Tíminn - 03.02.1962, Blaðsíða 8

f NÆSTLIÐNUM desembermán-1
uði komst útflutningur dilkakjöts
skyndilega og óvænt á dagskrá,'
og með þeim hætti að eftirtekt
vakti. Málið upphófst með því að;
í Morgunblaðinu þann 6. dag mán-
aðarins birtist leiðari, sem undir j
fyrir'sögninni „Kartöflur og útflutt j
kjöt“ hafði inni að halda eftirfar-
andi ummæli:
„Þá eru ákvæði í lögum um
það, að ríkissjóður greiði það sem
á vantar, til að ná innanlands-
verði, þegar kjöt er selt til út-
landa. Ákvæði þetta er mjög vafa-
samt, vegna þess að það dregur
úr áhuga útflytjenda á því að ná
hagkvæmu verði erlendis. Mismun
inn fá þeir hvort sem er bættan.
Það er líka svo, að lítil sem
engin alúð hefur verið lögð við
þennan útflutning. — SÍS hefur
verið aðalútflytjandinn og ekkert
gert til að gera vöruna vel úr
garði, heldur hafa skrokkarnir ver
ið sendir óhrjálegir til útlanda.
Hér er þörf á auknu aðhaldi og
betri vinnubrögðum.“
Þrem eða fjórum dögum seinna
var lögð fram á Alþingi tillaga til
þingsályktunar frá þremur þing-
mönnum Sjálfstæðisflokksins,
þeim Jónasi Péturssjmi, Bjartmari
Guðmundssyni og Gunnari Gísla-
syni, svohljóðandi tillaga:
„Alþingi ályktar að skora á rík-
isstjórnina að beita sér fyrir, að
tilraunir verði gerðar með útflutn
ing á dilkakjöti, þar sem reyndar
verði nýjar aðferðir með pökkun
og verkun á kjötinu, Vei'ði kann-
aðir til þrautar hugsanlegir mark
aðsmöguleikar fyrir dilkakjötið í
hverju því formi, sem gefur hag-
stæðast verð.“
Tillögunni fylgdi greinaigerð,
sem ég hirði ekki að tilfæra hér,
en verð þó að víkja að síðar.
Þriðja lotan kom svo í ummæl-
um fjármálaráðherrans við fjár-
lagaumræður á Alþingi þann 12.
desember, og kann ég ekki að til-
færa þau orðrétt. Efnislega munu
ummæli ráðherrans hafa verið á
'þá leið, að útflutningsuppbætur
ríkissjóðs á dilkakjötið hefðu til
þessa orðið meiri en eðlilegt mætti
teljast. Úreltar aðferðir væru við-
hafðar sölu kjötsins og það hlyti
að vera hægt að selja það fyrir
miklu hærra verð en hingað til,
slík afbragðsvara sem það væri.
Það fer varla fram hjá neinum
að hér er um samræmda árás á
Samiband ísl. samvinnufélaga að
ræða, og er þá ekki að sökum atí
s-pyrja, en allir vita að Sambandið
hefur frá upphafi verið eini út-
flytjandinn á frosnu dilkakjöti' og
Helgi Pétursson:
Athugasemd um út-
lutníng dílkakjöts
aðrir hafa ekki heldur flutt út
saltkjöt síðustu 25—30 árin.
Sala og útflutningur íslenzkra
afurða hefur orðið hlutskipti mitt
allt frá árinu 1919, lengst af í
þjónustu Sambandsins; framan af
sem Sðstoðarmaður og fulltrúi
Jóns Árnasonar, þáverandi fram-
kvæmdastjóra útflutningsdeildar-
innar og síðustu 16 árin sem eftir-
maður hans í þeirri stöðu. Það
liggur því í augum uppi, að eigi
Sambandið einhverja sök í því
máli sem hér um ræðir, ber mér
öðrum fremur að svara til þeirrar
sakar og það mun ég leitast við
að gera hér á eftir í sem stytztu
máli.
Eg verð þá fyrst að minna á að
frá upphafi annaðist Sambandið
sölu afurðanna i umboði framleið
endanna til lands og sjávar, og
skilaði þeim andvirðinu að f rá-
dregnum kostnaði. Æðsta mark-
mið slíkrar umboðssölu er að skila
framleiðendunum hæsta verðinu,
en til þess þarf stöðugt að hag-
nýta beztu markaðina, vanda og
bæta framleiðsluna eftir beztu
getu, og stilla öllum kostnaði í hóf.
Sambandið hefur fyrr og síðar
kappkostað að ná sem beztum ár-
angri á þessu sviði, og þótt mikill
fjöldi manna eigi hér hagsmuna
rð gæta hefur lítið borið á óá-
«i; Mor-gunblaðið' biitir í igæn
grein éftir Helgá Pétursson,
framkvæmdastjóra útflutn-
ingsdeildar SÍS, þar sem
hann svarar ýtarlega skrif-
uin Mbl. uin þessi mál und-
anfama mánuði. Þar sem í
grein þessari koma fram mik
ilvægar upplýsingar, er
snerta bændur landsins
mjög, þykir Tímanum rétt
að birta greinina, þótt henni
sé að gefnu tilcfni fyrst og
fremst beint til Morgun-
blaðsins.
nægju eða aðfinnslum umbjóðend-
anna.
Hvað veldur þá þeirri skyndi-
legu áiás, sem hér er á dagskrá?
Lögfesting útflutningsuppbót-
anna á dilkakjöt og nokkrar aðrar
Iiúvörutegundir fyrir tveim árum
síðan, hlaut að hafa þá breytingu
í för með sér, að útflytjandinn
selur nú þessar afurðir ekki í um-
boði framleiðendanna, sem nú
eiga að fá fyrirfram ákveðið verð,
heldur í umboði ríkissjóðs, sem er
ábyrgur fyrir því veiði. Samband
ið var eftir sem áður útflytjandi
dilkakjötsins, ekki þó í skjóli
r.einnar einokunnar, heldur vegna
þess að enginn annar hefur hafizt
handa í þessu efni, hvað sem veld
ur. Engum vitibornum manni dett
ur í hug að Sambandið hafi af
ráðnum hug vanrækt skyldu sína
sem útflytjandi, til þess að valda
ríkissjóði tjóni, og þó er það ein-
mitt þetta sem Morgunblaðið
gefur í skyn í umræddum leiðara,
og ég fæ ekki betur séð, en að
áðurnefnd ummæli fjármálaráð-
herrans á Alþingi hnígi að hinu
sama. Eins og sjá má, örlar hvergi
á neinum rökum í þessum mál-
flutningi, enda liggja þau ekki á
lausu.
Hið sanna um útflutning dilka-
kjötsins er það, að Sambandið hef
ur frá fyrstu tíð og allt til þessa
dags gert sér far um, fyrst og
fremst að selja það þar sem verð-
ifr 9ar i;hæ3t. .á hverjum tíma, og
énri fr<ymjr, í, þyí ástap.di. sem. sfcij.
aði bezta árangrinum. Markaðirnir
hafa að staðaldri verið þaulkann-
aðir af þeim starfsmönnum Sam-
bandsins, sem haft hafa afurða-
söluna með höndum, en þar hafa
ýmsir hæfir menn verið að verki
fyrr og síðar. Eg nefndi áðan Jón
Árnason, en auk hans má minna á
Guðmund Vilhjálmsson, Sigurstein
Magnússon, Agnar Tryggvason og
Valgarð J. Ólafsson svo nokkrir
séu nefndir og ég hygg að margir
verði mér sammála um að Sam-
bandið þurfi ekki að biðja einn
HELGI PÉTURSSON,
f ramkvæmdastjóri
eða neinn afsökunar á vinnubrögð
um þessara manna. Árangurinn af
starfi þeirra, í góðri samvinnu
við íslenzka bændur er sá, að dilka
kjötið er selt á beztu mörkuðum
heims, í Bretlandi, Bandaríkjun-
um og á Norðurlöndum, í sam-
keppni við sambærilega vöru,
sem er frosna lambakjötið frá
Nýjá Sjálandi,. Ástralíu óg Argen-
tínu. f upphafi var aðstaða okkar
erfið þar sem við urðum að keppa
við vöru, sem áratugtum saman
hafði unnið sér hefð á mörkuðun-
um. Þeir sem fengust til að kaupa
íslenzka kjötið, komust þó fljót-
lega að raun um bragðgæði þess,
og svo hafa vinsældir þess vaxið
með árunum, upp á síðkastið eink
um vegna þess að það er ekki eins
feitt og annað lambakjöt. Nú er
svo komið, þrátt fyrir vissa ann-
marka á líkamsbyggingu íslenzku
dilkanna, að þeir seljast í Bret-
landi fyrir sama verð og Nýja-
Sjálands-lömbin, sem þar hafa þó
liingað til þótt taka öllu öðru
fram, og alls staðar annars staðar
seljast okkar dilkar fyrir hærra
verð.
Ef taka á orð Morgunblaðsins
um „óhrjálega skrokka“, og fjár-
málaráðherrans um úreltar aðferð
ir við söluna, sem gagnrýni á það
fyrirkomulag að flytja kjötið út
og selja i heilum skrokkum, en
ekki niðurskorið í neytendaumbúð
um, er því til að svara, að þessi
hlið málsins er og hefur lengi ver
ið í athugun. Sambandið hefur gert
ýmsar tilraunir á þessu sviði, en á
því eru ýmsir annmarkar, sem
ekki verða raktir hér, og enn sem
komið er hefur ekki tekizt að ná
þannig hærra meðalsöluverði, en
um það hlýtur þó allt að snúast,
hver sem umbjóðandinn er. Það
er líka mála sannast, að langmest-
ur hluti milliríkjasölu á frosnu
lambakjöti fer fram í heilum
skrokkum og þegar út af bregður
mun tilgangurinn fremur vera að
losna við offramleiðslu en að ná
hærra verði. Liggur það ekki í
augum uppi, að Ástralíumenn og
Ný-Sjálendingar ættu að vera
hættir að flytja „óhrjálega
skrokka" þriggja vikna sjóleið á
markað, með miklu meiri flutn-
ingskostnaði en við búum við, ef
önnur úrræði reyndust betur?
Með þessu er þó engu spáð um
framtíðina. Að sjálfsögðu þarf
stöðugt að fylgjast með þróuninni
á þessu sviði sem öðrum.
Eg held að óþarft sé að ræða
frekar þátt Morgunblaðsins í þess
ari sókn gegn Sambandinu. Nokk-
uð öðru máli gegnir um þátt fjár-
málaráðherrans, en til viðbótar
framansögðu vildi ég mega upp-
lýsa eftirfarandi:
Rá'ðherrann á nú að hafa öðlazt
tveggja ára reynslu af útflutnings-
uppbótunum á dilkakjötið, og hún
er þessi: Út voru flutt alls 4,465
tonn af árgöngunum 1959 og 1960,
og uppbæturnar námu sem næst
31,5 milljónum króna, eða um kr.
7.07 á kíló að meðaltali. Ekki
neita ég því að þetta eru tilfinn-
anleg útgjöld og víst hefðu þau
þurft að vera minni, en hér er þó
á fleira að líta. Til dæmis það að
sömu árgangar dilkakjötsins voru
í sölunni ínnanlands niðurgreiddir
af ríkissjóði að meðaltali um kr.
9,80 á kíló. Mér reiknast til að á
þessum útflutningi Sambandsins
hafi ríkissjóði því sparazt um 12
milljónir króna, miðað við sölu
sama magns innanlands, en þar
voru niðurgreiðslurnar á valdi
f.iármálaráðherrans og flokks hans.
Eg veit ekki hvort ríkisstjórnin
hefur í upphafi ætlazt til að nið-
urgreiðslurnar innanlands yrðu
hærri en útflutningsuppbæturnar,
én hvað sem því líður, er ég hrædd
ur um að ráðherrann hafi gleymt
þessari staðreynd á því augna-
bliki sem hann var að senda Sam-
bandinu kveðju sína frá Alþingi
á dögunum.
Þá er ekki úr vegi að .gera
nokkra grein fyrir söluverði dilka-
kjötsins ytra og reyna að fá ein-
hvern samanburð við verð sam-
bærilegrar vöru þar, en hér er
erfiðara um vik. Eg hef ekki hand
bær gögn til að gera slíkan sam-
anburð, hvað árgangana 1959 og
1960 áhrærir, og verð í þess stað
að takmarka mig við útflutninginn
aí haustframleiðslunni 1961. Af
henni er búið að flytja út og selja
1.838 tonn frosið dilkakjöt, og enn
fremur eru seld 307 tonn saltað,
sem nú er á förum úr landi. Á
tímabilinu frá októberbyrjun til
janúarloka hafa því verið seld til
útflutnings 2.145 tonn dilkakjöts,
og meðalsöluverð þess er kr. 20.45
kílóið frítt um borð, en það jafn
gildir kr. 22.70 cif. London. Til
að fá réttan samanburð við heild
söluverð á Smithfield-markaðinum,
þarf að bæta við cif.-verðið upp-
skipun, flutningi frá skipi til mark
aðarins, geymslukostnaði og heild-
söluálagningu og nemur sá kostn-
aður um 10% af cif.-verði.
Lítum á frosið nautakjöt á sama tíma. Það kostaði í
Reykjavík ................... afturp. kr. 34.00 framp. kr. 18.60
London (Argentínukjöt)........ — — 26.60 — — 16.07
Fyrir þennan útflutning fá því|legri vöru á umræddu tímabili,
Islendingar verð, sem svarar til | fundið með því að fara mitt á milli
kr. 24.97 (kr. 22.70+10%) heild- hæsta og lægsta söluverðs, samkv.
söluverðs á Smithfield-markaði, en | vikulegum verðlistum markaðar-
meðalheildsöluverð á sambæri- ins, var sem hér segir:
Nýja-Sjálandslömb
Ástralíulömb
Argentínulömb
19,25 pence pr. lb. = kr. 21.35 pr. kg.
17,50 — — — = — 19,41 — —
14,87 — — — = — 16,49 — —
dilkaskrokkar í íslenzku sláturhúsi.
Eg ætlast ekki til að þetta verði
;tekið sem algildur samanburður,
jen hann mun þó fara nálægt því
rétta, og samkvæmt honum hefur
Sambandinu á áðurnefndu tíma-
bili tekizt að ná um 17%, 29% og
51% hærra verði fyrir íslenzka
dilkakjötið en Ný-Sjálendingar,

T í MIN N, laugardaginn 3. febrúar 1962