Alþýðublaðið - 02.10.1941, Síða 3
FIMMTUDAGUR 2. OKT. 1041.
---------- MÞÝÐUBLAÐIÐ
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Simar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
Ólafur á undanhaldi.
ALÞVÐUBLAÐID
Jéaas Ouðniundssopt
vað heitr nnnlzt?
AÐ hefír verið töluveröur
bæxlagangur í ólafi Tbars
aitvfcmumálaráöherra i Morgun-
blaðinu tupp á síökastið út af
dýrtíöarmáluinium. En enginn
skyldi láta þann bæxlagang
blekkja sig. Ef betur er að gáð,
getur engum dulizt það, að ÓJaf-
ur er á undanhaldi og aðeins að
reyna að byggja sér nýja varaar-
línu, langt aftan við þá, sem
hainn og blað hans, Morgunblað-
ið, hafa hingað tiil haft í deihm-
um uim dýrtíðarmálin.
Eins og allir vlta, hefir síðan í
sumar margsinnis verið sýnt
fram á það, bæði i Alþýðublað-
inu og í blaiði Framsóknarflokks-
ins, að ráðhermrSjálfstæðistjokks-
ins hindruðu þær ráðstafaniír
gegn dýrfíðinni, sem heimilaðar
og fyrirhugaðar voru í dýrtíðan-
Iögunum svonefndu, samþykktum
á alþingi síðast i vor af öllum
stjómarflokkunum. Var stjóminni
þar meðal annars veitt heimild
til þess, að lækka farmgjöld með
íslenzkum skipum í því sskyni að
draga úr eða stöðva i bdi verð-
hækkun aðflnttra nauðsynja. En
framkvæmd þeirnar heimiidair
heyi'ir undir atvinnumáiaráðherr-
ann, og fnam á þeiman dag hefir
Ólafur Thors hummað það fram
af sér að nota hana. Það er op-
inbert leyndarmál, hvað valdið
hefír pessu háttalagi ráðherrans:
Hann vill ekki skerða gróða Eim-
skipafélagsins. Það á að fá að
græða 4—5 milljónir króna aft-
tur í ár á hinum háu fairmgjöld-
um, og þjóðin að greiða því þær
úr sínum vasa í hækkuðu vöru-
verði. — Eios hefir farið rfm
aðra heimild dýrtíðarfagHinna, þá,
að afnema toll á kornvöru og
lækka sykurtolltnn um helming.
Framkvæmd hennær heyrir undir
hiinn ráðheTra Sjálfstæðisflokks-
ins, fjármálaráðherrann. En Ja-
kob Möller hefír hingað til ekki
fengizt t.il að nota sér hana.
Þar til fyrfr örfáum dögum, að
Ólafur Thors flutti ræðu þá i
ful 1 trúa ráð i S jálf stæðisf lokksáns
hér í Reykjavik, sem frá var
skýrt í Morgunblaðinu fyrir síð-
listu helgi og fræg er orðin að
endemum, blekkingUtn og ósann-
indum ium allt Og alla, hefir
Morgunblaðið svarað þessari
gagníýni á aðgerðaleysi Sjálf-
stæðisflokksráðherranna í dýr-
tíðarmálunum þannig, að Ólafur
Thors og Jakob Möller bæru eklti
frekar ábyrgð á því en ráðherrar
hinna stjðrnarflokkarma, að heim-
ild dýrtíðarfaganna til þess að
lækka farmgjöldin, fella niðuí
korntollinn og lækka sykurtollinn
um helming hefði ekki’ verið not-
uð. Það væri stjórnarinnar allrar
að taka ákvörðun þar að lútandi
og þess vegna bæri hún öll á-
* byrgð á því.
Þessi Morgunblaðslygi var
fyrsta varnarlína Ólafs Thors i
deilunni Um framkvæmd dýrtið-
arlaganna. Á bak við hana varð-
ist hann í nokkrar vikur.
Eln nú hefir hann neyðst til
þess að gefa hana upp og leita
skjóls á bak við ný ósanniudi.
í‘ ræðu hans í fulltrúaráöi Sjálf-
stæðisflokksins hér í Réykjavík
fyrir helgina er því ekki lengur
ueitað, að hann beri ábyrgð á
því, að farmgjöldin hafa ekki
verið lækkuð- Nú heldur hann
því bara fram, að það hefði
engin áhrif haft á dýrtíðina, þótt
þau hefðu verið lækkuð. Það hafi
verið neiknað út af Þorsteini Þor-
steinssyni hagstofustjðra, aluk
þess, sem nefnd ha.gfræðinga,
skipuð honum, Jóni Blöndal og
Klemens Tryggvasyni, hafi þegar
í sumar talið, að tillögur, sem
Eysteinn Jónsson viðskiptamála-
ráðherra gerði innan stjómarinn-
ar um að notfæra sér heimildir
dýrtíðarfaganna til farmgjalda-
og tollalækkunar, væru „ekki
hagkvæmar“. „Með því er gagn-
rýni á mig svarað,“ segiir ólaf-
ur Thors hróðuguT í ræðu sinni
fyrir helgina. „Árásimar á mig
era þar með að engu orðnar,“
bætir hann við tíl frekari árétt-
ingar í Miorgunblaðinu í gær.
Þetta er hin nýja varnarlina
ólafs Thors á undanhaldinu. Það
eru ekki nema örfáir dagar sið-
an henni var hrófað upp. Og þó
hsfir hún nú þegar \erið rofín á
öllum stöðum. sem þýðingu hafa.
Það' hefir þegar verið sýnt
fram á, að annaðhvort sé sá út-
reikníngur hagstofustjórans um
áhrif farmgjaldanna á dýrtíðar-
vísitöluna, sem ólaftar Thors vitn-
ar í sér til • afsökunar, falskur
eða fal&aður í frásögn Morgun-
blaðsins af rasðu ráðherrans. Hef-
ír Tíminn skorað á MoTgunblaðið
að birfa þennan útreikning hag-
stofustjórans, ef hann sé t i I, og
TOTður fróðlegt að sjá, tíl saman-
buiðar við frásögn Morgunblaðs-
ins, hvernig hann lrtur út.
Þá hefír Jón Blöndal þegar
lýst yfír því hér í Alþýðublaðinu
í fyrradag, að hagfræðinganefnd
sú, sem hann á sæti í, og ólafur
Thors vitnar einnig í sér til af-
sökunar, hafi aldrei látið neití
álit í ijós um tillöguir Eysteins
Jónssonar inniain stjómarinnar,
enda ekki verið um það beðin.
Hins vegar hetir Eysteinn Jóns-
isoxx í viðtaji við Tímann, einnig
í fyrradag, lýst yfír þvi, að hag-
fræðinganefndin hefði „gert út-
reifcninga, sem sýna, að ná mætti
vemLegum árangri*1 í baxáttunni
gegn dýrtíðinni, „ef dýrtíðarfögin
væm framkvæmd.“ Og í rit-
stjórnargrein í sama tölublaði
Tímans er upplýst, að þeir út-
neikningar sýni Að lækkun farm-
gjalda ©g tolla á skömmtunar-
vöTum myndi að minnsta kosti
VIÐ, sem nú erum toomm yfir
ferfugsaldurinn muniutm enn
það ástand, sem rfkti í kaupstöð-
um og kauptúnum þessa lands í
byrjun styrjaldairinnar, sem háð
var frá 1914 til 1918.
Við munium eftir samtakaleysi
alþýðunnar á öllum sviðum um
að bæta kjör sín og autoa menn-
ingu sína. Við munum eftir þeim
dreifðu tilraunum, sem gerðar
voru hér og þar til þess tað
hækka launln og stytta vinnu-
tímann og við munum hvemig
svo að kalla hver einasta tíl-
raun til þess mistókst og skapaði
vanmáttarkennd hjá verkafólkiinu
í stað þess að verða því örfun
tíl nýrra dáða. En á stríðsár-
unum, og sér&taklega þó eftír
þau er öldufnar frá öðrum lönd-
um bárust hingað og við sog-
uðumst meir inn í hringiðu heims
viðburðanna, tók þetrta að breyt-
ast. Skilningurimn á pólitískum
samtökum alþýðunnaír vaknaði og
með þeim skilningi kom nýrkraft
ur í allar tílraunir alþýðunnar
tíl þess að bæta kjðr sín og
vinna sigra.
Mér finst alveg sérstaklega
nauðsynlegtaðvékja athygli allra
alþýðumanna, á þessu, einmitit
niú, þegar sú skoðun hef-
iir að nokkru rutt sér til
rúms, að alþýðu samt ökin —
verkalýðshreyfingin — eigi að
vera ópótítísk, sem kailað er.
Meðan hún var ópólitisk varð
henni lítið sem ekkerf ágengt en
eftir að hún varð pólitísk fór
henni að ganga betur. [
Þessu má ekki blanda sarnian
við það, að hinn pólitíski og
faglegi félagsskapur megi ekki
vera aðgreindur.
Það er síður en svo.
Þess er einmitt fulltoomin nauð-
syn1, þegar ákveðnum þraska er
náð, áð þessiir tveir meginþætt-
ir alþýðuhreyfingarinnar séu að-
greindir svo hvorugur þeirralíöi
við það að vera bundin áf nán-
um böndum við hinn. Þegax hvor
þeirfa um sig hefir ,náð ákveðn-
um styrkleik, eiga þeir að grein-
a&t sundur, og frá þeim degi
hefir alþýðuhreifingin skilyrði til
enn meiri þroska en áður og á
lækka vísitöluina um 21/2 stig. En
ef farmgjöld væra læktouð á
fleii'i vörum, myndi það vitanjega
hafa miklu meiri lækkun vísi-
tölunnar í för með sér.
Með þessum upplýsingum hlut
að eigandi að'ila hefir ekki ein-
asta allt það, sem ólafur Thors
sagði í ræðu sinni, aðgerðaleysi
sínu og andspyfnu í dýrfiðarmál-
umium til afsökunar, verið hrakið,
heldur og afhjúpað sem ósvifn-
ar blekkingar bæði við flokk hans
og þjóðina í heild. 'Sjaldan hefir
nokkur herforingi staðið ber-
skjaldaðri en ólafur Thors eftir
þessa fyrstu árás á hiina nýju
varnariínu hans í deilumni ttm
dýrtíðarmálin. Og þó em ekki
nema tveir dagar síðan hann
hæld'ist um á bak við hana og
sagði: „Árásimar á mig eru að
: engu orðnar.“
Það sannast hér átakanlega,
eins og svo oft áður, að dramb
er falli næst.
.... ♦
miklu bréiðari grundvelli en fyr.
Nú er þessum áfanga náð í
þróun íslenzkra * alþýðusam,taka.
Alþýðusambandið fær aðstöðu til
þess að sameina alla alþýðu inn-
an vébanda sinna, en þá aðstöðu
hafði það ekki áður, en af
því leiðir, að Alþýðuflokk-
urinn verður að haga sókn sinni'
og vöm á nokkuð annan veg
en áður. Haun hlýtur að stairfa á
breiðarf griindvelli og taka miklu
meira tillit til þjóðféalgsheildar-
innar en harnn áður hefir gert.
Þessi er og sú þróun, sem átt
hefir sér stað í öllum þeim lönd-
um þar sem alþýðusamtökin hafa
orðið sterk.
Ég veit að það er fjöldi manna,
»em enn i dag er ekki búintn að
át!ta{a sig á þeirri þróun, sem
fram heftr farfð undanfarin ár
tog er enn í dag að fara fram,
og sem halda mun óslitin á-
fram tíl heilla landi og þjóð,
ef mýrkvavöld einræðisins ekki
ná að brjóta þá þróun niður í
bili.
Með einu einasta dæmi má
gera sér ljósa hina geysilegu þýð
ángu sem alþýðusamtökin hafa
haft. Á bemskuánum alþýðusam-
takanna geysaði heimsstyrjöld. ís-
land slapp að visu þá hjá her-
námi, en það slapp ekki hjá af-
leiðingum ófrfðarins, hvorki meft
an hann stóð né heldur er hon-
um var lokið-
Þá eins og nú safnaðist geysi-
legur gróði fyrfr hér á tamdi.
En hvar lentí það fé mestmegnis?
Lentí það hjá öllum almenningi,
sem þá vann Tyrfr lág Jaun?
Lentí það hjá em'bættis og starfs-
mönnum, sem ekki flengu neinar
launabætur og blátt áfram voru
toomnir í vandræði, þegar ein
stétt þeirra — læknamir — gerðu
verkfall tíl þess að fá úr mestu
vandræðunum bætt?
Lenti hann hjá bændunum, sem
þá höfðu mjög veik verzlunar-
og hagsmunasamtök samanborið
við það, sem nú er orðið?
Nei, strfðsgróðin þá lentí að
engu verfilegu leytí hjá neimni
þessara stétta, sem þó erii Um
eða yfir 90 o/0 allrar þjóðarfnnar.
Hann lenrf svo að kalla ein-
gönigu hjá fáeinum einstakling-
um. Hann dreifðist ekki út á
meðal fólksins ,hættí ekki kjör
þess að neinu veitalegu leyti
og þjóðin sem heild var fátæk
þó einstaka menn yrðu rfkir.
Og nú 25 árum síðar iiflum
við aðra slíka styrjöld. Hún er
áð vísu að ýmsta frábitagðin hinni,
fyrir okkur einkum að því leyti,
að land vorf hefir verfð her-
þtamið.
t. þessarf styrjöld safnast enn
a|uður, eins og í hinni. Bn nú
Per auðsöfnunini fram, með alt
öðrum hætti. Að vísu erfi það
fáir einstaklingar, sem enu safna
mestu í einn stað, og svo ger
hætt við að verði all-lengi enn.
En nú dreifist auðsöfnunin miklu
meira en áður meðal alls al-
imenntogs I landinu.
Og hvers vegna?
Eingöngu vegna hinna faglegu
og pólitísku samtaka alþýðunn-
pr í landiwu.
Uppbætumar vegna dýrfiðar-
innar í síðustú styTjöld fcomu
ekki fyr en mörgum áitam eftir
að þær hefðu átt að koma. Þeef
toomu ekki fyr en aftur fór að
halla undan fætí fyrfr atvinnp-
rekstrimim, og urðu þannig tíl
þess þá að auka tapið á at-
vinnuiékstrinum enn meira- En
nú korna þær jafnhliða gróðan-
um. Með verðiagsuppbótunum,
sem mtiðast við skynsamlega
fundna vísitölu, ifennur nú nokk-
ur hluti hins mikla afraksturs
þegar í stað beánt i vasa alþýð-
'unnar í landinu, svo hún hagnast
niú, eða a. m. fc. getur hagnast,
ef hún fer skynsamlega að. Nú
era hagsmunasamtök bænda orð-
in það sterk, að einitíg til þeirra
getur rannið sá hagnaður, sem
verður á vierzlUn þeirra ög fram-
leiðslu. Og: fyrfr afþeina Alþýðw-
floldísins fékkst það finam, að all-
i*C hinn mikli fjöldi stajrfsfólks
fær nú þegar sinar te.unabætiB',
*m þarf ekk! áð bíða þerrra erns
bg í síðnsta styrjöW, þar <ö
hangTÍð er farið að sverita að
þetm.
Þetta dæmi eitt nægir til þess
að sýna, hvert þjóðfélagslegt
gagn alþýðusamtökin hafe gerf
á þessum aídarfjórðtangi, sem
þata hafa starfað. Hugsið ykkur,
bvernig þetta værf nú, ef emgm
alþýðusanrtök hefðu verið tíl.
Hver hefði þá átt að verja rétt-
indi þessarp. möigu en dneifðö
manna, sem við sjó og í sveit
skapa raunverulega þjóðarauð-
inn? Haidið þið, að kcnnið hefðl
v,erið til þessa fólks með uppbæt-
ur mánaðarlega?
Nei, við þurftam engum oriVum
að því að eyða, hventig þá
hefði verið umhorfs í hinu ís-
Lenzka þjóðfélagi.
Myndin, sem ég dró upp áðan
af þvi, hvemig þetta var í síðasta
striði, sýnir Ijóslega hvernig é-
standið hefði þá verið hér nú.
Þó að þetta, sem ég hefi uú
bent á, eitt út af fyrfr sig, nægS
til þess að sýna hvert gagn al-
þýðuhreyfingin þegar hefir nnnlð,
er ótalmargt annað, sem benda
má á, og sem nú er ta-lið hv'að
mest menningarmerki hér á landi,
sem beinlínis er fTam toomið fyrir
atbeina Alþýðuflokksins og al-
þýðusamtakanna. Ég vil ekki
þieyta ykkur á að telja það hér
Upp. Ég weit, að ef þið xiennið
huganum yfir atburði og fram-
kvæmdir síðustu ára, getið þið
svo að kalla á hverju sviði þjóð-
lífsins komið auga á fjölmargt,
sem frá Alþýðuflokknum er kom-
ið bæði beint og óbeint-
(Framhald af giein þessarf birt-
ist í blaðinu dnhvern næstta
daga.)
XVOCOOCOOOOOÍ
Peningalán
Sá, sem getur leigt 2—3 her-
bergi og eldhús nú þegar,
getur fengið peningalán með
góðum kjörum eða mikla
fyrirframgreiðslu. — Uppiýs-
ingar i, sima 2137.
xxxxxxxxxxxx