Alþýðublaðið - 08.04.1942, Blaðsíða 4

4
fjítíhrikudasur 8. afwfl 1942,

ttsefanOi: Alí»ý#*R*tI«miui
KlMiáari: SteSSa rfetuxssoa
l&Hfitfóm og afgreiösla í Al-
MQoitúsinu við HTorflagötu
g&aoar rttstjóraar: 4801 og
4902
Bfonar afgreiðslu: 4900 og
49GO
Yer6 f lausasöiu 25 aura.
AíþýðiipremtsnisSj'iit k. L
IriDSélB 00 Sjðlf'
síæðismðlið.
STULLTUR UPP AÐ VEGG
eftir hinar furðulegu upp-
Ijóetranir sínar um ástæðurnar
fjrrir því, að Framsóknarflokk-
urinn vildi láta fresta fullnaðar-
afgreiðslu sjálfstæðismálsins í
fyrra, varð ritstjóri Tímans að
viðurkemia það í annað sinn
fyrir helgina, að Framsóknar-
fLokkurinn, eða þeir menn hans,
sem hann kallar „einheittustu
skilnaðarmenmna'1, hefðu í
fyrravor fallizt á, að sjálfstæðis-
málinu yrði frestað til þess „að
treysta innanlandsfriðinn“, eins
og hann kemst að orði. En það
þykir ritstjóra Tímans í seinni
grein sinni um þetta héppilegra
orðalag, en að segja, að Fram-
sókuarflokkurinn hafi ákveðið
að beita sér fyrir frestun sjálf-
stæðismálsins til þess að komast
hjá „hörðum deilum um kjör-
dæmamálið“ eins og hann sagði
i fyrri grein sinni.
iÞessi orðalagsbreyting Tíma-
ritstjórans blekkir engan. Upp-
ljóstranir hans sýna eftir sem
áður, að Framsóknarflokkurhm
meira að segja „einbeittustu
ékilnaðarmennimir“ innan hans
eru ekki heilli í sjálfstæðismál-
inu en það, að þeir eru hvenær
sem er reiðubúnir til þess að
fresta eða fórna sjálfstæðismál-
inu fyrir flokkshagsmupi. Og
svo vel var þeim það ljóst í
fyrravor, að þeir voru að gera
það — svo slæm var samvizkan
— að í heilt ár þótti ekki vog-
andi að láta uppi hina raunveru-
legu ástæðu fyrir því, að Fram-
aókn beitti sér fyrir frestun
sjálfstæðismálsins. í stað þess
var talað um, að það væri svo
mikil „áhættuleið“, að leysa
sjálfstæðismálið eins og nú vaari
ástatt í heiminum, að af þeirri
ástæðu bæri að fresta því —•
jafnvel til ófriðarloka.
í>að er ekki af neinni löngun
Alþýðúblaðsins til þess að vekja
deilur; um sjálfstæðismálið, að
það hef ir í tilefni af uppljóstr-
unirm Tímaritstjórans bent á
þessi óheilindi Framsóknar-
flokksins í því. Það er ekkert
fjarr Alþýðublaðinu en að vilja
nokkrar deilur um sjálfstæðis-
málið. Það hefir alltaf verið
skoðtm Alþýðuflokksins og Al-
þýðublaðsins, að það mál ætti
að vera hafið yfir allar flokka-
deilur. í því ættu flokkarnir all-
ir að fylgjast að. En þegar Fram-
aóknarflokkurian og blað hans
þykist þess umkomið, að bregða
öðram, og þá fyrst og fremst Al-
þýðuflokknum, um óheilindi í
sjálfstæðismálinu, eins og gert
hefir verið í Túnanum hvað effr*
ir annað upp á síðkastið í sam-
bandi við kjördæmamálið, þá
þarf engan að undra, þófct Al-
þýðublaðið taki það til nokkurr-
ar athugtmar, hvort það sitji
virkilega á Framsóknarflokkn-
um, að vera með slíka vandlæt
ingu við aðra í því máli.
K j ördæmaskipunarfrumvarp
Alþýðufloikksins gefur ekkert
tilefni til þess að bera Alþýðu-
flokknum óheilindi á brýn í
sjálfstæðismálinu.Þvert á móti
hlýtur öllum við alvarlega at-
hugun að verða það ljóst, að það
er tvímælalaust heppilegast
bæði fyir heilbrigða og réttláta
lausn kjördæmamálsins, svo og
fyrir einhuga og ótvíræða lausn
sjálfstæðismálsins, að þessum
málum sé ekki blandað saman,
svo stórkosfclegt ágreiningsmál
sem annað þeirra er, og svo
nauðsynlegt sem það er, að allir
standi saman í binu. En það er
hins vegar augljóst af brigzl-
yrðum Tímans í garð Alþýðu-
flokksins og allra þeirra, sem
nú vilja leysa kjördæmamálið
út af fýrir sig, að Framsóknar-
flokkurinn er enn einu sinni
reiðubúinn að flækja sjálfstæð-
ismálinu, með flokkssj ónarmið
fyrir augum, inn í deilur flokk-
anna um allfc annað naál. í fyrra-
vor sá Framsóknarflokkurinn
ekkert á móti því, að sjálfstæð
ismálinu væri frestað, taldi það
þvert á móti nauðsynlegt vegna
þess, hve mikil „áhætta“ væri
í því falin, að leysa það á þess-
um tímum. En undir niðri var
aðeins verið að hugsa um það,
að koma í veg fyrir, að kjör-
dæmamálið yrði tekið upp. Nú
er hins vegar ekki lengur talað
um neina „áhættu“ við það, að
taka sjálfstæðismálið upp til
fullnaðarafgreiðslu. Því nú á að
reyna að nota það í reiptogi
flokkanna um kjördæmamálið
með því að taka það samtímis
upp til endanlegrar afgreiðslu.
Það er erfitt að sjá, með hvaða
rétti slíkur flokkur, — flokkur,
sem miðar afstöðu sina til sjálf-
stæðismálsins á hverjum tíma
svo einvörðungu við einhliða
flokkshagsmuni, — það^ er sann-
arlega erfitt að sjá, með hvaða
rétti hann leyfir sér að bera
öðrum flokkum óheilindi á brýn
í sjálfstæðismálinu.
Þorskveiðar
við Viðines!
AFLAKÓNGURIMN og
bóndirm á Reykjum í Mos-
felLssveit. Guðmundur Jónsson,
sem einnig mun reka búskap að
Víðinesi á Kjalamesi hefir nu
kannað gamlar fiskislóðir, sem
ekkert hafa verið kannaðar um
langan aldur,
Guðm. Jónsson á triliubát
sem harni heiir að undaníörnu
notað til fiskiveiða, með þorska-
netum. Nýlega lét hann leggja
8 þorskanet skamt frá Víðinesi
og fékk í þau ágætan afla ör-
skammt frá landi. Víðines er
gegnt Þemey.
| inglfsli í WMbÉi
Ffórir aðstoðfirlæknar héraðs
lækna, einn í hverjum |jórðungi
y ■ :.» ■ ■ ■
Eiga að tryggja héraðslseknum orlof og vera
til taks, ef héraðslæknar forfallast skyndilega
TvS lagalrapnvðrp lyrir alpíngi
sem valda tðlaverðam deilam.
----:.♦----
TVÖ LAGAFRUMVÖRP
liggja nú fyrir alþingi
mn stofnun aðstoðarlæknis-
embætta til þess að tryggja
héraðslæknum aðstoð, ef þeir
skyldu forfallast skyndilega,
eða þurfa að taka sér hvíld,
svo og um skyldur ungra
lækna til þess að taka sér
aðstoðarlæknisstörf í héraði.
Frumvörp þessi eru flutt í
i samráði við íandlækni, og er
héraðslæknum það vafalaust á-
hugamál, að þau nái fram að
gauga. Hlnsvegar hafa lækna-
nemar við háskólann þegar mót-
mælt frumvörpunum og hefir
mál þetta af þeirri ástæðu vak-
ið töluverða athygli.
Fer hér á eftir aðalinntak
frnmvarpanna, svo og mótmæli
iæknanemanna.
í öðru frv. segir svo:
„Heimilt er að verja úr ríkis-
sjóði fé til að greiða latm allt að
fjórum aðstoðarlæknum héraðs-
lækna í f jölmennum læknishér-
uðum, þar sem ékki eru starf-
andi læknar aðrir en héraðs-
læknar. Mega launagreiðslur
þessar til hvers aðstoðarlæknis
nema allt að 300 kr. á mánuði
auk dýrtíðaruppbótar. Land-
læknir semur við héraðslækna
um vist og kjör aðstoðarlækna,
og skal að jafnaði leitast við að
vista einn aðstoðarlækni í hverj-
um landsfjórðungi. Það skal
vera kvöð á aðstoðarlæknum,
sem ráðnir eru samkvæmt þess-
ari heimild, að grípa megi til
þeirra í allt að fjóra mánuði
samtals á ári, þegar þeirra er
þörf til að gegna læknishéruð-
um um stimdarsakir sem settir
héraðslæknar . eða staðgöngu-
menn héraðslækna í fjarvistum
iþeirra og öðrum forföllum."
1 greinargerðinni segir svo:
„Með frumvarpi þessu er gerð
tilraun til að bæta úr erfiðleik-
um, sem á því eru að fá lækna
með litlum og engum fyrirvara
til að gegna til bráðabirgða
læknishéruðum, sem þörf er á,
bæði þegar hteknaskipti verða í
héraðum, svo og þégar hétaðs-
læknar þurfa að bregða sér frá
um stundarsakir sér til hvíldar
og upplyftingar, eða forfallast
af einhverjum ástæðum. Mundi
allvel vera séð fyrir þeim þörf-
um, sem að jafnaði eru fyrir
hendi, ef skipaðar fengjust hin-
ar fjórar aðstoðarlæknissíöður,
sem frumvarpið gerir ráð fyrir.
Eru gildar ástæður til að ætla,
að eliki þurfi að dextra héraðs-
lækna með þeim kjörum, sem
hér yrðu boðin, og þó að þeir
þyrftu nokkuð í sölumar að
leggja, sem alltaf yrði húsnæði,
fæði og önnur aðhlynning. Ætla
, mætti, að á Vesturlandi mimdu
i rosknir héraðslæknar í Stykkis-
hólmi, á Patreksfirði og Þing-
eyri og af til vill víðar að jafn-
aði keppa um slíkan aðstoðar-
lækni, á Norðurlandi einkum
Sauðái-króki og Húsavík, á Aust-
urlandi héraðslæknamir á Seyð-
isfirði, Norðfirði og Eskifirði,
og á Suðurlandi héraðslæknarn-
ir ó Stórólfshvolí og Eyrar-
bakka. Ef fleiri héraðslæknar
en einn kepptu um sama aðstoð-
arlækninn, yrði vilji hlutaðeig-
andi aðstoðarlæknisefnis nokkru
að ráða, en annars væri það
sanngimismál, að sá héraðs-
læknir sæti fyrir, sem mestum
störfum hefði að sinna og þó
fullt tillit tekið til þess, hvemig
á stæði að öðru leyti. Rosknir og
heiLsuveilir héraðslæknar ættu
að öðru jöfnu að ganga fyrir
ungum og hraustum.Þá mundi
og stundum mega skipta aðstoð
arlækni á milli héraða, þannig,
að hann sæti til skiptis í fleiri
héruðum en einu, eftir því sem
um kynni að semjast.
JÓÐÓLFUR, sem út kom í
gær, lýsir átökunum milli
flokkanna um kjördæmamálið
á eftirfarandi hátt:
„Alþýðufíokkurinn hefir með
kjördæmamálinu rekið fleyg inn
á milli þeirra tveggja flokka, sem
enn standa saman að stjóm lands-
ins. Sjálfstæðisflokkurinn er
neyddur til þess að dansa með í
kjördæmaskipunarmálin vegna
fyrra viðhorfs síns, en er hins veg-
ar ófús til kosninga, eins og nú
horfir. Framsóknarflokkurinn kýs
að berjast úr vígi núverandi kjör-
dæmaskipunar, sem reyndist
flokknum svo sigursælt í undan-
gengnum kosningum. Sjálfstæðis-
fiokkurinn er því raunar milli
steins og sleggju og á óhæga að-
stöðu í herkví eins konar tangar-
sóknar.
Alþýðuflokkurinn boðar breyt-
ingar á kjördæmaskipun og kosn-
ingum í landinu sem leiðréttingu á
gömlu misrétti, af því að flokkarn-
ir fái ekki þingmenn að tiltölu við
atkvæðafylgi í landinu. Ákvæði
stjórnarskrárinnar til vemtíar
flokkunum og uppbótarklastrið
hefir ekki náð tilgangi sínum.
Sjálfstæðisflokkurinn er neyddur
til að taka undir kröfima. Svo
mikils þykir nú við þurfa, að sós-
íalistar fá í fyrsta sinn mann í
þingnefnd til höfuðsóknar á hend-
ur Framsóknarflokknum, sem fyr-
ir sitt leyti reynir í þessu máli að
halda sinni gömlu vígstöðu, sem
verndari „hinna dreifðu byggða“
þrátt fyrir fóstbræðralagið við Ól.
Thors og alla hans pólitísku ætt.
ForsætLsráðherrann lætur í veðri
vaka, að hann muni gera framgang
stjórnarskrárbreytingarinnar að
fráfararsök fyrir stjórn sína. Má
því vænta þess að til enn meiri
tíðinda dragi áður en þessu þingi
Eins og á stendur, mundi
fremur þurfa að kvíða því, að
erfitt yrði að fá lækna til að
taka að sér þessar aðstoðarlækn-
isstöður, og kæmi þá til greina
að kref jast nokkurra mánaða að-
stoðarlæknisþj ónustu eða hér-
aðslæknisþjónustu af lækna-
kandidötum, áður en þeim væri
veitt almennt lækningaleyfi.
Ef aðstoðarlæknir yrði kvadd-
ur til að gegna læknishéraði
sem settur héraðslæknir, mundu
launagreiðslur til hans, þær, er
hér um ræðir, falla niður á með-
an, en hann taka laun héraðsins,
eftir þeim reglum, sem þar um
gilda. Hins vegar mundi þáð að
jafnsði teljast sanngjarnt, að
aðstoðarlæknamir héldu laun-
um sínum, þegar þeir væru
um stimdarsakir staðgöngu-
menn héraðslækna í eðlilegum
fjarvistum þeirra og lögmætum
forföllum, og nytu héraðslækn-
amir þeirra hlunninda á þann
hátt, að þeir hefðu að sama
skapi minna kostnað af stað-
göngunni. Mundi á þann hátt
(Frh. á 6. siðu.)
lýkur og landið fái nýja bráða-
birgðastjórn meðan flokkarnir
berjast x kosningum."
Það er auðséð, að Þjóðólfi
dylst ekki, að kjördæmamálið
geti leitt til meiriháttar við-
burða á landi hér.Maður skyldi
því ætla, að hann hefði eitthvað
sjálfur um það að segja og
myndi skipa sér öðrahvorum
megin í fylkingar. En að lesa
grein hans um málið til þess að
fá einhverja vitneskju um hans
eigin afstöðu, er eins og að fara
í geitarhús til að leita sér ullar.
Greinin er öll eintómar vanga-
veltur með annars vegar og
hins vegar í hverri setningu og
niðurlagið á öllu saman þetta:
„Hugir þeirra, sem stjóma, og
hinna, sem láta stjómast, þurfa að
snúast frá trúnni á ofbeldið til
trúar á réttinn, því skrifað stend-
ur: „Leitið fyrst guðsríkis og þar
er réttlætið, og þá mun allt annað
veitast yður.“
Þar haía menn resept Þjóðólfs
við misrétti kjördæmasMpun-
arinnar og kosningafyrirkomu-
lagsins!
❖
\
> Morgunblaðið og Nýtt dag-
I blað hafa undanfarið verið að
þrefa um það, hvort einlægara
væri við málstað lýðræðisins,
og þykir hvoru um sig hitt ger-
ast nokkuð digurt með tilliti til
fortíðarinnar og jafnvel nútíð-
arinnar, að nefna sig í sam-
bandi við lýðræðið. Morgun-
(Frh. á 6. sfðu.)
4
1