Alþýðublaðið - 25.06.1942, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 25. júní 1942.
ALSÞYÐUBLAÐIÐ
fi
Mexfkó, nýjasti ófriðaraðilinn
IHVERT skipti, sem Þjóð-
verjar eða Japanir fremja
eitthvert ofbeldisverkið, eign-
ast bandamenn nýjan banda-
mann. Og það er í raun og veru
mjög auðskilið mál. Þannig hef-
ir saga stríðsins verið síðast-
liðna tvo mánuði og þannig
mun hún verða eftirleiðis.
Möndulveldin hafa alltaf verið
að svipast um eftir nýju fórnar-
lambi. Mussolini áleit, að Grikk
ir ættu eitthvað, sem. komið
gæti að gagni. Hann hafði á
réttu að standa, en aðeins ekki
það, sem Mussolini átti við eins
og hann komst að raun um,
þegar hann réðist á þá
og útvegaði lýðræðisríkjunum
hina hugprúðu bandamenn.
Þá fór Hitler að svipast um
og kom auga á mikinn mann,
sem var að reykja pípu, Stalin
að nafni. Það hlýtur að hafa
minnt hann á það, sem hann
hafði sagt í bók sinni Barátta
mín, en rithöfundar hafa gott
minni, og hann fór þegar á stúf
ana. Þar fengu lýðtæðisríkin
nýjan bandamann. Því næst
leit svo út, sem Japanir kærðu
sig ekki um, að Bandaríkin
væru lengur áhorfandi að leikn
um. Svo að þeir lögðu út í
styrjöld við þau með alla sína
austurlenzku vizku, og lýðræð-
isríkin fengu þar bandamann,
ríki, sem samtals telja hundrað
og þrjátíu milljónir manna, þó
áð ekki séu talin litlu lýðveld-
in í Mið-Ameríku og íbúar eyj-
anna í Karabiska hafinu.
sÞ
Síðasti bandamaðurinn, sem
lýðræðisríkjunum bættist, var
Mexíkó, og það munar um
minna. Mexíkó er mjög þýðing-
armikið land. Það er eitt af
þremur stærstu ríkjunum, sem
mynda meginland Norður-
Ameríku. Eitt þeirra er Kan-
ada, og hún hefir verið í stríð-
inu frá upphafi. Annað eru
Bandaríkin, og þau hafa verið
í stríðinu í meira en hálft ár,
og Mexíkó hefir verið í stríðinu
í rúman hálfan mánuð. Það þýð
ir, að sérhver Þjóðverji, ítali
og Japani í Mexíkó er nú skoð-
aður sem óvinur — og í Mexíkó
er öflug lögregla. Það þýðir,
að sérhver þumlungur strand-
lengju Mexíkóríkis, bæði At-
lantshafsmegin og Kyrraíiafs-
megin ,verður varinn fyrir kaf-
bátum og sprengjuflugvélum
möndulveldanna, vegna þess, að
þeir Þjóðverjar, búsettir í
Mexíkó, sem gjarnan hefðu vilj-
að láta kafbáta fá olíu, hafa
fengið tækifæri til að rannsaka
mexíkanskar fornmenjar langt
inn í landi undir öruggu eftir-
liti.
Og Þjóðverjar hafa aldrei ver
ið heppnir í viðskiptum sínum
við Mexíkóbúa. Austurríkskur
erkihertogi, Maximilian að
nafni, var keisari í Mexíkó um
stutt skeið fyrir um áttatíu ár-
um, unz þegnar hans neyddust
til að láta hann fá stuðning við
bakið upp við vegg, þar sem
þeir skutu hann.. Þjóðverjar
reyndu að koma Mexíkómönn-
um í heimsstyrjöldina sem
banc1 amönn.um keisarans, og lof
uðu þeim að launum stórri sneið
af Bandaríkjunum. En Mexíkó-
búar ginu ekki við þeirri flugu.
í núverandi styrjöld reyndu
þeir aðra aðferð. Þeir virtust
álíta, að ef þeir sökktu nægi-
lega mörgum mexíkönskum
olíuskipum og drekktu nógu
mörgum Mexíkóbúum, yrðu
Mexíkóbúar svo hræddir, að
þeir þyrðu ekki annað en sitja
hjá. En ekki varð betri árang-
ur af þessari aðferð en hinni
fyrri. Það kann vel að vera, að
Laval sé hrifinn af því, að land-
ar hans séu drepnir, en Avila
Camacho forseti Mexíkó og þær
milljónir, sem þar búa — eru
á öðru máli.
Það er ekkert furðulegt, þó að
Mexíkó sé komin réttu megin
út í þessa styrjöld, Mexíkóbú-
ar hafa verið raunsýnir og rétt-
sýnir töluvert lengur en marg-
ar aðrar þjóðir vestan Atlants-
hafs. Vafalaust hefir ekki hver
maður í Mexíkó skilið, hvað
nazismi var, en allir flóttamenn
frá Hitler-Þýzkalandi fengu þar
griðastað. Þegar Tékkóslovakia
var sett undir gervistjórn
Hacha, neitaði Mexíkó að við-
urkenna þá stjórn, en var hins-
vegar fús á að viðurkenna hina
útlægu stjórn Benes, vegna
þess að Mexíkóbúar kunna góð
skil á réttu og röngu í alþjóða-
málum.
Þetta er sennilega í fyrsta
; skipti í sögunni, sem Mexíkó
gengur í bandalag við Bret-
land í styrjöld. Hinsvegar er
það ekki í fyrsta skipti, sem
samskipti hafa farið fram milli
Breta og Mexíkómanna. Einu
sinni átti Wellington að fara
með her umhverfis hálfan hnött
inn og ráðast á Meixíkó frá
Kyrrahafi, en sem betur fór
lagði þessi leiðangur aldrei af
stað. En hversu margir minn-
ast þess, þegar áhrifamenn í
Mexíkó báðu Viktoríu drottn-
ingu að hafa áhrif á málefni
Mexíkóbúa? Það var einum
mannssaldri eftir að Mexíkó-
búar höfðu losað sig undan
valdi Spánverja af því þeir álitu
eins og þeir álita enn — að
Mexlíkóbtúafr viti sjálfir! bezt,
hvað þeim er fyrir beztu. Og
brezki utanríkismálaráðherr-
ann, sem þá var, var þeim sam-
Hringið í síma
og gerist áskrifendur að
Alþýðnblaðlnn.
þykkur. Bretar geta því litið
til Mexíkóbúa með góðri sam-
vizku. Svo hygnir voru Frakk-
ar ekki. Þeir fundu atvinnulaus
an, austurríkskan erkihertoga,
sendu hann með franskan her
til Mexíkó og gerðu hann að
keisara þar. Maximilian átti
þar ekki sjö dagana sæla og
lét líf sitt þar að lokum. Upp
frá því hafa Mexíkóbúar fengið
að ráða sér sjálfir, og á síðustu
tímum hafa orðið þar geysi-
miklar framfarir.
Þeir hafa komist langt á
þeirri braut að gera Mexikó
að því, sem þá hefir langað til,
en það hafa þeir ekki alltaf haft
tækifæri til að gera. Fyrir fjög-
ur hundruð árum, áður en Spán
verjarnir komu, áttu þeir sér
sitt eigið þjóðfélag. Engan 1
víðri veröld hafði dreymt um,
að þetta þjóðfélag væri til. En
svo komu Spánverjarnir, sex
hundruð menn með sextán
hesta, og menn, sem aldrei
höfðu' séð byssu eða hest biðu
ósigur fyrir sex hundruð mönn-
um Cortes. Það voru hraustir
menn, en þeir voru fáir og
þorðu því ekki annað en beita
grimmd og hörku. Grimmd
þeirra varð þess valdandi, að
Mexíkóbúar ákváðu að losa sig
undan yfirráðum þeirra. Spán-
verjarnir eyðilögðu öll hin
heiðnu skurðgoð, sem þeir gátu
fest hendur á. En sem betur fór,
var ekki hægt að eyðileggja
sum þeirra og önnur fundu þeir
ekki. Þess vegna eru þar enn
þá typpingar, sem minna á
forna frægð og menningu, líkt
og meðal Forn-Egypta. Afkom-
endur hinna fornu Mexíkóbúa
aka þar enn í vögnum með
fornu sniði.
En Mexíkóbúar hafa aldrei
unað því að vera tengiliður
milli hins gamla og nýja heims.
Og það er ekki heldur nein á-
stæða til að þeir þurfi að vera
það. Sumsstaðar er landslagið
líkt og á Spáni, en víðasthvar
er það svo sérkennilegt, að það
á hvergi sinn líka. Hvergi sjást
önnur eins eldfjöll og þar. Þetta
er einstaklega aðlaðandi land,
og það var engin furða þó að
hinir fornu íbúar reyndu að ná
því aftur á sitt váld, þegar færi
gafst. Fyrst losuðu þeir sig und
an valdi Spánverja fyrir meira
en öld, og því næst stofnuðu
þeir lýðveldi með mexikönsku
sniði.
Ef menn vilja kynna sér,
hvernig það lítur út, ættu þeir
að fara til menntamálaráðuneyt
isins í Mexíkó og nota þar augu
sín og eyru. Umhverfis bygg-
inguna er stór garður og vegg-
ina hefir mexíkanskur listmál-
ari skreytt myndum úr gamalli
og nýrri sögu Mexíkóríkis og
hvernig hann hugsar sér fram-
tíðina. Ekki er víst, að allir
Mexíkóbúar séu sammála lista-
manninum því að þegar lista-
menn gerast stjómmálamenn,
er það jafnan dálítið öfgakennt,
og Diego de Rivera er mikill
listamaður. En að allri pólitík
slepptri, eru veggmyndir hans
af lífi fólks, sem er allsérstætt
í hugsunarhætti og lifnaðarhátt
Framh. á 6. síðu.
Kópur í eldi hjá hermönnum.
Phpto by U.S. Army Signal Corps.
ÞAÐ bar við fyrir nokkru, að ameríkskir hermenn fundu
lifandi kóp í fjöru, þar sem þeir voru á verði hér við land.
Þeim tókst að ná kópnum lifandi og fara með hann til herbúðanna.
Þar bjuggu þeir til stóra tjörn fyrir hann, fylltu hana af sjó,
byggðu fyrir hann skýlið, sem sést á myndinni og gáfu honum
nýjan fisk oft á dag. Þeir skiptu um sjó í tjörninni og gerðu yfir-
leitt allt hugsanlegt til þess að gera selnum lífið létt.
En það dugði ekki til, hann dó eftir rúma viku. Var þá al-
menn sorg í herdeildinni, því að hún hafði keppzt um að hlúa að
kópnum, rétt eins og hann væri lítið barn.
Bréf um kosningamál. Predikanir og áskoranir. Bréf
frá „Hafnfirskri konu“ og annað frá „Verkamanni".
P G FÆ NÚ ALLMIKIÐ af
bréfum, sem snerta kosning-
arnar. Það er ekkert á móti því,
að fá þau, en flest eru þau löng
og skrifuð í predikunartón með á-
áskorunum um að kjósa þennan
og þennan frambjóðandann, eða
þau ræða um einstök mál, sem nú
eru efst á baugi.
EG TEK IIER TVÖ BREF, sem
ég fékk nýlega. Ef til vill get ég
annarra slíkra bréfa bráðlega. —
Fyrra bréfið er frá „Hafnfirzkri
konu“ og segir í því m. a.:
„ÞAÐ KEMUR MJÖG einkenni-
lega fyrir sjónir margra hafn-
firzkra kvenna, er frú Sigríður
Sæland, ljósmóðir, skuli vera einn
af frambjóðendum hér í bæ til
þingsetu. Er orðið svona lítið hér
fyrir hana að gera á hennar starfs-
lega sviði fyrir bæjarfélagið, eða
er pólitíkin í hennar augum allt
í einu orðin svo mikið þjóðþrifa-
mál, að hún geti ekki komizt hjá
því að- leggja hönd á plóginn?“
„SÍZT HAFÐI OKKUR dreymt
um það fyrir fáum árum, er hún
var formaður< fyrir Slysavarnafé-
laginu hér, og varð að segja af
sér formennsku þess, vegna auk-
inna starfa í bæjarfélaginu, — að
hún myndi innan skamms bæta á
sig nýju starfi, — en slysavarna-
mál og góðtemplararegluna hefir
hún í fyllsta mæli álitið þjóðþrifa-
og almenningsmál, og oft ekki get-
að bætt á sig störfum í þessum fé-
lögum fyrir annríki við sín ljós-
móðurstörf og heimilis hennar. Og
hefir víst enginn láð henni það.“
„ÞAÐ VAR ILLA tekið upp fyr-
ir Bjarna Snæbjörnssyni lækni
þegar hann gaf kost á sér til þing-
setu hér í bæ og er ég ekki í nein-
um vafa um, að hann hefir alltaf
haft miklu meiri hæfileika til
lækningastarfanna. Álitið var, að
hann myndi forsóma sjúklinga
sína vegna þingsetunnar. Bjarni
læknir var þó frjáls ferða sinna,
þar sem hann var (praktiserandi)
læknir án launa frá bænum, og
þar að auki einn og stundum tveir
læknar hér til starfa auk hans.“
„EN NÚ ER blessuð frúin bara
eina ljósmóðirin hér í bænum og
virðist hafa haft nægjanlegt að
starfa, enda ekki sjáanlegt, að
annað málefni hafi verið henni
kærara heldur en ljósmóðurstarf-
ið. Og munu víst fæstar konur
vilja vera án frú Sigríðar í þeim
kringumstæðum, sem hún einu
sinni hefir verið hjá. Hafnfirzkar
konur héldu henni samsæti er hún
í vor átti 30 ára starfsafmæli, og
hafði hún við það tækifæri fengið
sent lítið stef í skeyti, sem hljóð-
aði á þá leið, að öll hennar störf
væru bundin við drottinn. Það er
víst engum vafa bundið, að frú
Sigríður er trúuð og góð kona, og
hefir sett sitt traust á hann í sínu
mikla starfi.“
„EN ÞAÐ ER vafamál, hvort
drottni er nokkur þægð í að hún
fari að brölta á þingmálafundum
og halda ræður þar, því lengra
kemst hún aldrei, ef hún þá ekki
verður sótt tii að „sitja yfir“ í
miðri ræðu, því hér í bæ er ekki
um aðra ljóðmóður að ræða.“
Frh. á 6. síðu.