Tíminn - 04.01.1963, Blaðsíða 9

) var um tvennt
flýja eða fara í
St. Paul í des. 1962.
Fréttaritarl Tímans fékk ný-
Iega einkavlStal vi3 José Miró
Cardona, sem var fyrsti for-
sætisráðherra á Kúbu, eftir að’
Fidel Castro komst til valda
1959. Cardona er nú forseti upp
reisnarnefndar Kúbumanna
(Cuban Revolutionary Council)
og hefur aðsetur sitt á Miami
á Flórida.
Cardona er sonur hershöfð-
ingja, og var lengi vel einn
þekktasli sakamálalögfræðing-
ur á Kíibu. Batista reyndi að
losa sig 'rið hann, eftir að hann
varði frægan hershöfðingja,
Ramon Barguín. Cardona komst
naumlega í útlegð, og átta mán
uðum seinna féll Batista og her
inn með honum. Hann hefur
þrefalda doktorsgráðu í lögum
og stjórnfræðum; hann var
lengi prófessor í lögum við
háskólann í Havana og kenndi
meðal annars Castro sjálfum.
Eftir að hann sagði af sér for-
sætisráðherraembættinu, var
hann amibassador á Spáni 1959
—1960, síðan ambassador í
Bandaríkjunum um tíma, og
síðast var hann prófessor við
Havana-háskólann.
Undirritaður kynntist Car-
dona á blaðamannafundi hér í
St. Paul. Sama kvöld bauð hann
mér með sér út að borða og
gafst mér þá tækifæri til að
ræða við hann.
Hann sagði mér, að hann
hefði sagt af sér forsætisráð-
herraembættinu 39 dögum eftir
að Castró komst til valda og
hefði byrjað hinar frægu aftök
ur sínar, vegna þess að „ég
gat ekki stjórnað Kúbu sem
forsætisráðherra, meðan annar
maður reyndi það sama fyrir
aftan hljóðnema".
Fyrst spurði ég hann, af
hverju hann hefði flúið Kúbu,
fyrst hann hefði verið einn af
aðalstuðningsmönnum Castros.
Hann sagðist hafa verið^ eins
lengi og hann hefði getað, og
er kommúnistar tóku völdin
við Havanaháskólann, þá átti
hann um tvennt að velja; flýja
eða fara í fangelsi. Cardona
flýði í argentíska sendiráðið í
Havana og dvaldist þar í hundr
að daga, eða þar til argentíski
sendiherrann kom honum úr
A blað'amannafundi með José Miró Cardona. Jón H. Magnússon
ásamt blaðamanni frá Malaya.
landi og til Argentínu. Þar
dvaldist hann um tíma, en fór
síðan til Flórida, sem er stærsta
flóttamannanýlenda Kúbu-
manna. Ekki var hann fyrr kom
inn þangað, en hann hóf að
sameina hina ýmsu uppreisnar
flokka þar undir eina nefnd.
— Telur þú uppreisnarhreyf
ingu ykkar andbyltingarsinn-
aða?
— Nei, ekki undir neinum
kringumstæðum; við erum upp
reisnarsinnaðir. Það er okkar
markmið, að berjast fyrir al-
gjöru frelsi Kúbu, og það fæst
ekki fyrr en Castro verður
steypt af stóli.
— Lofaði ekki Castro að berj
ast fyrir frelsi og lýðræði?
— Jú, Castro var sá leiðtogi,
sem Kúba hafði beðið eftir, og
það má segja, að 95 prósent af
þjóðinni hafi staðið á bak við
hann — sem einn maður, og
trúað hverju orði, sem hann
sagði. Hann barðist í byrjun
fyrir lýðræði og frelsi, og lof-
aði að endurskipuleggja allt
lögskipulag og dómstóla undir
lýðræðislegu flaggi .Hann tal-
aði um óréttlæti, hann lofaði
jafnrétti, hann lofaði mannrért
indum, hann sór, að frjálsar
kosningar skyldu fara fram. Ö'l
þjóðin beið þess með eftirvæm
ingu, að hann kæmist til valda
Batista féll.og herinn gafst upp.
og CáStro " ’kófh'1 á's'amt sínuni
mönnum út úr skóginum hróp
andi slagorð byltingarinnar
„Lýðræði og brauð — brauð
án ofbeldis“.
Öll þjóðin sá nýjan dag út
JOSÉ MIRÓ CARDONA
— Þú meinar, að þú hafir
aldrei orðið var við það, að
hann væri kommúriisti undir
niðri? ^
— Nei, það kom aldrei í ljós
hjá honum; ég vissi eins vel
og svo margur anuar, að hann
var vinstri sinnaður, það voru
líka flestir þeirra, sem að upp-
reisninni stóðu, en seinna
hrökkluðust frá, ef þeir voru
ekki kommúnistar. Ég man
aldrei til þess, að hann talaði
um kommúnisma, meðan ég
kenndi honum við háskólann.
Aftur á móti komst hann >
kynni við marga harðsoðna
kommúnista, sem voru lokaðir
inni fyrir starfsemi sina, eftir
að Batista sendi hann í fangels
— Sonur þinn var einn af
þeim, sem handtekinn va? í
Svínaflóa og situr nú í fangelsi
á Kúbu. (Þegar þetta viðtal fór
fram, voru litlar líkur til, að
hægt væri að fá fangana lausa
sem síðan hefur breytzt, en
undirritaður sér enga ástæðu
til þess að fella þetta úr þess
vegna).
— Já, ég hef ekki heyrt frá
honum í sjö mánuði og veit
ekki hvort hann er lífs eða lið-
inn. Það eru um 100.000 póll-
tískir fangar á Kúbu núna.
Skömmu áður en Kúbudeilan
hófst, leit út fyrir, að hægt
væri að fá þá lausa fyrir lyf
og matvæli, en nú eru þær lýk-
ur litlar. Sumir efnaðir Kúbu-
menn hafa kevpt sonum sínum
frelsi fyrir offjár, en ég er á
móti svoleiðis viðskiptum. Þetta
er einkasonur minn, og kona
hans og tvær dætur búa hjá
mér. Um da.ginn, þegar horfur
voru á. að þeir myndu losna,
setti sú eldri spjald á rúmið
hans og málaði á það: ..Velkom
inn beim. pabbi“
— Hvað eru margir Kúbu-
menn í útlegð?
— Það eru um 300.000 manns
— fle=tir hér í Bandaríkjunum
og Suður-Ameríku. Fyrst flúði
millistéttafólk og menhtamenn.
sem höfðu misst eitthvað við
valdatöku Castros. en nú upp
á síðkastið hefur það verið
mest verkafólk og bændur, og
flestir koma á kænum og smá-
flekum.
— Munu samtök ykkar þiggja
alla þá hjálp, sem vkkur býðst.
Viðtal við Jose Miró Cardona, sem
var fyrsti forsætisráðherra Kúbu
eftir að F.Castro komst ti! vaida
við sjóndeildarhringinn; dag
réttlætis og frjálsra kosninga,
í fyrsta sinn síðan 1948 Castro
bað mig að taka að mér for-
sætisráðherraembættið, þar til
kosningarnar yrðu og gerði ég
það með glöðu geði, og sá fram
á bjarta framtíð fyrir fóstur-
landið. — En ekki liðu margir
dagar, þar til hið rétta andlit
kom í Ijós gegnum grímuna
Ég reyndi að stjórna eins lengi
og mér var unnt, en það var
stutt, aðeins í 39 daga Síðan
tók ég við ýmsum öðrum em-
bættum fyrir stjórnina í þeirri
von að ég gæti orðið þjóð
minni að liði, sem endaði með
því, að_ ég varð að forða lífi
mínu. Úr stjórn þeirri, sem ég
veitti forsæti, eru nú sjö í fang
elsi á Kúbu, fjórir í “útlegð.
tveir enduðu fyrir framan af
tökusveitina. o.g aðeins einn er
bar enn með Castro.
— Þú hlýtur að hafa vitað
áður, sem kennari o? virur
Castros, að hann væri hlvnnt-
ur Marxisma?
— Nei, það v'ssi eng'nr.,
hann margneitaði og sór að
hann væri ekki kommúnisti og
myndi aldrei verða það
ið á Isle of Pines.
— Hvernig lögfræðinemi var
Castro?
— Castro er fluggáfaður, og
hann var mjög góður nemar.di.
samt sem áður var hann ekki
mikill skipuleggjandi, en mjög
mikill prinsipmaður. Sem gott
dæmi um þetta, get ég nefnt
eitt af lokaprófum hans, þá
hafði ég fimm spurningar, þar
af fjórar um prinsiplögatriði,
en eitt um raunhæft atnði
Castro svaraði þeim fjórum
fyrstu eins vel og hægt var, en
kolféll á þeirri fimmtu, sá eim
í allri deildinni.
Ég reyndi að fræðast nánar
um þeirra kynni og vinskap, en
Cardona vildi sem minnst um
það tala. Svo ég sneri talinu
að uppreisnarstarfseminni.
— Getur þú sagt mér, af
hverju innrásin í Svínaflóa
(Bay of Pigs) varð að algjöru
athlægi og fór út um þúfur?
— Þegar maður er í stríð)
eða uppreisn, verður maður að
gera ráð fyrir því, að maður
tapi mörgum orrustum áður en
iokasigur fæst. Þegar sigurinn
er svo fyrir hendi, útskýrir mað
ur ósigrana.
til að koma Castro frá völdum?
— Öll hjálp er vel þegin. —
Timi er til kominn að losa
Kúbu úr greipum Moskvu og
kúbanskra kommúnista. Við
beitum öllum brögðum til að
gera Castro allt til miska, sem
við getum, við höfum nú starf
and' neðanjarðarhreyfingu á
Kúbu, skæruliðasveitir og inn-
rásarflokka, sem eru æfðir i
skæruhernaði. Því miður er bú-
ið að úthella of miklu blóði,
og m.a. hafa 1500 unglingar fall
ið fyrir aftökusveitum komm-
únista, auk hundraða annarra
Kúbumanna. ,
Helzt af öllu viljum við fá
vopnaaðstoð og áérfræðinga til
að þjálfa okkar eigið fólk, því
að það vill fá að frelsa sitt eig
ið land, Kúbu. Eins og við segj
um núna, stjórnin er í Moskvu,
landið á Kúbu og fólkið í út-
legð. Þeir, sem enn búa á Kúbu
og reyna að mótmæla Castro.
hafa um þrennt að velja: fang-
elsi. dauða og útlegð.
— Hver er munurinn á upp
reisnarflokkum ykkar og stjórn
Kúbu í dag?
— Eini munurinn er sá, að
PYamhald á bls 13
T í M I N N, föstudagur 4. janúar 1963. —
9