Tíminn - 10.02.1962, Blaðsíða 9

Fyrir nokkrum árum tók ég þátt
í skemmtiferð inn á Hellisheiði í
boði Orku h.f. — á snjóbíl. Dálítið
föl var ofan á rifahjarni, fagurt
veður, sól lágt í suðvestri og við
ókum í gullnum mekki. — Þetta
var nýstárlegt ferðalag með snert
af ævintýri. En ekki var unnt að
ráða af því, hvorsu slík farartæki
myndu duga í fannfergi og bratt-
lendi.
Löngu seinna var ég staddur
á Seyðisfirði á leið til Reykjavíkur
í brýnum erindum. Hríðarmugga
var á og hafði snjóað nokkuð
undanfarið. Bíll með drifi á öllum
hjólum flutti farþega inn á Neðri-
Staf. — Þar beið snjóbíllinn. Efri
Stafurinn var ekki árennilegur
fyrir sjónum leikmanns, fennt í
slóðir og hliðhalli gífurlegur að
sjá. Það var heldur ekki ekið
hratt. Og á verstu köflunum lét
bílstjórinn síga niður ýtublað,
sem hann hefur komið fyrir fram-
an bílnum, og jafnaði fyrir sér
brautina. Þannig var hver hindr-
un af annarri sigruð, fumlaust og
örugglega, og menn komust leiðar
sinnar.
—0—
Nú er aftur vetur og austfirzkir
fjallvegir „lokaðir“. — En yfir
Fjarðarheiði fer snjóbíllinn reglu-
legar ferðir 2—3 á viku.
Það þótti því vel hlýða, að
hringja til Þorbjörns og inna
hann eftir þessum einstæða þætti
í samgöngukerfi landsins:
— Vaistu kannske að koma af
heiðinni, Þorbjörn? (Klukkan var
yfir átta að kvöldi þess 16. jan.,
þegar ég loks fékk samband við
hann).
—• Nei, ég iagði aldrei til í dag.
Útlitið var ljótt, og færð með
versta móti
— Hvenær byrjaðir þú með snjó-
bíl á Fjarðarheiði?
— Það mun hafa verið 1953, og
þá með lítinn bíl af „Visit“ gerð,
eins og þeir sem notaðir voru við
jöklarannsóknir. Þeir bílar voru
framleiddir í Kanada fyrir heri
bandamanna, ætlaðir til innrásar
í Þýzkaland frá Frakklandi, að
sögn. — Áttu að geta farið veg-
leysur og jafnt á láði og legi. —
En hann var allt of lítill, tók að-
eins 4 farþega.
— Og þú skiptir fljótlega?
% — Þessi kóm 1955, fyrsti bíll,
sem kom til landsins af þeirri teg-
und. Hann er einnig byggður í
Kanada en frá annarri verk-
smiðju og að ýmsu frábrugðinn,
er t. d. á tvöföldum beltum, sem
ná alveg fram úr, engin skíði að
framan. Inr.rétting hans var mjög
óheppileg, vélin í miðjum bíl, sæti
ökumanns of aftarlega og farþega-
sæti þröng og óhentug. Eg breytti
honum eftir fyrsta veturinn, setti
vélina niður aftast og fékk við það
miklu betra rúm, bæði fyrir far-
þegana og flutning.
Og nú hef ég keypt annan af
sömu gerð. Fékk hann vestan af
Brjánslæk. — Hann var notaður
til mjólkurflutninga til Patreks-
fjarðar o. fl„ en hafði of lítil verk-
efni þar og var því seldur. —
Verið er að breyta honum í svip-
að horf og þeim eldri. — Að sumu
leyti er bessi bíll betur búinn,
hefur t. d. spil, en það er mjög
mikilsvert hjálpartæki. Eg mun
ekki setja á hann ýtublað, heldur
reyna annan útbúnað, sem ég geri
mér vonir um að dugi enn betur.
Annars hefur ýtuútbúnaðurinn
gert mjög mikið gagn, oft hægt
að brjótast yfir með því að beita
tönninni þegar ella hefði verið
ófæit.
— Og alltaf töluvert að flytja?
— Það er alltaf þó nokkuð. Fólk
og mjólk, póstur og flugfragt. I
Brekkurnar niður að SeySisfirði eru brattar og langar og fjöllin umhverfis fjörðinn hrikaleg. Það er betra að
vera kunnugur ferðaslóðum.
Yfir heiði háa
Vilhjálmur Hjálmarsson ræSir viS Þorbjörn Arnodds-
son hifreiðarstjóra um snjóbílaferðir yfir Fjarðarheiði
- Greinin er úr Austra
vetur var þetta með meira móti,
einkum fólksflutningar. Einnig
hefur nokkuð verið flutt af pósti
og bögglum fyrir Neskaupstað. —
Annars er mjólkin stærsti liður-
inn, undirstaðan. — Seyðisfjörður
er ekki sjálfum sér nógur með
mjólk og hefur hún nú í nokkur
ár verið flutt ofan af Héraði, það
sem á hefur vantað.
— Hvað eru ferðirnar þéttar?
— Hef oftast farið þrjár í viku
í vetur, en eftirleiðis. verða tvær
fastar ferðir vikulega, á þriðju-
dögum pg laugardögum. Það virð-
ist alveg nægilegt fyrir allan
venjulegan flutning, þó stöku sinn-
um geti þurft að fara aukaferðir
þegar meira er um að vera.
— Hvernig hefur svo færðin
verið síðustu dagana?
— Hún hefur verið mjög erfið.
Og í síðustu ferðinni einhver sú
þyngsta, sem ég hef fengið. —
Snjór er alldjúpur á fjallinu, efsta
lagið samanbarið, en heldur ekki,
og undir er þurr snjór og viðnáms-
laus, botnleysa Ferðin tók um 8
klst. hvora leið.
— Hvað væri hægt að gera til
að auðvelda snjóbílnum leiðina?
— Seyðisfj.megin varla annað
en hafa ýtu til taks í Stöfunum,
svo fljótlegt sé að laga sneiðing-
ana þegar þeir fyllast af snjó. —
Að vísu heí ég augastað á snjólétt-
ari leið, sem mætti gera færa. En
verkið yrði dýrt og hefur ekki
verið fallizt á að verja fé til þess.
Héraðsmegin eru kaflar sem tví-
mælalaust má laga með hóflegri
kostnaði, þannig að undirbyggja
veg með ýtu yfir verstu höftin, of-
aníburður væri ekki nauðsynlegur
fyrir vetrarferðir snjóbíls. — Slik-
ar aðgerðir myndu gerbreytá - að-
stöðunni, einkum ofan til i fjall-
inu.
— Telur þú möguleika á snjó-
bílasam'göngum á öðrum fjallveg-
um í fjórðungnum, t. d. Odds-
skarði?
— Við aðstæður eins og á Odds-
skarði tel ég það útilokað með
þeim tilfæiingum sem við höfum
nú yfir að ráða.
Ég hef mikið velt fyrir mér
hvort ekki mætti koma fyrir betri
útbúnaði á snjóbílnum sjálfum til
að jafna hliðhalla, t. d. með ein-
hvers konar snigli. Hef ég fullan
hug á að reyna þetta á nýrri bíln-
um, hvort sem ég nú kem því í
verk á næstunni.
Ef vel tekst til með svona vél-
búnað, og með því enn fremur að
styðjast við spil, þegar verst læt-
ur, tel ég víst að sigrast mætti á
Oddsskarði
Annars bef ég stöku sinnum
farið út fyrir mína föstu leið, t. d.
einu sinni til Loðmundarfjarðar
um Hraundal og öðru sinni niður
á Mjóafjarðarheiði og allt út að
Beljandabotni upp af firði. En
ekki mundi ég vilja taka upp áætl-
unarferðir á þeim slóðum!
— Hefur þú sérleyfi á Fjarðar-
heiði?
— Ónei, enn þá hef ég hummað
það fram af mér að taka sérleyfi.
Mér finnst hæpið að taka á mig
sérskatt fyrir að halda uppi ferð-
um á Fjarðarheiði! Hef enda mót-
mælt söluskatti af far- og flutn-
ingsgjöldum. — Taxti minn er
jafnan nokkuð hærri en gengið er
út frá á sérleyfisleiðum. Eg verð
ekki var óánægju út af þv. Menn
virðast meta hitt meira að hafa
nokkuð ákveðnar ferðir allan árs-
ins hring.
— Kanntu að segja frá sérstök-
um hrakmngum í vetraiferðum?
— Það er helzt í þau tvö skipti
sem orðið hafa meiri háttar bilan-
ir, og þó einkum í fyrra skiptið.
Við vorum þá komnir nokkuð
inn á heiði Héraðsmegin. Kafbyl-
ur var þar uppi, hvasst, svo heita
mátti óstætt veður. Þá bilaði bolti
í fjaðrahjörulið með þeim afleið-
ingum að gírkassinn lá niður á
belti. Viðgerð var ekki framkvæm-
i anleg eins og á stóð. Þá var engin
sendistöð. Tveir harðduglegir
menn, sem með mér voru. Sveinn
Guðmundsson póstur og Stefán
; bóndi í Ártúni, brutust i „kofann“
'um langan veg og náðu símasam-
bandi. Gistu þar. Sumir vildu að
við færum þangað öll, en ég þorði
ekki, því meðal farþega var fólk
j allmjög við aldur. Bíllinn skókst
j til undan veðurofsanum, en vélin
■gekk meðan benzín entist og allt
! fram á morgun. svo aldrei varð
i mjög kalt. Mig grunaði að ill?
! gengi upp að norðan og fór á móti
1 gangandi um morguninn, ýta og
^snjóbíll frá Héraði sátu þá föst
efst í Norðurbrún. Þangað gekk
svo fólkið í vonzku veðri. Við fór-
um öll niður. — Um kvöldið hafði
veður og færð lagast svo, að við
komumst upp á snjóbíl Héraðs-
manna. Viðgerð stóð til níu næsta (
morgun. Við fórum svo niður með
báða bílana og ég hélt heimleiðis'
um daginn með farþegana. — Þá
var þetta orðin meira en tveggja!
sólarhi'inga törn.E. t. v. hef ég j
Strandatindur ris tignarlsgur upp af kaupstaðnum en hefur stundum sent
Seyðflrðingum illar sendingar. |
\TÍ MIN N, Iaugardaginn 10. febrúar 1962
eitthvað hallað mér aðra nóttina.
En undir þessum kringumstæðum
má maður ekki vera of vorkunn-
látur við sjálfan sig.
Svo var það í fyrravetur. Við
vorum að komast upp úr öllum
brekkum Seyðisfjarðarmegin, átt-
um eftir efsta skaflinn í Fells-
halanum. Veður og færi ágætt. Þá
brotnaði öxull. Nú var hægt að
kalla á aðstoð í talstöðina. Snjó-
bíllinn frá Egilsstöðum kom eftir
klukkustundar bið og tók farþeg-
ana. En ég varð að láta ýtu draga
minn á verkstæði.
Annars má alveg reikna með því
í vondri færð, að ofanbíllinn kom-
ist ekki upp að norðan. — Það
gefur því aukið öryggi þegar ég
hef orðið tvo . snjóbíla tiltæka, en
alltaf eru tiltækir menn í neðra
sem gætu komið til aðstoðar.
Að lokum spyr ég Þorbjörn um
ætt og uppruna.
Hann kveðst fæddur á Jökuldal
13. marz 1897 og var á Héraði í
uppvexti. Faðir hans annars ætt-
aður úr næstu fjörðum hér suður-
undan og Ingunn móðir hans úr
Álftafirði. Til Seyðisfjar'ðar flutt-
ist hann 1922 og hélt þar áfram
trésmíðanámi, sem hann hafði
byrjað í efra árið áður, og lauk
því. Tilviljuai réð, að hann komst
inn á bílabrautina og kennir það
Þorsteini Gislasyni og Guðmundi
sálaða Hlíðdal, sem leituðu til
hans í vandræðum sínum með við-
gerð á bíl hins síðamefnda. Af því
hlutust fleiri viðgerðir. Og tók svo
próf 1937 til þess að mega hreyfa
þá viðgerðu, prófa þá! — Fyrsti
bíllinn hans var Gamli Ford, sem
hann gerði upp aftur, einn gír
áfram, tvískiptur, plús einn afturá-
bak! Gírskipting með fætinum.
Byrjaði ekki verulega að aka fyrr
en eftir 1940.
— Og maður heyrði að þú hefð-
ir viljað hætta í fyiTa eða hitteð-
fyrra?
— Já, ég vildi gjarnan losna frá
vetrarferðunum. Þóttist vera bú-
inn að brjóta ísinn og ekkert eðli-
legra en yngri maður tæki við. —
En það var ekki svo að skilja að
ég væri alveg að leggja upp laup-
ana! Og fyrst enginn virtist reiðu-
búinn ...
Þetta er auðvitað ekki alltaf tek-
ið út með sældinni, kannske stund-
um 8 klst. akstur milli byggða. Og
þó er það allt annað nú, eftir að
ég hef fengið röska menn með mér
í ferðirnar. En þess á milli gengur
allt fljótt og vel. — Eifiðleikarnir
standa mér sjaldan lengi fyrir
brjósti. Þeir gleymast þegar góðu
kaflarnir koma. Og sem betur fer
þá eru þeir oft miklu lengri.
Þetta segir nú Þorbjörn. Og áð-
ur en við kveðjum getum við
gjarnan fylgzt með honum síðasta
spölinn niður af heiðinni. — Að-
stoðarmaðurinn hefur kallað upp
Seyðisfjarðarradíó í talstöðina og
lætur vita að við séum á Efri-Staf
og allt í bezta lagi. Það hallar
undan og bráðum eium við í
sneiðingnum. Það er orðið dimmt
og við sjáum ekki snarbrattann til
vinstri. Það er kannske eins gott
fyrir þá, sem nú fara þetta í fyrsta
skipti. Neðar er sums staðar farið
beint undan brekkunni. Ovanur
farþegi grípur andann á lofti, leit-
ar ósjálfrátt eftir handfestu þegar
Þorbjörn stingur snjóbilnum fram
af bröttustu brúnunum. Við betri
birtu hefði e. t. v. líka mátt sjá
einhver Iitaskipti á vanga! Svo
verður farþegunum litið til bíl-
stjórans og hinn skyndilegi beyg-
ur þokar fyrir notalegri öryggis-
kennd. — Það er gjarnan fleira en
aðdáun á tækni og vélamenningu,
sem situr eftir í hugskotinu að
lokinni ferð yfir Fjarðarheiði í
snjóbíl með Þorbirni Arnoddssyni.
Síðasti spölurinn er oftaist
hindrunarlaus. Og enn erum við
komin á iýstar götur Seyðisfjarð-
ar. Þar kveðjum við Þorbjörn. Og
um leið og ég nú þakka honum
viðtalið vil ég einnig þakka þær
reisur allar, sem ég hef með hon-
um farið „yfir heiði háa“.
V. H.
9
'tí
!.l t ’tiil.l