Tíminn - 16.06.1963, Qupperneq 8

Gefur út fréttablað handa
löndum í Los Angeles-borg
Sem kunnugt er, komu hingað á dögunum tveir hópar
Vestur-íslendinga til að taka J>átt í þjóðhátíðinni og heim-
sækja frændur og vini. í fyrri hópnum voru um 40 manns,
en í þeim seinni 110 manns, og er það langfjölmennasta
hópferð, sem Vestur-íslendingar hafa farið hingað. Við
hittum að máli nokkra þessara landa okkar, og fer hér
á eftir stutt spjall við þá.
GUÐNÝ ÞORVALDSSON (Ljósm.: TÍMINN-GE).
Guðný Þorvaldsson ber það
með sér að hafa verið fóstr-
uð í íslenzkri byggð, svo
rammíslenzk er hún í öllu
fari, þótt hún hafi alla ævi,
í nærri áttatíu ár, átt heima
utan íslands, en hingað hefur
hún komið einu sinni áður, á
Alþingishátíðina 1930.
Hún fæddist í Garðarbyggð
í Norður-Dakota, þar sem
faðir hennar, Friðrik Jóhann
esson, bjó, og síðan átti hún
heima þar og á nálægum slóð
um til ársins 1942, að hún
fluttist með manni sínum,
Bimi Stígssyni Þorvaldsson,
til Los Angeles í Kalifomíu,
þar sem Björn var bílakaup
maður, en hann lézt 1956. Þau
eignuðust tólf börn, en þau
em aðeins sex á lífi, sum við
búskap á gömlu slóðunum í
Dakota, sum í grennd við
Guðnýju í Suður-Kaliforníu.
Guðný hefur manna mest
unnið i þágu íslendingafé-
lagsins í Los Angeles, verið
formaður þess í mörg ár og
ritstjóri „Félagsblaðsins",
sem ber þetta íslenzka nafn
en er prentað á ensku. En
hún er orðin æðivön for-
mennsku, og kann ég ekki
nöfn á öllum þeim félögum,
sem hún hefur veitt forustu.
Hún var formaður kvenfélags
Vídalínssafnaðar, kvenna-
deildar Oddfellowa, lífsá-
byrgðarfélagsins Degree of
Honor, svo að nokkur séu
nefnd.
— Hvemig lagðist í þig að
setjast að í Kaliíomíu eftir
að hafa átt heima á sléttun-
um í Dakota alla ævi?
— Mér leizt alls ekki vel
á það, hélt ég myndi aldrei
festa þar yndi, það er svo
margt ólíkt með þessum tveim
ríkjum, Norður-Dakota og
Kaliforníu, ekki aðeins land
og loftslag, heldur flest ann-
að líka. En það er hægt að
venjast flestu, og ég er farin
að sætta mig við lognmolluna
í Suður-Kalifomíu.
— Kemur íslendingafélag-
ið saman til fundar að stað-
aldri eða oft á ári?
— Þetta er svo undarlegt
byggðarlag, Los Angeles, borg
in er svo mikið flæmi, land-
amir búa svo dreift, að mlkl-
um erfiðleikum er bundið að
ná þeim saman. Þess vegna
höidum við afar sjaldan fundi
eins og þeir gerast með gamla
sniðinu, heldur oftast nær
skemmtanir, og þær eru allt
að fimm sinnum á ári. Ein
bættist við fyrir nokkmm ár
um, þegar ísland fór að
senda þátttakanda í fegurðar
samkeppninni á Long Beach.
Við höldum alltaf sérstaka
skemmtun, þegar fegurðar-
drottningin íslenzka kemur
vestur, og þá er hún heiðurs-
gesturinn. Stundum reynum
við að bjóða upp á alíslenzk-
an mat. Annars er nokkur
hörgull hjá okkúr á skemmtl-
kröftum, einkum vantar okk-
ur snjalla íslenzka söngvara.
Sá, sem bezt og lengst hefur
skemmt okkur á því sviði, er
Gunnar Matthíasson, en
hann er að vonum búinn að
syngja sitt fegursta, kominn
yfir áttrætt. Hann var mikill
músíkmaður, og Þóra dóttir
hans hefur erft þann hæfi-
leika og syngnr fallega.
— Viltu nú ekki segja okk-
ur frá blaðinu, sem þú gefur
út, Félagsblaðinu?
— Það er nú ekki merki-
legt, en þó er það vel þegið
af mörgum. Það gerir ekki
hálft gagn að gefa það út á
íslenzku, því að satt að segja
eru margir Ameríkanar í fé-
laginu okkar, menn eða kon-
ur, sem eiga íslenzka maka
og vilja fylgjast með því sem
gerist heima. Eg set greinar
í blaðið, ef einhverjir nenna
að senda mér greinar, en
það vill verða misbrestur á
því. En ég tek fréttir úr ís-
lenzku dagblöðunum, endur-
segi þær eða þýði á ensku,
þegar ég rekst á eitthvað frá
sagnarvert, og það er raunar
alltaf eitthvað stórfenglegt
að gerast hér hjá ykkur.
— Hvernig kemur ísland
þér fyrir sjónir frá því sem
þú sást það 1930?
— Reykjavík hefur breytzt
svo, að mér finnst enginn
samanburður komast að. Mér
finnst alveg furðulegt, hvað
hér er byggt myndarlega, og
þó hef ég' ekki orðið var við
mikinn íburð, eins og sumir
eru að tala um, að mikið sé
af hér.
— Áttu margt frændfólk
hér, sem þú veizt af?
— Nei, það er harla fátt,
sem ég tilþekki. Þegar ég
kom hingað 1930, fór ég að
heimsækja Höfn í Melasveit,
þar sem Þórunn frænka mín
Sívertsen bjó. Nú man ég ekki
eftir neinum úti á landi. Hér
í Reykjavík eru einhverjir
frændur mínir, svo sem Rík-
harður myndhöggvari og bræð-
ur hans, móðir mín og amma
þeirra voru systur.
Leynilögregla í fyrra stríði og
síðan hjá frönskum Kanadabúum
Þegar ég fór að hitta Ragn-
Swanson á heimili Steingríms
Jónssonar rafmagnsstjóra,
vissi ég harla fátt um mann-
inn, ætt eða uppruna, en þó
hafði einhver sagt mér, að
hann hafi lengi starfað sem
leynilögreglumaður.
— Ertu fæddur vestra, eða
hvernig stendur á ættarnafni
þínu? spurði ég Ragnar, sem
er hressilegur og snyrtilegur
strax við fyrstu kynni, bauð
okkur í stofu og í nefið.
— Það stendur þannig á
þessu nafni, að það er ensk
útgáfa af föðurnafni föður
mins. Pabbi var Ámi .Sveins-
son kaupmaður á Isaflrðl, og
systkin mín hér, t. d. Lára
kona hans Steingríms héma,
Ámi sem margir kenna við
Vöruhúsið, og Brynjólfur lög-
fræðingur bera öll nafn
pabba. En þegar ég hélt vest-
ur um haf frá ísafirði sumar-
ið 1901. fór ég að ráði föður-
bróður míns, Sveins Sveins-
sonar, sem kominn var vestur
og búinn að taka sér ættar-
nafnið Swanson.
— Hvað hafðirðu íyrir
stafni fyrst í stað?
— Eg vann við það sem til
féll, mest í byggingarvinnu.
Þá unnu langflestir íslending
Marglr urðu síðar bygginga-
meistarar og stóðu fyrir sum
um stærstu byggingunum í
ar í Winnipeg í byggingum.
borglnni. Nú er þetta orðið
breytt, íslendingar em
dreifðir í flestar starfsgreinar.
— Þó munu ekki margir
hafa haft sama lifsstarf og
þú, eftir því sem mér skilst.
eða varst þú ekki „leynilögga“
eins og börnin hér í Reykja-
vík myndu kalla það?
— Jú, ég var býsn lengi í því
starfi. í fyrra stríðinu var
ég meðal sjálfboðaliða, sem
sendir voru til Evrópu. Það
var víst vegna þess, að ég var
hraustur og nokkuð vel að
manni, að þeir settu mig í
herlögregluna, nánar tiltekið
leynilögregluna, og var í því
til stríðsloka. Þegar ég kom
heim, fékk ég með tímanum
starf í leynilögreglunni í St.
Boniface, borg, sem er nú orð
in samvaxin Winnipeg, en
hefur þó sér borgarstjórn. Þar
var frá fyrstu aðalbyggðarlag
Frakka í Manitoba. Þar
gegndi ég starfi upp frá þvi
þangað til fyrir fáum árum
og var síðustu árin yfirmaður
leynilögreglunnar, lét af þvi
starfi 65 ára, en þá gegndi ég
nokkur ár starfi sem umsjón
armaður með ungu fólki, sem
lent hefur á glapstigum og
reynt er að leiðbeina inn á
heilbrigðan lífsferil. Því
starfi lét ég af í fyrra, þegar
ég varð 71 árs. Enginn Islend
ingur hafði verið i leynilög-
reglunni þarna á undan mér,
en þegar ég hætti, tók annar
Islendingur, Nordal að nafni,
maður á bezta aldri og ágæt-
lega hæfur maður.
— Féll þér vel að vinna
með Frökkum? x
— Já, það var góð sam-
vinna með okkur alla tíð. Yf-
irleitt er hið bezta samkomu-
lag milli hinna misjöfnu þjóð
8
TÍMINN, sunnudaginn 16. júní 1963