Tíminn - 08.04.1962, Page 7

Uígefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri Tómas Arnason Ritstjórar: Þórannn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indrið)
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Auglýs
ingastjóri- Egill Bjarnason Ititstjórnarskrifstofur i Edduluisinu.
afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur í Bankastræti 7
Símar: 18300—18305 Auglýsingasimi 19523 Afgreiðslusím)
12323 Áskriftargj kr 55 á mán innanl í lausasölu kr. 3 eint
— Prentsmiðjan Edda h.f. —
Lausaskuldir hús-
byggjenda
í kaupstöSum og kauptúnum fjölgar nú stöðugt þeim
mönnum, sem hafa ráðizt í það á undanförnum árum að
byggja eigin íbúð, en fá nú illa risið undir hinum sívax-
andi kostnað af völdum „viðreisnarinnar11. Margir þeirra
hafa ekki heldur fengið viðunandi lán, nema að litlu leyti,
og því hvíla á þeim illbærilegar lausaskuldir. Uppboðsaug-
lýsingar í Lögbirtingablaðinu bera þess nú ljós merki, að
fleiri og fleiri þessara manna eru að missa íbúðir sínar,
en þó munu þeir fleiri, sem reyna að selja þær, án þess
að til lögtaks þurfi að koma..
í tilefni af þessu fluttu fjórir þingmenn Framsóknar-
flokksins svohljóðandi tillögu, er frv. stjórnarinnar um
breytingu á lögunum um húsnæðismálastjórnina var til
lokaumræðu í þinginu:
„Veðdeild Landsbankans er heimilt að gefa út nýj-
an flokk bankavaxtabréfa. Bankavaxtabréf þessi skulu
eingöngu notuð til þess að breyta í föst lán lausaskuld-
um þeirra, sem hafa ekki fengið nægileg lán til hæfi-
legs tíma til byggingar eigin íbúðar, sem þeir hafa ráð-
izt í á árunum 1956—61, að báðum árum meðtöldum.
Lán þessi skulu vera gegn veði í íbúðum þeirra, sem
lánin fá, og mega þau, að viðbættum veðskuldum þeim,
sem hvíla á fyrri veðréttum, ekki nema hærri f járhæð
en 70% af matsverði veðsins. Lánstími skal vera 20 ár
og vextir hinir sömu og á lánum byggingarsjóðs ríkis-
ins. Ráðherra setur, að fengnum tillögum húsnæðis-
málastjórnar, í reglugerð nánari ákvæði um þessi lán,
og sé m. a. tryggt með þeim, að lánin verði aðeins veitt
til greiðslu lausaskulda, sem hafa sannanlega orðið til
vegna íbúðabygginga. Seðlabanka íslands skal skylt að
tryggja sölu þeirra bankavaxtabréfa, sem eru gefin út
samkvæmt framansögðu."
Rökin fyrir þessari lausn eru m. a. þessi:
Síðan ,,viðreisnarlöggjöfin“ var sett í febrúar 1960
hafa verið sett tvenn lög til aðstoðar þeim, sem hafa ráð-
izt í framkvæmdh’, er orðið hafa miklu dýrari en horfur
voru á, þegar þær voru hafnar. Rikisvaldið hefur talið
rétt að koma þessum mönnum til aðstoðar, þar sem það
hafi með efnahagsstefnu sinni átt meginþátt í að auka
kostnaðinn við framkvæmdirnar. Þessi aðstoð hefur verið
veitt í því formi, að breyta lausaskuldum þessara aðila í
löng lán með útgáfu nýrra bankavaxtabréfa. Á þingi í
fyrra var þetta gert með lögunum um nýja lánaflokka við
Stofnlánadeild sjávarútvegsins. Á þingi nú hefur þetta
verið gert með lögunum um lausaskuldir bænda. Þriðji
aðilinn, sem ekki er síður þurfandi fyrir slíka aðstoð en
útvegsmenn og bændur, eru íbúðaeigendur, sem hafa ráð-
izt í það á undanförnum árum — margir hverjir af litlum
efnum — að koma sér upp eigin íbúðum og fengið á sig
hverja verðhækkunina af annarri, af völdum efnahags-
stefnu stjórnarvaldanna. Margir þeirra eru nú að sligast
undir óbærilegum lausaskuldum og ekki horfur á öðru
en að þeir muni missa íbúðir sínar, ef þeim berst ekki
sérstök aðstoð. Þess vegna má ekki draga það að koma
þessum mönnum til hjálpar og afstýra því að þeir missi
eignir sínar.
Svo fór, að stjórnarliðið felldi þessa tillögu. Mál um-
ræddra húsbyggjenda er því eftir sem áður óleyst, því
að vandi margra þeirra verður litlu minni en áður, þótt
þeir fái eitthvað aukið lán úr byggingarsjóði.
Af hálfu Framsóknarmanna verður haldið áfram bar-
áttunni fyrir því, að úr erfiðleikum þessara manna verði
leyst, og ekki látið við það sitja, þótt stjórnarflokkarnir
hafi stöðvað það að sinni.
Stefá*» J95*^soíi, prentsmið|ust|óri:
Hin fyrirhugaða fjölgun
presta í Reykjavik
/
Lög um skipan prestakalla eru
írá 1952 og því nú 10 ára gömul.
Samkvæmt þessum Iögum er gert
rág fyrir að skipta Reykjavík í
kirkjusóknir eða prestaköll eitir
tölu þjónandi þjóðkirkjupresta á
hverjum tíma, án tillits til tölu
kirkna, sem ýmist eru nú fyrir
hendi eða í byggingu. Lögin gera
einnig ráð fyrir að safnaðar-
nefndir og fjármál safnaða mið-
ist við prestana en, ekki kirkj-
urnar. Lögin eru því í raun og
veru miðuð við það fyrirkomu-
lag, að hver þjónandi prestur í
1 5.000 manna söfnuði hafi sína
sérstöku kirkju.
Strax er lögin tóku gildi kom
í ljós, að þau samræmdust illa
aðstæðum hér í Reykjavík að
því er snertir kirkjubyggingar
og rekstur kirkna, en hvort
tveggja kostar hér mikið fé mið-
að við aðstæður og nauðsyn, Af
þessum sökum ákváðu tveir
stærstu söfnuðurnir í upphafi,
Dómkirkjusöfnuðurinn og Hall-
grímsröfnuður í samráði við
safnaðarráð að framkvæma ekki
lögin, heldur hafa söfnuðina
óskipta, hvern með tveimur
prestum en einni kirkju. Verður
að telja, að með þessu hafi verið
staðfestur alvarlegur galli á lög-
unum.
Hinir söfnuðurnir, sem voru
fámennir í fyrstu, en miðuðust
við sóknarmörk, er gerðu mögu-
lega tvöföldun íbúatölu eða meir,
hófust þegar handa um kirkju-
byggingar eða undiibúning að
slíkum framkvæmdum. í einum
af þessum söfnuðum var kirkju-
bygging komin langt á veg er
lögin komu til framkvæmda, og
annar söfnuður, sem var fámenn
astur, var til bráðabirgða sam-
einaður næstliggjandi hrepp,
sem nú ei orðinn sérstakt bæj-
arfélag. Kirkjubyggingarnar voru
miðaðar við tvöfalda stærð safn-
aða, eða sama fyrirkomulag og í
» Dómkirkjusöfnuði og Hallgríms-
söfnuði, enda ekki fjárhagsgrund-
völlur fyrir lcirkjum hér í fá-
metnnari söfnuðum. Skipulag
bæjarins mun heldur ekki mið-
að við fleiri kirkjur í umrædd-
um söfnuðum en nú eru ákveðn-
ar. Samkomulagið við bæjaryfir-
völdin í Reykjavík um tekjur til
Kirkjubyggingarsjóðs Reykjavík-
ur er og miðað við ákveðna tölu
kirkna, eða núverandi sóknaskip-
an. Má því segja, að ráðamenn
safnaðanna hér í bæ hafi sl. 10
ár stefnt beint að því marki, að
í hverjum söfnuði yrði ein
kirkja fyrir tvo þjóðkirkjupresta,
ein safnaðarnefnd, einn sgfnað-
arfulltrúi og óskipt fjármál.
í samræmi við þetta hafa ráða-
menn safnaðanna ávallt gert ráð
fyrir að þeir fengju tækifæri til,
áður en prestum yrði fjölgað, að
gera tillögu um breytingu á lög-
unum frá 1952 í samræmi við
reynsluna og ákveðna stefnu s. 1.
10 ár í1 þessum málum, og er
ekki annað vitað en ag leikmenn
og hinir þjónandi ^prestar hér
hafi átt og eigi enn fulla sam-
leið í þessu máli. Það vakti því
nokkra furðu er prestafjölgunin
í Reykjavík var ákveðin fyrir
skömmu án þess að safnaðarráði,
sóknarnefndum, safnaðarfulltrú-
um og prestum væri kunnugt um
þá ákvörðun. Alveg sérstaka
furðu vakti, að dómprófasti, sem
er formaður safnaðarráðs, skyldi
ekki kunnugt um þetta, en éf
svo hefði verið, myndi hann strax
hafa boðað fund í safnaðarráði.
íbúum í Nessókn, Langholts-
sókn, Laugamessókn, Háteigs-
sókn og Bústaðasókn hefur fjölg-
að mikið á s.l. 10 árum og mun
nú íbúatalan í hverri nálgast
það, að heimilt sé að skipta
þeim, samkvæmt nefndum lög-
um, og fjölga um fimm þjónandi
presta hér í bænum. Mun ákvörð-
unin um fjölgunina byggjast á
þessari aukningu, og hún síðan
ákveðin án samráðs við söfnuð-
ina, sem þó eiga að taka við hin-
um nýju prestum og sjá þeim
fyrir starfsaðstöðu í samræmi við
lögin, sem reynzt hafa það göll-
uð, eins og áður er fram tekið,
að framkvæmd á sumum veiga-
mestu atiiðum þeirra hefur verið
frestað í 10 ár.
Hvaða ástæður ollu því, að
prestafjölgunin var talin nauð-
synleg nú og afgreidd með þeim
hraða er raun ber vitni? Enginn
af þjónandi prestum hér í
Rvík mun hafa óskað eftir fjölg
uninni nú strax. Ekki heldur
safnaðarráð, safnailirfulltrúar
eða sóknarnefndir. Allir þessir
aðilar munu telja, að frekari
undirbúningur, t.d. með laga-
breytingu, væri æskilegur ef fyr-
irbyggja ælti erfiðleika, glund-
roða og áframhaldandi lagabrot.
Ekki virðist atvinnuleysi presta
hafa rekið á eftir málinu, því að
fyrir skömmu tilkynnti skrifstofa
biskups að átta presta vantaði í
prestsembætti utan Reykjavíkur.
Fjölgun í Reykjavík um fimm
presta getur því hækkað þessa
tölu í þrettán prestlaus embætti
utan Reykjavíkur. Þvílík nauð-
syn!
Hér í Reykjavik eru nú starf-
andi 9 þjóðkirkjuprestar, 2 frí-
kirkjuprestar, sérstakur prestur
á Elliheimilinu, margir prestar í
Landakoti og ýmsir sérsöfnuðir
með eins konar djákna eða menn,
sem rétt liafa til að gegna
prestsstörfum. Þess utan munu
prestlærðir menn hér í bænum
skipta tugum, sem ýmist eru
hættir störfum vegna aldurs eða
af öð'rum ástæðum. Þessir menn
munu annast prestverk hér í
stórum stil, jafnvel framkvæma
giftingar, sem er ólöglegt — og
giftingarnar því ógildar — og
mun ýmsum af hinum þjónandi
prestum þykja nóg um, enda
eðlilegt, því að ekki er vitað að
neinn þeirra hafi óskað eftir
slíkri aðstoð vegna anna.
Allt þetta bendir til, að engin
knýjandi nauðsyn sé að fjölga
prestum nú þegar hér í Reykja-
vík. Hyggilegra sé að hafa fyrir-
varan nægan og gefa söfnuðun-
um hér kost á að undirbúa fjölg-
unina í samræmi við reynsluna
og hin breyttu viðhorf síðan nú-
gildandi lög um skipan þessara
mála voru sett.
Kirkjubyggingar hér í Reykja-
vík eru dýrar og valda því marg-
ai' kunnar ástæður. Kirkja af.
svipaðri stærð og þær, sem nú
eru nýbyggðar eða í byggingu,
myndu samkvæmt núgildandi
byggingarkostnaði kosta hátt á
annan tug milljóna. Reksturs-
kostnaður kirkna hér er og
mjög hár ef við'unandi þjónusta
er veitt. Það er því í raun og
veru fráleitt að miða slíkar bygg-
ingar og rekstur þeirra við 5.000
manna söfnuði, eða cá. 1.500
fjplskyldur, enda hafa aldrei
héyrzt frambærileg rök fyrir
nauðsyn slíks kirkjufjölda í þétt-
byggðum bæjum.
í framhaldi af því, sem tekið
(Framnaio a 15 siðu

INN, iaugardaginn 7. aprfl f962