Alþýðublaðið - 07.11.1927, Blaðsíða 4

4
AbÞ ÝÐBB&'AÐIB
er audvaidiö sjáift, sem skajKir
byltingarnar. En verkalýðurinn
ber f>ær írant til sigurs. Verka-
lýðurinn I öllum lönduni heims-
flrs leít fagnandi íil Mosktva áriö
1917. Hann þakkar rússnesku al-
i>ý'öuforirrgjununi }>aö, seni }>eir
hafa vel gert. Þýðing sú, sem
rússneska byltingin hefir haft fyr-
tr alheimssamtök alþýðu, er mik-
U, þó hins vegar sé það nú þeg-
-taj' séð, að þróunin verði önnur í
Vestur-Evrópu en þar varð. Hugs-
uöarháttur rússnesku þjóðarinnar
er ólíkur hinum vestræna. Það
sáu líka fxumherjar rússnesfcrar
alþýðu. Þeir sáu, hvað rússneska
þ jóðin var komin skamí á veg í
samanbarði viö Vestur-Evrópu-
þjóðirnar. Cöirfóru heim tillands-
ins, fuilir eldmóði þeirrar menn-
jngar, er var í Vestur-Evrópu, og
byltu alveg um. Þróunin hér fer
ftðra leið. Meö menningu kemur
meiri skilningur, og síöustu frétt-
Ir úr umheiminum sýna, að bylt-
iíigarástand ríkir í ölimn heimi.
Þftð er andleg bvlting', sem á sér
&tað, sprottin af mentun og
fræðsíu, e» i kjöllar hennar sjgl-
ir þjóðfélagsbyltingin og hin
stjórnarfarslega réttarbreyting.
Vér isleazkir’ jafnaðannenn
þökkum rússnesím alþýðu fyrir,
bvaö hún hefk verið samtaka og
heil í tieisisbaráttunni. O-g vér
tökrun ótrauðir til starfa fyrir þá
hugsjón okkar aö koma af stað
ftndlegri og stjórnarfarslegri bylt-
ijogu í anda jafnaðarstefnunnar.
Vér erum þess fullvissir, að þessi
bylting er byrjuð, og við vitum,
Bð . þess er ekki iangt að bíða,
»ð íslenzka þjóðin skilji anda
Jafnaðarstefnunnar, lærí að skilja
fræðikerfi hennar og tafci við
skipuiagi hennar fúslega án þess
að nota þurfi siík meðul sem
rússnesk aiþýða varð að beita.
Þftð skal ósagt tátiö, hvort rúss-
neskri ftíþýðu tekst að reisa j>jóð-
félagsbyggingu sína til fullnustu
á grundvelii iafnaðarstefnunnar.
Þess er vel að gæta, að erfiðara
mun vera að skapa nýtt þjóð-
skipulag upp úr rústum gamals
eftir skirndibyJtingLi en eftir
margra ára uppeidi fólksins viö
stöðugar umbætur í anda jafnað-
arsteínunnar.
V. S. V.
Ráðstjórnar-steinolía
íd Englands.
Erlend auðvaldsblöð hafa sett
út á það að Englendingar flyttu
inn steinolíu frá Rússlandi; en
Bretinn spyr ekki um, hvaöan ol-
ían sé, þegar hann vantar hana. í
ágúst í sumar var jnnliutningur
rússneskrar olíu til Englands
miklu meiri en undan farandi
mánuði. Hann óx úr 32 627 smá-
lestum í 39 279 smál. Samkvæmt
skeyti frá Moskva til enskra bLaða
er England næstmesta viöskiíta-
tandið við' Rússland með stetn-
oiíu, en ítalía hið mesta.
Menningapaírek ráðstlérnaHnnar
í fiásslandi.
j.
Ariö 1925 kom út á eöska tungu
merkasía rit, sem ég hefi lesið
um Ráðstjórnarrúss tand. Höfund-
ur þessarar stórmerkiiegu bókar
er ensfcur iæknir og þingmaður,
L. Hadeii Guest að nafni. Bókin
heitir The New Riissia (Nýja
Rússland) og e.r 488 blaðsíður í
Ermreiöarbroti. Hún er straivgvjs-
indalegt rit, samið eftír hinum
fulLkomnustu og áreiðanlegustu
heimildum, er þá voru íáanleg-
ar ran ástandið i Rússlandi. Höf-
undurinn dró að sér fjölda opin-
berra skýrslna og bóka og naut
aðstoöar sértiæöimga, þar sem
þekkingu hans þraut til að hag-
rvýta sér lieimildir, sem skráðar
voru á rússneska tungu.
Iiad.en Guest skiftir bók sinni í
XIV. kafla. Einn kaflinn fjailar
uin atgerðir ráðstjómaTÍnnar i
menningar- og ntenta-málum. Sá
kafli er 26 blaðsíður. Eg birti
hér mönnum til fróðleiks stutt-
an útdrátt úr þessum kafla bók-
arinnar til minningar um 10 ára
afmæii meifcustu menningartil-
raunarinnar, sem nokkum tíma
tima hefir veriö gerð í nofckm
því þjóðféiagi, sem saga mann-
kynsins hermir frá. En þeim, sem
kynnu að hafa töngun til að,
kynna sér ali ástandið í Rússlandi
eins og það er i raun oc/ neru,
þeim ræð ég til að útvega sér
þessa bók Haden Guests. Hún
kostar 10 shillinlgs og 6 pence.
II.
Mentun og menning.
Fyrsta janúar 1914 voru 60 000
skóLar í Rússlandi, sem veittu
undirstöðufræðslu börnum til 12
ára aldurs. En skólar þcssir voru
flestir litlir, og aðsókn að þeim
\_ar ekki skýldubundin. Þeim var
flestum lokað þrjá inánuði árs-
ins.
Samanlögð tala barnaskóla og
uitgtingaskóia var }>annig á ár-
unum 1911 til 1923:
SkóLar. Nemendur.
1911 . . . 47 855 3 060 400
1919 . . . 63317 4 796284
1923 . . . 91 500 7 200 000
1923 . . . 59000 4 422509
Lækkunin 1923 er ekki rau»
veruleg, heldur stafar mismunur-
inn af breytingum, e:r gerðar vom
a fræðslitkerfinu.
dæmis kmt aö búa tíi alt }>aö,
er þau fá viö ráðið. Sfcólamir eru
eins konar sjálfsbjargar- og
vinnu-stofnanir. Hinir æðri barna-
skólar standa í sambandi við ýms
iðnaðarfyrirtækL Þar eru börnun-
um fengin verkleg viðfangsefni,
sem eru náskyld bóknámi þeirra
i skólunum. Marfc og mið fræðsl-
unnar er aö skapa borgara, er
séu starfandi samherjar ríkis-
heildartttnar.
Um kerhið rná í stuttu ináli
segja, að það sé takmarkið aö
gera fræðshi þjóðar nnar altæka
og skapa skólakerfi og aðrar
fræðsfustofnanir, er séu í náinni
sainvinnn við þær framieiðsluað-
ferðir, sem þegar eru til. Hug-
sjónin, sem steínt er að, er að
vtita nemendunum mentun, er sé
í ramræmi vjö krin.>umstæóumar
og lffið umhveriis þá, ekki að
eins skilning á heiminum og' lifi
þjóöfélagsins, heldur og að taka
starfandi þátt j. tiamleiðslu þjóð-
armnar og' bera ábyrgð á sam-
vmnuríkmu, sem þeir lifa í.
Sú tiæðsluaukning og efling al-
þýðumcntunar, sem sovétstjómin
liefiT komið i kring á þessunx
fáu árum, er hún hef.ir setið að
völdum, hefir kostað nieira erf-
iði og fyrirhöfn en vér í Vestur-
Evrópu getum gert okkur nokkrn
hugmynd um.
í Rússlandi eru börn á skóLa-
aldri tai’in að vera milli 14 og
15 milljónir. Skðlar sovétríkisins
geta þvi að eins veitt þriðjungi
rússneskra barna mentun. En beitt
er öllurn kröftum til að fjölga
skóhmum og auka fræðsluna,
Börn bænda og forkólfa verka-
mannasté t ta nmt sitja að öðru
jöfnu fyrir skóiamentun.
III.
Fræðslustofnanir.
Allir skólar og mentunarstofn-
anir eru reknar af ríkinu. Ein-
staklingum er ekki leyft að hafa
skóla. Öllum íræðslustofnumim
handa byrjendum er skift í þrjá
flokka:
1) UndírbútungsskóLar til 8 ára
alditrs.
2) Lægri barnaskólar handa
börmun frá 8 til 12 ára aldurs.
3) Æöri barnaskólar og ung-
lingasltólar. Bamaskðlarnir eru
handíi bömum frá 12 til 15 ára
bamastoiumar og barnagarðemii
eru opin áráð í ltring, að frá-
skiidum nokkrum frídögtun.
i hinum lægri barnaskólum e*
kendur lestur, skrift, reikningslist
og frumatriöi matinkynssögu og
iandafræði. Þar eru og bömw
tiædd um undrrstöðuatriði þjóð-
félagsmála og stjórnmála.
1 hinum æðri bamaskólum og
unglingaskóiunum fá börniii
venjulega fræðsiu, aö viðbætt*
ýmsu, sem býr þaa undir sér-
námið. f síðari deiíd þessara skóla
hefst sémámlð og verklegar æf-
'ingar. Præðslan er tengd við þaai
atvinnugreinar, sem nemendumö;
ætla sér aö ieggja stund á bæð*-
bóklega og verklega.
Eftir að nrmendurnir hafa l:>k-
ið námi í þessum skólum, fara
{>eir í háskóiana eða sérfræði-
lega iðnaðarskóla.
Fyrsta janúar 1914 voru um 80ð
tiamhaldsskólar í öllu Rússlandi,
þar ntsð taldir lærðaskólar, gagn-
tiæðaskótar og' fræösLustofaanir,
sem mentuöu kon ut af háum ætt-
um. Þessir skólar voru nálega ein-
gðngu handa auðmannastéttunum
og að mestu leyti bundnir við
borgirnar. Þar að aukí voru um
600 skólar góðgerðalegs eðlis fyr-
ir ó-kiLabörn og fleiri. Innan þess*
skólaflokks voru og svo rtefnclir
æfingaskólar, sem sagt var að
væru til þess að vekja ,ást á
vinmumi“. Árið 1917 voru og ti|
387 barnagarðar, barnastofur og
baxnaleikvellir. Þess má geta, að
barnaleikveLlir voru svo fágætir i
Rússlandi fyrir byltinguna, að þeir
vöktu sérstaka undrun.
Með byltingunni varð sn breyt-
iug á, að i landinu vaknaði geysi-
legur míntunaráhugi; mentunar-
starfsemi bófst í stórum stíi, o.g
skólunum fjölgaði kynstrin öll. E*
Jægar stjómin átti að fara ftð
framkvæma skólakerfi sitt árið
1922, varð að loka aftur mörgum
þessum mentastofnunum, af því
að þær gátu ekki fulluægt þeim
skilyröum og voru ekki í sftm-
iræmi við þær fyrirætlanir, sem
mehtamáianefndin ákvað í
tiæðsiufrumvarpi sími.
Áriö 1923 voru samtals 59 000
barna- og iingiinga-stofnauir í
Rússlandi. Þar af voru undirbún-
ingsskólar 3,1 af himdraði, venju-
Legír skó’ar 95,3 af hundraði og
skólar handa fábjánum, óskilabörn-
um, vanræktum bömum og
glæpabömum 1,6 af hundraði.
Árið 1922—23 skiftust þessir
Fyrir byltinguna var mentunin
í skólunum mjög mismunandi. Sá
mismumtr fór eítir stétt og stöðu
foreldta-nna. í skólum ráðstjórn-
arinnar er aftur á móti enginn
mimur gerður á íátækum og rík-
um. M niu inní er emgöngu hag-
aö eitir þvi lífsstarfi, er nem-
andinn hygst að taka sér fyrir
hendur.
líostaö er kapps utn að hafa
aldurs, en tmglingaskólarnir fyrir
15 til 17 ára gamla nemendur.
i undirbtiuingsskólunum ertt
bömin látin vinna í barnagörðum
og barnastofiith. Takmark þessara
skóla er að kenna börnunum
skapBudi iðjusemi, góða siði og
að lita á lífjð.í Ijósi raunsæinnar.
Bamastofu rnar eru opnar 8 tll
10 klukkustundir á dag. Þa:r neyta
börnin allra máitíða. Barnagarð-
skóiar þaitnig:
SkólarSkólafiöldiKennasatalaBörn
1. Undir-
búnings-
nám 1 79 1 6 784 88 404
2. Barna-
skólar og
framhalds-
skólar 55 861 139 130 4 314 643
3. Skólar
handagöll-
skólana í nánu sambaadi viö at-
viniiuvegi iandsins. I undirbún-
ingsskólunum er börnunum tíl
arnir standa opnir 6 kiukkutt’ma
á dftg. f þeirn borða börnin morg-
tmverð og mlðdftgsmat. Bæði
uðtim b. og
vanr.____ 979 5 239 18832
Samtals 38639 151 153 4 423 879