Alþýðublaðið - 25.04.1940, Blaðsíða 1

RITSTJORI: F. R. VALDEMARSSON
UTGEFANDI: ALÞYÐUFLOKKURINN
XXI. ÁRGANGUR
FIMMTUDAG 25. APRÍL 1940
95. TÖLUBLAÐ
eiigur ekkl sinn vana
gang, eins og undanfarín ár
----♦--
Þal verlisr sð ver|a framlelðslnbéta«
féffia til arðbærra framkviemda.
Þrjár milljónir ganga nú árlega til styrkþega.
SAMKVÆMT bráðabirgðaákvæði hinna nýju fram-
færslulaga var í vetur stofnsett „framfærslumála-
nefnd ríkisins.“ Nefnd þessi var skipuð þeim Kjartani Ól-
afssyni, bæjarfulltrúa í Hafnarfirði, Jens Hólmgeirssyni,
fyrrverandi bæjarstjóra á ísafirði og Sigurði Björnssyni,
framfærslufulltrúa í Reykjavík. Kjartan Ólafsson er for-
maður nefndarinnar, en Jens Hólmgeirsson skrifstofustjóri
hennar.
Hlutverk nefndarinnar er
samkv. fyrrgreindu bráða-
birgðaákvæði, eins og hér
segir:
„Nefndin skal gera tillögur um
®g hafa með höndum, eftir nánari
fyrirmælum ráðherra:
1. Ráðstöíun á fé því, sem veitt
ler í fjárlögum til framleiðslubóta
®g atvinnuaukningar í erfiðu ár-
ferðl. Nefndin skal gera tillögur
til ráðherra um, hversu miklu fé
bæjar- og sveitarfélög skuli verja
flf sinni hálfu á móti rikissjóðs-
framlagi til framleiðslubóta og
atvinnuaukningar í bæjar- eða
sveitarfélaginu. Fé þessu skal
-einkum varið til garðræktar, hag-
nýtingar fiskúrgangs til áburðar,
þaratekju, framræslu lands, fyrir-
hleðslu, lendingarbóta, eldiviðar-
vinnslu, smíði smábáta, byggingu
liúsa úr innlendu efni, svo sem
vikri, torfi, vegagerða og annara
hagnýtra framkvæmda og til þess
áð stuðla að því, að atvinnulausu
fólki sé komið til starfa við fram-
'feiðsluvinnu.
2. Framkvæmdir og ráðstafanir
£ framfærslumálum í samráði við
'ffiftirlitsmann sveitastjórnarmál-
efna.
Skal nefndin einkurn hafa eftir-
lit með framkvæmdum bæjar- og
-sveitarfélaga í framfærslu- og fá-
tækramálum, og þá alveg sér-
staklega vaka yfir því, a'ð sveitar-
'<og bæjarstjórnir notfæri sér alla
möguleika að koma mönnum til
siarfs í stað þess að veita þeirn
framfæri án vinnu, allt í sam-
ræmi við nánari fyrirmæli laga
þessara, og er ráÖherra heimilt
;að fela nefnd þessari að gera þær
ráðstafanir í síðast nefndu skyni,
sem sveitar- og bæjarfélögum er
heimilað að gera samkvæmt lög-
um þessum.“
Byrjunarstarf framfærslu-
nefndar.
Alþýðublaðið hafði í morgun
samtal við Jens Hólmgeirsson
skrifstofustjóra um starf nefndar-
innar, það sem af er, og skýrði
hann þannig frá:
Nefndin tók til starfa um rniðj-
an febrúar. Hennar fyrsta verk
var að skrifa sveitar- og bæjar-
stjórnum og tilkynna hina nýju
ráðstöfun framleíðslubótafjárins,
og óska jafnframt eftir greinar-
gerö um notkun þess, árið 1939.
Svör við þessum bréfum eru nú
smátt og smátt að koma.
„Annars vil ég vekja athygli á
þvi,“ segir Jens Hólmgeirsson,
að framleiðslubótaféð er ekki ný
fjárveiting, heldur nýtt nafn á
sams konar fjárhæð, sem undan-
farin ár hefir verið veitt til at-
vinnubóta, að upphæÖ kr. 500000
á ári. Af upphæðinni eru kr. 100
þús. lögum samkvæmt ákveðnar
til Suðurlandsbrautar til atvinnu-
bóta fyrir Hafnfirðinga og Reyk-
víkinga. Eru því ekki eftir nema
kr. 400,000, sem við höfum til-
lögurétt um.
Vegna hins óvenjulega at-
vinnuástands er búið að eyða án
íhlutunar nefndarinnar liðlega
helmingnum af þeirri upphæð hér
Atvinnubótaféð til arðbærra
framkvæmda.
í Rvík og Hafnarfirði.
Svo sem ákvæðin um starfssvið
nefndarinnar bera með sér, er
ætlunin að framleiðslubótafénu sé
eingöngu eða sem allra mest var-
ið til arðgæfra framkvæmda, sem
ætla má að skapi varanlega at-
vinnumöguleika, jafnframt því
að bæta úr brýnni framleiðslu-
þörf. Við höfum reynt að þræða
þessa leið í þeim tillögum, sem
við höfum gert um úthlut’un fjár-
ins. Má þar einkum nefna: alls
konar ræktunarmál kauptúna og
sjávarþorpa, sem eru og verða
þeirra lífæð og öryggi. Þá hefir
verið veittur styrkur til frillu-
bátakaupa gegn ákveðnum skil-
yröum til móvinnslu o. s. frv.
Þessi stefna verður meðal ann-
ars ljós af bréfi því, er við send-
um sveitar- og bæjarstjórnum,
þar sem segir svo meðal annars:
„Umsóknum um framleiðslu-
bó'afð iyfirstandandi árs þarf að
fiyigja:
Gleðilegs sumars
óskar Alþýðublaðið öllum
lesendum sínum oglþakk-
ar þeim fyrir veturinn.
Jens Hólmgeirsson.
*
m
a. Áætlun um framleiðslubætur
ársins 1940, og sé þar tekið fram,
hve mikiÖ fé bæjar- eða sveitar-
sjóöur ráðgeri að leggja frarn af
sinni hálfu.
b. Nákvæm greinargerð um, til
hvers konar framkvæmda fram-
leiðslubótafénu skuli varið.
Eigi að leggja það í sjálfstæð
fyrirtæki (útgerð, bátakaup,
frystihús, eldiviðarvinnslu eða
önnur slík fyrirtæki, sem vænta
má að skapi varanlega atvinnu),
fylgi sem nákvæmust greiriargerð
um það, hverrar og hve skjótrar
atvinnuaukningar megi vænta af
fyrirtækinu, svo og, hvaða líkur
eru til, að það geti sjálft staðið
undir rekstri sínum framvegis. Þá
sé þess og getið, hvort féð er
látið sem lán, hlutafé eða beint
framlag, og með hvaða skilyrð-
um. Eigi að leggja féð í rækt-
ún eða annað, er að því lýtur,
skal skýrt frá, hvers árangurs
megi vænta og á hvern hátt
landið skuli nytjað.
Sé um aðrar framkvæmdir að
ræða, svo sem vegi, götur,
skolpleiðslur, vatnsleiðslur og
fleira þess háttar, skal þess getið,
hve mikil sé þörf þeirra fram-
kvæmda á hverjum stað.“
— Hafið þið orðið varir við
það, að fólk hafi hug á að flytja
úr bænum?
„Já, á því hefir borið eigi ali-
lítið. Atvinnulausir menn hafa
leitaÖ til nefndarinnar um það,
að komast burt og fara að búa
í sveit, og ég hygg, að það fari
vaxandi. Menn vilja leita sér ör-
yggis og finnst þaÖ meira við
ræktun jarðarinnar en hér á möl-
inni, sem líka er eðlilegt. Þessir
menn geta ekki stofnsett bú alls-
lausir. Við höfum varið 2000
krónum til hjálpar tveimur slík-
um mönnum, sem eru allstórir
fjölskyldumenn. Þetta er ekki
mikið, enda er hér um tilraun að
ræða, og að mínu viti væri því
fé ekki illa varið, sem færi til
þess að hjálpa snauÖum mönnum
hér í bænum til að stofnsetja bú
i sveit.“
Ráðning verkafólks til
sveitavinnu.
— En ráðningarstofan fyrir
landbúnaðinn?
„Það var Búnaðarfélag íslands,
Frh. á 4. síðu.
Bnffligariar á alpjiitryigimiii.
----+---
Ýmsar verulegar réttarbætur eru fólgnar í þeim.
Eftir Jón Blðndal.
11 INS OG AlþýÖublaðið hefir
áður skýrt frá, gerði nýafstað
iÖ alþingi ýmsar breytingar á lög
unum um alþýðutryggingar og
samþykkti auk þess tvenn önnur
merk lög, sem lúta að trygg-
ingarmálum alþýðu.
Ýmsar af breytingunum á al-
þýðutryggingalögúnum snerta
aðallega framkvæmd þeirra, og
skulu þ.ær ekki raktar, en aðeins
skýrt frá þeim breytingum, sem
mesta almenna þýðingu hafa.
Trjrpiniar sjémanna.
Tvær mikilsverðar umbætur
voru gerðar á tryggingarmálum
sjómanna; önnur hvað snertir
sjúkratryggingarnar, en hin lýtur
að stríðsslysatryggingu sjómanna,
en um hana voru sett sérstök lög.
Var það forma'ður Sjómannafé-
lagsins, Sigurjón Á. Ólafsson,
sem bar fram jjað frumvarp.
Samkyæmt sjómannalögum ber
útgerðarmönnum að greiða veik-
indakostnað skipverja sinna. Eftir
að sjúkrasamlögin voru stofnuð
hafa sjómenn samt sem áður
víðast hvar orðið að greiða fullt
iðgjald til sjúkrasamlaganna, eða
a. m. k. nokkurn hluta iðgjalds-
ins, og verið þannig í raun og
veru tvítryggðir. Var upphaflega
gert ráð fyrir, að útgerðannenn
semdu við sjúkrasamlögin um
að taka að sér gegn sérstöku
gjaldi þá áhættu, sem þeir bera
samkvæmt sjómannalögunum, og
yröi þá iðgjald sjómannanna til-
svarandi lægra. En slíkir samn-
ingar munu hvergi hafa komizt
á nema á ísafirði.
Nú er þessu máli ráðið þannig
til lykta, að útgerðarmönnum er
gert að skyldu að greiða sjúkra-
samlagsiðgjöld lögskráðra sjó-
manna, og annast sjúkrasamlögin
þá framvegis sjúkrahjálp sjó-
mannanna.
Stríðsslysatryggingu sjómanna
var komið á i haust, skömmu
eftir að stríðið brauzt út, með
samningúm milli útgerðarmanna
og sjómanna. Tryggingin var þó
allt önnur fyrir flutningaskip
heldur en fyrir fiskiskip, en þörf-
in fyrir tryggingarnar þó svipuð,
að því er ætla má. T. d. eru ör-
orkubælur togarasjómanna hæst-
ar 15 000 kr., en á flutninga-
. skipum eru iþær 22 000 kr. Á
toguranum eru hins vegar dag-
peningar, en engir á flutninga-
skipunum. Dánarbætur á togur-