Tíminn - 09.03.1963, Blaðsíða 6

ÞINGFRÉTTIR

r 1
EYSTEINN JONSSON? formaður Framsóknarflokksins, í umræðum um síldarmálin á Alþingi í gær:
Ríkið verður að veita stuðning
við að koma nýjum framleiðslu-
vörum inn á neytendamarkaðina
Miklar umræður urðu í
sameinuðu Alþingi í gær við
framhald umræðu um þings-
ályktunartillögu Helga Bergs
um hagnýtingu síldaraflans
við Suðurland. Tillaga þessi
kveður á um að fram fari ýtar-
leg rannsókn á því, hvernig
hagnýta megi síldaraflann við
Suðurland á sem beztan og
verðmætastan hátt og gera á-
ætlun um það, á hvern hátt
ríkið geti sem bezt stuðlað að
þvi, að upp byggist iðnaður,
er vinni sem fullkomnastar
vörur úr þessum afla. Til
máls tókú í gær Lúðvík Jósefs-
son, Gunnar Jóhannsson, Ey-
steinn Jónsson og Gylfi Þ.
Gíslason, viðskiptamálaráð-
herra. -Au\
Helgi Bergs mælti fyrir
þessari tillögu á miðvikudag
í fyrri viku, en hann átti þá
sæti á þingi fyrir Ágúst Þor-
valdsson, en er nú horfinn af
þingi aftur. Viðskiptamálaráð-
herra, Gylfi Þ. Gíslason, réðst
þá heiftarlega að tillögu Helga
kallaði hana innanfóma yfir-
borðstillögu, óþinglega oa á-
róður af lélegasta taai. Enn
fremur sagði hann að SÍS væri
sekt um þá vanrækslu. sem
orðið hefði í þessum málum.
Eystelnn Jónsson sagðist vilja
leggja orð í belg bæði til að svara
ræðu viðskiptamálaráðherra og til
að koma fram sjónarmiðum sín-
um í þessu einu þýðingarmesta
niáli varðandi afkomu þjóðarinn-
ar í framtíðinni. Síldveiði hefur
farið sívaxandi við landið ekki
sizt við Suðurland og hin nýja
veiðitækni hefði valdig algerri
byltingu í síldveiðum. Sáralítið af
því óhemju magni, sem á land
hefur borizt er unnið til mann-
eldis. Meiri hlutinn fer í bræðslu
og er selt fyrir lágt verð. Ríður
þvi á miklu, ag unnt verði að
vinna meira af síldinni sem mat-
vöru til útflutnings og margfalda
þannig verðmæti hennar.
Kynning og auglýsing á nýjum vörum á neytenda-
mörkuðum er þáttur stofnkostnaðar, sem ríkiS verð-
ur aS taka þátt í.
Frumhlaupið
Kvaðst Eysteinn vona, að frum-
hlaup ráðherrans og hinn frunta-
legi skætingur hans í umræðun-
um um tillöguna yrði einsdæmi,
en í þessari ræðu sagði ráðherr-
ann, að það væri hrein blekking
að ríkisvaldið ætti eitthvað ógert
í þessum efniyn og „engin veru-
leg rannsóknarefni, sem upplýsa
þyrfti“. Vegna þess að SÍS hefur
ekki ráðizt í að reisa nðiursuðu-
verksmiðju þyrfti ekkert að at-
huga — eins og það skipti höfuð-
máli varðandi það hvort nauðsyn-
Iegt væri að fram færu heildarat-
hugun þessara mála. Leyfði ráð-
) herrann sér að deila sérstaklega
á SÍS fyrír að starfrækja ekki
rnðursuðuverksmiðlju. Það hefur
i verið heimild í lögum um árabd
! fyrir ríkisstjórnir að láta reisa
og reka niðursuðuverksmiðju. Og
hvað má segja um sjávarútvegs-
málaráðherrana í þessum ríkis-
| stjórnum, sem ekki hafa verið
| ófáir úr Alþýðuflokknum, ef það
1 rfÆJtfíl^fanWt iaí54 ráðast á SÍS í
þasau sambandi. SÍS hefur f mörg
s[nni
oilum verkefnum- sem sinna þarf
| "egna rekstursfjárskorts. Menn
geta svo dæmt um þau smekkleg-
, heit hjá 'ráðherranum, að hreyta
■kætingi að SÍS fyrir að hafa ráð-
1 izt í að reisa og reka tilraunastöð
j í vinnslu fiskafurða og talið það
mælikkvarði á gagnsemi og mikil-
vægi þeirrai starfseíní að SÍS
hefði ekki enn flutt út nema um
í liálfa tunnu af reyktrí síld. Ein-
hvern tíma verður að byrja, byrj-
; un hlýtur ekki aðeins að hefjast
með fyrstu tunnunni heldur með
fyrstu síldinni. Sæmir það ráðherr-
um illa að hreyta ónotum í þá,
sem eru að þreifa sig áfram með
tilraunir á þessu svið'i.
Svöruðu á einn veg allir
íslendingar hafa um áratugi
bundið sig nær einvörðungu við
verkun saltsíldar. Aðrar þjóðir
verka síldina með margvíslegum
og fjölbreytilegum hætti og pakka
i margskonar neytendaumbúðir
og það er sífellt viðfangsefni að
finna nýjar verkunaraðferðir, nýj
ar pakkningar og fylgjast með á
mörkuðunum, tilreiða hana þann-
ig, sem neytendur vilja helzt fá
hana. — Er ég fór ag spyrjast
fyrir um hjá síldarsaitendum,
hverju það sætti, að þeir reyndu
ekki að fara inn á nýjar leiðir í
síldarverkun, leggðu niður og
pökkuðu í neytendaumbúðir og
reyndu ag afla sér sölusambanda
á erlendum mörkuðum, svöruðu
þeir allir á einn veg. Þeir sögðu
að Síldarútvegsnefnd hefði einka-
leyfi á allri síldarsölu og veitti öli
útflutningsleyfi og því tæki því
ekki fyrir þá að fara að kynna
sér neyzluvenjur erlendis.
Hin bjánalega sjálfhelda
Vegna þessa flutti ég tillögu
ásamt fleirum um að sérverka
síld og síld í neytendaumbúðum
yrði undanþegin einkaleyfi Síld-
arútvegsnefndar og gefin frjáls.l
Af því tilefni gaf formaður Síldar-
útvegsnefndar út fréttatilkynn-
ingu, þar sem hann sagði, að til-
löguflutningur minn byggðist á
misskilningi. Síldarútvegsnefnd
hefði alltaf ætlazt til að síld í
neyiendaumbúðum og sérverkuð
síld væri frjáls. Þetta reyndist
ekki vera rétt hjá formanninum,
heldur höfðu síldarsaltendur rétt
fyrir sér í þessu, því að af ráð-
herrabréfum til síldarútvegsnefnd
ar var ljóst, að Síldarútvegs-
pefnd hefðj rpgð alla. sölu síldar
að gera og -þaiu.vttr «tekertj|undah->j’
skilið., En af.þogaur.gatp. m||nn séfR
í hve bjánalegri sjálfheldu þessi
mál ö.Il hafa verið hjá okkur.
Síldarsaltendur vísuðu þessu mik-
ilvæga framfaramáli frá sér og
sögðu málið allt vera í þöndum
Síldarútvegsnefndar, en Síldarút-
vegsnefnd taldi þennan þátt utan
við sitt verksvið og algerlega á |
valdi síldarsaltenda sjálfra. — |
Tillöguflutningur minn bar • þó j
þann árangur, að ríkisstjórnin tók!
upp í frumvarp sitt um Síldarút-
vegsnefnd ákvæði, þar sem síld i
neytendaumbúðum og sérverkuð
síld var gefin frjáls. Er vonandi
að það verði til þess að leysa
I krafta úr læðingi og auka frekari i
vinnslu síldarinnar. —
I ' • Í
Einn jiáttur stofn-
kostnaöar
Hins vegar verða menn að gera
sér það ljóst, að þetta er hvergi
nærri nægjanlegt. Það þarf að
gera meira en gefa þetta frjálst.
Það þurfa að fara fram ýtarlegar
neyzlurannsóknir, markaðsrann-
sóknir og auglýsa og kynna fram-
leiðsluna óspart. Það þurfa á
grnndvelli markaðs- og neyzlu-
rannsókna að fara fram stöðugar
framleiðslutilraunir. Það er óhugs
andi að vinna nýjum framleiðslu
greinum í matvælaiðnaði markaði,
án slíkrar starfsemi og það er ekki
á færi einstaklinga að ráðast í ■
þetta. Slik starfsemi, neyzlurann-
sóknir, kynning og auglýsingar á
vörumerkjum, eru í rauninni að-
eins einn þáttur stofnkostnaðar
nýrrar framleiðslu á þessu sviði.
Hér verður ríkisvaldið að hlaupa
dyggilega undir bagga.
Síldarútvegsnefnd hefur unnið
gott starf varðandi sölu saltsíldar,
en þetta er meira verkefni en hún j
fær valdið, og hér þarf annað og j
meira að koma til.
i ,
a§ gafasf upp?
i Eysteinn vék að ummælum ráð-
herrans um að þær vonir, sern
bundnar hefðu verið við niður-
lagningarverksmiðju SR. á Siglu-
firði hefðu brugðizt. Taldi hann
það fjarstæðu, því að full sannað
væri, að síldin væri fyllilega sam-
bærileg bæði hvað verð og gæði
snerti, þegar umbúðavandamálið
hefði verið leyst. Sjónarmið ráð-
herrans virðist nú að leggja eigi
árar í bát vegna þess að erfitt og
kostnaðarsamt sé að koma vörunni
inn á erlendan markað. Það er
einn þáttur stofnkostnaðarins að
kynna vöruna og auglýsa, og SR.
‘hefuf ekki boimagn til þess fjár-
hagslega, því að ríkisstjórn n hef-
ur svelt SR. að lánsfé, svo að þær
hafa ekki náð að koma fram nauð-
synlegum umbótum á bræðsluverk
smiðjunum, en eru samt að baksa
við þessa tilraun. Svo kemur ráð-
herrann og talar eins og málið sé
búið og úr sögunni, að það sé ekk-
ert vit að halda þessu áfram, rekstr
argrundvöllur ekki íyrir hendi og
því eigi að leggja upp laupana. Sá
órangur, sem náðst hefur, ætti
að hvetja menn til að halda áfram
ótrauðir, og því verður ekki trúað
fyrr en á verður tekið, að ríkis-
stjórnin láti eins og henni komi
þetta mál ekkert við.
LífsnauÖsyn
Það þarf þegar að setja niður
nefnd sem safnaði saman öilum
þeim upplýsingum, sem þegar
liggja fyrir hendi um þessi mál
öll. Það þarf að finna hvar skór-
in,n kreppir að og hvar hið opin-
bera þurfi helzt að hlaupa undir
bagga og síðan gera áætlun um
stuðning við nýjungar í þessari
grein, því að það er óhugsandi, að
einstaklingar geti í þetta náðizt
nema til komi stuðningur við
fyrstu átökin og markaðsöflun-
ina. Jafnvel þó menn vilji leggja
í þetta. fá menn ekki stofnfé til
slíkra framkvæmda. Haraldur
Böðvarsson greindi frá því í blaða-
grein, að hann hefði misserum
saman verið að reyna að kría út
fé til að koma upp verksmiðju til j
reykingar á síld á Akranesi, en
árangurslaust með öllu fram að
því.
Af því, sem hér hefur verið
rakið, , er ljóst, að það er ekki
einungis sjálfsagt að fram fari
slík heildarrannsókn þessara mála,
sem þessi tillaga fjallar um, held-
ur er það bpinlínis lífsnauðsyn
fyrir þjóðina að það verði gert
og hafizt verði strax handa.
F.kki hrópa af ríkinu
Gylfi Þ. Gíslason sagði að ríkis
EYSTEINN JÓNSSON
stjórnin hefði bókstaflega gert
allt sem í hennar valdi hefði stað-
ið til að greiða fyrir framgangi
þessara mála og. .ilagt S-áherzlu á
aukna sölu saltsildar. En erfið-
leikarnir á sölu margs konar síld-
arafurða til ‘m'ánn'éldis; ' eru ekki
hér heima, heldur á solusviðinu.
SÍS hefur fengið að.kenna á þeim
erfiðleikurn, sem eru á því að kom-
ast inn á niðursuðumarkainn. Það
er erfiðast að komasi inn á mark-
aðina, og þetta vissi Helgi Bergs
mæta vel, og því var árás hans á
ríkisstjórnina i þessu sambandi
mjög ósanngjörn Það þýðir ekk-
ert að hrópa stöðugt að ríkinu,
þótt sjálfsagt sé að ríkið sé fúst
til samvinnu í þessum efnum.

Trúlofunarhringar
'ríljoi afgreiðsla
GUÐM ÞORSTEINSSON
gullsmiður
Bankastræti 12
Sími 14007
Sendum gegn póstkröfu
6
T f M IN N, laugardaginn 9. marz 1963