guðmundsson
mætli fyrir þingsályktunar-
tillögu um endurskoðun laga
um vegi.
Endurskoðun utan-
ríkisþjónustunnar
Þórarinn Þórarinsson hafði
framsögu fyrir þingsályktun-
artillögu, sem hann flytur á-
samt þeim Eysteini Jónssyni
og Gísla Guðmundssyni, um
endurskoðun laga um utan-
ríkisráðuneyti íslands og full
trúa þess erlendis. Samhljóða
tillága var flutt á síðasta
þingi en fékk þá ekki af-
greiðslu. Núgildandi lög bera
þess mjög svip að þau eru sett
í skyndingu sem bráðabirgða-
ráðstöfun, en þau eru sett
1941. Danir fóru áður með ut
anríkisþjónustu fyrir ísland. í
lögunum er það lagt í vald rík
isstjórna að ákveða hvar ís-
land skuli hafa sendiráð.
Slíkt var ekki óeðlilegt á stríðs
tímum, þegar oft þurfti að
taka skyndilegar ákvarðanir.
Á eðlilegum tímum er það
hins vegar eðlilegt að það sé
ákveðið í lögum hvar ísland
hafi sendiráð. Af leiðing þessa
ákvæðis hefur orðið sú, að ís
land hefur nú fleiri sendiráð
en eðlilegt getur talizt. Lagt
er til í tillögunni að rannsak
að verði hvort ekki megi draga
úr kostnaði við utanríkisþjón
ustuna og slík rannsókn sé
gerð með samstarfi allra þing
flokka.
Hefta verður land-
spjöll Dyrhólaóss
Björn Björnsson mælti fyrir
þingsályktunartillögu þeirri,
er hann flytur ásamt þing-
mönnum Suðurlandskjördæm
is, um rannsókn á vörnum
gegn landsspjöllum af völdum
Dyrhólaóss. Ósinn flæðir nú í
stórflóði og leysingum yfir
leirur og engjar. Ber hann
sand yfir engjar og veldur auk
þess landbroti og eyðilegg-
ingu. Sandgræðsla er hafin á
því svæði er ósinn flæðir yfir
og ef ósihn verður heftur,
verður hægt að uppgræða þar
hundruð hektara lands. Til-
laga svipaðs eðlis var sam-
þykkt á Alþingi 1954, en ekki
hefur verið hafizt handa
skipulega enn.
Jón Kjártansson í Vík
(varam. Alf. Gíslas. bæjar-
fógeta) kvaddi sér hljóðs. —
Skýrði hann svo frá að Emil
Jónsson, þáverandi vitamála-
(Framhald á 2. síöu.)