Tíminn - 08.04.1961, Qupperneq 5

T í MIN N, langardaginn 8. aprfl 1961.
Útgetandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
FramJivæmdastjóri: Tómas Arnason Rit
stjórar Þórannn Þórarinsson 'áb i. Andrés
Knstjansson, Jón Helgason 'Fulltrúi rit
stjórnar Tómas Karlsson Auglýsmga-
stjóri Egil) Bjarnason - Skrifstofur
i Edduhúsinu — Simar 18300—18305
Auglýsmgasimi 19523 Afgreiðslusimi:
12323 — Prentsmiðjan Edda h.f
Ólík viðhorf til
einstaklinganna
Það kemur nú alltaf betur og betur í ljós, aS tak-
markið með „viðreisnarstefnu“ ríkisstjórnarinnar er að
hverfa aftur til hinna „góðu gömlu daga“ fyrir 1927,
þegar fáir voru ríkir, og flestir fátækir.
Með þeim srjórnarskiptum, sem urðu hér 1927, var
mörkuð ný stefna undir forustu þáv. leiðtoga Framsókn-
arflokksins. Fram að þeim tímum, hafði þjóðflagskerf-
ið allt miðast við það að hjálpa fáum til auðs og valda.
Megintakmark hinnar nýju stefnu var að hjálpa sem
allra flestum til efnalegs sjálfstæðis og bjargálna. í því
skyni voru menn styrktir til að eignast eigin húsnæði
með þeim árangri, að hér eru nú tiltölulega fleiri íbúða-
eigendur en í nokkru landi öðru. í sama skyni veitti hið
opinbera atvinnuvegunum margvíslega hjálp — eltki til
þess að koma upp opinberum rekstri, heldur til þess að
sem allra flestir einstaklingar eða félagssamtök þeirra
gætu orðið þátttakendur í atvinnurekstrinum. Þá voru
menntunarskilyrði efnalítilla manna yfirleitt stórbætt
frá því sem áður var.
Takmark þessarar stefnu var að skapa sem allra flest-
um einstaklingum aðstöðu til að njóta framtaks síns
og dugnaðar — aðstöðu til bjargálna og efnahagslegs
sjálfstæðis.
Þessari stefnu var fylgt nokkurn veginn óslitið á ár-
unum 1927—’60, sem Sjálfstæðismenn kalla réttilega
tímabil Framscknarflokksins. Hvarvetna blasir það við,
að hér hefur verið fylgt réttri stefnu. Aldrei hafa fram-
farir verið meiri á íslandl en á þessu tímabili. Óvíða eða
hvergi í heiminum voru tiltölulega fleiri efnalega sjálf-
stæðir einstaklingar en á íslandi í árslok 1959. Þetta var
ávöxtur þess, að í'ramtak hinna mörgu einstaklinga og
félagssamtaka þeirra hafði verið leyst úr læðingi.
Með „viðreisnarstefnunni“ sem hafin var fyrir ári
síðan, er alveg reynt að snúa þessu við. Markmið henn-
ar er að þrengja hag og aðstöðu hinna mörgu til hags
fyrir hina fáu og stóru. Stefnt er að því, sem var að
gerast í Bandaríkjunum seinustu mánuðina undir stjórn
Eisenhowers, en þar urðu þá fleiri minni fyrirtækin
gjaldþrota en um langt skeið, samtímis því að ýmis stór-
fyrirtækin græddu meira en nokkru sinni fyrr. Stefnt
er að því að hafa jafnan nokkurt atvinnuleysi, svo að
hinir fáu og stóru, sem upp úr standa að lokum, geti
haft ódýrt vinnuafl.
Hér er verið að hverfa til hinna „góðu gömlu daga“
fyrir 1927, enda hefur forsætisráðherrann lýst því sem
takmarki sínu.
í því, sem hér hefur verið rakið, speglast hið ólíka
viðhorf aðalflokka landsins til einstaklinganna. Tímabil
Framsóknarflokksins einkenndist af því, að þá var
stefnt að því að skapa sem allra flestum einstaklingum
aðstöðu til að njóta framtaks síns og verða efnalega
sjálfstæðir Strax og Sjálfstæðisflokkurinn fær völdin,
er stefnt að því að skapa fáum útvöldum aðstöðu til auðs
og yfirráða á kostnað alls þorra einstaklinganna. I þessu
er fólginn meginmunurinn á stefnu þessara tveggja
flokka.
Fyrir þá, sem relja heppilegt, að þjófélagið byggist
sem mest á efnaiegum sjálfstæðum og frjálsum ein-
st: 'íngum, er nauðsynlegt að glöggva sig vel á b<iss,im
mikie stefnumun aðalflokka landsins. Það er ekki ’
eftir þessu, sem mönnum ber að velja milli þeirra
ERLENT YFIRLíT --------
Aðalstitill og þingraennska
Tekst Anthony Wedgwood Benn að halda þingmennskunini?
ÞEGAR brezka þingið kemur
saman til fundar eftir helgina
að loknu páskafríinu, mun það
fá mál til meðferðar, sem er
nýtt í sögu þess. Það verður þá
að taka afstöðu til þess, hvort
þingmaður skuli missa rétt til
setu í neðri málstofunni vegna
þess, að hann hefur erft aðals-
titil, sem veitir honum rétt til
setu í lávarðadeildinni.
Hingað til hefur það verið
talin óhagganleg venja. að mað
ur, sem ætti rétt til setu í
lávarðadeildinni, hefði ekki rétt
til setu í neðri deildinni. Á síð-
ari árum hefur það álit þó feng
ið aukið fylgi, að þefta væri
óréttlát regla, sem væri mið-
að við allt aðra tíma og ætti
ekki lengur neinn rétt á sér.
Það mun hafa verið árið 1302,
sem þessi regla komst upphaf-
lega á. Vafasamt er þó talið, að
frjálslyndi brezkra þingmanna
sé orðið svo mikið, að þeir fá-
ist til að breyta henni.
ÞAÐ er einn af álitlegri yngri
þingmönnum Verkamanna-
flokksins, sem hefur knúið það
fram, að neðri deildin verður
nú að taka beina afstöðu til
þessa máls.
Þingmaður sá, sem hér um
ræðir, er Anthony Wedgwood
Benn. Faðir hans var William
Wedgwood Benn, sem var upp-
haflega þingmaður fyrir frjáls-
lynda flokkinn, en gekk síðar í
Verkamannaflokkinn og varð
einjiíaf leí,ðtogum hans á sínum
tíma. Árið 1942 var honum boð-
inn aðalstitill fyrir störf sín í
þjónustu flokksins, enda vildi
flokksstjórnin gjarnan fá hann
sem málsvara sinn í lávarða-
deildinni. Áður en gamli Benn
tók ákvörðun um þetta ræddi
hann málið við tvo syni sína.
Eldri sonurinn var þess fýsandi,
en yngri sonurinn, Anthony, er
þá var 17 ára, lagðist á móti
því. Gamli Benn tók meira til-
lit til eldra bróðursins, þar sem
hann átti líka að erfa titilinn.
Skömmu síðar féll eldri bróð-
iiinn í ^u-íðinu, og Anthony var
þar með orðinn erfingi að aðals
titlinum gegn vilja sínum.
Anthony Wedgwood Benn
hafði strax á æskualdri ákveð-
ið að fylgja fordæmi föður síns
og verða stjórnmálamaður.
Hann bauð sig fram fyrir Verka
mannaflokkinn í kosningunum
ANTHONY WEDGWOOD BENN
1950, þegar hann var 25 ára, og
náði kosningu. Hann hefur ver-
ið endur’kjörinn jafnan síðan.
Hann nefur síðan notið vaxandi
áiits, m. a. sem blaðamaður.
STRAX eftir að Anthony
komst á þing, hófu þeir feðgar
baráttu fyrir því, að þingmaður
skyldi ekki missa þingsæti sitt,
þótt hann erfði sæti í lávarða-
deildinni, heldur hefði hann
frjálst val um það í hvorri
deildinni hann vidi heldur eiga
sæti. Þessi barátta hefur engan
árangur borið. Gamli Benn, er
hét orðið Stansgate lávarður,
dó svo á síðastliðnu ári, og
Anthony fékk þá strax tilkynn-
ingu um það frá neðri deildhini
að hann væri ekki lengur tal-
inn þingmaður þar. Hann hefur
þó þráast við að leggja niður
þingmennskuna, en þó ekki
sótt fundi í deildinni. en stund-
um hlustað á umræður þar
af áheyrendapöllunum. Fyrir
aðstoð flokks síns, hefur hann
nú fengið því framgengt, að
deildin skuli taka afstöðu til
þess, hvort hann skuli halda
þar sæti sínu eða ckki.
MÁL þetta hefur þegar verið
rætt í þingflokkunum. Verka-
mannaflokkurinn hefur ákveð-
ið að greiða atkvæði með því,
að Benn skuli halda sæti sínu
í deildinni, en íhaldsflokkurinn
hefur ákveðið að gera hið gagn-
stæða. Hins vegar er sagt, að
margir þingmenn hans séu ó-
ánægðir með þá afstöðu og vilji
greiða atkvæði á aðra leið.
Flokksstjórnin getur því þurft
að beita handjárnum, ef hún á
ekki að bíða ósigur í atkvæða-
greiðslunni.
Sumar vondar tungur segja,
að Macmillan vilji af flokksá-
stæðum gjarnan halda í hina
gömlu, úreltu reglu. Þetta stafi
af því, að einn helzti uppreisn-
armaðurinn í þingflokknum,
Hinchingbrooke, eigi 87 ára
gamlan föður og beri honum
sæti hans í lávarðadeildinni. Þá
muni Hails'ham lávarður, sem
var neyddur til að afsala sér
þingsæti af sömu ástæðum og
Benn, ef til vill bjóða sig aft-
ur fram til neðri deildarinnar,
ef þessari reglu verður breytt.
Hailsham lávarður, sem nú er
viðskiptamálaráðherra, er einn
orðskarpasti leiðtogi Íhalds-
flokksins og gæti orðið skæður
keppinautur um flokksforyst-
una, ef hann fengi aftur sæti í
neðri ^eildinni.
Eins og málin standa í dag,
benda allar líkur til, að Wedg-
wood Benn muni bíða ósigur í
neðri déildinni. Hann verður þá
að segja af sér þingmennsku
og aukakosning að fara fram
í kjörL. i hans. Líklegt þykir,
að hann bjóði sig þá aftur fram
til að fá álit kjósenda um mál-
ið. Hann segist a. m. k. ekki
láta neitt ógert til þess að
brjóta niður þau rangindi, er
hér er um að ræða. Þ.Þ.
<
)
'/
'/
'/
)
)
'/
'/
'/
'/
’/
)
)
'/
'/
'/
'/
)
)
'/
'/
)
'/
'/
'/
)
)
)
)
)
)
)
)
r
)
'/
'/
)
'/
)
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/.
)
)
'/
'/
'/
)
J
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/ .
/
'/
'/

I blöðum og útvarpi hefur nú í
marga mánuði verið tilkynnt marg
sinnis í viku hverri um fisksölur
íslenzkra togara í útlöndum.
Á þessum sama vettvangi hefur
heyrzt rætt um launahækkanir án
verkfalla, kjarabætur án launa-
hækkana, yfirvofandi atvinnuleysi,
vaxandi framfærsluerfiðleika og
versnandi lífskjör almennings,
nauðsyn framleiðsluaukningar o.
fl. í svipuðum dúr. Atvinnuöryggi
hefur ávallt þótt snar þáttur í
kjarabótum, menn geta sætt sig
við lægri tíma-, viku- eða mánaðar
laun, þe'gar þeir hafa vissu fyrir
því, að atvinnan haldizt.
Þegar ég velti fyrir mér þessu
með fisksölur togaranna, atvinnu,
launakjörin og framleiðsluaukning
una, þá fæ ég það ekki til þess að
falla rétt í falsana. Atvinna verka-
manna minnkar, svo að krafan um
hærri laun verður á meiri rökum
reist, og framleiðslan minnkar, þeg
ar hráefnið er flutt út, rekstur
fiskvinnslustöðva dregst saman, og
margt fleira hlýzt af bessu. sem ég
Aflasölur togaranna
sé ekki að geti verið til þjóðþrifa.
Eftirfarandi spurningar hafa því
vaknað í huga mínum:
1. Hvað er útflutningsverðmæti
fisksins, þegar hann er seldur nýr
upp úr togurunum, borið saman
við útflutningsverðmæti vörunnar,
sem unnin er úr honum hér
heima?
2. Hvað missir verkafólk mikla
vinnu við það, að fiskurinn er
ekki unninn hér heima? Hér verð-
ur einnig að reikna með uppskip-
un fisksins og útskipun vörunnar,
flutningi o. þ. h.
3. Hve mikið reksturstap hlýzt
af þessu fyrir frystihús og önnur
atvinnufyrirtæki, sem með fisk-
vinnslu hafa að gera?
4. Hvað mikinn tíma missa tog
ararnir frá veiðum við það, að
sigla til útlanda með fiskinn, og
hve mikið gætu þeir fiskað á með-
an?
5. Hve mikið missa íslenzku
flutningaskipin í flutningsgjöldum
við það, að fá ekki fiskafurðina til
flutnings til útlanda?
6. Hverjir njóta góðs af þess-
um fisksölum erlendis, og hve mik
ils virði er það samanborið við
tjónið fyrir þjóðina í heild, sem af
þessu hlýzt?
Við þetta mætti bæta þessari
spurningu: Hvorra hagsmuna ber
að gæta í þessum efnum, þjóðarinn
ar, sem í raun og veru á flestalla
togarana, þótt nokkrir þeirra séu
taldir eign einstakra manna eða
félaga, eða nokkura einstaklinga?
Mér finnst almenningur eigá
kröfu á svari við þessum spurning-
um. Að vísu eru sumar þeirra þann
ig, að það getur verið erfitt að
fá nákvæmar tölur, en efalaust er
hægt að fara svo nærri því rétta,
að samanburður fáizt.
v SpurulL
,(