Tíminn - 10.02.1962, Blaðsíða 8

Tíminn - 10.02.1962, Blaðsíða 8
Páll Gíslason og frú. Vígt félagsheímíli skáta á Akranesi Síðastliðinn sunnudag var tek ið í notkun nýtt félagsheimili skáta á Akranesi. — Skátafor- inginn, Páll Gíslason, yfirlækn- ir, bauð fréttamönnum blaða, bæjarstjórn og fleiri gestum að því tilefni til kaffidrykkju í hinum nýju húsakynnum. Rakti hann þar sögu skátahreyfingar- innar á Akranesi. Félagið á mjög rúmgóða lóð við Skaga- braut og var þar byggt lítið hús árið 1929, sem nú hefur yerið endurbætt og stækkað, svo að grunnflötur skátaheimilisins er nú um 230 fermetrar. Þar af er að fullu lokið við 150 íerm. húsrými, þar sem skátarnir hafa hin ákjósanlegustu skilyrði. — Félagar eru um 380 á aldrinum 12—16 ára, piltar og stúlkur, auk eldri skáta, kvenna og karla, er veita unglingunum margháttaða aðstoð og leiðbein- ingar. í hófi þessu fluttu ræð- ur, auk foringjans, Páls Gísla- sonar, framkvæmdastjóri Banda lags skáta, Ingólfur Ármanns- son, er flutti kveðjur og árnað- aróskir fr'á skátahöfðingja ís- lands, Jónasi B. Jónssyni. Gat framkvæmdastjórinn þess, að ef til vill væri skátastarfið hvergi hér á landi með meiri blóma nú en á Akranesi. — Frá Borg- arnesi voru mættir nokkrir skát ar og hafði Guðmundur í. Woge orð fyr’ir þeim. Þá talaði bæjar stjórinn, Hálfdán Sveinsson, og færði skátafélaginu og forystu mönnum þess þakkir bæjar- stjórnar og bæjarbúa fyrir á- gætt starf í þágu æskulýðs Akra neskaupstaðar. — Að lokum gafst gestum færi á að sjá skát- ana að störfum í þessum vist- legu hýbýlum, og munu þau vissulega verða mikið notuð bæði vetur og sumar, þó að sum arið sé r’aunar meira notað til útivistar skátanna, og eiga þeir í því augnamiði skála við ræt- ur Akrafjalls, og gamalt timb- urhús hefur félagið keypt og hyggst flytja inn í Svínadal, sér staklega til afnota fyrir eldri skáta. Þannig eru ýmis verk- efni framundan, þó að merkum áfanga sé þegar náð. — Er Akranesskátum ómetanlegur styr'kur að njóta forystu þeirra hjóna, Páls Gíslasonar og frú Soffiu Stefánsdóttur, auk fjöl- margra annarra karla og kvenna, er um langt skeið hafa starfað í þágu þessa félagsskap ar. G.B. Fréttarltarf Tímans á Akranesl, Guðmundur Björnsson, kennari, ásamt nokkrum foringjum skáta á Akranesi. Sigurgeir í Mannréttindanefnd Evrópu Bjarga stjörnubú ar mannkyninu? Ráðherranefnd Evrópuráðsins hefur kjörið Sigurgeir Sigurjóns- son, hæstaréttarlögmann, til að taka sæti í Mannréttindanefnd Ev- rópu. Hefur Friðjóiy Skarphéðins- son, forseti Sameinaðs Alþingis, fyrir nokkru óskað eftir að láta af störfum í nefndinni. ‘ Samkvæmt mannréttindasátt- mála Evrópuráðsins skal mannrétt- indanefndin ásamt Mannréttinda- dómstóli Evrópu vinna að því að tryggja, að staðið sé við skuldbind- ingar, sem sáttmálinn fjallar um. Tekur nefndin við kærum frá þeim ríkjum, sem eru aðilar sátt- málans, og að auki frá einstakling- um og félagasamtökum, ef hið kærða ríki hefur samþykkt slíkan kærurétt. Einn maður frá hverju hinna 16 ríkja í Evrópuráðinu á sæti í mannréttindanefndinni. Fyrsti íslenzki nefndarmaðurinn var Hermann Jónasson, fyrrum for sætisráðherra, en síðar tók Frið- jón Skarphéðinsson sæti hans. Frétt frá upplýsingadeild Ev- rópuráðsins, 2. 2. 1962. Verður hjálp frá íbúum annarra hnatta til þess að bjarga mannkyninu? Er farið að viðurkenna hugsanaflutn- ing sem vísindalega stað- reynd? Er nú svo komið, að kenningar sams konar og þær, sem dr. Helgi Pjeturss hélt fram hér á landi um meir en þrjátíu ára skeið séu nú farn- ar að koma fram meðal þekkt- ustu vísindamanna í öðrum löndum? Vi'kublaðið TIME skýrir frá því að þýzkur stjörnufræðingur, Seb astian von Hömer, hefur látið svo ummælt í tiimaritiinu Science, að samband við lengra kornnia í- búa annarra stjarna kunni að geta orðið til að bjarga mannkyni þess arar jarðar frá tortímingu. Vom Hömer litur svo á, að á óteljandi jarðstjömum kunmi lífið að hafa þróazt fram á líkan hátt og hér, og að lokum hafi þar komið fram menning og maimvit og vísindi og enn fremur slík tækmi, sem fól í sér mjög mikinn eyðilegging armátt. Telur hamn ats astand það, sem nú hefur skapazt hér á jörðu, þannig, að tala um aug- ljósa möguleika á því að mann- kynið fyrirfari sjálfu sér, muni ekki vera neitt einsdæmi í al- heimi. Muni á öðmm stjömum hafa illa farið sums staðar og líf ið eytt sjálfu sér, en anmars stað- ar hafi tekizt að bjargast frá hásk ariuim og komast hjá gjöreyðingu. í sö'gu hverrar jarðstjörnu, eða margra, komi fyrir slíkt hættu- tímabil, sem allt velti á að kom- ast yfir. Þar sem þetta hefur tek izt á einhverjum hnetti úti í stjörnustráðum geimnum, kunni að vera um að ræða mjög foma og göfuga siðmenningu, sem taki Iangt fram því sem er hjá jarðar- búum. Og hann gerir ráð fyrir því, að þeir muni vilja vara jarð arbúa við og senda þeim ráð til að stýra fram hjú voðanum. Von Hörner áætlar, að innan þúsund Ijósára fjarlægðar frá jörðinni megi vera einar tíu jarð stjörnur, þar sem íbúarnir hafi kornizt á hátt stig menningar og tækni. Dr. Helgi Pjeturss hélt því fram, löngu á undan hinum þýzka imanni og löngu áður en menn voru famir að átta sig á því, að sérstakir hætutímar væru fyrir höndum, að mannkynið hér á jörð væri á þeirri leið, sem til glötunar liggnr. Hann nefndi þetta helstefnu og sagði að ein- fcenni þeirrar stefnu lýstu sér í öllu lífi jarðarinnar, meira eða minna eftir tegundum, en allra verst hjó mannkyninu. Þar væri þjámingin mest og hættan mest á því að hið bezta eyðilegðist. Hann sagði að styrjaldirnar yrðu sífellt ægilegri og djöfulvirkari, en þó sagði hann að þessi þróun tæki enda, jafnvel þótt ekki yrði bætt úr. „Fer svo að allt líf líður undir lok á slíkum hnetti, eftir mjög svívirðilega hnignunarsögu. Hinn magnandi kraftur hverfur, eigi einungis frá hinum lifandi verum á slíkum hnetti, heldur einniig frá hinni líflausu náttúru. Framvinduna þar sem þannig er að hrapa, mætti kalla devulution. I > S ■ ; I l'i Jafnvel efniseindirnar, ódeilin, leysast sundur, en hinn losnandi kraftur kemur ef til vill fram sem sú geislun, sem nefnd er radioaktivitet, og fundin ekki alls fyrir löngu. Hér á jörðu er að hrapa, glötunarvegur er það sem verið er á.“ (1919). Sézt hér greinilega að dr. Helgi Pjeturss setur endalokin í sam- band við þann óverulega vott af kjamorku, sesn eðlisfræðingar voru þá að byrja að uppgötva. Um leiðina til björgunar kemst hann næsta líkt að orði og Sebastian von Hörner er nú farinn að gera. „Sambandið við fullkomnari vit- verur á öðrum stjömum mun bæta svo greind manna, að orsak- ir styrjalda munu liggja opnar fyrir“, segir hann (1919), og gengur sú hugsun eins og rauður þráður gegnum öll rit hans, að þaðan sé hjálparinnar að vænta. Sebastian von Hörner byggir skoðun sína um samband við íbúa anmarra stjarna á því, að möguleik ar séu til þess að senda útvarps- bylgjur á milli. Dr. Helgi Pjeturss byggir á því, að samband eigi sér stað sem flytji hugsanir og önnur áhrif beint manna á milli og ann arra lifandi einstaklinga. Þetta samband sagði hann að væri rann sakanlegt og sikýranlegt, gagn- stætt því sem flestir héldu, þá sem á annað borð horfð'u frá sjón armiði visindanna. En nú, ein- mitt um þessar mundir er mikil breyting að verða á, og er vitað um einar þrjátíu rannsóknarstofn anir víða um lönd, þar sem stund aðar eru athuganir á þessum fyr irbrigðum, eftir því sem Örnólfur Thorlacíus hefur nýlega sagt frá í útvarpi. Dr. Helgi sagði að draumar stöfuðu af slíku sam- bandi við aðra og tala mætti um draumgjafa. Miðilsdáið sagði hann að væri í aðalatriðum sama eðlis og vanalegur svefn, og fleiri tegundir af ástandi sem rnenn höfðu efcki skilið, færir hann til þessa sama flokks. Dr. Helgi seg- ir, að sambandið nái hnattanna á milli, og mælir ekkert af því sem fram hefur komið við hinar nýju rannsóknir á móti því. Sagði hann að þessi áhrif manna á milli væru miklu algengari en tekið er eftir og að áhrifin væru mis- góð, eftir eðlisfari manna og að óhræsi nokkurt hefði getað látið 'mikið illt af sér leiða með því lagi sem hann hefði náð á því að beita þessum áhrifum. Þ. G. 30 þús. bófar Einstaka sinnum er minnzt á samvinnufélögin í dagblöðrim höfuðborgarinnar í miður vin- samlegum tón. Ef til vill liggur þar til grundvallar eins konar landföðurleg umhyggja fyrir fé- Iagsmálahreyfingu, sem heittrú- aðir vandlætarar hafa mikinn áhuga fyrir. Vera má líka, að þar liggi til grundvallar nokkur vanþekking. Á síðastliðnum 80 árum hafa kaupfélögin verið hin mesta hjálparhella í lífsbaráttu fólks- ins. Á sínum tíma áttu þau, á- samt ýmsum duglegum athafna- mönnum, sinn mikla þátt í því, að aflétta óhagræð'i selstöðu- verzlananna og gera verzlunina innlenda. Þeim tókst með hag- kvæmu og réttlátu skipulagi, að lækka að stórum mun verð á innfluttum varningi og hækka verð innlendrar framleiðslu. Til þess beittu þau jöfnum hönd um vörumati og vöruvöndun og Ieit að nýjum og hagkvæmum mörkuðum erlendis, Árangur þessa alls varð glæsilegur, og fólkið í landinu kunni réttilega að meta yfirburði samvinnu- stefnunnar. Frá útvegun inn- fluttra lífsnauðsynja og sölu inn lendrar framleiðslu var stutt leið yfir í margs konar annan stuðning við lífsbaráttu fólks- ins. Samvinnufélögin hafa með sívaxandi mætti orðið aðilar að atvinnulífinu, bæði hvað snert- ir iðnað og útgerð og nú síðast með framleiðslu korns og gras- mjöls. Á ýmsum stöðum á landinu hefur niðrirstaðan orðið sú, að jafnframt þvi, sem kaupfélögin annast útvegun meginhluta allra lífsnauðsynja fólksins og sjá um sölu á framleiðslu þess, hafa þau einnig orðið að standa að verulegu leyti undir atvinnu- vegunum. Víða hefur þetta gerzt með þeim hætti, að kaup- sýslumenn og atvinnurekendur hafa skyndilega hætt sínum at- vinnurekstri, stundum eftir að hafa þénað vel, og flutt í burtu með liagnaðinn og atvinnutæk- in. ‘Á 'slíkum stöðum urðu sam- vinnufélögin bjargvættir. Er vandséð, hvernig farið hefði um lífsafkomu fólksins, ef það hefðl ekki haft úrræði samtak- anna sér til lijálpar. Ólíklegt er, að það hafi nokk- urn tíma verið „góð Iatína“ að segja höfuðstaðarbúum, að „úti um land gína kaupfélögin yfir atvinnulífinu sem þau framast mega og reyna að ná kverkatök- um einokunarinnar á verzlun og atvinnurekstri" ásamt öðrum ummælum í sama tón, eins og nú nýlega var gert í einu af dagblöðunum. En áreiðanlega veit allt viti borið fólk nú, hversu fjarstætt þetta er. Slík ummæli gera því ekkert annað en opinbera hyldjúpt þekking- arleysi. Aldrei og hvergi hafa kaup- félögin notið einokunaraðstöðu. Á flestum verzlunarstöðum og atvinnustöðvum er um að gera verzlun og atvinnutæki á vegum hvors tveggja, einkaframtaks og samvinnu. Langvíðast búa þess- ir aðilar í góðu nábýli. Þar sem kaupfélög kunna að vera ein um hituna, vegna þess, að ein- staklingsframtakið hefur hlaup- izt á brott, er skoplegt að tala um einokun. Engin félagsmála- hreyfing í landinu byggir á traustara lýðræði en samvinnu- félögin. Hin fjarstæðufullu ummæli, sem vitnað er til hér að fram- an, og önnur slík, undirstrika og minna á sögulega þýðingu samvinnufélaganna og hlutdeild þeirra í verzlun og atvinnu. Hitt er árangurslaust, að segja viti bornu fólki, að meir en 30 þús- und kaupfélagsmenn um allt ís land séu samsafn bófa. PHJ T f MIN N, laugardaginn 10. febrúar 1962

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.