Tíminn - 21.04.1963, Qupperneq 6

Ekkert fengizt við
aðalvandann
Nokkrum dögum áður en
það þing kom saman, er lauk
störfum i gær, birti Alþýðu-
blaðið grein eftir aðalritstjóra
sinn, Benedikt Gröndal, þar
sem hann ræddi um væntan-
leg aðalmál þingsins. Meðal
annars komst Benedikt svo
að orði:
„Verðbólgan hlýtur að
verða aðalmál þess þings,
sem hefst í steinhúsinu við
Austurvöll eftir 10 daga.
Landsfólkið hefur miklar
áhyggjur af verðbólgunni og
mun fyrst og fremst bíða
eftir að heyra, hvað ríkis-
stjórnin gerir á þessu þingi.
Að vísu er hækkun verðlags
og kaupgjalds enn ekki eins
hröð og flest árin milli 1950
—59, en hættan er engu að
síður geigvænleg".
Rétt eftir að þing kom sam-
an, flutti Bjarni Benediktsson
ráðherra ræðu í Varðarfélag-
inu í Reykjavik. Hann sagði
þar, að „aðalvandinn nú sem
fyrr væri að reyna að stöðva
verðbólguna".
í ræðu þeirri, sem Ólafur
Thors flutti á gamlárskvöld,
játaði hann, að ríkisstjórninni
hefði ekki tekizt að stöðva
verðbólguna og stafaði af þvi
hin mesta hætta.
Samkvæmt öllu þessu er
það ljóst, að aðalmálið, sem
rikisstjórnin hefði átt að
beita sér fyrir á nýloknu
þingi, var stöðvun verðbólg-
unnar.
Niðurstaðan varð hins veg-
ar sú, að rlkisstjórnin hreyfði
málinu alls ekki, enda þótt
dýrtíðin hafi aldrei vaxið
hraðar en seinustu mánuð-
ina, eins og sést á framfærslu-
vísitölunni.
Ekkert sýnir betur, að núv.
ríkisstjórn hefur alveg gefizt
upp við það að fást við dýr-
tíðina. Hún játar í verki, að
hún getur þar ekkert og ræð-
ur ekki við neitt. Það ástand,
sem nú ríkir i þessum efnum,
myndi haldast áfram, ef núv.
ríkisstjórn tækist að hanga
áfram við völd eftir kosning-
ar. Hún gæti að visu lækkað
gengið og hækkað vextina, en
það myndi aðeins gera illt
verra. Raunhæft gæti rikis-
stjórn ekki gert neitt, þvi að
til þess skorti bæði vilja og
getu. Fyrir þvl er nú fjögurra
ára reynsla.
Einhliða vörn
Seinustu vikur þingsins
hrúgaði rikisstjórnin mörgum
frumvörpum inn í þingið.
Ýmis þeirra fjölluðu um gagn
leg efni. Með þessu hugðist
stjórnin sanna, að hún væri
störhuga og athafnasöm.
Stjórnin taldi sig vera að
hefja hér sókn, sem haldið
skyldi látlaust áfram fram að
kosningum. Svo fór, að mörg
þessara mála döguðu uppi.
Þegar kom að hinum venju-
legu eldhúsdagsumræðum,
sást lika fljótt, að allur móð-
ur var runninn af stjórninni.
Hún lenti strax í vörn og var
það allan tlmann. T. d. eyddi
Ólafur Thors nær allri ræðu
sinni til að reyna að réttlæta
gengisfellingarnar. Bjarni
Benediktsson varði hins veg-
ar öllum ræðutima sínum til
að ræða um mál, sem hann
hafði talið dautt, þ. e. Efna-
hagsbandalagsmálið! Að öðr-
um málum vék Bjarni helzt
ekki. Þetta er ein óvenjuleg-
asta varnarræða, sem hefur
verið flutt á Alþingi.
Ef „viðreisnin" hefði heppn
azt, myndi ríkisstjórnin ekki
hafa lent í slikri varnarstöðu.
Það mun einsdæmi í lok kjör
tímabils, að. ríkisstjórn hafi
lent í jafn einhliða vörn.
Skrautblómin
fölnuðu
í eldhúsdagsumræðunum
reyndu stjórnarflokkarnir
helzt að hampa þremur
skrautblómum, sem nota átti
því til sönnunar, að „viðreisn
in“ hefði heppnazt. Þessi
skrautblóm voru alveg fölnuð,
þegar umræðunum lauk.
Eitt blómið var það, að hér
væri nú næg atvinna. Sýnt
var óumdeilanlega fram á, að
þetta væri að þakka óvenju-
lega hagstæðu árferði og út-
færslu fiskveiðilandhelginnar
1958. Hér væri þvi næg at-
vinna, þrátt fyrir „viðreisn-
ina“, en ekki vegna hennar.
Þessu gátu stjómarliðar ekki
mótmælt. Þannig fölnaði
fyrsta skrautblómið.
Annað blómið var það, að
gjaldeyrisstaða bankanna
væri hagstæð. Bent var á, að
rikisstjórnin sleppir að telja
á móti skuldaaukningu, sem
hefði orðið hjá öðrum aðilum,
þ. á m. ríkinu. Þegar það væri
gert, kæmi í ljós, að heildar-
staða þjóðarinnar út á við
hefði ekkert batnað síðan í
árslok 1958, þrátt fyrir stór-
auknar útflutningstekjur
tveggja undanfarinna ára.
Þetta viðurkenndu stjórnar-
sinnar með þögninni. Þar með
missti þetta skrautblóm ljóma
sinn.
Þriðja skrautblómið var
það, áð sparifjárinnstæður
hefðu aukizt, þegar talið væri
í hinum verðlitlu „viðreisnar-
krónum“. Bent var á, að spari
fjáraukningin væri hins veg-
ar sama og engin, þegar mið-
að væri við raunverulegt verð
gildi. Þessu gátu stjórnarlið-
ar ekki mótmælt. Þar með
fölnaði þetta skrautblómið.
Og þá var ekkert eftir, sem
stjórnarliðið gat stært sig af.
Ómótmælanlegt
í eldhúsumræðunum lét
ríkisstjórnin ómótmælt mörg-
um helztu ádeiluatriðum
stjórnarandstæðinga. Hún
FRÁ ALÞINGI.
treystist ekki til að mótmæla
þeim og kaus þvi þögnina.
Þessi atriði voru m. a.:
Að ísland hefði á síðastl.
fjórum árum átt algert -Evr-
ópumet í aukinni dýrtíð,
gengisfellingum og vaxta-
okri og aldrei hafi dýrtíð hér-
lendis aukizt jafn mikið á
fjögurra ára tímabili áður.
Að þrátt fyrir stórauknar
þjóðartekjur, sem stöfuðu af
óvenjulegu góðæri og út-
færslu fiskveiðilandhelginnar
1958, hefðu kjör manna sizt
batnað, heldur yrðu lang-
flestir að vinna miklu lengri
vinnutima en áður, ef þeir
ættu að hafa rétt til hnífs og
skeiðar.
Að stórlega hefði dregið úr
uppbyggingu atvinnuveganna
árin 1961 og 1962, miðað við
árið 1958. íbúðabyggin^ar
hefðu einnig minnkað stór-
lega. Hin auknu höft stjórn-
arinnar, þ. e. lánsfjár- og
vaxtahöftin, hefðu ásamt dýr
tíðaraukningunni lagt dauða
hönd á framtak manna og
framkvæmdir.
Að stórfelld röskun hefði
orðið á skiptingu þjóðareigna
og þjóðartekna. Þeir, sem
mest hefðu skuldað, hefðu
verið gerðir stóreignamenn á
sama tíma og sparifjáreigend
ur hefðu raunverulega verið
rændir hundruðum milljóna
króna með gengisfellingum.
Einstakir milliliðir og stórat-
vinnurekendur hefðu grætt
stærri upphæðir en nokkru
sinni fyrr, en möguleikar alls
fjöldans til efnalegs sjálf-
stæðis og sjálfbjargar hefðu
verið stórskertir. Hér mætti
því með réttu segja, að ríkis-
stjórninni hefði tekizt að láta
rætast óskir forsætisráðherr-
ans um endurreist þjóðfélag
„hinna góðu, gömlu daga“, er
fáir voru ríkir, en fjöldinn fá-
tækur.
Kosningaplaggið
Framkvæmdaáætlunin, sem
átti að verða allra mesta
skrautfjöður ríkisstjórnarinn-
ar í kosningunum, h'x«ur
reynzt algerlega misheppnað
kosningaplagg. Þar er í fyrsta
lagi hampað loforðum um
vissar framkvæmdir á þessu
ári og er bersýnilega ætlunin
að nota það til framgangs
stjórnarflokkunum í kosning
unum. Hér er hins vegar á
ferðum svo augljóst kosninga
:skrum, að slikt mun engan
blekkja. í öðru lagi fjallar
áætlunin svo um uppbyggingu
atvinnuveganna í framtíð-
inni, ’en þar er markið sett af
svo mikilli íhaldssemi, að
væri þeirri áætlun fylgt,
myndi sá munur haldast eða
jafnvel aukast, sem nú er á
lífskjörum okkar og nágranna
þjóðanna. Við þurfum hins
vegar að stefna að því að
minnka þennan mun og kom
ast jafnfætis þessum þjóðum.
En slíkt er ekki hægt að
óbreyttri stjórnarstefnu eða
a. m. k. komst höfundur fram
kvæmdaáætlunar stjórnarinn
ar að þeirri niðurstöðu. Fram
kvæmdaáætlunin er þarinig
UM MENN OG MÁ
ótvíræð sönnun þess, að
breyta þarf um stjórnar-
stefnu, ef við eigum að ná
því marki að búa við svipuö
lífskjör og nágrannaþjóðir
okkar.
Endalok Þjóðvarnar
Loks hefur Sósíalistaflokkn
um tekizt að ganga frá fram-
boðum sínum, seinustum allra
flokka, Mikil sundrung hefur
ríkt í flokknum undanfarið,
því að hver hefur kennt öör-
um um fylgishrun flokksins.
Því þótti ekki nóg að fela
flokkinn undir óbreyttri gæru
Alþýðubandalagsins, heldur
var leitað eftir samstarfi við
Þjóðvarnarflokkinn eða þær
leifar, sem voru eftir af hon-
um. Eins og kunnugt er, klofn
aði Þjóðvarnarflokkurinn
nokkru eftir seinustu þing-
kosningar og gengu margir
þróttmestu mennirnir úr hon-
um, eins og Þórhallur Vil-
mundarson, Valdimar Jó-
hannsson og Bárður Daníels-
son. Bæjarstjórnarkosning-
arnar í fyrra leiddu í ljós, að
[flokkurinn hafði glatað um
helmingi fylgis síns, miðað
við þingkosningarnar 1959.
Við þetta flokksbrot hefði
kommúnistum ekki dottið í
hug að semja, ef þeir hefðu
ekki talið sig stadda á algeru
flæðiskeri. Eftir nokkurt þóf,
tókst þeim að ná nokkrum
mönnum úr Þjóðvarnarflokkn
um til liös við sig, en jafnvíst
er, að meginþorri Þjóðvarnar-
manna mun. ekki láta leiða
sig eins og sláturfé yfir í her-
búðir kommúnista. Hins veg-
ar er ljóst, að meö þessum
nýja bræðingi er Þjóðvarnar-
flokkurinn endanlega undir
lok liðinn.
Aukið vald Einars
Svo mjög reyna kommún-
istar nú að vera í felum, að
þeir reyna að breiða það út,
að Einar Olgeirsson sé orðinn
valdalaus i flokki sínum. Með
þessu gera þeir sér frekar von
um, að hægt sé að fá fleiri en
kommúnista til að kjósa Al-
þýðubandalagið. Sannleikur-
inn er hins vegar sá, aö vald
Einars mun aukast mikið við
það, að Finnbogi Rútur fer úr
þingflokki Alþýðubandalags-
ins, því að helzt hefur hann
hamlað þar gegn Einari. Ein-
ar og Lúðvík Jósefsson verða
hér eftir einráðir í Alþýðu-
bandalaginu.
Það mun hins vegar engu
breyta um fylgi Alþýðubanda
lagsins, þótt það hafi fengið
nokkra Þj óðvarnarmenn til
liðs við sig. Úlfshár kommún-
ismans er jafn augljóst eftir
sem áður. Það er jafnglöggt
og áður, að hér er um grímu-
klæddan kommúnistaflokk að
ræða. Fleiri og fleiri gera sér
ljóst, að kommúntstaflokkur
hefur hér engu hlutverki að
gegna fremur en annars s^að
ar á Norðurlöndum. Og ekki
mun sú óeining, er nú ríkir
meðal kommúnista siálfra,
draga úr þessari héiibrigöu
þróun.