Alþýðublaðið - 17.06.1942, Blaðsíða 5

MtSrðnMk«v 17. júni 1942.
*U>TM»UfllB__________________'_______■ »
Flutningaskip á sjó.
Skipin eiga við fleira en kafbáta og ílugvélar að stríða. — Ægir gamli en enn lif&ndi <Sjá
grein) — Myndin sýnir flutningaskip á leið til Malta.
Hin Aílantshafsorrustan,
sem staðið hefir aldaraðir.
BARÁTT-AN á Atlantshafinu hefír staðíð yfir öidum sam-
an og stendur enn um. aldir, segir höfundur þessarar
greinar, sem er hlaðamaður aS nafiú Douglas WiUis. En það,
sem hann á við, er baráttan tnð öldur Atlanishafsine og hin
vályndu veður þar. Hann ferðaðist með olíuskipi i sMpalest
hreppti ofin&ri.
VIÐ SIGLDUM úr höfn með I
stórri kaupskipalest fyrir *
fáemum vikum. í sjö daga var
veður gott, og ekkert bar til tíð-
inda. Bn á áttunda degi tók að
hvessa. Stormurinn óx og skipið
tók stórar dýfur. Af og til gaf
á, og.öldurnar skoluðu.þiljurn-
ar. Tungl óð í skýjum og skýin
bólstruðust. Vindurinn var sval-
ur og næddi gegnum mann, þótt
maður væri skjóllega klæddur.
í lok vaktarinnar var komið
ofsarok og haugabrim. Úr eld-
hósinu heyrðist glamur, þegar
pottar og pönnur skelltust sam-
an og allt, sem lauslegt var,
kastaðist til og frá.
—d
Þegar ég kom á þilfar um
morguninn, var veðrið jafnvel
enn þá verra. Skipið hallaðist
alveg á hliðarnar á víxl, og öld-
urnar æddu yfir skipið með eim-
lestar haða. Bylgjurnar voru
biksvartar pieð froðukúfum.
Skipið fór hálfa ferð, og hin
skipin í lestinni hurfu annað
slagið gersamlega niður í öldu-
dalina. Við gleymdum stríðinu
og því, að við sigldum í skipa-
lest. Nú varð hvert skip að sjá
um sig sjálft eftir beztu getu.
Rokið og brimið ætlaði að buga
okkur.
Loftvogin féll enn þá. Allt,
sem flotið gat, var reyrt niður.
Björgunarbátarnir, sem höfðu
verið hafðir viðbúnir, ef eitt-
hvað óvænt bæri að höndum,
voru reyrðir fastir aftur. Allar
hurðir ofan þilja voru harðlæst-
ar og fyrir þær hafði verið skot-
ið slagbröndum. Hlerar höfðu
verið látnir yfir kllar lestir og
fyrir alla glugga.
Og enn þá versnaði í sjóinn.
Skrúfan kom stundum upp úr
sjónum og hringsnérist þar, og
spaðarnir höfðu ekkert stað-
betra að berja en loftið tært.
Það var reynt að herða á vélun-
m, en allt kom fyrir ekki. Skipið
hreyfðist ekki úr stað.
Við vorum hættir að. spyrja
að því, hvað klukkan væri. tím-
inn skipti okkur engu máli
lengur. Ein vaktin tók við af
annarri og engin breyting varð
á veðrinu. Það versnaði stöðugt
í sjóinn. Allar höfuðskepnurnar
virtust hafa lagzt á eitt um að
koma okkur fyrir kattarnef.
*
Skipalestin hafði fyrir löngu
leystst í sundur.Við vorum ein-
samlir á þessari eyðimörku hafs
og himins. En í froðumistrinu
sáum við glytta í toppljósin okk-
ar. Þau urðu að vera í um tíu
feta hæð frá þilfari, því að skip-
iS okkar var olíuskip, og þegar
það var hlaðið, var þilfarið rétt
ofan við yfirborð sjávar. Og
þegar vont er í sjóinn er ekki
auðvelt að hlaupa'eftir þilfarinu
Við stóðum í skjóli á stjóm-
pallinum og horfðum á, þegar
verið var að reyna að skjótast
fram eða aftur eftir þilfarinu.
Þar var alltaf hópur að horfa á
brytann, óvinsælasta manninn á
hverju skipi. Ánægjuglott lék
um varir okkar, þegar við sáum
hann gægjast með varúð út úr
greni sínu, læða ýví næst fæti
út fyrir þröskuldinn og rembast
eins og rjúpa við staur móti roki
og sjávargangL
Hann beygir höfuðið móti
löðrinu og er enn þá þurr, þvi
að hann er í skjóli stjórnpalls-
ins. Hann nemur staðar andar-
tak og kemur auga á fjallháa
sjóina. Hann bíður eftir því, að
skipið hallist aftizr á hléborða,
og þá hleypur hann af stað. —
Hann kemst fáein skref, en þá
byrjar skipið aftur að hallast
yfir á hina hliðina. Skipið rís
upp á ölduhrygg. Hvað á hann
nú að taka til bragðs? Hann
hörfar aftur til baka og verður
þess þá var, að sjórinn hefir ajls
ekki brotnað á skipinu. Hann
hleypur aftur af stað, í þetta
skipti ákveðinn í að duga eða
drepast.
Fyrstu tuttugu skrefin hleyp-
ur hann óhindrað. En þá er hon-
um skolað til hliða, og hann
grípur dauðahaldi í hvað sem
fyrir er með báðum höndum.
Hann nær sér á strik aftur, skil-
ur, að hann er í hættu staddur
og .fetar sig áfram. Nú hefir
stormurinn náð taki á honum,
snýr honum í hring og hrekur
hann út að borðstokknum. Haim
hleypir í herðarnar, bítur á jaxl-
inn og heldur áfram. Enn veltur
skipið á hina hliðina. Hann
sleppir takinu á borðstokknum ‘
með annari hendi. Vindurinn
nær aftur taki á honum og þeyt-
ir honum til. Stefnið rís og tekur
dýfu aftur, það flæðir yfir þilj-
urnar. Við sjáum hann í svip,
hann grípur í allt, sem hönd á
festir. Enn á ný hverfur hann
og kemur aftur í Ijós. Við heyr-
um ekki til hans. Við sjáum að-
eins, að hann baðar út öllum
öngum og verðum að gizka á
hitt.
*
En brytinn var ekki sá eini,
sem var að berjast við rokið og
hvassviðrið. Röðin kom líka að
okkur hinum að fara fram eða
aftur eftix pilfarinu. Ekki var
hægt að sjóða mat, svo að við
urðu ■ að borða kaldan mat
Btanoai. ;1L
Ekki \ ar feguiTa um að litast
niðri í s-vefnkleiunum. Dyrnar
opnuðust út á þilfarið, og ekM
var hægt að haia þær lokaðar ,
þar eð þær voru eina loftrásin
og stöðugt þurfti að ganga um
þaar. Allir gangar og kleíar voru
hálfir af sjó.
Snjókoma var töluverð, og
klaki settist utan á skipið. Eina
nóttina varð sá, sem stýrði, þess
var, að stýrið hreyfðist ekki
lengur. Meðan skipið hraktist
undan veðri og sjóum, brauzt
þriðji stýrimaður inn í stálvarða
klefann, þar sem stýrisútbúnað-
urinn var. Eða þar hafði að
minnsta kosti verið stýrisútbún-
aður. Nú var þar ekkert annað
en brotalamir. Áreynslan hafði
verið of mikil. Nú var skipið
stjórnlaust.
Skipið hossaðist nú á öldu-
toppunum, tók dýfur og valt á
hliðarnar til skiptis. Öidurnar
braut á því og hrurðix skelltust..
Skipstjórinn ákvað að láta
skipið reka til morguns. Það
varð að láta fara fram bráða-
birgðaviðgerð á skipinu ofan
þilja, en það var ekki hægt í
þreifandi myrkri, stórsjó og of-
viðri.
*
Hátt uppi í framsiglunni
skinu nú tvö rauð ljós, sem gáfu
til kynna, ef nokkur skip væru
nálægt, að skip okkar væri
stjórnlaust. Það var einnig ágæt
vísbending fyrir kafbáta, ef þeir
skyldu vera einhvers staðar ná-
lægt. En á það varð að hætta,
því að kafbátamir hlutu að eiga
jafn erfitt með að athafna sig
og við.
Þetta var erfið nótt. og okk-
ur Ieið öllum illa. Skipstjórinn,
sem varla hafði úr brúnni farið
sxðan óveðrið byrjaði, stóð þar
alla nóttina. Þegar við sáum
hann í landi. líktist hann einna
BÉLSTJÓRI skrifar mén „Ég er
nú búinn aff bíffa eftir nýrri
vörnbifreiff í meira en bátft annaff
ár og ég á aff fá bana þegar næsta
sendíng kemnr, eða að minnsta
kosti hefi ég giid foforð fyrir því.
En mér þykir fnrðniegt aff rikis-
stjórnin sknli hafa sett sérstakar
kvaffir á þessar bifreiðar, sem ó-
kpmnar eru, en engar á þær, sem
nýlega em komnar. Finnst mér þó,
satt bezt aff segja, að þeir, sem
haía keypt nýjar vörnbifreiffar af
einkasöhmni, hafl aJveg eins mátt
sæta þessum kvöffum og viff, sem
eignm eftir aff fá þær fáo bifreiff-
ar, sem enn ern 6komaar.“
,,ÉG SKIX. EKKI svona stjóm-
vizku. Ég hygg að ekki þurfi að
gera ráð fyrir þvþ að vörubílstjór-
ar, sem nú eiga að £á bifreiðar
keyptar, hafi nokkrar réðagerðir
á þrjónuunm um að seija báfreið-
arnar. Merrn reyna að viðhalda at-
vinnu sinni moð þvi að endumýja
bifreiðar sinar, og þó að hægt sé
ef til vili að græða á þvi að seija
nýjar bifreiðir, þó gerir það eng-
inn maður aú oem stendur. Það er
þvi ástaaðulaust að ákveðe tor-
heizt fisksaía, en þessa nótt var
hsrm hetja.
í birting um morgunmn var
búið til bráðbirgfiastýri á þann
hátt( að stáhdrúm var brugðið
am vinduna, og lágu þeir aftur
eftir þiljunum og niður í stýrið.
Upp frá því var stýrt með vind-
urnii og allt var undir því komið,
að vírarnir biluðu ekkL Það
varð að finna nýja aðferð til
þess að stjórna skipinu. Maður-
inn, sem við vinduna stóð, sá
ekki fram fyrir skipið, og varð
þvi maður alltaf að standa á
stjómpalli og kalla skipanir sín-
ar til vindumannsins gegn um
hljóðauka.
Það er hægt að gera sér hug-
mynd um hávaðann og lætin
með því að hugsa sér, að milli
vindumannsins og þess, sem
stóð í stjórnpaliinum, voru að-
eins tólf fet( og samt heyrðust
skipanirnar naumast gegnum
hátalarann. Það var kuldaverk
að srtja á sápukassa í stórhríð
með heymartólið við eyra sér, í
gegnfrosnum olíustakki, og geta
ekki hreyft sig.
Næstu tvo daga ríkti mikil
eftirvænting um borð. Það var
vafamál, hvort vírarnir þyldu
það, sem á þá var lagt, en þeir
þoldu það, og smámsaman fór
veðrið að batna. Storminn lægði,
öldurnar kyrrðust og vélarnar
náðu sér aftur á strik og skipið
komst aftur á fulla ferð.
Með þessum stýrisútbúnaði
sigldum við meira en 1300 ensk-
éc mílur. Eftir nítján sólar-
hringa sjóferð og 12 sólarhringa
ofviðri, sáum við hin langþráðu
Ijós í Halifax. Engin hljómsveit
lék, þegar við vörpuðum akker-
um inni á höfninnL
Það er ekkert óvenjulegt við
þetta ferðalag. Svona hefir það
verið öldum saman, og svona
verður það um ajdir enn þá.
reiðunum og það gerir heldur líka
bifreiðakaupendunum ekkert til.“
„HIN KVÖÐIN, að vera skyldur
tíl að afhenda bifreiðarnar til rík-
isins með mánaðar fyrirvara, er
miklu verri og hættulegri. Og þar
er okkur mismUnað mest. Það er
öllum kunnugt, að blfreiðaeigend-
ur hafa nú góða atvinnu og all-
miklar tefcjur. E£ ríkiasjóður ætlar
að taka bifreiðarnar og ákveða
sjálfur gjald fyrir þær veröur
dregið mikið úr tekjum okkar.
Þetta er vítavert."
JÉG VIÐUBKENNI hins vegar
aff ríkisjóðí kunni að vera nauff-
synlegt að geta fengið bifreiðar til
nauðsynlegra framkvæmda, rr h-.A
ekki að setja þessa kvöð i . .
eigendur vcrubifreiða?“
SHKTTA 8£OIE BlLSTIÓRINN.
Ég býst við að ýmsum finnist
nokkuð hart aðgöngu þegar þeir
hafa kynnt sér þessar reglur. En
rikisstjómin mun telja alveg nauff-
synlegt að tryggja framkvæmdir
ríkisins og ég efast um að nokkum
Frh. á 6. síðu.
/
BOstjóri skrifar nm hinar nýju hvaðir á vöruhifreiða-
kaupendum. — Og „knattspyraumaður“ skrifar um
knattspymudómara Morgunblaðsins.
kaupsrétt einkasölunnar að bif-