Alþýðublaðið - 14.03.1942, Blaðsíða 4

I
■*
fUþijðnblaðið
Útgelanði: Alþýðnfiokkurinn
Ritstjórl: Stefán Pjetursson
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjómar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906
Verð í lausasölu 25 aura,
Alþýðuprentsmiðjon h. f.
IðfnðandstæOififfnr
ihaldsins.
FORSETI enn verandi bæj-
arstjórnar í Reykjavík,
Guðmundur Ásbjörnsson, sagði
i útvarpinu fyrsta kvöldið, sem
umræðurnar fóru fram um
bæjarstjórnarkosningarnar, að
Alþýðuflokkurinn væri „höfuð-
andstæðingur Sjálfstæðisflokks
ins“ hér í höfuðstaðnum. Og
Bjami Benediktsson borgar-
stjóri endurtók þessa yfirlýs-
ingu í útvarpinu síðasta kvöld-
ið, í fyrrakvöld.
Þetta er alveg rétt: Alþýðu-
flokkurinn e r höfuðandstæð-
ingur Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík, enda bera blöð
Sjálfstæðisflokksins þess greini-
legan vott síðustu dagana,
hvern geig þau hafa af Alþýðu-
flokknum og hinum góða mál-
-stað hans í kosningunum, sem
fram eiga að fara á sunnudag-
inn. Einstakir útúrdúrar Sjálf-
stæðisflokksblaðanna eða ræðu-
manna Sjálfstæðisflokksins um
vaxandi fylgi kommúnista í
Reykjavík eru ekki alvarlega
takandi. Tilgangurinn með slíku
skrafi er sá einn, að reyna enn ,
einu sinni að blása þennan
klofningsflokk upp á kostnað
Alþýðufl., ef vera mætti að
* einhverja væri hægt að ginna
til þess að gefa heldur hinu
rússneska útibúi atkvæði sitt,
þannig, að það atkvæðið að
minnsta kosti yrði ekki til þess
að auka vöxt og viðgang Al-
þýðuflokksins, sem Sjálfstæðis-
flokknum stendur nú meiri
stuggur af en nokkru sinni áður.
Forsprakkar Sjálfstæðis-
flokksins hafa fulla ástæðu til
þess að óttast Alþýðuflokkinn
við bæjarstjórnarkosningarnar.
Ferill þeirra í stjórn landsins
er ekkert annað en samfelld
keðja af svikráðum og svikum
við launastéttir Reykjavíkur
og íbúum höfuðstaðarins yfir-
leitt. Fyrir aðeins tveimur
mánuðum kórónuðu þeir þenn-
an svikaferil sinn með því að
ganga Framsók'narvaldinu til
fulls á hönd og hjálpa því til
þess að gefa út kúgunarlögin
gegn launastéttunum. Og þó er
svívirðilegasta móðgunin við
Reykjavík enn eftir: Það er
framkvæmd baktjaldasamkomu
lagsins, sem búið er að gera
um samstjórn Sjálfstæðisflokks
ins og Framsóknar í Reykjavík
eftir bæjarstjómarkosningarn-
ar, ef Framsókn fær mann kos-
inn, eins og Sjálfstæðisflokk-
urinn mun jafnframt hafa lof-
að að styðja að. Þannig á að of-
urselja Reykjavík Framsóknar-
valdinu og „Hriflumennsk-
AU»Y|NinLA»W ______ Laugardagur 14. matx 1942.
OUNNAR STEFÁNSSON:
Bæjarstjórnarihaldið fyrir
dómstóli hinná vegalausu.
SUMARIÐ 1940. Hemámið
gengið um garð fyrir
nokkrum dögum. Víða í bænum
gefur að líta auðar íbúðir, sums
staðar heil hús. Þetta var orðin
algeng sjón á sumri hverju hér
í bænum. Þó má ætla, að fleiri
íbúðir hafi staðið auðar þetta
sumar, og má eflaust rekja að
nokkru ástæðuna til þess til
hræðslu fólks við loftárásir og
hernaðaraðgerðir. — Þegar líð-
ur að hausti er sýnilegt, að flest-
ar þessar íbúðir haf a verið leigð-
ar út. Mjög margar hafa efnaðir
liðsforingjar úr setuliðinu tekið
á leigu, og sumum, ekki allfá-
um halda þeir enn þá, eða þá
herstjómin sem slík, og virðist
það vera tálvon ein, að þær verði
rýmdar fyrst um sinn, enda
staðhæfir setuliðið, að húseig-
endur hér í bænum fáist ekki
til að leysa þá frá samningum
sínum, og telji, að ef þeir (her-
stjómin) rými íbúðirnar, þá
muni húseigendur sjáKir taka
húsin til eigin umráða, og bæti
það ekki úr húsnæðisvandræð-
tmum.
Atvinnuaukningin er gífurleg
í bænum þetta sumar, og fólk,
hvaðanæfa af landinu flykkist
hingað í atvinnuleit. Það tekur
meginið af því húsnæði, sem
setuliðið lætur óhreyft. Svo fer
að lokum, að þegar innanbæjar-
menn koma úr sumaratvmnu
sinni eða sumardvöl, standa
margir þeirra á götunni.
1. október 1940. Skráning
vegalausra f jölskyldna fer fram.
Staðreyndirnar tala, 70—80
fjölskyldur eru húsnæðislausar.
Hvað gera yfirvöldin?
Þau lánuðu Franska spítal-
ann eða nokkum hluta hans
2—3 húsnæðíslausum f jölskyld-
um, en flæmdu þær þaðan nokk-
uð um of skjótlega, þegar næg-
ar hörkur vom gengnar í garð.
(Hjálpin var mikilvæg, þegar til-
lit er tekið til þess, að öllum
þessum fjölskyldum hefðu for-
unni“! Og fyrir hvað? Fyrir
áframhaldandi milljónaívilnan-
ir handa fjölskyldufyrirtæki
Ólafs Thors, formanns Sjálf-
stæðisflokksins um skattgreiðsl-
ur og útsvar á kostnað alls al-
mennings bæði í Reykjavík og
um land allt!
I að er alveg rétt: Alþýðu-
flokkurinn er höfuðandstæð-
ingur slíkrar spillingar og
slíkra svikráða við Reykjavík.
Sjálfstæðisforsprakkarnir vita.
að hann á, einmitt af þeirri
ástæðu, vaxandi samúð og
fylgi að fagna í höfuðstaðnum.
Þessvegna óttast þeir Alþýðu-
flokkinn. Þess vegna beina
þeir nú öllum skeytum gegn
honum. En Reykvíkingar munu
ekki láta blekkjast. Þeir eru
búnir að sjá í gegnum svikavef
S j álfstæðisf lokksf orsprakk-
anna. Þeir munu svara fyrir
sig á morgun með því að kjósa
A-LISTANN!
ystumenn íhaldsins hér í bæn- I
um, stóriðjuhöldarnir og húsa-
braskararnir, getað tekið við í
sín húsakynni, án nokkurra
sýnilegra erfiðismuna. Þetta
var þá.)
Megin hluta þessara fjöl-
skyldna kom húsaleigunefnd,
vegna tilmæla þáveerandi fé-
lagsmálaráðherra, Stefáns Jóh.
Stefánssonar, fyrir með frjálsu
samkomulagi við iiúseigendur
(fékk þá til þess að innrétta
geymslukjallara, leigja íbúðir
aftur, sem teknar höfðu verið
úr umferð sem slíkar, lána
sæmilega sumarbústaði o. fL).
Hvað af hinum varð, geta ætt-
ingjar og vinir bezt um borið.
14. maí 1941.
Þær hafa vart verið of
velkomnar, fjölskyldumar, sem
urðu allan veturinn að lifa
á náð ættingja og vina í íbúðum
þeirra, sem sumar voru ekki of
stórar einni fjölskyldu, hvað þá
tveimur, enda tóku margar
iþeirra sig upp, þegar hlýna tók,
og bjuggu um sig í tjöldum eða
skúrræksnum til dvalar yfir
sumarið. Nú rýmkaðist um hús-
næði eins og á undanförnum
sumrum í bænum. Fjölskyldur
fluttu í sumarbústaði, eða fóru
í atvinnu út um hinar dréifðu
byggðir landsins eða kaupstaða.
Áskoranir hinna áhrifamiklu
föðurlandsvina um að helga
ættjörðinni og framleiðslunni
krafta sína yfir annatímann,
hafa og haft sín áhrif. Allt virt-
ist leika í lyndi. Þó rigndi spurn-
ingum frá þeim, sem ekki fiutu
sofandi að feigðarósi: Er mér
óhætt að leigja út íbúð mína í
sumar, svo tryggt sé, að ég kom-
ist í hana í haust? Hræðsla al-
mennings við húsnæðisleysið
var vakin, en bæjaryfirvöldin
yptu öxlum: Þetta var allt í
lagi. Allir bæjarbúar höfðu
húsnæði.
En það var síður en svo, að-
eins var sá mxmurinn frá haust-
inu, að nú lágu engar tölur fyr-
ir, en margir töldu sig húsnæðis-
lausa það vor.
Sumarið var komið. öllum
mátti ljóst vera, að þegar ekk-
ert var byggt, eða svo sára lítið,
að ekkert munaði um það í þeim
vandræðum, sem þogar voru
kunn orðan, að eitthvað þurfti
nú að gera til úrbótæ En það
var eins og ráðamenn bæjarins
væru steinblindir fyrir því
eymdarástandi, sem komið var.
Þeir hafast ekkert að.í blöðum
íhaldsins hér í bænum er ekki
minnzt á þessi mál Bæjarfélag
inu hefði þó verið í lófa lagið
að láta reisa eitthvað af bygg-
ingum þetta sumar. Þeir gátu
eflaust fengið menn, sem hætt
höfðu vinnu hjá sétuliðinu, og
efni var fáanlegt. En áhugann
og skilninginn á vandræðum
fólksins vantaði.
/
1. okt. 1941. Þegar sýnt þótti,
að bærinn ætlaði að láta þessi
mál sig engu skipta, lagði fé-
lagsmálaráðherra svo fyrir
húsaleigunefnd, að hún skyldi
safna skýrslum um húsvillt fólk
hér í bænum. Fór skýrslusöfn-
un þessi svo fram allrasíðustu
dagana í ágústmánuði s. 1. Svo
að segja þegar, er lokið hafði
verið við að vinna úr skýrslu-
söfnun þessari, er bar með sér
meiri húsnæðisvandræði en þeir
svartsýnustu höfðu getað í-
myndað sér, ( allt að 800 fjöl-
skyldur og 400 einstaklingar,
með þeim, er síðar komu til
skráningar, en heita mátti, að
fólk Væri að koma til skráning-
ar fram í miðjan októbermán-
uð), voru gefin út bráðabirgða-
lög um húsaleigu, er flestum
mun kunn vera, og því óþarfi
að fara frekar út í. Ég staðhæfi,
að með bráðabirgðalögum þess-
um kom þáverandi félagsmála-
ráðherra í veg fyrir, að í algert
öngþveiti færi í húsnæðismál-
um bæjarins á síðastliðnu
hausti.
Hver eru svo afskipti íhalds-
meirihlutans í bæjarstjórn af
iþessu vanda- og óhugnaðarmáli
bæjarbúa? Um viku eftir 1. okt.
fer það að kvisast, að nafn-
ins eigi að ráðstafa hinu hús-
TMINN gerði á miðvikudag-
inn útsvarsálangninguna í
Reykjavík að umtalsefni í sam-
bandi við breytingu þá, sem
gerð hefir verið á skipun nið-
urjöfnunarnefndar. Fórust hon-
um meðal annars þannig orð:
„í niðurjöfnunamefnd Reykja-
víkur hafa rikt tvær stefnm: um
það, hvernig útsvörunum skal
jafnað niður. Fulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins hafa beitt sér fyrir þvl,
að útsvörin væru há á lágum tekj-
um og miðlungstekjum, en tiltölu-
lega lægri á háum tekjum. Fram-
sóknarmenn og jafnaðarmenn I
nefndinni hafa hinsvegar beitt sér
fyrir því, að útsvörin væru lág
á lágum tekjum og miðlungstekj-
um, en þeim mun hærri á háum
tekjum.
Síðarnefnda stefnan hefir ráðið
á undanförnum árum vegna þess
að bæjarstjórnin hefir ekki kosið
alla niðurjöfnunarnefndina heldur
hefir skattstjórinn í Reykjavík
verið oddamaður.
Nú er sú breyting orðin, að
bæjarstjórnin kýs alla niðurjöfn-
unarnefndina. Það þýðir, að hér
eftir ræður meirihluti bæjarstjórn-
arinnar meirihlutanum í niður-
jöfnunanefndina og þá jafnframt,
hvernig útsvörunum verður skipt
niður á gjaldendurna.
Ef Sjálfstæðisflokkurinn held-
ur áfram meirihlutanum í bæjar-
stjórninni mun hann þess vegna
ráða því, hvernig útsvörunum
verður jafnað niður næstu fjögur
árin. Þá mun útsvönmum verða
greindur emgættáamaður bæjar-
næðislausa fólki. Sú vikan hefir
verið mörgum vegalausum
þungbær. Ég held að ekki sé of
djúpt tekið í árinni, þótt sagt
sé, að píslarganga hinna hús-
villtu til ráðamanna bæjarins á
þessu tímabili sé svartasti blett
urinn á þeim ráðamönnum, sem
aldrei vildu við það kannast, að
þeim bæri nein skylda til að sjá
fólki þessu farborða, hvað þá
að'þéir kæmu sæmilega kurteis-
lega fram/við það...Sá blettur
mun seint verða þveginn hreinn
af bæjarstjórnaríhaldinu í með
vitund þeirra, sem svo óhepnir
voru að verða húsnæðislausir á
því herrans ári 1941 í höfuð-
stað íslands, Reykjavík.
Þá var það ráð upp tekið, að
skipta upp fjölskyldum þeim,
sem húsvilltar voru. Konur og
börn flutt hreppaflutningi, upp
á gamla móðinn, austur í Yal-
höll á Þingvöllum. Heimilisfeðr-
um og fyrirvinnum hrúgað sam-
an í sóttvamahúsið, hálfónýtan
timburhjall fyrir vestan bæ, og
húsgögn þessara nútíma
hreppsómaga reykvöcska í-
þaldsins flutt að Korpúlfsstöð-
um. Var hægt að ganga nær
þessu fólki? Hvað hafði það til
saka unnið, að svo skyldi með
það farið? Sumt af því hafði
hrökklazt úr húsn. sínu vegna
óskabama íhaldsins, stríðsgróða
mannanna, vegna hins gífurlega
brasks, sem átti sér stað um
iþeíta leyti á húseignum hér í
bænum, og hefir ekki verið und-
ir það búið að notfæra sér rétt
sinn samkvæmt fyrrnefndum
bráðabirgðalögum. Sumt af því,
Frh. á 6. síðu.
breytt á þann veg, að þau verða
lækkuð á hátekjumönnuxn, en
hækkuð á lágtekjumönn um og
mönnuni, sem hafa miðlungstekj-
ur.“
Þetta er mjög fyndin rök-
semdfærsla. Það er Framsókn-
arflokkurinn, sem hjálpað hefir
Sjálfstæðisflokknum í meiri-
hluta í niðurjöfnunarnefnd með
lagabreytingunni á skipun
hennar. Og nú kemur blað
Framsóknarfl. og biður Reyk-
víkinga, að koma í veg fyrir
afleiðingarnar af breytni hans!
En meðal annarra orða: Tók
ekki Framsóknarflokkurinn
höndum saman við Sjálfstæðis-
floklcinn í niðurjöfnunarnefnd
síðasliðið vor um að lækka út-
svarið á hátekjufyrirtæki fjöl-
skyldumálaráðh. mn meira en
1 milljón á kostnað láglauna-
manna og manna með miðlungs-
tekjur í Reykjavík? Og var ekki
skipun niðurjöfnunarnefndar
breytt beinlínis með það fyrir
augum að tryggja Ólafi Thors
og Kveldúlfi slíkar milljóna-
ívilnanir áfram? Og er það
ekki ein aðaluppistaðan yfir-
leitt í bandalagi Framsókn-
ar og Sjálfstæðisflokksins?
Hvaða látalæti eru þetta þá í
Tímanmn?
Frh. á 6. síðu,