Tíminn - 23.08.1961, Síða 5

TÍMINN, miSvikudagiiui 23. ágúst 1961.
i
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Rit
stjórar Þórarinn Þórarinsson (ábj, Andrés
Kristjónsson Jón Heigason FulltrúJ rit-
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsmga-
stjóri: Egíli Bjarnason — Skrifstofur
i Eddubúsmu — Simar: 18300—18305
Auglýsmgasimi: 19523 Afgreiðslusími:
12323 — Prentsmiðjan Edda h.f.
REISN EÐA HRUN
Grein eftir herra Sigurbjörn Einarsson, biskup
Mesti haftaflokkur
Vestur-Evrópu
Fáum spurningum er eins auSvelt að svara og þeirri,
hvaða stjórnmálaflokkur sé nú mesti haftaflokkur Vest-
ur-Evrópu.
í engu landi Vestur-Evrópu eru önnur eins höft á
verzlun og atvinnurekstri og á íslandi.
í engu landi Vestur-Evrópu eru lánsfjárhöftin eins
mikil og hér.
í engu landi Vestur-Evrópu er vaxtaokrið eða vaxta-
höftin þvílík og hér..
í engu landi Vestur-Evrópu eru önnur eins verðlags-
höft og hér.
f engu landi Vestur-Evrópu er eins þrengt að við-
skiptum með því að skerða kaupgetu almennings og hér.
i Hvergi í Vestur-Evrópu hefur það gerzt, að þrengt
væri að flestum atvinnurekstri og viðskiptum með ástæðu
lausri gengislækkun, eins og gert hefur verið hér.
Flokkurinn, sem markar þessa óhugnanlegu hafta-
stefnu og framkvæmir hana, er Sjálfstæðisflokkurinn.
Óumdeilanlega ber honum það með rentu að vera nefnd-
ur mesti haftaflokkur Vestur-Evrópu.
Menn gætu þó haldið allt annað, ef dæmt væri eftir
áróðri hans og skrifum flokksblaða hans.
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn hefur verið utan stjórn-
ar, hefur hann ekki lagt meiri áherzlu á annað en að
hann væri hinn einbeittasti andstæðingur hvers konar
hafta. Þessum áróðri hélt hann t. d. óspart uppi í tíð
vinstri stjórnarinnar. Sá atvinnurekandi og kaupmaður
mun nú vart finnanlegur, sem ekki viðurkennir, að höft-
in á atvinnurekstri og viðskiptum eru nú miklu meiri
en á árunum 1956—58, þótt í öðru formi sé.
Þannig hafa höftin stóraukizt, síðan Sjálfstæðisflokk-
urinn kom til valda, enda dregur Alþýðuflokkurinn ekki
úr þeim, því að hið eina, sem foringjar flokksins halda
enn í af upprunalegri stefnu flokksins, er trú á neikvæð
og óraunhæf höft.
Hver er skýringin á þessari haftastefnu Sjálfstæðis-
flokksins?
Skýringin er sú, að Sjálfstæðisflokkurinn er fyrst og
fremst hagsmunaklíka fárra stórgróðamanna, eins og
þeirra, sem eiga h.f. Árvakur. Þessir menn vilja koma
smáatvinnurekendum og smærri kaupmönnum á kné,
svo að þeir geti náð í sem mest sjálfir.
Fyrir hina minni atvinnurekendur og kaupmenn, sem
hafa fylgt Sjálfstæðisflokknum að málum vegna þess,
að þeir hafa álitið hann andvígan höftum, er vissulega
tími kominn til að átta sig á þeirri staðreynd, að Sjálf-
stæðisflokkurinn er í dag mesti haftaflokkur Vestur- Evr-
ópu, því að takmark hans er að koma atvinnurekstri og
viðskiptum í hendur sem allra fæstra stórgróðamanna
líkt og eigenda h.f. Árvakurs.
500 milljónir
Mbl. upplýsir í gær, að útflutningsverðmæti síldar-
aflans sé nú alltaf orðið 500 millj. kr.
Mestar líkur eru til, að þetta verðmæti hefði farið
forgörðum að mestu eða öllu, ef samvinnufélögin hefðu
ekki leyst kaupdeiluna í sumar og þannig forðað frá þvi
tveggja mánaða verkfalli, sem ríkisstjórnin hafði fyrir-
hugað.
Það sést bezt á þessu, hve miklu var bjargað með
þessu samkomulap'
kom fram í umræðum þessarar ráð
stefnu, er einnig athyglisvert. Til
að mynda þetta: „Vér viljum læra
að léita ekki eftir hylli fólks né
veiða atkvæði, heldur að reyna að
veita fólki í hvívetna heiðarleg
svör. Hér er ekki um það að ræða,
hvort þetta sé mögulegt, heldur
hitt, hvort það sé rétt“.
Hvað er hér á ferð? Ný stjórn-
málastefna? Ný trúarstefna? Hvor-
Forustumenn Siðvæðingar-
hreyfingarinnar hafa pskað eft-
ir því, að TÍMINN endurbirti
eftirfarandi grein herra Sigur-
björns Einarssonar biskups,
sem birtist í Lesbók Morgun-
blaðsins fyrir meira en fjórurn
árum. TÍMINN telur rétt
að verða við þessari beiðni.
I.
„Raunverulegt frelsi, eins og vér
skiljum það orð, getur ékki þrifizt
án trúar. Ef skorið er á rótina,
visnar blómið og deyr. Og rót lýð-
ræðisins, rót vorrar frjálsu menn-
ingar, er trú vor á Guð, á kristin-
dóminn. Ef vér skerum á rótina,
deyr blóm lýðræðisins og menn-
ingarinnar".
Þannig komst Ole Björn Kraft,
hinn kunni danski stjórnmálamað- ugt. Hér er hreyfing á ferð, sem
ur og fyrrverandi utanríkisráð-
herra, að orði í ræðu á fundi Evr-
ópuráðsins í októbermánuði næst
liðnum. Og hann sagði enn fremur:
„Þjóðir vorar sjá nauðsyn nýrra
lífernishátta. Sú tilfinning vex, að
hinn andlegi heimur sé ekki síður
mikilvægur en hinn efnislegi og að
siðgæðisleg endurfæðing geti ein
bjargað Vesturlöndum. Þetta er
engin stjórnmálastefnuskrá. Það er
eggjan til hvers og eins um að lifa
lífinu samkvæmt því, sem hann
veit réttast, að gera trúna að lif-
andi krafti í lífi þjóða vorra. Það
er hægt að verja með vopnum rétt
inn til þess að velja sér þjóðskipu-
lag, m?r,nfélagshugsjón. En það er
ekki mógulegt að berjast við hug-
sjón með vopnum. Hugsjón verður
aldrei sigruð nema með hæiri hug-
sjón“.
Þessi orð eru ekki greind hér
vegna þess út af fyrir sig, að þau
eru athyglisverð. Ekki heldur
vegna þess, að þau eru flutt af
mætum manni á virðulegum vett-
vangi. Það er í sjálfu sér gott og
blessað, en þótt orð séu til alls
fyrst, þá vantaf lieiminn margt
annað fremur en að heyra méira
eða minna sjálfsagða hluti sagða
vel og réttilega á háum stöðum við
hátíðleg tækifæri. En þessi hug-
vekja var ekki flutt af neinu slíku
tilefni, er krefðist hennar sem til-
bærilegrar eða hagkvæmrar kurt-
eisi. Hún hefur að bakhjarli hug-
hvörf, sinnaskipti, sem ræðumaður
hefur tekið, en þar er aftur á bak
við hreyfing, sem hefur á undan-
förnum árum farið víða um lþnd,
sáð áhrifum sínum og náð marg-
víslegum ítökum.
það upp á það að vera ósáttur við
aðra menn. Missætti við menn er
merki þess, að þú sért ósáttur við
Guð.
Buchman lagði nýja áherzlu á
þessi atriði. Hann rifjaði með
ferskum hætti upp það, sem gamla,
íslenzka vísan segir:
Hnossin geymum þessi þrenn,
það ríður á að muna,
frið við Guð og frið við menn,
frið við samvizkuna.
Fyrsta skilyrði innri friðar og
andlegrar heilsu yfirleitt er, að
skoðun Buchmans, að — segja
sjálfum sér stríð á hendur. Horf-
ast hispurslaust í augu við bresti
sína og brot og segja upp griðum
við slíkt í eitt skipti fyrir öll. En
það þýðir, að menn verða að hætta
að reyna að dyljast fyrir öðrum.
Hafir þú gert á hluta einhvers
manns, þá skaltu viðurkenna það
er ópólitísk en telur sig eiga erindi | honum undanbragðalaust.
við alla stjórnmálaflokka jafnt og ,a.1, anaar ®erí a hluta þinn,
vill snúa stjórnmálum samtíðarinn falta Ieita að Þvit'lefni’ scm Þú
ar frá siðgæðislegu hlutleysi, sem , ?iln „a . afa. geflð, til þess og
hlýtur að verða siðleysi í reynd, til .Ja,, yrirfefnln®ar,a Þvn Finnir
jákvæðrar og róttækrar siðgæðis- f e,1 ert tlf®fni Þja slahum þér,
stefnu. Og hún er í rauninni líka Þa faltu/lgl að siður leita sam-
utan allra trúarbragða, þótt hún ,bands vlð mannlnn- ,*Ja ,honum
sé vaxin upp úr kristnum jarðvegi , ann’ sem Þu Þenð 1 Þrjosti til
og hafi þaðan boðskap sinn. En ans °“,reyna aý le®ra ÞiS
hún telur, að fáein mikilvæg grund nCpg rf Þlg betn en.Þu ert- , ,
vallaratriði siðgæðislegrar lífsaf- , . ~ , an . ® ur b',argfasta. tr'u a
stöðu séu eða megi verða öllum jn ’h!3.þessl hattur.leiðl ævinlega
mönnum augljós sannindi, er mæli 1 . Þ, ?,’.a JUI1 missættis, kulda,
fram með sér við samvizku sér- “ f.f haturs’ S.e,n myndast
hvers manns, hverrar trúar sem M .n ’ ver 1 hruuð að nyju.
hann er Hann segir, að hver, sem syni öðr-
um fullan, einlægan trúnað, fái
jj alltaf goldið í sömu mynt aftur.
Upphafsmaður þessarar hreyfing ?plnshf. elnlægni ,°® hart sjall‘
ar og leiðtogi hennar til þessa dags Jf englnn °vinur staðizl.
heitir Frank Buchman. Hann er íf n. t lur. Það ha,fa valdlð mestu
Bandaríkjamaður, svissneskur að Sff"11 hí'/T’ Þegar haM
kyni, evangelísk-lútherskrar trúar, i ,Þ .s a a er ' ,
nú kominn fast að áttræðu. I. r“?ð Þvl að fkannast Vlð sok Slna’
I brest eða brot, fyr'ir oðrum, genr
Hann gerðist ungur prestur og rnaður tvennt:. Styrkir sjálfan sig
gat sér mikið orð sem ósérhlífinn, [ því áformi að hyerfa að fullu frá
einbeittur áhugamaður og farsæll villu sinni, og hjálpar hinum til
æskulýðsleiðtogi. Þegar hann var þess að taka rétta ákvörðun. Þetta
þrítugur að aldri, varð hann fyrir er gamaii 0g gildur, kristinn sál-
nýrri, gagntækri trúarreynslu. gæzluvísdómur.
Snemma á þessu ári var haldin Hann var þá á ferðalagi á Eng- Siðgæðiskröfur kristindómsins
ráðstefna í Strassborg í sambandi landi. Virtist honum hann fá köll- dregur Buchman saman í fjögur
við þing Evrópuráðsins. Ráðstefn- un t)1 _þes's að hverfa frá prests- meginboð: Fullkomin einlægni
an var haldin að frumkvæði starfi sínu og háskólakennslu, sem (heiðarleiki), hreinleiki, óeigin-
manna, sem hafa skipað sér undir hann hafði einnig á hendi, og gimi, kærleiki. í ljósi þessara boða
merki þessarar hreyfingar og hana helga krafta sína næstu árin stúd- skylcli maður skoða líf sitt sí og æ
sóttu stjórnmálamenn, þingmenn entum eingöngu og leitast við að og keppa eftir því að gera þau
og ráðherrar frá níu Evrópulönd- yerða þeim til andlegrar hjálpar. jað veruleika í breytni sinni.
um. í ályktun, sem ráðstefnan Ut í þetta lagði hann félaus og án: xíi þess að það meg; takast, er
sendi frá sér, segir svo: allrar umhugsunar um það, hvern- nauðsynlegt að hlusta gaumgæfi-
„Á þessum dimmu dögum finn- ig hann mætti sjá sér farborða., fega eftir ro^ð Quðs f samvizkunni
um vér þörfina á nýrri birtu og Heimsstyrjöldinni fyrri var þá rétt og hlýða henni skilyrðislaust. Þetta
nýjum stefnumiðum. Oss er ljóst, lokið og ungir háskólamenn, sem er kvikan í kenningu Buchmans.
að efnishyggjan og sundrungin í komu heim frá vígvöllunum, höfðu Hann og fylgismenn hans hafa ó-
Evrópu hafa stuðlað að því að færa margir beðið andlegt tjón, voru bilugt traust á handleiðslu Guðs,
heiminn fram á brún glötunar. Að- vonsviknir, bölsýnir, tortryggnir á ef hlustað sé eftir raust hans og
eins siðgæðisleg og andleg endur- allt og alla, trúlausir. Eftir fá ár far,ið eftrr bendingum hans. f þessu
reisn í hjörtum þjóða vorra getur voru áhrifin af starfi Buchmans, skyni leggja þeir ríka áherzlu á
skapað einingu. I sem hann hafði unnið algerlega í ag hafa „hljóða stund“, einkum á
Vér þörfnumst fyrirgefningar ogj kyrrþey, 'orðin að hreyfingu, sem
hjálpar frá þjóðum, sem hafa svo| vakti athygli um allan heim.
tíðum mátt fórna blóði sínu, sveita | Árið 1928 voru nokkrir Buchman
og eigum fyrir síngirni vora. Vér
! vonum, að fulltrúar þjóðanna í
j Austurlöndum nær og einnig í Af-
ríku og Asíu vílji ínnan skamms
koma til fundar við oss á nýjum
stúdentar á ferð í Suður-Afríku og
voru kallaðir þar Oxfordhópurinn.
Það nafn festist síðan við hreyf-
ingu Buchmans og gekk hún undir
því um áratugar skeið (Oxford
morgnana. Hér er ekki um neina
nýlundu að ræða. Hallgrímur seg-
ir:
Árla dags alla mörgna
við orð Guðs haltu ráð.
Jesús fór árla á fætur, löngu
grundvelli, svo að vér getum sam- Group Movement). fyrir dögun, og gekk út og fór á
an gert áætlun um, hvernig ein- Veigur þeirra áhrifa, sem borizt óbyggðan stað og baðst þar fyrir
ingu verði til vegar komið, ný hafa frá Frank Buchman, er fólg- (Mark. 1, 35). Og ennþá, mörgum
stefna tekin og pað lagfært, sem inn í fáeinum einföldum sannind- öldum, fyrr, sagði spámaðurinn:
aflaga hefur farið um, engan veginn nýjum, en hann: Drottinn vekur á hverjum morgni
í auðmýkt en vongóðir strengj- hefur lifað þau á ferskan hátt og eyra mitt, svo að ég taki eftir eins
um vér þess heit að vinna að sið- með tilstyrk óvenjulega sprungu- og lærisveinar gjöra (Jes. 51, 4).
gæðislegri og andlegri endurfæð- lausra heilinda tekizt að gera þau Bæn er ekki aðeins það að tala við
ingu Evrópu. Þetta er raunveruleg persónulega sönn og djúptæk í lífi Guð, heldur og að láta Guð tala.
k'llun vor. Vér bjóðum mönnum fjölda manna. Buchman og hans menn vilja, að
frá öllum þjóðum, sem eru sama Fyrirgefning er frumstaðreynd menn riti það hjá sér, sem í hug
sinnis, að slást í lið með oss“. kristinnar trúar. fyrirgefning Guðs ann kemur á hljóðum stundum.
Af þessari samþykt er ljóst, að og friður við hann, sem Guð býður Bæði sé það nauðsynlegt til þess
hér er eitthvað á ferðinni, sem vert að fyrra bragði sakir Krists. En að manni gleymist ekki það, sem
er að gefa gaum. Ýmislegt, sem1 þú getur ekki þegið þetta né átt (FramHaid a 15 síðui.