Tíminn - 22.06.1963, Qupperneq 7

Útgeféndi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. _ Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., simi 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 65.00 á mán, innan-
lands. f lausasölu kr 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f. —
Flugmannaverkfallið
f greinargerð þeirri, sem Loftleiðir h.f. sendi blöðun-
um um nýlokinn aðalfund félagsins, segir meðal annars:
„Fram kom að beint tjón félagsins af nýafstöðnu
verkfalli flugmanna næmi um 3 mílljónum króna, auk
hins óbeina tjóns, sem verkfallið hefur valdið."
Verkfall það, sem hér um ræðir, var nokkuð óvenju-
legt, því að það snerist ekki fyrst og fremst um kaup
flugmanna, heldur rétt atvinnurekenda til að segja starfs-
manni upp atvinnu, án tilgreindra saka.
Tilefni verkfallsins var það, að annað flugfélagið hafði
sagt upp flugmanni, sem staðið hafði framarlega í félagi
flugmanna og átt í samningum um kjör þeirra, án þess
að greina opinberlega hver væri orsök uppsagnarinnar.
Við ortdurnýjun kjarasamninga vildu flugmenn fá það
tryggt, að ekki yrði hægt að segja flugmanni upp atvinnu,
án tilgreiudra ástæðna.
Sú krafa flugmanna var ekki óeðlileg, þar sem
þeir hafa aflað sér dýrrar sérmenntunar og starfsaldur
þeirra er yfirleitt styttri en annarra stétta. Þess vegna
þurfa þeir að hafa það tryggt, að þeim sé ekki vikið úr
starfi, neiha af gildum ástæðum.
Sennilegt er, að þær reglur, sem gilda um opinbera
starfsmenn, geti orðið hér til fyrirmyndar. Ríkið getur
ekki sagt starfsmanni upp atvinnu án tilgreindra saka.
Sérstakur dómur fjallar svo um málið, ef brottvisun úr
starfi stafar af því, að viðkomand. starfsmaður sé af ein-
hverjum ástæðum talinn óhæfur til að gegna því.
Það verður vafalítið þróunin í þessum efnum, að fleiri
og fleiri starfsstéttir, sem vinna hjá einkaatvinnurekend-
um, munu í þessum efnum tryggja sér svipaðan rétt og
opinberir starfsmenn njóta.
Það er t. d. óhæg aðstaða fvrir sérmenntaðan mann
eins og flugmann, að honum sé sagt upp atvinnu án til-
greindra ástæðna og síðan skapist ýmsar kviksögur um.
að það hafi verið gert vegna vanhæfni hans. Duttlunga-
samur atvinnurekandi getur á þann hátt eyðilagt fram-
tíð viðkomandi manns.
Flugmannaverkfallið, sem áður var rætt um, mun hafa
leystst þannig, að viðkomandi flugfélag hefur gefið upp
ástæður fyrir uppsögninni og munu sérfróðir menn fjalla
um þær. Þetta er spor í rétta átt. En nauðsynlegt er þó,
að miklu fastari reglur skapist um þetta. svo að flugsam-
góngur þurfi ekki að stöðvast vegna deilna um slík mál.
V erðlagsef tirlitið
í Alþýðublaðinu i gær er borin fram krafa um, að
verðlagshöftum verði haldið áfram og starfslið verðlags-
eftirlitsins aukið frá því, sem nú er
í tilefni af þessu er ekki úr vegi að minna á, að það
verðlagseftirlit, sem hefur gefi7.t nágrannaþ.jóðum okkar
bezt, er samkeppni milli kaupfélaga og kaupmanna. Þar
hefur verðlagshöftum yfirleitt ekki verið beitt nema þeg-
ar eftirspurnin eftir vörum hefur verið meiri en fram
boðið. Vöruskortur getur gert verðlagshöft nauðsynleg
Til þess að samkeppm kaupfélaga og kaupmanna geti
notið sín, þurfa báðir aðilar vitanlega að njóta svipaðs
réttar og aðstöðu Ef það er ætlunin að þrengja að kaup
félögunum, eins og Alþýðublaðið hefur verið að boða
getur það vitanlega spillt svo samkeppnisaðstöðu beirra
að verðlagshöft verði nauðsynleg Áð öðrum k"«tJ mnn
samkeppni þeirra og kaupmanna 'ryggia bezta verðiags-
eftirlitið hér eins og í nágrannalöndunum.
Vigfús Guðmundssom
Sumarkvöld viö Lagarfljót
GEITAGERÐI í FLJÓTSDAL
Það var í fyrra sumar, að ég
kom niður hinn heillandi Fljóts-
dal, eitt fagurt sumarkvöld og
staðnæmdist í mynni hans dá-
litla stund, meðfram til þess að
sjá þar roskna konu, er flutt
hafði þangað á yngri árum sín-
um úr æskubyggð okkar, Borg-
arfirðinum, og gert hér garðinn
frægan í nær því 'hálfa öld. Hafði
mér dottið í hug eftir hinar höfð-
inglegu viðtökur á þessu mynd-
ar-heimili að minnast þess cneð
fáeinum línum. En s«m fleira
varð það í undandrætti hjá mér.
En nú nýlega 9á ég að blaðamað-
ur hjá Mbl. hefur orðið á undan
mér að minnast Geitagerðis. En
mér finnst skorta talsvert í frá-
sögn hans, og ýtti það við mér
að taka penna í hönd örlitla
stund.
Geitagerði er myndarlegur
bóndabær á fögrum stað að
norðanverðu við Lagarfljót á
móti Hallormsstað, sem er að
sunnanverðu við fljótið. Bygg-
ingar þar eru miklar og reisuleg-
ar. Fólkið var margt og mjög al-
úðlegt: Bæði eldri og yngri hjón-
in tóku mér elskulega. í grein
Mbl. var karlmannanna aðeins
getið Vigfúsar Þormars og Gutt-
orms sonar hans, en helzt leit út
fyrir að konur væru þar engar.
Helga Þorvaldsdóttir hefur þó
átt sinn ríkulegan þátt í nær
hálfa öld að byggja upp þetta
mikla myndarheimili, og þá ekki
síður að rækta upp þann myndar
lega skóg, er umíykur það. Þarna
prýða einhver stærstu tré lands-
ins um 12 metra há, er gefa um-
bverf'nu tagran og heillandi
svip. Blómamergð og margs kon-
ar fagur gróður hjálpuðu til að
gera sumarkvöldið yndislegt.
þarna í hlíðinni með speg'lslétt
an Löginn framundan.
Barnahópurinn gerði sitt til
að auka svip gróandans þarna.
Stálpuð barnabörn hjónanna
Helgu og Vigfúsar og einnig
böm yngri hjónanna, Guttorms
og Þuríðar Skeggjadóttur. Gutt-
ormur Þormar íþróttakappi og
kona hans hafa nú að mestu tek-
ið við jörðinni. Þuríður er gott
dæmi um það, hver vorhugur og
manndómur býr í brjósti sumra
ungu stúlknanna í höfuðstaðn-
um. Þuríður hlaut 1. ágætiseink-
unn í stærðfræði við stúdents-
próf í Menntaskólanum í Rvík,
en rétt á eftir valdi hún sér
mannsefnið og flyzt austur til
Geitagerðis og gerist þar bónda-
kona. Þetta dæmi bendir á, að tú
séu ungar Reykjavíkurstúlkur.
sem hafa manndáð í sér að fara
á mótj straumnum eins og lax-
inn, sem . . . stiklar bratta fossa“
Og nú leika litlu börnin hennar
<ér við fagra skógarlundi og um
grænar grasbrekkur og grundir
við sitt eigið fagra æskuheimili.
Það var reglulega ánægjulegt
að dvelja kvöldstundina á þessu
heimili við Lagarfljót, sem borg-
firzka myndarkonan, hún Helga
frá Brekku, hete' hjálpað mjög
til þess að skapa og gera að einu
af mestu myndarheimilium á ís-
landi við fljótið fagra, þar sem
það fellur niður úr Fljótsdalnum
og út eftir Héraðinu. Mun ég
lengi minnast þar góðs fólks, en
þó lengst Helgu húsfreyju, m.a.
fyrir skoðanafestu hennar og
djarfan og ákveðinn umbótahug.
Þegar rætt er um heimilin og
hve dýrmæt þau eru fyrir þjóð-
arheildina, virðist ómaklegt að
minnast ekkert á húsfreyjurnar,
sem ósjaldan eiga drýgsta þátt-
inn að byggja upp þessa oft
beztu gróðurreitj manndóms og
hollrar menningar.
,Þá er það bóndabærinn,
sem ber af öliu þó“.
Ásbjörn Stefánsson:
Öfgafullur listdómur
Hvað mér finnst? Mér finnst
það sama um listina og svo
margt annað, trú og siði, — tíma-
bundin upplausn, sem síður en
svo er óþekkt í sögunni og vafa-
laust á einnig nú eftir að frarn-
kalla reaktion. Menn leita þar t'l
þeir villast. Svo sækja aðrir þá
heim aftur. Mönnum bregður
ekki við allt.
Samt hrökk ég óvenju hart v'ð
nú, er myndlistargagnrýnandi
Morgunblaðsins rak upp villi-
mannaöskur á þeim vettvangi þ
13/6 s.l. Mér brá. Er svona kom-
ið hjá okkur nú? Hver er þessi
Valtýr Pétursson? Hvað hefur
hann lært fram yfir aðra menn?
Hvað afrekað? Getur hann spil
að „Gamla Nóa“ með einum
fingri, hvað þá meira? Mér hefði
fundizt þessi grein hans býsna
hörð, þótt hér hefði verið ritað
um einhvern byrjunarklaufa, en
það er nú síður en svo, að svo
sé. Hann labbár inn á sýningu
þar sem ýmsir af beztu og þekkt
ustu listamönnum landsins sýna
ásamt nokkrum ungum mönnum
sem mislangt eru komnir á lista
braut sinni. Vitanlega er ekki
allt fyrsta flokks á sýningu þess
ari, jafnvel eru þar myndir, sem
ég fyrir mína parta tel að ekkert
erindi hafi átt þar inn. En svo
eru líka stór listaverk mnan um
— ógleymanlegar, fagrar mynd-
ir. —
Hvernig bregzt svo Valtýr Pét
ursson við? Hann tryllist. Úr
penna hans streymir dónaskapur
og móðganir. „Krit kin“, sem
átti að verða, breytist í sjúklega.
haturskennda árás. Hann hyggst
Ieggja mikla lislamenn á hné sér
og hirta þá eins og smákrakka
Hann er svo óður, að hann gáir
sín ekki og fer líka óviðeigandi
orðum um myndlistarmenningu
hinnar brezku þjóðar.
Meistararnir hafa greinilega
farið illa í taugarnar á Valtý
Það er skiljanlegt út af fyrír sig
En hann hefði þurft að geta
dulið það betur.
Krustjoff sagði um mynd eina
á sýningu ; Moskvu: Þetta er
eins og asni hafi slett litunum á
léreftið með halanum Ekki ska)
ég dæma um sanngirni þessara
orða. Hér á íslandi skeður það
öfuga. Hér er risinn upp eins
konar „Lista-Krustjoff“ sem seg
ir svo ekki verður misskilið:
Hvernig vogið þið að beita pensb
af kunnáttu og listfengi? Notið
heldur asnahala.
En hvernig er svo með Morg
unblaðið, málgagn stærsta stjórn
málaflokks landsins? Er því sæm
andi að birta svona grein? Geta
ekki áhrif hennar náð út fyrir
bröngan hring listamanna og
listunnenda. blaðinu sjálfu og
jafnvel flokknum til beins skaða?
Tækniaðstoð SÞ
Vegna aukinna framlaga frá að-
ildarríkjum Sameinuðu þjóðanna,
hefur aðstoð þeirra aukizt veru-
lega á síðustu tveimur árum segir
í skýrslu, sem samin hefur verið
fyrir ráðstefnuna um tæknihjálp,
er haldin er ; Kaupmannahöfn
17. júní—1. júlí. Fjárframlögin.
sem heítið hefur verið á þessu ári,
benda til þess að aukningin verði
énn meir í framtíðinni.
Það er stjórn Tæknihjálpar
Sameinuðu þjóðanna (TAB), sem
' skýrslu sinnj um árið 1932 til
Efnahags- og félagsmálaráðsins
gerir grein fvrir starfsemi hinnar
samvirku tækniaðstoðar (EPTA)
— þ.ea s þeim skerfi, sem Sam-
einuðu þjóð'rnar og níu sérstofn-
anir þeirra hafa lagt fram j sam-
einingu — og einnig að nokkru
þeim skerfi, sem einstakar sér-
stofnanir haía lagt fram. Bráða
birgðaskýrsla um árið 1961 hafði
áruð verið lögð fram, en hin nýja
skýrsla tekur yfir bæði árin. 1961
og 1962
Hin samvirka tækniaðstoð veitti
á árunum 1961 og 1962 121 landi
beina hjálp, en auk þess tók 21
land þátt í og naut góðs af svæðis
bundnum áætlunum Aldrei fyrr
hafa jafnmörg lönd notið aðstoð
ar. Áður var hæsta tala landa
sem hlotið höfðu hjálp á einu ári
113 Á árinu 1962 voru alls 2552
sérfræðingar starfandi á vegum
tækniaðstoðar S.Þ. (árið áðut
voru þeir 2381 talsins) Af þess
um sérfræftineum voru 54 frá
Framhald á 15. síðti.
T í M I N N, laugardagurinn 22. júní 1963.
1