Tíminn - 09.06.1963, Blaðsíða 6

Frá hinum glæsilega kosnlngafundi B-listans í Reykjavík í Gamla Bíói s.l. föstudagskvöld,
í dag er valdið kjósandans.
í dag kveður enginn upp
dóma nema hann. Harðri
kosningabaráttu er lokið, þar
sem málln hafa verið sótt og
varin fyrir dómi þjóðarinnar,
og nú taka málafærslumenn-
irnir sér sæti, en dómararnir
ganga inn í kjörklefann. Og
á næstu, nóttu og degi verða
dömar kveðnir upp. Hér skal
ekki getum að því leitt, hvern
ig þeir falla, þegar saman
kemur, en við lok kosninga-
baráttunnar er ekki ófróðlegt
að líta yfir leikinn og íhuga,
hversu honum hefur undið
fram.
Stutt og hörð
Segja má, að stjórnmála-
átök hafi verið allhörð allt
þetta kjörtímabil. Framsókn-
arflokkurinn hefur verið meg
infylking stjórnarandstöðunn
ar og deilt fast en þó með
ábyrgum og rökföstum hætti
á ríkisstjórnina, „viðreisnar“-
stefnu hennar í innanlands-
málum og breytt viðhorf í ut-
anríkismálum, er hafa stefnt
sjálfstæði þjóöarinnar í beina
hættu. Framsóknarflokkur-
inn hefur gagnrýnt fast þá
öfugþróun, sem hófst í is-
lenzku stjórnarfari árið 1958,
þegar íhaldsöflin í landinu,
sem haldið haföi verið i skef j
um með nokkrum frávikum
allt síðan 1927, belgdust út
með kjördæmabreytingunni
og settust i ráðherrastóla með
það í huga að ná sér niðri,
helzt vinna eitthvað unp og
taka að leggja grundvöli að
traustu þjóðfélagi stór-kapí-
talismans. Ráðstafanir í efna
hagsmálum voru við þetta
miðaðar. í samræmi við það
var þeirri utanríkisstefnu,
sem samkomulag lýðræðis-
flokka í landinu hafði tekizt
nokkurn veginn um, ger-
breytt. Þessi breyting kom
fram í undanhaldssamningn-
um við Breta og síðar 1 til-
raunum til að koma þjóðinni
í Efnahagsbandalag Evrópu.
Það var snúið fra sjálfstæðis
stefnu í utanrikismálum,
stefnu, sem vildi gott sam-
starf við allar þjóðir og forð-
-aðist ánetjun, og tekin upp
stefna samruna og sameining
ar við rikjabandalög. Vegna
þessarar tvíþættu gerbreyt-
ingar í íslenzkum stjórnmál-
um við tilkomu þessarar rikis
stjórnar, hlaut Framsóknar-
flokkurinn að snúast gegn
ríkisstjórninni af meira afli
en nokkru sinni áður, og við
slík vátíðindi hlutu andstæð-
urnar að skerpast að mun
milli þessara tveggja höfuð-
fylkinga í íslenzkum stjórn-
málum. Þess vegna hafa átök
in verið hörð allt kjörtíma-
bilið.
Síðasti sprettiarinn
En segja má, að kosninga-
baráttan sjálf — síðasti
spretturinn — hæfist ekki
fyrr en að loknum flokksþing
um Frámsóknarmánna og
Sjálfstæðismanna um mán-
aðamótin apríl og maí, og
hefur hún því verið venju
fremur stutt, en eigi að síður
mjög hörð. Höfuðeinkenni
hennar er það, ag þar hafa
meginfylkingarnar tvær,
Sjálfstæðisflokkur og Fram-
sóknarflokkur, átzt við og lítt
verið tekið eftir öðrum.
Það lét að líkum, að þegar
hin atkvæðamikla stórfylking
til stórkapítalismans haslaði
sér völl i ríkisstjórninni,
hlutu lýðræðissinnaðir um-
bótamenn, sem áður voru í
tveim eða þrem flokkum, að
skilja það, að eina ráðið til
þess að hindra það að kapital
istafylkingin kæmist í sigur-
höfn, væri að sameinast í ein-
um sterkum umbótaflokki,
fylkja sér um stærsta og sterk
asta íhaldsandstæðinginn.
Þetta kom skýrt fram í bæj
arstjórnarkosningunum með
stórsigri Framsóknarflokks-
ins. en kommúnistar guldu af
hroð, því að æ fleiri skildu,
að þeir áttu ekki samleið með
þeim, og óhæft og gagnslaust
var að efla þá gegn íhaldinu.
Gils Guðmundsson varafor-
maður Þjóðvarnarflokksins
sagði um þessi úrslit: Enginn
vafi er á því, að Eramsóknar-
flokkurinn er sigurvegari
þessara kosninga. Vinstra
fólk hefur brugðið á það ráð
að fylkja sér um hann gegn
íhaldinu. Þetta var rétt og sú
þróun hefur haldið áfram,
línurnar skýrzt og þróunin í
þá átt, að í landinu væru
tveir meginflokkar, íhalds-
flokkur eins og stjórnarflokk
arnir eru nú saman, og einn
sterkur umbótaflokkur, Fram
sóknarflokkúrinn.
Ddgskipunin og
panik-fundurinn
Þetta setti þegar mark sitt
á kosningabaráttuna. íhaldið
óttaðist nú æ meira samfylk
ingu vinstri manna í Frarft-
sóknarflokknum og að komm
únistar mundu tapa. Þess
vegna var í forystugrein í
Mbl. hiklaust sagt við fólk,
sem vildi yfirgefa’:r.komntún-
ista, ag það skyldi heldur
kjósa kommúnista en Fram-
sókn. Það var dagskipan og
neyðarhemill íhaldsins.
Fyrsti kosningafundurinn,
sem íhaldið boðaði til, hafði
það dagskrármál eitt að ræða
um kosningaáróður Fram-
sóknarflokksins, og er slíkt
alger nýlunda, að flokkur
boði til panik-fundar til þess
að vara sitt fólk við áróðri
annars flokks. Eftir þessu
hefur öll kosningabaráttan
orðið — látlaus og linnulaus
viðureign Sjálfstæðisflokksins
og Framsóknarflokksins.
Þannig hefur það verið viður
kennt í verki, að höfuðorrusta
íslenzkra stjórnmála standi
milli þessara tveggja fylk-
inga. Sjálfstæðismenn hafa
varazt að kreppa að kommún
istum og .liggur í augum uppi,
að von þeirra er sú, að komm
únistar haldi sínu sem allra
mest, og að þróunin frá bæj-
arstj órnarkosningunum stöðv
ist.
Milwood kemM-
til sögu
Það gerðist í þann mund,
sem flokksþingunum var að
ljúka, ag Milwood-málið kom
til sögunnar. Framkoma rikis
stjórnarlnnar i þvi máli var
eins og undirstrikun á fyrri
stefnu í utanríkismálum. Þar
kom fram furðuleg linkind
við erlent vald, og enginn vafi
er á, að það mál svipti grím-
unni af ríkisstjórninni í aug-
um margra. Urðu um mál
þetta allharðar sviptingar, og
það hefur án efa veruleg
áhrif á kosningarnar vegna
þess hve táknrænt það er
um stjórnarstefnuna og þá
stefnubreytingu, sem varð í
utanríkismálum með þessari
stjórn.
Bergur og Gils
Annað, sem menn hafa að
sjálfsögðu veitt allmikla at-
hygli í þessari kosningabar-
áttu, eru þau samtök, sem
tengd voru milli kommúnista-
qg pokkurra fyrrverandi Þjóð
varnarmanna undir forystu
Gils og Bergs. Þar gerðist koll
steypa, sem fáir hefðu að
óreyndu trúað, því að Þjóð-
varnarflokkurinn hafði marg
lýst sig hiklausan og eindreg-
inn lýðræðisflokk. Nú urðu
tjaldhælar þeirrar fylkingar,
sem eftir stóðu, er tjöld höfðu
verið upp tekin, til þess að
ganga í sveit kommúnista. Til
þess bandalags var stofnað
með þeim kynlega hætti, að
eiginlega samþykktu hvorki
þjóðvarnarmenn né kommún
istar bandalagið formlega.
Síðan gerðist skringilegur
feluleikur í Reykjavík með
Berg, en Gils talaði yfir tóm-
um stólum oftar en einu sinni
á Suðurnesjum.Bíða menn nú
og sjá hvað setur, hvort Berg
ur og Gils fá nógu marga með
sér af gömlum samherjum til
þess að vega upp á móti fylgis
tapi kommúnista, svo að þeir
komi sléttir út.
Gamall skollaleikur
Ýmislegt kynlegt hefur skot
ið upp kolli í þessari hrið. Má
t. d. nefna það, að Mbl. hefur
flesta daga haft næturgagn
að vopni. Einnig hitt, að Mbl.
tók að vekja upp grýlu
skömmtunar og hafta og
reyndi að kenna hana Fram-
sóknarflokknum, en þetta
UM MENN OG MÁLEFNI
varg „búmerang“, þar sem
blaðið virtist hafa gleymt því,
að stj ómarflokkamir sj álfir
áttu skömmtunarkerfið í heilu
lagi og úr þeirra hópi höfðu
allir skömmtunarráðherrar
verig fyrr og síðar. Undir lok-
in.hóf Mbl. svo gamalkunnan
skollaleik, þann, að brigzla
Framsóknarmönnum um hat-
ursáróður gegn Reykjavík fyr
ir tiu eða tuttugu árum og
tíndu til einhverjar gamlar
tilvitnanir slitnar úr sam-
hengi. Er sá barnaskapur all-
ur hin mesta kómidia, sem
enginn tekur mark á.
EBE
En viðamesta mál kosninga
baráttunnar hefur að sjálf-
sögðu verið Efnahagsbánda-
lagsmálið. Þar hefúr gætt. und
arlegustu feimni stjórnar-
flokkanna, enda eru þeir þar
i mikilli sjálfheldu og vafa-
samt er, að nokkurt mál hafi
eins mikil áhrif á þessar kosn
ingar. f útvarpsumræðunum
ræddi enginn ræðumaður
stjórnarinnar um þetta mál,
þó að ræöumenn Framsóknar
flokksins deildu fast á stjóm
ina fyrir meðferð þess alla.
Og svo bíðum við dóms kjós
endanna. Stjórnarflokkarnir
hafa lýst yfir, að þeir muni
halda áfram á sömu braut —
braut stórkapitalismans,
braut innlimunar í ríkja-
bandalög, halda áfram þeirri
nýju stefnu, sem upp var tek-
in 1958 og þverbrýtur þá hefð
sem s.iálfstætt íslenzkt lýð-
veldj hefur myndað sér og
starfað eftir, ef þeir fá meiri
hluta til. Haldi stjómin sama
meirihluta og hún hefur nú,
og haldi kommúnistar hlut
sínum eða vel það, þá hefur
garður umbótamannanna,
íhaldsandstaðan, lækkað í
landinu og vonir um að við-
nám verði veitt veikzt mjög.
En bregði til hins, að stjórn
in missi meirihluta eða veik-
ist mjög í sessi, og að enn
sneiðist af kommúnistum, en
bróunin haldi áfram á þá
lund, að umbótafólkið í land
inu fylki sér fastar saman I
einn íhaldsandstöðuflokk, svo
að.hann vinni á, þá hefur
varnargarður íslenzks sjálf-
stæðis ha-kkað og vonir
glæðzt ,um. að kuldakastið frá
1958 líði hjá en v?rði ?kki að
löngurfi og hðrðum vetri.
6
T f M I N N, sunmidagurinn 9. Júní 19f3.