Tíminn - 09.03.1963, Blaðsíða 8

ÉliflHEl
Hugsanir heillar þjóSfélagsstétlar felldar f sama farveg.
HEILAÞVOTTURINN —
eða skoðanamótunin, eins og
Kínverjar kalla hann — var
upp tekinn vegna nauðsynjar á
því að kenna stríðsföngum rétt
fræði. Koumintang-hermenn,
sem teknir voru til fanga í
borgarastyrjöldinni, sættu ó-
væntri mildi í allni meðferð.
Eftir nokkurn fangatíma var
'þeim ráðlagt ag „spýta gall-
inu“, þ. e. segja frá þeirri
þjónkun, sem þeir hefðu orðið
að sæta. Þeir voru fengnir til
þess að „grafa fyrir ræturnar“
o. s. frv. þ. e. a. s. að viður-
kenna, að félagslegar orsakir
lægju til þjáninga þeirra. Loks.
var þeim gefið færi á að ganga
í ,,Eins-hjarta-hreyfinguna“ —
það er að segja til þjónustu
við kommúnismann.
Liðsforingjar fengu einstakl-
ingsibundnari umönmm, og á
grundvelli reynslunnar, sem af
því fékkst, var sett sama kerfi
til hugarfarsumskipta hjá
menntamönnum á Yena-tíma-
bilinu 1935—-1945. Byrjag var
eftir rússneskri fyrirmynd. Há-
skólarnir í Yennan voru eft-
irmyndir Sun-Yat-Sen-háskól-
ans í Moskvu. Vegna einangr-
únar og vöntunar á námsefni,
þróaðist sjálfsathugun í náms-
aðferðum, og hún hefur síðar
tekið skoðanamótunina á sina
arma. Úrslitaskrefið að full-
komnun þessarar aðferðar var
stigið í umskólun innan flokks
ins 1942—1945. Eftir það varð
skoðanakennslan fastur þáttur
í starfi flokksins.
Sumar fyrirmyndir þessarar
hugarfarsmótunar eru greini-
lega rússneskar. Kgnnisetning-
in, gagnrýni og. sjálfsgagnrýni,
játningaáátríða, samsekt 'í glæp
um — allt þetta átti sér stað i
Rússlandi, áður en það var við-
tekið í Kína. Einkum var á-
herzla sú, sem lögð er á sam-
sektina og syndina, þáttur, seih
aldrei hefur átt rætur í kín-
11. og síðasta
grein
SVEN LINÐQVIST
versku hugarfari eða erfðavenj-
um, en hefur flutzt inn frá
hinum Gyðing-kristna hug-
myndaheimi í Rússlandi.
I Rússlandi var skoðana-
kennslan eins konar sakarlúkn-
ing, en 'í Kína hefur henni
verig beitt til þess að breyta
viðhorfi heilla þjóðfélagsstétta
— menntamönnum. Grundvöll
ur þessa er að sjálfsögðu hin
rótgróna þörf Kínverjans til
þess að vera í samræmi við sam
félagið og eiga heima í hópi eða
fólagi. Þetta má orða á þessa
leið: Kínverjinn gerir fúslega
játningar, sem unnt er að
dýpka með hugarfarsmótun. —
Sjálfsbetrunarkenningin, sem
er kjarninn í fræðum Konfúsí-
usar, á vafalaust sinn ríka þátt
í þessu. Bæði Konfúsíus-isminn
og kommúnisminn gera ráð fyr
ir því, að maðurinn eigi og
geti bætt sjálfan sig, fyrst og
fremst meg viðleitni til þess að
bæta umhverfi sitt, og síðan
samhæfa sjálfan sig nýjum að-
stæðum Kenning Konfúsíusar
var sú, að maðurinn ætti að
geta „fylgt óskum þjarta síns,
án þess að misstíga sig“. Hann
áleit þó, að þurfa mundi sjö-
tíu ára viðleitni að ná þvi
marki. Og sá, sem trúir Konfús-
íusi, á ekki við neina lauslega
skýrgreiningu á persónuleikan-
um með þessu, heldur þjálfað-
an hæfileika til þess að geta
tekizt á herðar þær skyldur,
sem krafizt er.
★ ÉG JÁTA.
Eftir valdatöku kommúnista
flokksins 1949 voru hinir svo-
nefndu byltingarháskólar flutt
ir til Peking og þar voru stofn-
aðir fleiri. Það var gert að skil-
yrði starfa í þágu hins nýja
ríkis að hafa verið á skyldu-
námskeiði í einhverjum þess-
ara háskóla.
Á námskeiðum þessum var
nemendum skipt í litla hópa og
fyrstu dagana var hópnum leyft
að lesa og nema eins og menn
vildu sjálfir. Stemmningin var
mikil, áhuginn góður og traust
ið einlægt. Sjálft námið,var haf
ig með geysilöngum fyrirlestri
um marxistíska söguskoðun. —
Eftir það voru einstakir þætt-
ir fyrirlestrarins ræddir í smá
hópum í eina eða tvær vikur.
Stjórnendum námskeiðsins var
ætlað að vera mjög hlutlausum
fyrst í stað en hvetja til
frjálsra umræðna. Eftir ákveð-
inn tíma, nokkrar vikur, var
krafizt nákvæmrar .greiningar
á viðhorfi og framkomu nem-
enda. Allir nemendur urðu að
skrifa „hugsanaágrip" sem síð-
an var rætt og gagnrýnt í náms
hópnum. Gagnrýni leiddi af
sér andgagnrýni, og samræmið
„Þu skalt elska þjóSina”, hét fyrsta grein SVEN
LINDQVIST, og hann lokar hringnum með því
aS segja frá kerfinu, sepi kennir ungum aS
afneita feðrum sínum
TÍMINN. laugardaginn 9. marz 1963