Tíminn - 13.07.1962, Blaðsíða 8

Það er tekið að bræla úti fyr-
ir, þegar við komum .á Seyðis-
fjörð. Skipin eru farin að tín-
ast inn, einkum þó þau útlendu.
Meirihlutinn, sem kominn er,
er norskur. Leiðin liggur „út
að bræð'slu", eins og það heit-
ir á máli Seyðfirðinga, þangað,
sem gamla verksmiðjan * stóð,
og þar sem nú er verið að reisa
þá nýju á rústum hennar. Þarna
er skriðustaður, það vita all-
ir Seyð'firðingar, hættustaður.
Fjallið gæti átt það til einn
góðan veðurdag, að renna nið-
ur í sjó, ef svo mætti að orði
kveða. Fyrir hefur það komið,
að skriður hafa fyllt síldar-
þrærnar, og ekki hefur náttúra
Strandatindsins, sem gnæfir
þarna yfir breytzt svo, að enn
geti slíkt ekki skeð. En allt um
það, þeir vísu menn, sem þess-
um málum stjórna, gátu nú
ekki komið auga á neinn hag-
kvæmari stað, en þarna undir
hæðinni í miðju skriðuhlaup-
inu, og með gífurlegum nýsköp
unaranda var nú hlaupið upp
til handa og fóta, gamla bræðsl
an rifin í smátt, og nú rís óð-
um ný og voldug verksmiðja,
þar sem gamla SBS þeirra Seyð
firðinga áður stóð.
Allt á sína sögu, og þá ekki
hvað sízt sú síldarverksmiðja,
Það sakar ekki að geta þess,
að það sem einmitt bjargar á-
standinu í vandamálum síld-
veið'iflotans fyrir Austurlandi
núna eru tvær verksmiðjur,
sem á sínum tíma voru kallaðar
„pólitísk fjárfesting", en þar er
átt við Vopnafjarðar- og Norð-
f j arðarverksmiðj urnar.
Gulliver í Risalandi
Lögreglulið Seyðisfjarðar-
samanstendur af tveimur heima-
mönnum, þeim Birni í Firði og
Jóhanni Sveinbjörnssyni. Und-
anfarin sumur hefur svo bætzt
í hópinn lögreglumaður úr
Reykjavík og svo mun enn
verða í sumar. Þetta þriggja
manna lögreglulið hefur engan
lögreglubíl, og enga fanga-
geymslu, en það hefur hins veg-
ar síldarflotann við að eiga,
þegar brælir, og allir þekkja
hvað skeð getur í slíkum hópi.
þar sem þúsundir sjómanna op
hin ólíkustu þjóðerni blandast
saman í einn hrærigraut. Við
slík skilyi’ði er þriggja manna
lögreglulið, sem þar á ofan hef-
ur engan útbúnað, annan en
sínar trékylfur, meir til að sýn-
ast en hitt. Litlu breytir það,
þó hægt sé að fá tvo eða þrjá
heimamenn til aðstoðar, ef í
harðbakkann slær. Á stað eins
bara ekki einkennisbúningar
lengur milli heimamanna og að-
komumanna og ókunnugur sem
ekkert vissi fyrir mundi ef-
laust halda að í bænum byggju
allt að 3000 manns, ef hann mið
aði við umferðina eina í land-
legu.
„Þetta er eins og í Klondyke“
hér fýrr á dögum“, sagði annar
gamall Seyðfirðingur, „bara
gullæði, tómt gullæði“. Nú hvað
er svo sem keppnin um síldina
annað en gullæði, og hvað er
mannlífið sjálft að miklum
þræði, annað en keppni um
gullið. Og hér á Seyðisfirði
ætla allir sér að græða mikið,
já mjög mikið. í sjálfu sér geng
ur nú Seyðisfjörður í endur-
nýjun lífdaganna. Gömlu Liver
poolshúsin, sem höfðu sofið
sleitulaust, eiginlega í nokkra
áratugi, hafa nú vaknað af vær-
um blundi, og nú heitir þar
„Hafaldan“ ein mektar söltun-
arstöð, víst sú hæsta yfir land-
ið allt i fyrra. Það hefur birt
yfir Seyðisfirði, og hönd at-
vinnuleysis og eymdar er það-
an víðs fjarri þessa stundina,
sem betur fer. Gömlu aðstöðurn
ar frá fyrra síldartímabilinu —
Norðmannatímabilinu — eru
aftur orðnar ungar, og farnar að
taka þátt í lífinu, eins og hér
ÞAR SEM SILDIN
RÆÐUR RÍKJUM
Skroppið á Seyðisfjörð, þar sem boöorö ríkisstjórnarinnar: AÖ vera
nógu seinn, setur svip á lífiö. Pólitíska fjárfestingin skoöuö
sem þarna er að rísa upp. Á
fyrra ári tók ríkið þá ákvörðun
að' kaupa Vestdalseyrina í
Seyðisfirði, sem er geysimikið
athafnasvæði, með það fyrir
augum að reisa þar síldarverk-
smiðju. Þetta var í fyrra haust
Allir bjuggust við því, að þá og
þegar yrði farið að hefjast
handa á Vestdalseyrinni. En
skammdegið leið og sól tók aft-
ur að hækka á himni, og þá var
það loksins síðla í janúar, sem
„fjöllin tóku jóðsótt“, ríkisvald
ið gerði það lýðum kunnugt að
það hefð'i ekki lengur Vestdals-
eyraráhuga, heldur vildi nú
kaupa síldarbræðslu Seyðfirð-
inga, 2500 mála verksmiðju,
ryðja henni um koll og reisa
aðra á lústum hennar. Meiri-
hluti seyðfirzkra bæjarfulltrúa
gekk svo inn á þetta boð, verk-
smiðjan sem fyrir var, var rif-
in upp með rótum og nú er þar
eins og fyir segir að rísa upp
ný verksmiðja. Því verður al-
drei hnekkt, að margt er und-
arlegt í kýrhöfðinu.
Og nú dynja hamrar dag og
nótt, blossar af logsuðutækj-
um og drynur í vinnuvélum.
Allt er geit til að flýta verkinu,
eins og hægt er. En allt er
löngu í eindaga, síldin er kom
in á Austursvæðið og þegar
orðinn stórkostlegur bagi aí
verksmiðjuleysinu á Seyðisfirði
Að vísu fundu hinir vísu ráða-
menn upp á þeirri aðferð, að
láta síldveiðiskipin, sem leit-
uðu inn til Siglufjarðar „landa“
um borð í erlend flutningaskip.
sem síðan hossast með síldina
langa vegu til Norðurlandsverk-
smiðja. En allt virðist þetta þó
einbert kák — allt geymt fram
á elleftu stund, það er eins og
ekki gildi nema eitt boðorð í
framkvæmdaheimi núverandi
ríkisstjórnar: Að vera nógu
seinn.
og Siglufirði þarf að vera öfl-
ugt lögreglulið, alls ekki færri
en 8 eða 10 manns, með góðan
lögreglubíl og trausta fanga-
geymslu. Seyðisfjörður er orð-
inn miðstöð síldarflotans, allt
frá júlíbyrjun og til loka síldar-
vertíðarinnar, og það ástand,
sem er í lögreglumálum Síldar-
Seyðisfjarðar er hættulegt.
Blátt áfram hættulegt fyrir ör-
yggi allra, sem þar búa eða
dveljast. Til þess að allur sann-
leikur sé sagður, og ekkert und
andregið, þá mun vera í bígerð
að innrétta eina þrjá fanga-
klefa í kjallara Sundhallarinn-
ar. En staðreyndin í málinu er
sú, að 8. júlí var verk enn ekki
hafið. Það lögreglulið, sem nú,
staifar á Seyðisfirði hefur ekki
ósvipaða erfiðleika við að
stríða og Gúllíver heitinn í Risa
landi forðum.
„Maður sér ekki Seyðirðirtg
nú frekar en á stríðs-
árunum"
Á stríðsárunum var Seyðis-
fjörður hersetinn lengst ofan
úr fjalli og langt út í sjó. Lík-
lega veit enginn hve margir er-
lendir hermenn höfðu þar þá
setu, en nokkur þúsund voru
þeir alla tíð, það er vitað. Auk
þess var þá Seyðisfjörður mjög
veigamikil flotahöfn fyrir Norð
ur-Atlantshafsflotann, og fyrir
skipalestir Bandamanna á leið
til Murmansk. Þá þótti það tíð
indum sæta ef innfæddur mætti
innfæddum á götu. Nú er stríð
ið löngu liðið, en sl. föstudags-
kvöld sagði gamall og gróinn
Seyð'firðingur við mig setningu.
sem mér einmitt finnst einkenn
andi fyrir ástandið þar í dag
Hann sagði: Maður sér ekki
Seyðfirðing nú frekar en á
stríðsárunum. Seyðfirðingurinn
hverfur í mannhafið, nú greina
áður fyrr. Hús ogvJ$ðir)(. sem,
var-t hefðu verið metin tu þús-
unda fyrir svo sem 10 árum, éru
nú verðmæti. Já, það er undar-
legt mannlífið.
„Þær koma blessaðar,
þegar minnkar fyrir
norðan"
í sumar verða sjö söltunar-
stöðvar á Seyðisfirði, svo búast
má við að einhvern tíma verði
lif í tuskunum. Þegar ég var
á Seyðisfirði, föstudaginn í síð-
ustu viku, var enn fátt um að-
komustúikur. „Það eru þessar
blessaðar stelpur, þær virðast p
ekki hafa lyst á Seyðisfirði,
þessa stundina, en þær koma
blessaðar, þegar minnkar fyrir
norðan, varð einum síldarsalt-
andanum að orð'i, þegar við fór-
um að spjalla um sumarið. 1
fyrra var staðið við söltunar-
bjóðin á Seyðisfiiði, sólarhring
inn út, þegar mesrt var, og það-
an fór margur með laglega híru.
Bíó og brennivín
Til Seyðisfjarðar koma þús-
undir aðkomusjómanna, meðan
síldarvertíðin stendur sem hæst.
Sjómaður í höfn þráir gjarnan
að.labba eitthvað lengra upp í
bæinn, en á bryggjuna. Sjó-
maðurinn á Seyðisfirði ranglar
upp í bæinn, en hvert? Brenni-
vínsbúð er í nágrenni hafnar-
innar, máske liggur leiðin þang
að. Nokkru innar er norska
sjómannaheimilið. stofnun ó-
líkrar tegundar, en alltof lítil
til að geta veitt öllum þeim ara
grúa, sem þarna er á ferðinni
þjónustu. Enn innar í bænum
er svo Herðubreið, myndarlegt
samkomuhús. Þar stendur bíó
rekstur í blóma yfir sumarið
allt upp í fjórar sýningar á
dag — 4 — 7 — 9 og 11 bíó.
(Framhald á 6. síðu)
FRÉTTABRÉFI
STRðNDUM
BÆ, 22. júní 1962.
Veturinn lagðist að með stórhrið 22. og 23. nóvember. Upp
frá því hélzt nær stöðug ótíð fram í miðjan apríl. Þá hlýnaði vel
og leysti allan snjó og klaka svo snjór sást ekki, nema smáskafiar
í fjöllum. í janúar og febrúar var mjög breytileg veðrátta. Skipt-
ust á blotar og frost. Voru mörg veður í lofti marga dagana. —
Hleypti þá í óvenjulega rnikil svell á túnum og láglendi. f þíð-
viðrunum í apríl leysti upp með hagstæðum hætti og voru menn
að vona að það nægði til þess að forða túnunum frá kali. — Skepn-
ur (sauðfé) komu á hús víðast hvar í hretinu í nóvember og
máttu heita á fullri gjöf upp frá því til sumarmála, eða jafnvel
fram yfir sauðburð hjá flestum. Gengu hey því til þurrðar hjá
sumum bændum, en aðrir áttu næg hey og miðluðu þeim sem
• uppiskroppa urðu. Hey var því ekki flutt að svo teljandi væri.
Skepnur voru undantekningalítið vel framgengnar. Mikið var gefið
af fóðurbæti í vor, enda kappkosta bændur að ala fé sitt vel fyrir
og um burð og féð ber alls staðar á húsi.
Sauðburður
Sauðburður gekk yfirleitt vel, þó á einstaka bæjum hafi nokkur
lömb farizt af ýmsum orsökum. Margir Inarta um of litla frjósemi
ánna. Telja arðinn lítinn af vel fóðruðum ám, ef meirihluti þeirra
skilar ekki tveim lömbum. Einstaka bændur hafa reynt hormóna
til frjósemisauka, en það hefur ekki gefið góða raun. Virðist þeim,
sem lyf þau, sem notuð voru í þessu skyni í fyrra og nú, ekki gefa
jafngóða raun og áður.
Tún kalin
Tún eru hér víða mjög illa farin af kali og mjög alvarlegar
horfur með heyfeng þess vegna. Við þetta bætist svo að nú í nær
tvær vikur hefur verið afar kalt í veðri, hiti aðeins ofan við frost-
mark (2—4 gr.). f fyrri viku (12.—16. júní) snjóaði svo, að
snjór lá niður að sjó og inn til fjalla suma dagana. Hélzt þessi
brunakuldi enn og engin umskipti sjáanleg. í gær, sjálfan sól-
stöðudaginn, gekk á með hraglanda og festi snjó í fjöllum. —
Útlit um grassprettu er því mjög ískyggilegt verði ekki snögg
umskipti í veðri til batnaðar. En hvað sem um það verður getur
ekki hjá því farið að spretta á túnum verði mjög rýr og sláttur
hefjist seint. Horfa menn fram á örðugleika af þessum sökum,
ekki sízt þegar það bætist við, að hey voru víðast uppgengin í vor
svo ekki verður á fyrningar sett.
Svo sem venjulega eru bændur með nokkrar jarðabætur og
eru þær tilbúnar undir sáningu. En þegar til skyldi taka var gras-
fræ ekki til og sagt er að það sé ekki til í landinu. Standa bændur
því með sáðlönd sín ósáð og þykir súrt í broti.
Mikið um refi
Talsvert hefur verið um refi hér í vor og nokkur refagreni unn-
inn. Ekki hefur tófan gert mikinn usla í Iömbunum svo vitað sé,
en nokkur lömb hafa fundizt í bælum þeirra. Nú nýlega voru tveir
menn á ferð með dráttarvél eftir alfaraleið. Hafði annar þeirra með-
ferðis nýkeyptan riffil. Rákust þeir þá á ref með fullan kjaft-
inn af æðarungum. Skaut þá sá sem riffilinn átti á rebba af nokk-
uð löngu færi. Skotið hitti ekki, en rebbi varð svo skelkaður, að
hann sleppti feng sínum. Reyndist hann hafa verið með 8 unga
í kjaftinum. Þótti það hafa verið ærinn fengur í einni ferð, cf
tekizt hefði að koma honum heim í búið. Slapp rebbi þar með
óskaddaður, en þykir líklegt að hann hafi fljótlega bætt upp skaða
sinn.
Minkar
í vetur varð vart við mink hér um slóðir og óttuðust menn
að hann mundi vitja í varplöndin, þegar fuglinn væri setztur þar
að. Þetta hefur þó ekki orðið og minks hvergi vart í vor.
Krían
Krian kom hér óvenjulega seint í vor, eða ekki fyrr en um
20. maí. Virðist vera mjög lítið um hana og það merkilegasta er
að hún hefur ekki orpið á þessu vori, svo að lieitið geti. f Ámes-
eyju hefur ávallt verið mikið kríuvarp. Varpeigendur segja, að nú
liafi ekki sézt nema nokkrir tugir kríueggja. Þykir nú orðið sýnt
að varp hennar verði ekkert á þessu vori.
Ag sjálfsögðu vita menn ekki livað þessu veldur, en getgátur
liafa komið fram urn að hún hafi lent í geislavirku lofti á leið
sinni um Ioftin blá.
Guðm. P. Valg.
8
T í M I N N, föstudagurinn 13. júlí 1962