Alþýðublaðið - 12.09.1942, Blaðsíða 6

c
ALÞY£>UBLAi)IÐ
Laugardagur 12. scpí. 1342.
Framreiðslu-
stúlka
dugleg og reglusöm getur
komist að nú þegar í Mat
sölunni Thorvaldsenstræti 6
Nú höfum við fengið
sem allir hafa beðið eftir.
Verzl. Grótta
Laugavegi 19.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN?
Framh. af 4. síðu.
hefðu verið þær, sem lögðu
gerðardóminn að velli.
*
Þjóðviljinn minntist í gær á
Alþýðusambandið og hinn
mikla vöxt þess. Segir blaðið
meðal annars í því sambandi:
„Stefria feósíalistaflokksins,
Sem hann hefir barizt fyrir frá
upphafi: að gera Alþýðusamband
ið að sambandi jafnrétthárra
verkamanna o gsameina í því all-
an verkalýð íslands, — hún er að
sigra. Og hún sigrar sökum þess,
að hún er í samræmi við hags-
muni og velferð verkalýðssamtak-
anna, sem þurfa einingu á grund-
velli stéttalrþaráttunnar umfram
allt.“
Jú, það má nú segja, að það
háfi verið stefna Kommúnista-
flokksins, eða Sósíalistaflokks-
ins, eins og hann kallar sig nú,
að sameina í Alþýðusamband-
inu allan verkalýð íslands! Ár-
ið 1930 klufu Kommúnistar
Alþýðusambandið eins og allir
vita. Árin 1931—1933 reyndu
þeir að efla Verkalýðssam-
band Norðurlands því til höf-
uðs og fengu fleiri félög til
þess að kljúfa sig út úr Al-
þýðusambandinu með því að
neita að borga gjöld til þess.
Næstu tilraunina gerðu þeir
1938. Þá stofnuðu þeir hið svo
kallaða Landssamband stéttar-
félaganna. Það átti að ríða Al-
þýðusambandinu að fullu. En
það fór á sömu leið. Lands-
sambandið er fyrir löngu dautt
eins og Verkalýðssamband
Norðurlands sællar minningar
-— og seinustu félögin, sem í því
voru eru nú aftur að leita upp-
töku í Alþýðusambandið. Og
svo kemur Þjóðviljinn og segir
okkur, að „Sósíalistaflokkur-
inn“ hafi barizt fyrir því „frá
upphafi,“ að sameina allan
verkalýð íslands í Alþýðusam-
bandinu! Sannleiksástin er allt
af söm og jöfn í því blaði.
Vísir lætur í gær í ljós tölu-
verðar áhyggjur út af hinum
óheyrilegu nýju verðhækkun-
nm á innlendum afurðum. —
Hann segir:1
„Þessi mál öll þurfa rannsókn-
ar við, þar sem öðrum. starfsað-
ferðum verður breytt frá því sem
tíðkazt hefir til þessa. Þótt kosn-
ingar standi fyrir dyrum er það
þjóðhagslegur voði, ef stjórnmála
flokkarnir hafa það eitt fyrir aug-
um, að vinna sér atkvæði með því
að hækka verðlag I landinu, og
vel geta slík atkvæði verið of
dýru verði keypt."
¥ið dauða BJarna Jens-
sonar í Ásgarðl.
V IÐ þau tímamót í þróunar-
sögu mannssálarinnar, sem
dauði eru kölluð, er venja að
þeir, sem eftir standa, líti yfir
leið hins látna, vegi og meti, á
vogarskálar manngildis og at-
hafna, hið jarðbimdna líf hans,
og mæli með skammsýnum aug
um áhorfandans, hvort hinn
látni hafi verið köllun sinni
trúr, hvort honum hefir tekizt
að þoka sínum eigin litla heimi
fram á veg til fullkonmunar.
Atorku- og mannkostamenn
þarf ekki við það tækifæri að
fjölyrða um. Eigin verk dæma
öruggar en meira og minna mis-
vitur samtíð. Oft eru þó þeir
eiginleikar fyrir hendi, sem
prýtt hafa þessa menn og sem
almenningi er ókunnugt um, en
þeir, sem þekkt hafa, telja
skyldu sína að draga fram í
dagsljósið, öðrum til eftir-
breytni og hinum farna til
verðugrar virðingar.
Fáir hafa þeir menn verið
hér á landi, þótt dæmi séu slíkra
að sjálfsögðu, sem sýndu á-
þreifanlegar.yfirburði sína yfir
samferðamennina en Bjarni í
Ásgarði. Má segja, að hann
gegndi lengst af, allt frá alda-
mótum, flestum þeim trúnaðar-
stöðum hjá sveitungum sínum
og samsýslumönnum, sem nokk-
ur vegsauki af var talinn. Auk
hinna miklu og erilsömu opin-
beru starfa, bjó hann betra búi
en títt er um bændur, sem
byrja með tvær hendur tómar.
Bera túnin í Ásgarði og hús þar
öll, þótt gömul séu nú orðin,
ljósastan vott dugnaðar og
framsýni þess merka manns.
Ég hefi fyrir ekki alls löngu
ritað nokkuð um athafnir og
æviferil Bjarna í Ásgarði, og tel
því ekki ástæðu til endurtekn-
inga nú, enda alþjóð kunnur sá
þáttur úr lífi hans, sem að ytri
aðstæðum laut.
Frá þyí að ég fyrst í barn-
æsku heyrði talað um Bjarna í
Ásgarði, hefir hann staðið mér
fyrir hugskotssjónum sem í-
mynd alls þess bezta og drengi-
legasta, sem auðkennt hefir ís-
lenzka bændur frá öndverðu:
Karlmannlegur, ósveigj anlegur
og óviðjafnanlega gestrisinn
hlaut hann að vera, enda
reyndist svo, þegar ég kynntist
manninum sjálfum nokkru nán-
ar. Hitt mun almennt ekki eins
kunnugt, hvílík hjálparhella
hann reyndist í raun, þeim er
til hans leituðu um góð ráð og
hjálp margvíslega. En það bar
öllum þeim, er ég átti tal við
um Bjarna, saman um, að ekki
Já, það mætti maður manni
segja, að það gæti verið spurn
ing, hvort þau verði ekki of
dýru verði keypt bændaat-
kvæðin, sem Sjálfstæðisflokk-
urinn ætlar sér að kaupa með
því að láta hinn nýja formann
kjötverðlagsnefndar, sjálfstæð-
ismanninn Ingólf Jónsson,
hækka kjötið um 100% frá því
í fyrra. Eða hvað skýldi Sjálf-
stæðisflokkurinn tapa mörgum
atkvæðum í Reykjavík og
kaupstöðunum í staðinn?
Bjarni í Ásgarði.
hefði bargvættur betri búið þar
um slóðir en hann, enda var að-
stoðar hans óspart leitað, því
vitað var, að hann gat engan
synandi látið frá sér fara. Ekki
ætlaðist hann til endurgjalds
fyrir slíka liðveizlu og snérist
jafnvel hinn versti við, ef haft
var í hámæli. — Sagt hefir mér
og sannorður maður, að kjara-
bætur þær, er á sínum tíma
fengust fyrir verkalýðinn í Döl-
um, hafi hann sem formaður
kaupfélagsstjórnar knúið í gegn
að öðrum óviljugum. Sýndi um-
hyggja hans fyrir þeim mörgu
gamalmennum, er í Ásgarði
fundu g-riðastað í hárri elli, þeg-
ar aðrir töldu afköstin ekki
hrökkva fyrir nauðþurftum
þeirra, ljóslega að hjá honum
„var drenglundin fölskvalaus,
handtakið hlýtt — og hjartað
var gull fram í dauðann.“
Í>að í fari Bjarna, í Ásgarði,
sem ókunnugir ráku einna fyrst
augun í, voru kaldyrði hans og
kaldranalega viðmót, svona
fyrst, meðan ókunnugir áttu í
’hlut. Ég fór ekki varhluta af
slíkum viðtökum hans, fyrst
þegar fundum okkar bar saman,
en þegar klakinn var þíddur,
var fljótt auðfúndið, hvað hit-
inn var meiri inni fyrir en mað-
ur á að venjast. Stundum hefir
þeirri spurningu skotið upp í
huga mér, hver tilgangur hans
hafi verið með hátterni þessu.
Bjarni í Ásgarði var hreinn og
beinn, kunni ekki aftan að hlut
unum að fara, og réðst helzt á
garðinn þar, sem hann var
hæstur. Mörgum er það mesta
raun, að þurfa að hlusta á sann-
leikann um sig sjálfan eða
hugðarefni sín, þó ekki sé nema
stutta stund, og þess heldur, ef
hann ekki er sagður með sem
vægustum orðum. Það getur því
verið, að sálfræðilega séð, þá sé
það hin mesta prófraun á mann-
gildið, að heyTa málstað, sem
maðurinn sjálfur heldur að sé
góður, hallmælt harðlega, án
þess að missa tangarhald á
tungu sinni og hugsun. Hver
veit, nema slíkt próf hafi vakað
fyrir Bjarna. Svo mikið er víst,
að margir voru þeir, sem ekki
stóðust það. — Hitt er og stað-
reynd, að ekki er langt öfganna
á milli. Eftir því sem ég kynnt-
ist Bjarna betur, ( fannst mér
manngæzka hans áukast í aug-
um mér. Ég er sannfærður um,
að hann mátti ekkert aumt sjá
og átti til að vera viðkvæmur
sem barn. Eflaust hefir strangur
uppvöxtur, svo og hörð lífsbar-
átta fært honum heim sanninn
um, að ekki þýddi að sýna
heiminum þá hlið sína, og hefir
hann þá ef til vill breytt sjálfur
í hitt horfið, og hann þá ýkt það
í meðförum. Það eitt er víst, að
með kaldhrana sínum særði
hann engan, svo til vissi gamall
maður og gegn, er ég átti tal við
í Dölum vestur um þetta efni,
Og ekki lét hann napuryði sín
dynja á mönnum á bak, eins og
siður er lítilla sálna.
Þrátt fyrir allt andstreymi
lífsins taldi Bjarni sig vera
gæfumann. Átti hann og því láni
að fagna að njóta í ellinni um-
hyggju og ástríkis jafn indællar
konu og eftirlifandi kona hans,
Guðrún Jóhannesdóttir, er í hví
vetna, svo og annarra ættingja
og vina, sem virtust allir kapp-
kosta að gera honum ævikvöld-
ið sem bjartast. — Það, sem
honum sveið, svona ef nær
honum var farið, var, að ekki
skyldi honum hafa gefizt meiri
-i;ími til bókalesturs og fræðslu
en raun varð á, þótt hvort-
tveggja hefði hann stundað
meira. en almennt er um ó-
| skólagengna menn; og af rit-
- hönd hans, allt fram á síðasta
dag, mætti margur skólageng-
inn öfunda hann. Tíminn var
lítill, sagði hann, og munnarnir
margir, alls 17 að tölu, sem
þurfti að fæða. 'Líkamarnir litlu
þurftu líka föt að fara í, því
hann er napur íslenzki veturinn
í afdala-sveit. Og þótt þeir væru
aldrei svona margir í einu, þá
tók líka tímann sinn að kveðja
þá, sem hurfu héðan. Því þótt
heiminum virtist hann harðna
við hverja raun, þá er vetrar-
nóttin upp til dala löng, þögul
og myrk og hún segir ekkr hverj
um, sem hafa vill, leyndarmál
þau, sem sorgmæddur sonur
trúir henni fyrir, þegar þau
tvö taka tal um torskildar gátur
lífsins — og dauðans.
Bjarni í Ásgarði kvaddi svo, að
hann var sáttur við allt og alla.
Hann sagði einhvern tíma við
mig, að ekki borgaði sig að
vera ósáttur við nokkurn mann,
því sjálfum liði 'sér að minnsta
kosti svo illa, ef þannig væri
ástatt, að hann væri búinn að
fyrirgefa og taka í sátt á samri
stund.
Síðast liðið sumar fylgdi
Bjarni mér ókunnugum að
heiman frá sér, þar sem ég
hafði gist. Þegar við komum
á hæðina handan dalsins, gegnt
Ásgarði, fórum við af baki.
Bjarni horfði heim að bænum,
á túnið, ávöxt hans eigin vinnu,
húsin og skepnurnar í kring.
Mér varð litið á hann. Mér sýnd
ust tvö skær tár blika í bláum,
tindjrand'i augujm hans þegar
hann sagði: „Sárt væri að fara
frá því öllu saman.“ Ég spurði,
hljóðlega hversvegna honum
dytti slíkt í hug. „Þegar engmn
fæst til að yrkja jörðina, hættir
hún að veita okkur líf og mögu-
leika til framþróunar,“ svaraði
hann. Ég þóttist skilja hann, og
nú þakka ég þeim alvalda, að
til slíks þurfti ekki að koma,
‘meðan hans naut við.
Og nú liggur líkami þessa
ágæta manns, moldu hulinn, í
sveitinni, sem hann unni hug-
Fallegt úrval.
Grettisgötu 57.
ástum og sem sjálf ber bezt
vitnið um starf hans og þrek.
Arfurinn, sem hann skildi
æskunni eftir, er mikill og á-
byrgð þung hvílir henni á herð-
um, að hún taki upp fánann,
þar sem hann var eftir skilinn
— hefji hann og beri fram til
sigurs yfir öllu því, sem slíta
,vfll lífsvaðinn milli mannsins
og móður jarðar, sem Bjarni í
Ásgarði varði kröftum sínum
við að styrkja.
Fallega ,stóra tréð við pró-
fastsbústaðinn að Hvammi breið
ir lim sitt yfir hvílu hins veg-
móða. Blærinn ofan úr hlíð-
inni tignarlegu leikur í laufi
þess og ég veit að hann hvíslar
út í blámann: „Sofðu, sofðu,
þú þreytti sónur foldarinnar. Þú
varst trúr þínu göfuga hlut-
skipti, enda munt þú, að laun-
um, hljóta eilíft líf í landi al-
sælu, umvafinn kærleika æðri
máttar.“ ,
Ég tek undir með Jóni vini
mínum frá Ljárskógum þegar
hann í minningarkvæðinu frá-
bæra eftir Bjarna í Ásgarði,
segir:
,,.... það var eins og Ðalirnir
breyttu um blæ,
þegar Bjarni var sigraður —
dáinn“
7. sept. 1942.
Gunnar Stefánsson.
SAMVERKAMENN
ROOSEVELTS.
(Frh. af 5. síðu.)
tucky, tryggur fylgismaður við-
reisnarstefnu Roosevelts, Sam
Rayburn, hinn sköllótti þing-
forseti, John McCormack frá
Massachushett, forystumaður
eildarmeirihluta, T. Connally,
formaður utanríkismálanefndar
senatsins; hann kemur oft í
Hvíta húsið. Forsetanum fellur
líka vel við Charlie McNary frá
Oregon, leiðtoga minnihlutans.
Ekki er hægt að telja ráð-
gjafa forsetans án þess að nefna
frú Eleanor Roosevelt, konu
hans. Menn deila um það,
hversu mikil áhrif hún hafi á
forsetann með ráðleggingum sín
um, en talið er, að hún hafi
markað stefnu hans í ýmsum
málum.
HANNES Á HORNINU
(Frh. af 5. síðu.)
tekur með hangandi hendi á því
gerræði, sem launþegarnir eru
beittir nú.
MIG FURÐAR STÓRLEGA á
sofandahætti og sinnuleysi neyt-
enda og launþega í þessum mál-
um. Stjómmálalegur vanþroski
þeirra virðist ekki ríða við ein-
teyming, ef þeir halda áfram á
sömu braut og verið hefir. Geta
þeir til langframa verið leiksopp-
ar, eins og við síðustu kosningar?
Hannes á horninu.