Tíminn - 08.04.1961, Qupperneq 9

Góðhesturinn er aflvaki og gleðigjafi
Framsöguræía Karls Kristjánssonar á Alþingi
1. febr. s.I., fyrir tillögu um reíðvegi.
Eg hef ásamt þrem öðrum
háttv. þmgmönnum lagt fram
tillögu á þingskj. 202 um reið-
vegi. Þeir, sem með mér flytja
tillöiguna, eru: háttv. 5. þm.
Reykvíkinga Jóhann Hafstein,
háttv. 10. þm. Reykvíkinga Egg-
ert Þorsteinsson og háttv. 5. þm.
Norðurlandskjördæmis eystra
Björn Jónsson.
Af samfylgd okkar þessara
fjögurra manna má ljóst vera, að
hér er ekki flokksmál á ferðinni.
Enginn þarf að vera tortrygg-
inn gagnvart málinu þess vegna.
Við flytjum tillöguna að beiðni
Landssamhands hestamannafé-
laga. f þeim samtökum eru menn
úr öllum stjórnmálaflokkum, eins
og auðvitað er. Og hver hesta-
maður treystir að sjálfsögðu sín-
um flokksbræðrum á Alþingi til
að taka vel þessari tillögu, sem
er sanngjörn og eðlileg.
2.
Frá landnámstíð og fram á tíma
hinnar miklu vélvæðingar hafði
íslenzki hesturinn ákaflega þýð-
ingarmiklu hlutverki að gegna
fyrir lífsafkomu þjóðarinnar,
enda hlaut hann viðurkenningu
þess *tmeð heitinu: „Þarfasti
þjórminn."
Áburðairhesturinn, dráttarklár-
inn og reiðhesturinn —, hver um
sig og stundum einn og sami
gripur, þegar fátæklingar áttu í
hlut, — voru félagar íslendinga
í lífsbaráttu þjóðarinnar. Goðir
félagar, þolnir, nægjusamir og
nytsamir.
En auk þess að vera nytsamur,
í þess orðs yenjulegu merkinga,
var reiðhesturinn, ef hann vár
gæðingur, aflvaki og gleðigjafi.
gátu gert. En mikið skortir þó
á, að bíllinn geti að öllu leyti
komið í stað góðhestsins. Hversu
dýrt smíði, sem fólksbíll er, og
hve mjúkum sætum sem hann er
búinn og þýður á vegi, streymir
ekki frá honum sú aðfallsunn í
mannsbarminn, er þangað streym
ir „af afli hestsins og göfugu
lund“.
Þetta vita þeir, sem reynt
hafa.
4.
Þegar vélvæðingin skall yfir,
var ekki annað sýnna um stund,
en að reiðhestaeign og íþrótt
hestamennskunnar mundi líða
undir lok innan skamms. En
ljóst er nú aftur orðið, að ís-
lendingar vita og skilja, að ís-
lenzki góðhesturinn er of mikill
dýrgripur til þess að þeir megi
Fimm beztu gæ'ðingarnir á landsmóti hestamanna að Þveráreyrum í Eyjafirði 1954.
Víðsvegar um land er verið
að koma á fót hestamannafélög-
um.
í Landssambandi hestamanna-
félaga, sem búið er að starfa í
tíu ár, eru nú um 20 félög hesta-
manna.
Fimmtán tamningastöðvar
mun vera ætlunin að starfi á þess
um vetri hér og þar á landinu.
Það fólk, sem að þessum mál-
um stendur, óskar þess, að ríkið
taki það tillit til sín að ætla sér
nokkra nothæfa vegi fyrir hest-
ana.
6.
Allir vita að hestar- og vélknú-
in ökutæki eiga ekki samleið og
henta ekki sömu vegir. Þar sem
umferð er mest á þjóðvegunum,
— og það er auðvitað fyrst og
fremst 1 nánd við stærstu kaup-
staðina — veldur það slysahættu
að hestar og vélknúin tæki fari
sama veg.
Hestar eru ekki vegvandir, að
öðru leyti en því, að þeir þola
illa grjótborna vegi, eins og þjóð-
brautirnar eru nú og þurfa að
vera vegna ökutækja.
Með þeim áhöldum, sem farið
er að nota við vegagerð, hlýtur
að vera mjög auðvelt og ódýrt að
brjóta land til reiðvega. Þeir
vegir mundu svo jafnframt geta
orðið til mikilla þæginda til að
fara með nautgripi og sauðfé
eftir þeim. Sá búpeningur hefur
ekki held ir núorðið veg til að
ganga á.
Víða mun vera hægt að nota
gamla vegi fyrir reiðvegi með því
að tengja gömlu vegina saman og
breyta girðingum. Á mörgum stöð
um hafa þeir verið kubbaðir
sundur með akbrautum.
í bókinni „Fákur“, sem hesta-
mannafélagið í Reykjavík gaf út
1949, eru rækilegar frásagnir af
því, hvernig akvegirnir, sem bæði
hið opinbera og setuliðið lagði,
eyðilögðu reiðvegina, bótalaust,
hér í nágrenni Reykjavíkur. Ger-
ir sú eyðilegging meðal annars
! réttmæta kröfuna um úrbætur.
Fullljóst er — eins og nú er kom-
iið — að reiðveganna er þörf, þar
sem 600 hestar frísa á stalli í
Reykjavík og margt hesta að auki
í nágrenni hennar, — og bíða
eftir vegunum.
Svipaða sögu hafa aðrir staðir
vafalaust að segja að sínu leyti.
7.
Tillaga okkar er svohljóðandi,
með leyfi hæstv. forseta:
„Alþingi ályktar, að ríkisstjórn-
in skuli fela vegamálastjóra að
láta athuga, hvar nauðsyn krefur,
að gerðir verði reiðvegir, og gera
áætlun um kostnað við þá vega-
gerð á þeim leiðum, þar sem
þörfin telst mest aðkallandi. Við
athugun þessa verði leitað álits
Landssambands
laga.
hestamannafé-
Jafnframt láti ríkisstjómin
undirbúa fyrir næsta reglulegt
Alþingi frumvarp til breytinga á
(Framhald á 12. siðu)
„I mannsbarminn streymir
sem aðfallsunn
af afli hestsins og göfugu
lund.“
Þessa naut margur ríkulega og
varð af því meiri maður og ham-
ingjusamari en hann hefði ella
orðið.
3.
Vélar hafa nú að mestu leyti
tekið við hlutverkum áburðar-
hestsins og dráttarklársins. Það
geta vélarnar og eru réttar til
þess, þó að máske megi um það
deila, hvort umskiptin séu kann-
ske ekki óheppilega hröð og of
alger á sumum sviðum.
Bílarnir hafa líka tekið að sér
mikið af hlutverki reiðhestanna,
og bera menn hraðara milli staða
og lengri dagleiðir en hestarnir
KARL KRISTJÁNSSON
missa hann. Mannleg ánægja af
jað njóta kosta hans of dýrmæt til
þess, að henni megi útrýma úr
llífi þjóðarinnar.
Skemmtainalíf er nauðsynlegt.
Hollaxi skemmtun fyrir líkama
| og sál mun tæplega fyrirfinnast
en að vera á gæðingi á góðum
vegi, ef sá, er hestinn situr, kann
þá íþrótt.
5.
í Reykjavík eru nú fleiri reið-
hestar en nokkru sinni fyrr, eða
um 600 talsins. Á Akureyri eru
200 reiðhestar, — líka fleiri en
verið hafa þar áður.
í hestamannafélaginu .,Fák“ í
Reykjavik em um 400 karlar og
konur.
Gísli Magnússon, Eyhildarholti:
r málfrelsi of dýrt?
Gæðingur mikill að gagni og fjöri, og knapi ágæfur — Haraldur Stefáns-
son á Breiðumýri á Sindra sínum.
Sjálfsagt hafa fáum komið á ó-
vart hrakfarir stjórnarflokkanna
í eldhúsinu — og bjóst enginn
við miklu af þeim, eins og allt er
í pottinn búið. Þó var uppgjöf
þeirra svo alger, að einstakt má
kalla. Þeir komu engum vörnum
við — öðrum en þessum: Ráða-
[ menn Framsóknarflokksins eru
handbendi kommúnista. Þar geng
ur ekki hnífurinn á milli.
Þetta voru hin málefnalegu
„rök“ — og át hver eftir öðrum.
Annað var þeim naumast tiltækt
til varnar. En miklir dauðans fá-
ráðlingar mega blessaðir menn-
irnir vera. í þrjátíu ár hafa þeir
hampað kommúnista-grýlunni, er
þrotið hafa rökin. Hver er svo
árahgurinn? Siðfræðin er á þesa
leið: Rétt mál verður rangt, ef
kommúnistar ljá því fylgi — nema
þegar svo ber til, að íhald og
kratar eru í faðmlögum við þá.
Þá verða kommar sjálft sakleysið
uppmálað — sennilega vegna hins
göfuga og mannbætandi félags-
skapar.
Annars voru það ekki rökþrot
stjórnarliða, sem mesta eftirtekt
vöktu í þessum umræðum. Ekki
heldur aumingjalegar kvartanir yf
ir því að þurfa að tala í eyru al-
þjóðar, — og eru þó þess konar
kveinstafir nýstárlegir í þeirra
manna munni, er telja sig. hafa
gott mál að verja. Það, sem at-
hyglisveiðast var í öllum mál-
i flutningi stjórnarliða, voru nokk
: ur ummæli tveggja ræðumanna,
þeirra er telja sig fyrirsvarsmenn
alþýðunnar í landinu.
Áfsalssamningurinn við Breta
er gerður fyrir jól.. Svo líður og
bíður fram í febrúarlok. Allan j
þann tíma er samningnum haldið j
vandlega leyndum fyrir þingi og
þjóð. Annað hvort hefur ríkis-
stjórnin ekki þorað að leggja hann
fram fyrr en í síðustu lög, að
Bretinn gaf ekki lengur nokkur
grið, ellegar stjórninni hefur
reynzt það ærið torsótt verk að
handjárna liðskost sinn allan, —
nema hvort tveggja hafi verið,
sem líklegt má telja.
Þegar um slíkt höfuðmál var
að ræða sem afslátt á landhelgi
og afsal á einhliða rétti til út-
færslu, — þeim rétti, sem einn
hefur reynzt þjóðinni einhlítur,
— var ,það að sjálfsögðu siðferði-
leg skylda ríkisstjórnarinnar að
hafa samráð við stjórnarandstöð-
una — og því fremur, sem stjórn
in hefur aðeins nauman meiri hl.
á Alþingi. Þetta mundi sérhver
ríkisstjórn í lýðræðislandi hafa
gert, önnur en ríkisstjórn íslands.
Hún var ekki á þeim buxunum.
Hún heldur málinu leyndu vikum
og jafnvel mánuðum saman, gef-
ur um það villandi upplýsingar —
vægast sagt — á sjálfu-Alþingi,
dembir því svo inn á þingið þeg^
Bretinn hnyklar brýnnar — og
ætlar að hespa það af á örfáum
klukkustundum meg fulltingi
hlekkjaðra dáta.
Er auðið að sýna þingi og þjóð
öllu meiri fyrirlitningu? Er hægt
að lúta dýpra í duftið fyrir er-
lendu ofbeldisvaldi?
Svo kemur einn af „dátunum"
— þingmaður Alþýðuflokksins —
í útvarpið og reiknar út í krónum
og aururn hvað kostað hafi þjóð-
ina ræður þeirra alþingismanna,
er andvígir voru afsalinu, en
freistuðu þess að fá allra verstu
og hættulegustu agnúana sniðna
af þessurn smánarsamningi.
— En — meðal annarra orða:
Hversu dýr mun þjóðinni reynast
undirlægjuháttur þessa þing-
manns og annarra þvílíkra um
það er lýkur?
Er það nú — ofan á allt aunað
— orðið eitt af helztu áhugamál-
um þingmanna Alþýðuflokksins,
að hefta málfrelsi, að banna um-
ræður á Alþingi — a.m.k. um þau
mál, sem illa þola dagsbirtu, und
(Framhald á 12. síðu).