Tíminn - 29.05.1962, Blaðsíða 7

Otgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Franikvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og IndriOi
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Auglýs
ingastjóri- Egil) Bjarnason Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu.
afgreiðsla auglýsingar og aðrar skrifstofur I Bankastræti 7
Símar: L8300— 18305 Auglýsingasim) 19523 Afgreiðsluslmi
12323 Áskrifta.rgj kr 55 á mán innanl t lausasölu kr 3 eint
— Prentsmiðjan Edda h.f -
Hvatning
Úrslit bæjar- og sveitarstjórnarkosninganna á sunnu-
daginn marka tímamót í stjórnmálasögu landsins.
Eftir þessar kosningar er það ótvírætt, að Framsókn-
arflokkurinn er orðinn næststærsti flokkurinn í kaup-
stöðum landsins. Hann hefur orðið mun meira atkvæða-
magn en Alþýðubandalagið og Alþýðuflokkurinn hafa
hvort um sig. Úrslit kosninganna í kauptúnunum sýna
ekki eins hreinar línur í þessum efnum, en ótvírætt er
þó, að Framsóknarflokkurinn er þar miklu stærri en
Alþýðubandalagið og Alþýðuflokkurinn hvort um sig, og
sennilega orðinn þar jafnoki Sjálfstæðisflkoksins og vel
það. Þessu til.sönnunar má vísa til úrslitanna í Borgar-
nesi, á Patreksfirði og á Hólmavík.
Þessi milda efling Framsóknarflokksins í kaupstöðum
og kauptúnum landsins er langsamlega athyglisverðasta
einkenni kosninganna á sunnudaginn. Augljóst er að
hér er ekki um stundarfyrirbrigði að ræða, heldur stöð-
ugan vöxt og þróun, því að Framsóknarflokkurinn hefur
á annan áratug alltaf verið að auka fylgi sitt á þessum
stöðum. Það sýna úrslit bæjar- og sveitarstjórnarkosn-
inga og þingkosninga á þessu tímabili.
Þetta er árangur þeirrar heilbrigðu ályktunar fleiri
og fleiri kjósenda, að frjálslynt og umbótasinnað fólk
eigi ekki að vera tætingslið, eins og það er orðað í íhalds-
blöðunum, skipt í sundraða og áhrifalitla smáhópa held-
ur eigi þetta fólk að fylkja sér i einn sterkan, þjóðlegan
framfaraflokk.
Jafnframt vex sá skilningur, að fólk í borgum og
sveitum hafi sameiginlegra hagsmuna að gæta, en séu
ekki andstæðingar og keppinautar, eins og oft er prédik-
að í Mbl. og Alþýðubl. Bændur, millistéttir bæjanna og
verkamenn, eiga sameiginlegra hagsmuna að gæta um
flest og samstaða þeirra í einum flokki tryggir bezt far-
sæla stjórnmálaþróun, sbr. Alþýðuflokkinn í Noregi og
aemókrata í Bandaríkjunum.
Framsóknannenn unnu víða mikla sigra í kosning-
unum á sunnudaginn. Þeir munu hins vegar ekki miklast
af þeim. Mest er um vert, að sigrarnir verði til góðs Þeir
eiga að vera hvatning til aukins starfs og betra. Sigrarnir.
sem unnust á sunnudaginn, eiga ekki sízt að vera hvatn-
ing um að herða starfið fyrir enn meiri eflingu hins vax-
andi þjóðlega umbótaflokks íslands. Þá munu íhaldsöfl
landsins ekki aðeins hætta að fagna yfir því, að þau eigi
í höggi við sundrað tætingslið. heldur verða þannig bezt
tryggðir réttlátir stjórnarhættir á þjóðlegum grundvelli.
Viðvörun
Þótt bæjar- og sveitarstjórnarkostningar snúist að
sjálfsögðu fyrst og fremst um bæjar- og sveitarstjórnar-
málin, hafa landsmálin þó jafnan nokkur áhrif á þær.
Efalaust má telja, að óvinsældir „viðreisnarinnar“
hafi átt verulegan þátt í úrslitunum á sunnudaginn. Til
þeirra má m.a. rekja það, að tap kommúnista varð minna
en búast mátti við. Þangað má einnig rekja hrun það,
sem orðið hefur hjá Alþýðuflokknum síðan í síðari þing-
kosningum 1959. Kjaraskerðingarstefnan bitnar fyrr á
honum en Sjálfstæðisflokknum.
Sú afstaða almennings til „viðreisnarinnar“. sem
kosningaúrslitin á sununudaginn vitna um, mætti vissu-
lega verða stjórninni til viðvörunar um að forðast ný
ógæfuverk eins og gengislækkunina i fyrra. Sú viðvörun
mun hins vegar ekki endast nema fram að næstu þing-
kosningum. Það tækifæri, sem þá gefst, verða kjósendur
að nota vel til að koma i veg fyrir að nýtt „viðreisnarævin-
týri“ verði endurtekið.
Walfer Lippmann ritar um alþjóðamál:
Ymsir vandleystir erfiöleikar í
sambúð vestrænu þjóðanna
Ágreiningurinn um kjarnorkuvopnin er eitt vandasamasta málið
Fyrir mánuði fór ég lil Vest-
ur-Evrópu til þess að kynnast
nánar stærsta viðfangsefni vest
rænna samtaka, Efnahagsbanda
lagi Evrópu, en innganga Breta
stækkar það til muna og við
Bandaríkjamenn ætlum að taka
saman höndum við það um víð
lent svæði frjálsrar verzlunar.
Þegar ég fór af stað, var ég
saunfærður um, að bandalagið
væri æskilegur og sjálfsagður
hlutur í þróun hins vestræna
heims.
Eg er enn á þessari skoðun.
En ég játa, að áhugi minn var
meiri en þekking mín á því,
hvað eru veigamestn þættirnir
í hinni nýju Evrópu. eins og
málum er þar komið í seinni
tíð. Eg hafði ekki gert mér ljóst
að þráteflið í kjarnorkumálun-
um ylli miklu um framgang
málsins, né heldur áhrifin frá
óvissunni um framtíð Frakk
lands og Þýzkalands og minnk
andi yfirburðir okkar í efna-
hagsmálum.
Vegurinn framundan er grýtt-
ur og bjartar vonir um vest-
ræna samvinnu rætast ekki ]
sumar eða í næstu framtíð.
Valdastreita innan vestrænna
samtaka hindrar framgang hins
mikla máls. Við höfum rétt til
V* trúa bvi. að með þoúnmæffi
samfara glengni o.g einlægum
vilja. takist að vinna bug á þess-
um erfiðieiknm Eg hef það fyr
:r satt. að i Evrópu sé innileg-
•ir vilji til að sigrast 4 ,>rfiðleik
unum, jafnvel með því að
þrauka þá í hel ef nauðsyn kref
ÞEGAR ég lagði af stað, var ég
við því búinn. að eyða iniklum
tíma í hluti, sem eru næsta leið
inlegir fyrir b’aðamann, þ.e
viðskiptaleg vandamál í sam-
bandi við Éfnahagsbandalagið,
einkum hvað varðar Bretland,
brezka samveldið og hlutlausu
ríkin í Evrópu. Eg komst brátt
að raun um. að þó að viðskipta-
legu viðfangsefnin séu mikil-
væg, þá standa meginhindran-
irnar i sambandi við einokun
Bandaríkjanna í kjarnorkumál-
unum.
Viðskiptalegu ágreiningsatrið
in eru mikil milli Bretlands og
meginlands Evrópu. En í aug-
um de Gaullé, sem er leiðtogi
andstöðunnar gegn Bretum, er
hið sérstaka samband þeirra
við Bandaríkin svartasti biett-
urinn. Þetta sérstaka samþand
Engil-Saxa — eins og deGaulle
nefnir Breta og Bandaríkja
menn — stafar ekki einvörð-
ungu af því. að þeir tala báðir
ensku og eru vfirleitt fljótir að
kynnast Aðalntriðið er, að Bret
ar hafa aðgang að kjarnorkuvit
neskju Bandaríkjanna, en
Frökkum er neitað um hana.
í grein í Figaro segir Ray-
mond Aron. að það sé torskilið,
hvers vegna sé óhætt að flytja
kjarnorkubekkingu vfir Atlants-
hafið frá Bandaríkjunum til
Bretland' en ekki óhætt að
flytja hana þaðan yfir Erma-
sundið tii Frakklands. í augum
de Ga’il’e yrðu Bretar umboðs-
menn B’)nd"ríkianna í Efna-
hagsh'mdn'-'co Evrópu vegna
þe?r„,.,_ cÁ~-t5ðu sinnar. Lík-
ur c-' að ákveðín mál yrði
ekk' • ra»ða opinskátt
DE GAULLE
•
og í hreinskilni, af því að Bret-
ar byggju yfir vitneskju, sem
þeir mættu ekki miðla til ann-
arra þátttakenda í bandalaginu.
Það mætti því heita undarlegt,
ef de Gaulle reyndi ekki að
hindra . inngöngu Breta. þótt
ekki væri nema af þessari á-
stæðu einni. Og trúa mætti, að
honum ætti ekki að verða þetta
svo ýkja erfitt, þegar hliðsjón
er höfð af því, að meðal Breta
sjálfra eru skoðanir mjög skipt,-
ar um, hvort þeir eigi að ganga
í bandalagið.
EG REYNDI af fremsta megni
að skilja undirrót hinnar
frönsku uppreisnar gegn kjarn-
orkueinokun okkar Bandarikja-
manna. Eg efa ekki, að stolt,
valdafíkn, framalöngun og ým-
iss konar þess háttar sjónarmið
eru þar að verki En þó kemur
fleira til. — Það, sem ég segi
hér á eftir, eru fyrst og fremst
persónulegar ályktanir mínar,
en ég byggi þær að visu á góð-
um heimildum að því er mér
virðist sjálfum.
í Evrópu eru menn sannfærö-
ari-en í Bandaríkjunum um það.
að jafnvægi sé í kjarnorku-
mætti gagnvart Sovétríkjunum.
Þetta er einkum áberandi í
Frakklandi, enda eru skoðanir
manna í þessu efni ákveðnari
þar en annars staðar Það er al
mennt álit Evrópumanna, að
þráteflið milli austurs og vest-
urs verði óbreytt í næstu fram-
tíð. Því muni ekki verða úr
kjarnorkustríði um sinn og
minni háttar hernaðarátök út af
Berlínar- eða Þýzkalandsmálun
um, verði heldur ekki, og því
muni ekki verða úr neinum
meiriháttar samningum meðan
svo stendur.
Okkur greinir ekki á við Ev
rópumenn í því efni, að við telj
um líkur á samningum um
meiriháttar mál. En þeir telja
kjarnorkuþráteflið óbifanlega
staðreynd, en við höfum stöð-
ugar áhyggjur af þvi, hvað það
kostaði í svita og áhyggjum að
ná því og muni kosta að halda
því.
Það er af þessum sökum, að
þeir de Gaulle og Adenauer
eru hvassari en við Bandaríkja-
menn í Berlínarafstöðu sinni.
Þeir eru ekki reiðubúnari en
við að fara í stríð út af Berlín.
Þeir telja ófrið útilokaðan
vegna kjarnorkujafnræðisins.
Það gerum við ekki. Þess vegna
kvöddum við út herlið, þegar
Berlín var skipt með veggnum
fræga. Það gerðu hvorki Frakk
ar né Þjóðverjar. Það er því
rugl, að skrifa um skoðanamun
inn sem ágreining milli gömlu,
traustu hetjanna og ungu, und-
anlátssömu mannanna. í Wash-
ington er hnappurinn, sem ýtt
verður á, og þaðan séð er kjavn
orkuþráteflið engan veginn ð-
bifanleg staðreynd.
DEILAN út af einokun Banda-
ríkjanna á kjarnorkuvitneskju
er tengd möguleikum þeirra á
að hindra kjarnorkustríð. Oft
er talað um hinn óháða kjarn-
orkustyrk á þann hátt, að hann
gæti komið í staðinn fyrir styrk
Bandaríkjanna. Það gæti hann
alls ekki. De Gaulle hershöfð-
ingi, segir. að Fi-akkar geti ver-
ið búnir að koma sér upp traust ’
um kjarnorkustyrk í árslok
1963, þ.e.a.s. kjarnorkubúnaði, ,
sem drepið gæti 20 milljónir ;
manna í árás. Þetta er óneitan-
lega nokkur herstyrkur, en þó
stenzt hann rússneskjum kjarn-
orkustyrk ekki súning og ó-
studdur er hann engin vörn ■
gegn Sovétríkjunum.
Og spurningin er þá, til
hvers á þessi franski kjarnorku
styrkur að vera?
Eg tel mig hafa rétt til að
segja, að hann eigi að verða
þjóðlegur herstyrkur Frakka
Og hvenær yrði til hans grinið?
Þegar á Frakkland væri ráðizt
Hvað teldist þá árás á Frakk-
land? Samgöngubann við Berlín
til dæmis? Nei. Á Frakkland
teldist ráðizt, þegar komið væri
að hinum raunverulegu landa-
mærum þess, en þau eru áin
Rín. Yrði kjarnorkustyrkurinn
notaður, þó að yfir landamærin
væri ráðizt með öðrum tækjum
en kjarnorkuvopnum? Já. En
yrði Frakkland ekki rifið í tætl
ur, ef það greiddi fyrsta högg-
ið? Nei. Bandaríkin mundu
hindra Rússland.
VIÐ GETUM því spurt: Á
hvern hátt yrði hinn franski
styrkur sjálfstæður styrkur?
Svörin við þessu tel ég tvö. og
miða þá bæði við eldri vitn-
eskju mina og áunna vitneskju
í nýafstaðinni Evrópuferð.
Fyrra svarið er: Ef Frakkar
hefðu mátt til að drepa 20 millj
ónír Rússa, gæti það losnað við
þátttöku í stríði, t.d. í Asíu,
sem er utan franskra hagsmuna
marka. Hið síðara: Ef Fraxkar
geta framkvæmt fyrstu kjarn
ork”.árásina, sem neyddi Banda
ríkin til að snúast á sveif með
þeim, þá er ákvörðunarvaldið
um kjarnorkustríð eða frið ekk>
lengur bundið við Washir.gíon
eina.
Sjálfstæður franskur kjarn-
orkustyrkur er það, sem nú á
að koma í staðinn fyrir hersveit
ir Bandaríkjanna við víglínu
kalda striffsins. Þ? r vr.ru stað-
settar þarr-a íyrir 10 árum sem
(Framh a í.'i síðu)
TIM IN N , þriðjudnginn 29. maí 1962