Alþýðublaðið - 30.08.1942, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 30.08.1942, Blaðsíða 4
4 ALI>YÐUBLAPIP Sunuudagur 30. ágúst 1942. Erfiðleikar á að f á ljósmæð- ur úti um byggðir landsins. ♦ — Bréf landlæknis til allra sýslunefnaroddvita. fUþijðublafttó tJtgelandl: AlþýBaflokknrinn Bitstjórl: Stefán Pjetnrsson Hltstjóm og afgreíðsta i Al- þýOuhúsinu við HverfisgStu Eímar ritstjómar: 4901 og 4003 Simar aígreiðslu: 4909 og 4900 Ver8 1 iausasölu 25 aura. AlþýSuprentsmiOjan h. t. Stjórnara&ðsíaða Framsókaar. Formaður pramsókn- ARFLOKKSINS vakti töluverða kátínu á alþingi í vik- unni, sem leið. JÞegar Alþýðuflokkurinn og Konaúnistaflokkurinn lýstu því yfir á finruntudaginn í efri deild, eftir fullnaðarsamiþykkt kjör- dæmamálsins, að núverandi rík- isstjórn nyti ekki lengur hlut- leysis þeirra, stökk hann upp á nef sér og tók upp þykkjuna fyrir stjórnina, eins og hann ætti í henni hvert bein. Taldi hann Alþýðuflokkinn og Kom- múnistaflokksins hafa brugðizt stjórninni og farizt ódrengilega við hana, að yfirgefa hana á þessari stundu, enda þótt allir hafi vitað síðan í vor, að það Ihlutleysi, sem þeir sýndu henni, var tímahundið og miðað við kjördæmamálið eitt. En á föstudaginn hregður svo kynlega við, að formaður Fram- sóknarfloksins lýsir því yfir í sameinuðu þingi, með skírskot- un í yfirlýsingar Alþýðuflokks- ins og Kommúnistafloksins í efri deild á fimmtudaginn, að Framsóknarflokkurinn sé einn- ig í stjórnarandstöðu. Spunnust út af þesu kátleg orðaskipti milli hans og forsætisráðherr- ans. Taldi forsætisráðherrann yfirlýsingu Framsóknarfor- mannsins með Öllu óþarfa, þar eð því hefði þegar áður verið yfir lýst, að stjórnin hefði aldrei haft stuðning neins annars flokks en Sjálfstæðis- flokksins. En formaður Fram- sóknarflokksins reyndi að draga það í efa og taldi yfirlýsingar Alþýðuflokksins og Kommún- istaflokksins bera vott um það, að iþeir hefðu áður verið stuðn- ingsflokkar stjórnarinnar. Spurði þá forsætisráðherrann, hvort Framsóknarflokkurinn hefði máske þess vegna talið sig þurfa að lýsa því yfir, að hann væri í stjórnarandstöðu, að hann hefði áður litið á sig sem stuðningsflokk stjórnarinn- ar. Öðru vísi væri erfitt að skilja þessar útlistanir flokks- formannsins. iÞótti þingmönn- um Framsóknarhöfðinginn þá vera kominn í allmikla klípu og varð af iþessu mikill hlátur. * En það, sem mesta eftirtekt vekur í sambandi við hina kát- legu yfirlýsingu Framsóknar- formannsins, er þó þetta: í vor þegar ' Framsóknarflokkurinn vissi fyrirfram, að hann myndi ekki geta steypt núverandi rík- IGÆR var frá því skýrt hér í blaðinu, að tveir þingmenn hefðu flutt þingsályktunartil- lögu. í. sameinuðu. þingi. um breytingu. á. launakjörum. og skipun ljósmæðra. Vitna flutningsmenn tillög- unnar í greinargerð sinni fyrir henni í bréf, sem landlæknirinn hefir nýlega ritað öllum sýslu- nefndaroddvitum á landinu um þetta mál, þar sem hann lýsir hvernig horfir um þetta mál. Af því að hér er um merkilegt mál að ræða, sem nauðsynlegt er að leysa hið bráðasta, birtir Alþýðuhlaðið bréf landlæknis hér á eftir: „Fyrirsjáanlegt mun mega telja, að en líður verði al- mennt miklir erfiðleikar á að fá ljósmæður til að gegna ljós- mæðraumdæmum í dreifbýlinu, og er þegar farið að bera tilfinn- anlega á iþví í sumum héruðum. Ljósmæðrastörf í sveitum á fs- landi hafa, sem kunnugt er, aldrei verið aðalstörf, heldur aukastörf húsmæðra. Horfir og ekki svo, að ljósmæðrastörfin aukist iþannig, að unnt sé að gera þau að aðalstarfi að ó- Ibreyttu starfssviði og ljós- mæðrafjölda. Fólki fækkar í flestum sveit- um og þó örast ungu kvenfólki á bameignaaldri, auk þess sem barnkoma í landinu yfirleitt fer hraðminnkandi (1900: 30%», 1939: 19%0). Fæðist nú um helm- ingur allra barna í stærstu kaupstöðunum, og er þess auð- sjáanlega ekki langt að bíða, að helmingur fæðinganna komi á Reykjavík eina. Árið 1900 komu á allt Kjalarnesprófastsdæmi aðeins 14,7% allra barnsfæð- inga í landinu, en árið 1939 á Reykjavík eina saman um 37%. Þrátt fyrir hina miklu fólks- fjölgun; sem orðin er síðan um aldamót {1900: 76308 — {1939: 118888), fæðast nú ekki fleiri börn árlega en þá gerðist. Um aldamótin má ætla, að komið hafi að minnsta kosti 10 fæð- ingar á hverja starfandi ljós- móður utan stærstu kaupstað- anna, en árið 1939 koma á hverja starfandi ljósmóður í Reykjavík 65 fæðingar, utan Reykjavíkur 7 og utan kaup- staðanna 5. í fjöldamörgum ljósmæðraumdæmum í sveitum fæðast nú aðeins 1—2 börn ár- isstjórn Sjálfstæðisfl., þar eð augljóst var, að Alþýðuflokk- urinn og Kommúnistaflokkur- inn myndu afstýra vantrausti á hana vegna kjördæmamálsins, — þá kemur Framsóknarflokk- urinn með tillögu til vantrausts- yfirlýsingar á hana. En nú, þeg- ar vitað er, að stjórnin nýtur ekki lengur hlutleysis Alþýðu- f lokksins og Kommúnistaf lokks- ins, og Framsóknarflokknum er í lófa lagið að steypa henni, þá kemur hann ekki með neina til- ................. ' lega, þykir vel, ef 4 eru, og í nokkrum fæðist sum árin ekk- ert barn. Jafnframt því sem verkefni sveitaljósmæðranna dragast þannig saman, hagar orðið svo til í mörgum sveitum; að leitun er á þeim heimilum, að hús- móðirin ihafi þau kvennaráð innan stokks, að hún geti sinnt hvoru tveggja, heimilisstörfun- um og ljósmæðrastöfum, þó að ekki sé um annað að ræða en 'bregða sér frá 1—4 sinnum á ári. Eru þess ýmis dæmi, að ung- ar stúlkur læra til ljósmóður- starfa fyrir sveit sína og taka við þeim, en verða að sleppa þeim, er þær giftast og taka sjálfar að eiga hörn. Er bersýni- legt, að hér þarf til einhverra ráða að grípa, því að í lengstu lög verður hverri fæðandi konu að koma nauðsynleg hjálp, með sem minstu tilliti til þess, hvar á landinu hún er búsett. Má telja tímabært, að málinu sé nákvæmur gaumur gefinn og leitað úrræða. Þykir mér senni- legt, að ráð manna komi helzt þar niður 1) að bæta launakjör ljós- mæðra, og hefir því þegar verið hreyft á alþingi, og 2) færa út starfssvið ljós- mæðra, sem orðið getur með tvennu móti, a) með því að steypa saman umdæmum, sem eflaust má gera allvíða, er hvort tveggja fer saman, að fæðingum fækkar verulega og samgöngu- skilyrði hafa stórum batnað. og b) með því að fá ljósmæðrum aukið verkefni, þannig að úr verði fullt starf, svo sem með því að fela þeim jafnframt hjúkrunar- og heilsuverndar- störf í sveitum, enda mennta þær til þess og launa þeim sam- kvæmt því. Til undirbúnings frekari að- gerðum í þessu efni hefi ég tal- ið rétt að snúa mér til oddvita allra sýslunefnda í landinu með tilmælum um, að þeir gerðu ráðstafanir til, að málið yrði tekið til meðferðar heima í hér- uðunum, einkum og séstaklega að því er það atriði snertir, hvort tiltækilegt sé talið að steypa saman ljósmæðraum- dæmum, og þá að hve miklu leyti og á hvern hátt. Ég þykist vita, að allar samsteypur um- dæma þyki, að lítt athuguðu lögu til vantraustsyfirlýsingar, en lætur formann sinn í þess stað lýsa því yfir, að flokkurinn sé í stjórnarandstöðu! Með öðr- um orðum: Þegar Framsóknar- flokkurinn getur ekki steypt stjórninni, þá þykist hann vilja gera það. En þegar hann getur gert það, þá kemur í ljós, að 'hann vill það ekki! Það er eitthvað einkennileg stjórnarandstaða, það. í öllu falli virðist eitthvað hafa dregið úr henni síðan í vor. J máli, fremur óaðgengilegar. En ■ á það ber að líta, að fáist ljós- mæður unnvörpum ekki í um- dæmi; eins og nú lítur helzt út fyrir, steypast umdæmi saman af sjálfu sér, en þá af handa- hófi og oft þannig, sem sízt skyldi. Fer þá betur á að láta einbverja fyrirhyggju ráða samsteypunni. Með því að nú er gjaldeyris- sæld mikil, kann margur að segja, að einfaldast sé og sjálf- sagðast að hækka laun Ijós- mæðra, unz séð sé fyrir því, að ekki skorti ljósmæður í þau um- dæmi; sem fyrir eru. En hvort tveggja er, að eftirspurn eftir vist í sveitum er engan veginn í samræmi við launakjör þar og afkomumöguleika, svo að erfitt er að segja fyrir, hvað bjóða þyrfti, og því miður ólíklegt, að núverandi fjárvelta standi lengi, og kann mönnum fyrr en varir BLÓÐIN hafa hingað til ver- ið furðu hljóð um hin breyttu viðhorf í stjórnmálun- um eftir fuUnaðarsamþykkt kjördæmamálsins og yfirlýsing- ar Alþýðuflokksins og Komm- únistaflokksins. Vísir rauf þögnina í gær með eftirfarandi orðum: „Samkvæmt þeirri breytingu, sem nú hefir verið samþykkt, verða kosningar fram að fara, svo að þingið verði skipað í sam- ræmi við stjórnarskrána. Trúlegt er að Framsóknarflokkurinn hafi rnikla löngun til að bera fram vantraust á stjórnina og fella hana þegar í stað. En ekki er líklegt, að úr því verði, því Framsóknarmenn munu ekki treystast til að mynda stjórn fram yfir kosningar. Hins- vegar er ástæða til að ætla, ef van- traust kemur ekki fram, að núver- andi stjórn verði við völd þangað til kosningar eru um garð gengnar í haust“. í Með öðrum orðum: Vísir ger- ir ráð fyrir, að stjórn Sjálfstæð- isflokksins sitji með þegjandi samþykki eða hlutleysi Fram- sóknarflokksins fram yfir haustkosningarnar. * Tíminn lýsir í aðalritstjórn- argrein sinni í gær málflutningi iSjálfstæðisflokksblaðanna á eftirfarandi hátt: „Lengi vel hefir tvöfeldnin í málf lutningi Sj álfstæðisflokksins komið fram í því, að Morgunbl, og Vísir hafa kyrjað sína röddina hvort. Þegar Morgunblaðið (og ísafold) hafa skrifað eitthvað til þess að geðjast sveitafólkinu, hefir Vísir haldið fram þveröfugri stefnu, til þess að geðjast kjósend- unum í Reykjavík. Þetta hefir með réttu verið að vaxa í augum að gjalda full laun fyrir nærkonustarf við 1—2 fæðingar á ári eða jafnvel 1 fæðingu annað og þriðja hvert ár, ekki sízt, ef sæmilega tryggi- lega mætti búa um á annan hátt. Þó er hið tþriðja mest vert í þessu sambandi, sem sé það, að engin laun eru þess megnug, að ljósmóðir, sem hímir á afskekkt- um stað og tekur á móti barni og barni með missira og ára millibili, verði til langframa nokkur ljósmóðir nema að nafni til. Að svo mæltu leyfi ég mér, herra sýslumaður, að mælast til þess, að þér látið undirbúa mál þetta fyrir næsta sýslufund, helzt með nefndarsetningu, en í nefnd eða nefndum, sem um fjölluðu, ættuð þér og hlutað- eigandi héraðslæknir að eiga sæti. Frá næsta reglulegum sýslufundi vildi ég mega eiga von á tillögum til ráðherra um framtíðarskipun ljósmæðraum- dæma í umdæmi yðar (sbr. 2. gr. ljósmæðralaga, nr. 17 19. júní 1933). Á grundvelli slíkra til- lagna frá öllum sýslunefndum mundi ég svo vilja stuðla að því, að önnur atriði ljósmæðra- skipunarinnar yrði tekin fyrir af ríkisstjórn og alþingi til ræki legrar endurskoðunar.“ nefndur tvísöngur Sjálfstæðis- flokksins. Eitt frægasta dæmið af þessu tagi er krafa Morgunbl. í fyrra haust um hærra kjötverð, samtím- is því sem Vísir mótmælti harð- lega okrinu á landbúnaðarvörum. Nú upp á síðkastið er ýmislegt, sem bendir til að söngurinn sé að verða þríraddaður, því að Morg- unblaðið sjálft er farið að syngja tvíraddað. Það er engu líkara en blaðið sé orðið miðill, sem ýmsir ,,andar“ tala í gegnum á víxl“. Já, Tíminn getur verið hróð- ugur. Hann syngur að vísu hvorki tvíraddað né þríraddað. Hann heldur sér stöðugt við sitt sama einraddaða lag um „að- hald í verðlagsmálunum“, sem Framsóknarflokkurinn einn hafi ábyrgðartilfinningu fyrir. 'En flokksmenn hans láta þetta lag ekki trufla sig. Þeim hefir aldrei dottið í hug að láta neitt „aðhald í verðlagsmálum“ aftra sér við ákvörðun hins innlenda afurðaverðs. Sel skeljasafld Uppl. í síma 2395. Bæjarbúar! Sendið mér fatnaö yðar þeg- ar þér þurfið að láta pressa eða kemiskthreinsa. Reynið viðskipíin. Fatapimnn P. W. Biermg Smiðjustíg 12.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.