Alþýðublaðið - 24.06.1942, Síða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 24. júni 1942.
fUJ>i}$nblaMð
(Jtgeíandi: AlþýSufiokkurinn
Bltstjóri: Stefán Pjetursson
Ritstjórn og afgreiðsla i Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjómar: 4901 og
4902
Simar afgreiðslu: 4900 og
4906
Verð i lausasölu 25 aura.
AlþýðuprentsmiSjan h. f.
Útsvörin.
MENN setur hljóða við
það svívirðilega óréttlæti,
sem niðurjöfnun útsvaranna í
Reykjavík í ár ber vott um. En
þama hafa íbúar höfuðstaðar-
ins afleiðingarnar af makki
Ólafs Thors við Framsóknar-
höfðingjana um skattamálin á
þingi í vetur. Og þarna hafa
þeir útkomuna af því, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefir nú í
fyrsta sinn hreinan meirihluta
í niðurjöfnunarnefnd.
Það er ekki svo að skilja, að
það sé í fyrsta sinn, sem fjöl-
skyldufyrirtæki Ólafs Thors
og öðrum stórgróðafyrirtækj-
um er ívilnað um skatt og út-
svarsgreiðslur á kostnað al-
mennings í Reykjavík. í fyrra-
vor tóku Sjálfstæðismenn og
Framsóknarmenn höndum sam
an' í niðurjöfnunarnefnd um
það að hh'fa Kveldúlfi við því
útsvari, sem honum bar að
greiða í samanburði við aðra
gjaldendur bæjarins. Fyrir
það fékk Kveldúlfur þá ekki
nema 730 þúsund króna út-
svar, þó að hann hefði átt
að greiða 2 milljónir. Og fyrir
það varð allur almenningur í
Reykjavík að greiða um 25%
hærra útsvar en ástæða var til.
En þrátt fyrir það lækkaði
skattur og útsvar almennings
hér í höfuðstaðnum í fyrra
mjög verulega. Það hafði Al-
þýðuflokkurinn tryggt með
þeim áhrifum, sem hann hafði
á endurskoðun skattalaganna
í fyrravetur. Hann leit svo á,
að nú væri tími til að létta of-
urlítið skattabyrðina á al-
menningi, sem allt of há gjöld
hafði orðið að greiða á árum
erfiðleikanna og atvinnuleysis-
ins. Og þetta tókst, þrátt fyrir
allt að tryggja í fyrravor, fyrir
viturlegar tillögur Alþýðu-
flokksins, sem þá höfðu náð
fram að ganga við endurskoð-
un skattalaganna.
En nú voru það Sjálfstæðis-
flokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn einir, sem í vetur
réðu hinum nýju breytingum á
skattalögunum. Um þær var
samið á bak við tjöldin af Ól-
afi Thors og Framsóknarhöfð-
ingjunum. Og samtímis var
Sjálfstæðisflokknum með lög-
um tryggður hreinn meirihluti
í niðurjöfnunarnefnd.
Það vantaði ekki, að þeir Ól-
afur Thors og Eysteinn Jónsson
töluðu nógu gleiðgosalega um
það í útvarpið eftir nýjárið, —
þegar þeir voru að reyna að
réttlæta kúgunarlögin gegn
launastéttunum, að nú skyldi
stríðsgróðinn skattlagður. En
samtímis því, sem stríðsgróða-
JÓNAS ST. LÚÐVÍKSSON:
Alþýðan og alpingiskosningarnar.
KOSNINGARNAR til alþing ,
is 5. júlí verða með nokkuð
öðrum hætti en verið hefir, þar
sem nú verður m. a. kosið beint
um það, hvort viðhalda eigi enn
þeirri ranglátu kjördæmaskip-
un, sem ríkt hefir hér á landi,
og gert hefir þegnana misjafn-
lega réttháa í þjóðfélaginu, eða
hvort stíga eigi skref í þá átt að
auka lýðræðið í landinu.
En við þessar kosningar er
það nauðsynlegt að hver ein-
asti maður og kona íhugi
málefnin nákvæmlega og geri
sér ,fulla grein fyrir því hver af-
staða flokka þeirra, sem nú ]
bjóða fram menn til þings, hefir
verið til þessara mála, svo og
annarra þeirra mála sem miða
í áttina til aukins lýðræðis og
hagsbóta fyrir alþýðuna í land-
inu. Við skulum nú athuga það
lítillega hér.
Frá því að Alþýðuflokkurinn
fyrst eignaðist þingfulltrúa hafa
þeir jafnan barizt fyrir auknum
mannréttindum og hagsbótum
fyrir alþýðu þessa lands. Það
hefir verið unnið að því bæði
utan þings og innan að stinga á
ýmsum þeim göllum, sem verið
hafa hér á, og allverulega hefir
unnizt á til bóta, þó að enn sé
all langt í örugga höfn. Hvað
eftir annað fluttu þingmenn Al-
þýðuflokksins kröfur um það að
kosningarétturinn yrði færður
niðu í 21 ár, kröfur um endur-
bætur á kjördæmaskipuninni,
kröfur um það að vettur sveita-
styrkur valdi ekki réttinda
missi o. s. frv.
Sjálfstæðisflokkurinn, sem
Ólafur Thors sagði að teldi sig
„aðalmálsvara lýðræðis og þing
ræðis hér á landi“, barðist jafn-
an heiftuglega gegn öllum um-
bótmálum, þó að hann nú, þeg-
ar hann treystir sér ekki leng-
ur til að vera í opinberi and-
stöðu við „réttlætismálið“,reyni
að skreyta sig með því. Það er
rétt að minna hér á, hvernig
íhaldið tók undir þessar kröf- >
ur á alþingi 1927. Jón Þorláks-
son sagði:
„Það er farið fram á að fella
burt það skilyrði fyrir kosninga
réttinum, að menn séu ekki í
skuld fyrir þeginn sveitastyrk,
og einnig aldurstakmarkið fært
niður í 21 ár. Mér sýnist ekki
rétt að fara að breyta þessu“.
Og hann telur ekki rétt að veita
ungum mönnum og konum „um
ráð yfir málefnum þjóðarinn-
ar“. Og enn sér hann ekki held-
ur „ástæðu til þess að lækka
aldurstakmark landkjörkjós-
enda úr 35 árum niður í 30
ár — —“.
„Ég tel rétt að halda svo
lengi sem unnt er í aðalatriðum
þeirri kjördæmaskipun, sem nú
er í landinu“.
Og árið 1930 segir hann enn-
fremur: „það er allhörð krafa
þetta, að kjördæmaskipunin
skuli tryggja kjósendum jafn-
an rétt, hvar sem þeir búa“.
Og hann segist ekki geta „fall-
ist á að greiða þeirri tillögu at-
kvæði“.
Jón Þorláksson talaði í nafni
Sjálfstæðisflokksins og túlkaði
skoðanir hans, enda er það eðli
íhaldsins að misjafna rétt
manna á hvaða sviði sem er.
Framsóknarflokkurinn vill að
sjálfsögðu viðhalda því rang-
læti sem nú er, enda er það að
vonum frá þeirra sjónarmiði,
því að þeirra pólitíska tilvera
hefir byggzt á því, að lýðræðið
væri sem minnst í landinu, þ. e.
a. s. að kjósendur við sjóinn,
sem eru sízt færri, hafi helm-
ingi eða meira en helmingi
minni réttindi. Þeir berjast því
með oddi og egg gegn öllum leið
réttingum á kjördæmaskipun-
inni og nota m. a. þá fásinnu að
vopni að verið sé að draga á-
hrifavald sveitanna út úr hönd-
um þeirra.
Kommúnistar þykjast vera
meðmæltir þessum breyting-
um, en það er nú jafnan svo
með þá, að þeir þykjast fylgja
skatturinn var hækkaður að
nafninu til, var bara sett inn í
skattalögin annað ákvæði, sem
bannaði bæjarfélögunum að
leggja útsvar á nokkrar tekjur
umfram 200 þúsund krónur!
Þannig voru öll loforðin um
skattlagningu stríðsgróðans
raunverulega svikin, það,, sem
stríðsgróðafyrirtækin greiddu í
auknum stríðsgnóðaskatti, tekið
aftur með því að skjóta þeim
undan útsvari, og allri útsvara-
hækkuninni og miklu meira til
skellt yfir á almenning!
Útkomuna geta menn nú
séð: Útsvörin á öllum almenn-
ingi í Reykjavík eru hækkuð
um allt áð 100%, en útsvar
Kveldúlfs lækkað úr 730 þús-
undum niður í 95 þúsundir! Og
þótt stríðsgróðaskatturinn hafi
verið hækkaður, nemur sú
hækkun ekki meiru en því, að
samanlagðar skatt- og útsvars-
greiðslur Kveldúlfs eru svo til
alveg þær sömu nú og í fyrra! I
Sem sagt: Kveldúlfur greiðir J
samtals það sama og í fyrra, ‘
en verkamenn, sjómenn, iðn-
aðarmenn, skrifstofufólk, —
launastéttirnar yfirleitt — tvö-
falt útsvar á við það, sem þær
urðu að greiða í fyrra!
Þannig eru Reykvíkingar
rúnir til þess að fjölskyldufyr-
irtæki Ólafs Thors, formanns
Sjálfstæðisflokksins, og önnur
stríðsgróðafyrirtæki Sjálfstæð-
ismanna, geti haldið áfram að
græða. Og til þess að tryggja
það, er skriðið fyrir Framsókn-
arhöfðingjunum og bandalag
gert við þá, ýmist leynt eða
ljóst. Það er ekki að furða, þó
að Ólafi Thors sé brátt að kom-
ast aftur í flatsængina hjá
Framsókn, eins og orð hans á
fundinum í Keflavík bera vott
um.
En Reykvíkingar eru búnir að
fá nóg af svikum Kveldúlfs-
flokksins og samvinnu hans við
Framsókn. Þeir munu áreiðan-
lega minnast niðurjöfnunar-
innar í ár við kjörborðið, 5.
júlí og nota tækifærið til að
kvitta fyrir hana.
öllum þeim málum, sem þeir
haldia að þeir gfeti grætt á.
Þeirra fylgi er lítils virði í þessu
máli sem öðrum, enda eru þeir
aldrei teknir alvarlega.
En það eru fleiri mál en
þetta, sem vert er að minnast á
í þessu sambandi. Þegar Jón
Baldvinsson flutti árið 1921
frumvarp um hvíldartíma há-
seta á togurum sá Jón Þorláks-
son ekki „ástæðu til að greiða
þessu frumvarpi atkvæði til 2.
umræðu“, — en þá þykir máli
gerð sérstök háðung. Pétur Otte
sen sagði: „Það er allsengin þörf
á að setja lög um þetta efni“ og
að hvíldatíminn myndi „óhjá-
kvæmilega draga úr aflabrögð-
um hér við land“. Síðan segir
sveitabóndinn P. O. „ég berst
hér fyrir góðum og heilbrigð-
um málstað“.
Áið 1929 sagði Ólafur Thors
um frumvarpið um verkamanna
bústaði að „niðurstaðan af
slíkri löggjöf yrði almenningi
til skaða“ og „béint skaðleg“.
Magnús Jónsson atvinnumála-
ráðherra telur „mest um vert
að hægt sé að byggja ódýrt.
En ég held, að bezta ráðið að
því marki sé að gera engar ráð-
stafanir“. Og árið 1930 segir
þessi sami Magnús Jónsson um
frumvarpið um rikisútgáftt
námsbóka: „Það sem mér líkar
verst við þetta frumvarp er það,
að með því á að taka ágóðann af
atvinnu fárra manna, til þarfa
fjöldans“.
Og um þingsályktunartillög-
una um alþýðutryggingar árið
1930 segir hann ennfremur, aö
þar sé „tekið stórfé af atvinnu-
fyrirtækjum", og að hann
„muni greiða atkvæði á móti
þessari tillögu“.
Það verður nú að miklu leyti,
eins og að undanförnu, kosið
um stefnu þess flokks og þeirra
manna, sem hafa skoðanir eins
og hér að framan hefir verið
lýst, annarsvegar, og stefnu
Alþýðuflokksins þ. e. a. s. hug-
sjónir alþýðunnar í landinu,,
hinsvegar, sem sagt, milli
stefnu íhaldsins og stefnu Al-
þýðuflokksins.
Alþýðuflokkurinn hefir bar-
izt fyrir öllum umbótamálum
alþýðunnar, og það sem áunn-
izt hefir, hefir áunnizt fyrir
baráttu hans. Hann kom á lög-
unum um verkamannabústaði,
21 árs kosningarétti, togara-
vökulögum, vinnumiðlunarskrif
stofunum, hátekjuskattinum,
leiðréttingu á kjördæmaskipun
inni, skipulagningu á afurða-
söluna, alþýðutryggingunum,.
lögum um nýbýli og samvinnu-
byggðir, fræðslulögunum og
framfærslulögunum, ríkisút-
gáfu skólabóka, o. m. fl.
Gegn öllum framfaramálum
Frh. á 6. síðm
Jtvað n.f-m
T ÍMINN segir það nú um-
búðalítið, að Ólafur Thors
hafi lofað Framsóknarhöfðingj
unum því, að kjördæmamálinu
skyldi ekki verða hreyft á þing-
inu í vetur eða vor. Tíminn seg-
ir um þetta í forystugrein sinni
á sunnudaginn:
„Kjördæmabreytingin er Sjálf-
stæðismönnum sannkallað girnd-
arráð.....Þeir svífast þess ekki
að ganga á gerða samninga eins
og glöggt kom fram í þeirri yfir-
lýsingu Ólafs Thors, „að Fram-
sóknarflokkurinn hefði haft á-
stæðu til að ætla, að kjördæma-
málið yrði ekki tekið upp á þessu
þingi.“ Og þessi ástæða getur
naumast hafa verið annað en hans
eigin orð, eða samningar við ráð-
herra Sjálfstæðisflokksins í ríkis-
stjórn."
Það skyldi þó ekki eiga eftir
að koma upp úr dúrnum, að
Ólafur Thors hafi tryggt sér
stuðning Framsóknar til þess
að skjóta Kveldúlfi undan út-
svari á kostnað almennings í
Reykjavík meðal annars með
því að lofa henni, að réttlætis-
málinu skyldi ekki hreyft á
þessu ári?
*
Tíminn reynir þrátt fyrir allt
enn að tala um fyrir Sjálfstæð-
isflokknum, vara hann við kjör-
dæmabreytingunni og hvetja
hann til áframhaldandi sam-
vinnu á móti hinum róttækari
flokkum. Þannig skrifaði Gunn-
ar bóndi í Grænumýrar-
tungu í Tímann fyrir helgina:
„Ef til vill kunna sumir sjálf-
stæðiskjósendur að álíta, að
þeirra stefnumál verði meiru ráð-
andi eftir en áður, ef þetta nær
fram að ganga. En þá gæta þeir
þess elcki, að Framsóknarmenn
standa þeim þó næst að skoðun-
um, og eigi þeir svo framvegis
samstarf um stjórnarfar við verka-
lýðsflokka landsins, verður aðstað-
an óhjákvæmilega veikari til að
stilla í hóf kröfum hinna róttæk-
ari flokka.“
Jú, þeir eru farnir að finna
til skyldleikans við íhaldið,
Framsóknarmennirnir.
Ótti Sjálfstæðisflokksins við
Þjóðólfslistann fer vaxandi
með degi hverjum. Rétt fyrir
helgina sagði Morgunblaðið:
„Það er því næsta broslegt, ef
ekki annað verra, þegar menn
rísa upp og predika mönnum þá
pólitísku heilbrigðisráðstöfun, að
svíkja og kljúfa flokka, eins og
t. d.....hinir svonefndu Þjóð-
ólfsmenn gera nú hér í Reykjavík.
>— Það á að mynda eitthvert afl,
sem jer „ofar öllum flokkum," þ.
e. hreina skýjaborg og óskapnað,
„hristing“ úr öllum flokkum, sem
endar í nýrri flokksgorkúlu, og
áður en varir í heilu gorkúlusafni.
Hér er merki upplausnarinnar,
byrjunin á endinum, ef kjósend-
ur hafa ekki vit fyrir þessum
flugumönnum, og neita þeim alger-
lega um fylgi.“
Já, hér eru vissulega „merki
upplausnarinnar, byrjunin á
endinum“ — á Sjálfstæðis-
flokknum.