Alþýðublaðið - 20.09.1942, Blaðsíða 4

4
ALÞfÐUBUÐIÐ
Sunnudagur 20. septemher 1942
Erlingur Frið|ón»smi:
Er félagsdómur setturtil hðf-
uðs verkalýðsfélðgunum ?|j
t "—■■■ i,
Eða misskllur mniritalnfi hans klafwerk siff?
fUj><j&ttbUM5
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Hitstjóm og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjómar: 4901 og
4902.
Sím&r afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð í l'ausasölu 25 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
UstiBB l Rejrkjavfk.
E FTIR einn naánuð fara al-
þingiskosningar fram um
land allt að nýju. Framboðs-
frestur var útrunninn í gær-
Ikveldi, og hafa þegar borizt op-
inberlega framboð í flestum
kjördæmum.
Aiþýðublaðið birti strax í
gærmorgun framboðslista Al-
þýðuflokksins við kosningarnar
ihér í Reykjavík. Mun ríkja al-
menn ánægja um þennan lista
meðal flokksmanna hér, enda
er alls ekki um neinn klofning
og ágreining að ræða í Alþýðu-
flokknum eins og í sumum
Öðrum flokkum. Alþýðuflokks-
menn sýna líka þann félags-
þroska, að þeirra á meðal eru
engin slagsmál um örugg þing-
sæti. í okkar flokki þokar per-
sónulegur metnaður fyrir heill
og hag hins starfandi fjölda og
snauðu alþýðu.
Á lista Alþýðuflökksins eru
nú, svo sem jafnan áður, þekkt-
ustu og traustustu forystumenn
alþýðu- og verkalýðssamtak-
anna; Er þar efstur formaður Al-
þýðúflökksins, sem jafnframt
var um skeið forseti Alþýðu-
sambandsins og ritari þess í
mörg ár. í þriðja sæti er forseti
Alþýðusambandsins, sem jafn-
framt er formaður Sjómanna-
félagsins, þrautreyndur og ör-
uggur forvígismaður verkalýðs-
samtakanna síðustu áratugina.-
Loks munu margir fagna því,
að nú er Haraldur Gruðmimds-
son kominn á lista Alþýðu-
flokksins hér í höfuðstaðnum,
nýr maður á listanum, en al-
kunnur sem þingfulltrúi ánnars
kjördæmis og þekktur fyrir
stjórnmálaafskipti sín og for-
göngu í hagsmunabaráttu ís-
lenzkrar alþýðu. Alþýðublaðið
vonar, að þessi ráðstöfun verði
Alþýðuflokknum til heilla, og
sama munu allir unnendur al-
þýðunnar gera.
Alþýðuflokkurinn gengur
til kosninga heill og óskiptur.
Síðusfu kosningaúrslitin urðu
mörgum vonbrigði, en þau
munu aðeins herða alla góða
flokksmenn í baráttunni. Það
er líka síður en svo, að flokkur-
inn hafi beðið málefnalegan ó-
sigur. Hann hefir sigrað í bar-
áttunni gegn gerðardómnum
og sigrað í kjördæmamálinu.
Og kosningamar 18. október
munu verða sigur fyrir Alþýðu-
flokkinn. Störfum öll ótrauð-
lega að því að tryggja þann sig-
ur, Alþýðuflokksfólk.
* * *
Niðurlag.
M'DIRRITAÐUR hefir góð-
ar heimildir fyrir því að í
mjög líku máli því sem hér
hefir verið taiað um, hafi sömu
mennirnir og kveðið hafa upp
dóm í því, krafizt sannana fyr-
ir því að hlutaðeigandi manni
væri nauðsynlegt vegna fjár-
hagslegrar aðstöðu sinnar að fá
sig dæmdan inn í stéttarfélag.
Þessa kröfur eru nú algerlega
fallnar úr sögunni, þegar dóm-
endur þéssir fá í faðminn hinn
ákjósanlega „verkamann“ sinn
með 4 daga vinnuna á ári. Hins-
vegar mun það vera réttarfars-
leg regla hjá dómstólum lands-
ins að byggja dóma sína meir á
sönnunum en veikum líkum.
Fjórmenningarnir í félags-
dómi vitna í 2. ,gr. laga um
stéi tarfélög og vinnudeilur því
máli sínu til stuðnings að allt
vald sé tekið af félögunum um
að ráða því hvaða menn eru
teknir í félögin, en sú grein
hljóðar svo::
„Stéttarfélög skulu opin öll-
um í hlutaðeigandi starfsgrein
á félagssvæðinu, eftir nánar
ákveðnum reglum í samþykkt-
um félaganna.“
Hvaða réttt hafa íjórmenn-
ingarnir í félagsdómi til þess
að ganga algerlega fram hjá
því ákvæði í 2. gr. nefndra laga
um stéttarfélög og vinnudeilur,
sem segir að „félögin sktili opin
eftir nánar ákveðnum regluun í
samþykium félaganna“? Hverj-
ar eru þessar reglur aðrar en
þær sem gilt hafa hjá félögun-
um frá öndverðu, að þau ráði
því sjálf, eins og öll önnur félög
í landinu hvaða menn eru í
þeim? Félögin hafa verið opin
frá öndverðu öllum mönnum
í hlutaðeigandi starfsgrein. Það
ákvæði er því ekki nýtt held-
ur tekið upp í lögin um stéttar-
félög og vinnudeilur úr sam-
eiginlegum ákvæðum stéttafé-
laganna í landinu, með 'þeim
takmörkunum sem reynsla fé-
laganna hefir sýnt að voru
nauðsynlegar til þess að inn í
félögin þyrpist ekki lýður, sem
þeim hefði orðið til stórtjóns,
og átti enga samleið með verka-
lýðnum. Hvaða menn aðrir en
þeir, sem bezt þekkja þann
einstakling, sem vill komast
inn í stéttarfélögin, eiga að ráða
því og dæma um það hvort
hann hefir rétt á því að verða
félagi þar? Halda þessir rneim
að þeir séu færari um að aæma
um slíkt, en kunnu.gustu
mennirnir á hverjum stað, og
geta þeir bent á nokkrar sann-
anir fyrir ^því að löggjafinn hafi
búizt við því, að dóm þenna
myndi skipa menn sem væru
færari en félögin sjálf til þess
að ákveða um hvaða fólk byggði
upp stéttarfélögin í landinu? 2.
gr. Iaga um stéttarfélög og
vinnudeilur tekur tvímæla-
---------♦
laust af vafann um það hver
er vilji löggjafanna í þessu efnL
Samkvæmt henni á enginn að
komast inn í félögin nema „eft-
ir nánar ákveðnpy* reglum í
samþykktum £élaganna“.
Þeir menn sem bjuggu til
lögin um stéttarfélög og vinnu-
deilur voru Sigurjón Á. Ólafs-
son, alþingismaður, Guðmund-
ur í. Guðmundsson, hæstarétt-
armálafærslumaður, Ragnar
Ólafsson lögfræðingur og Gísli
Guðmundsson, alþingismaður,
allir skipaðir af ríkisstjóminni.
Umrædd 2. gr. í Lögum um
stéttarfélög og vinnudeilur var
samþykkt óbreytt af löggjafar-
þingi þjóðarinnar, með þeim
skilningi sem þessir menn lögðu
í ákvæði greinarinnar. Sigur-
jón Á. Ólafsson hefir þegar
Lýst sínum skihiingi á greininni
með ,,sératkvæði“ í félagsdómi
í því máli sem hér er rætt um,
og sem hljóðar svo: „Það er
upplýst í málinu, að stefnand-
inn fullnægi ekki upptökuskiL-
yrðum í Verkalýðsfélag Akur-
eyrar að vera ekki meðlimur í
neinu öðru stéttarfélagi á fé-
lagssvseðinu, meS því að þetta er
óbreytt tekið upp í félagslögin
með heimild í 2. gr. laga um
stéttarfélög og vinnudeilur. Þá
verður krafa stefnanda um upp-
töku í félagið ekki tekin til
greina, enda eru hagsmunir
stefnda á engan hátt skertir
með þessari niðurstöðu, þar eð
hann getur notið fullra vinnu-
réttinda, með því að vera aðeins
meðlimur í Verkamaimafélagi
Akureyrar.“ Skrifstofa Guðm.
L. Guðmundssonar flutti fram
vaxnir í umræddu máli fyrir
Verkalýðsfélag Akureyrar, og
kemur mjög skýrt fram í vöm
hennar sama skoðun og Sigur-
jón A. ÓLafssqn heldur fram í
rökstuðningi sínum fyrir at-
kvæði sínu. Það er því skýrt
komið fram í umtöluðu máli að
tveir af 4 mönnum sem sömdu
lögin um stéttarfélög og vinnu-
deilur telja skilning meiri-
hluta félagsdóms rangan á 2.
;gr. nefndra laga. Hinir tveir
mennirnir þeir Ragnar Ólafs-
son og Gísli Guðmundsson eru
báðir miklir samvinnumenn.
Hinn. fyrrnefndi hefir verið lög-
fræðingur Sambands íslenzkra
samvinnufélaga um langt skeið.
í lögum nr. 36, 1921 um sam-
vinnufélög stendur mjög svip-
‘að ákvæði í 3. gr. um rétt ein-
staklinga til þátttöku í sam-
vinnufélagsskapnum, og ákvæði
2. igr. Laga um rétt til inngöngu
í stéttarfélögin. Þetta ákvæði
hljóðar svo. „Aðgangur frjáls
fyrir alla er fullnægja ákveðn-
um skilyrðum.“ í samþykktum
kaupfélaganna sem eru í Sam-
bandi ísl, samvinnufélaga, og
byggö eru á Lögum um sam-
vinnufélög, og samin eftrr
fyrirtnynd, sem samband ísl.
samvinnufélaga lét lögfræðing
sinn Ragnar Ólafsson gera fyrir
félögin, stendur í 4. gr. „Félags
stjórn hefir vald til aS synja
mönnum um upptöku, ef henni
virðist ástæSa til, en umsækj-
andi getur þá boriS mál sitt
undir félagsfund.“
Ha'ida þeir fjórmenningarnir
í Félagsdómi að sá lögfræðing-
•ur, sem telur það sjálfsagðan
rétt kaupfélaganna að ráða því
hvaða menn eru teknir inn í
þau og dæma um rétt manna til
þátttöku í þeim hafi ætlazt til
að annað réttarfar gilti fyrir
stéttarfélög landsins, en kaup-
félögin í þessum efnum? Færi
þeir fyrir því skynsamleg rök,
eða umsögn þessa manns sem
styrki málstað þeirra, er á-
stæða til að hlusta á þá, en með-
an það er ekki gjört, verður
að telja að þeir fari algerlega
villir vegar í skilningi sínum
á 2. gr. laga um stéttarfélög
og vinnudeilur, því sé um vafa-
AÐ þykir áhrifamikið að
geta látið „verkin tala“.
En það er ekki síðrn* hægt að
láta peningana tala. Sá er bara
ljóðurinn á hjá mörgum, að
þeir hafa ekki nægilega mikla
peninga til þess að geta látið
hringla í þeim svo að um muni.
Sumir auðmenn og braskarar
veifa aftur á móti gildum sjóð-
um framan í almenning, og láta
einkum peningana halda aðal-
ræðurnar fyrir sig um kosn-
ingar.
Ekki virðist t. d. draga úr
peningahljóðinu í þingmanni
Barðstrendinga þessa dagana. í
gær birti Vísir viðtal við Gísla
Jónsson undir fimm dálka fyr-
irsögn. Greinin byrjar svona:
„í morgun hófst vinna við ný
hafnarmannvirki í Flatey á Breiða
firði, mannvirki, sem Glsli Jónsson
alþingismaður ætlar að koma þar
upp á eigin spýtur og á eigin
kostnað, enda þótt þau muni kosta
um % milljón króna eftir núver-
andi kaup- og verðlagi.
En þetta eru ekki einu mann-
virkin, sem Gísli hefir í huga að
koma á laggirnar í Flatey, heldur
hefir hann ákveðið að koma þar
upp, eins fljótt og unnt er, hrað,-
frystihúsi, fiskimjplsverksmiðju,
lýsisbræðslu, verbúðum ásamt ol-
íugeymum fyrir vélskipaflota, raf-
stöð og sameiginlegu vatnsbóli
með tilheyrandi leiðslum.
Þannig má segja að dagurinn í
dag, 19. sept., sé upphaf nýs tíma-
bils og marki nýja stefnu i sðgu
Flateyinga.“
Ja, mikilr menn erum við,
Hrólfux roinn, enijú er þnð ekki
atriði að gera, sem ég tel hins-
vegar fjærri að hér sé, er regla
dómara að fara eftir þeim skiln-
ingi, sem komið hefir í ljós að
þeir er lögin sömdu hafa lagt
í málið, og löggjafarþingið hef-
ir samþykkt athugasemdalaust.
Hér hefir verið sýnt fram á það,
að a. m. k. 3 þeirra manna
af 4, sem lögin sömdu hafi ýmist
lýst því yfir, eða sýnt með
breytni sinni að þeir ætluðust
til að stéttarfélögin réðu því
sjálf, eins og öll önnur félög í
landinu hvaða menn yrðu tekn-
ir inn í þau, og dsema um rétt
rétt þeirra, sem inn í félögin
vildu komast, til þess að njóta
þátttöku í þeim og engin ásæða
er til að álíta að f jórði maður-
inn hafi haft sérstöðu í þessum
efnum. Áður en lögin voru sam-
þykkt af löggjafarþingi þjóð-
arinnar voru þau send öllum
stéttarfélögum innan Alþ.sam-
bands íslands til umsagnar og
athugunar og að síðustu sam-
þykkt á Alþýðusambandsþingi.
Hvaða manni öðrum en fjór-
menningunum í ®Félagsdómi
myndi koma til hugar að stétt-
arfélögin í landinu hefðu sam-
þykkt þessi lög, sem sett voru
um hagsmuni þeirra, ef þau
hefðu búizt við, að með þeim
væri verið að taka af þeim einn
þýðingarmesta réttinn sem þau
höfðu haft frá upphafi, og kasta
honum í hendux á mönnum,
(Frh. á 6. síöu.)
látið liggja í láginni! Sjá, hvar
hinn glæsilegi fulltrúi einka-
f ramtaksins geysist fram!
Skyldi það vera munur þar sem
rauðiiðar eru að bjástra með
tvær hendur tómar! En skyldí
ekki geta skeð, að þetta pen-
ingagort hafi öfug áhrif á.suma
kjósendur? Ætli það hvarfli
ekki að sumum almúgamannin-
um, að betur væri fjármagaið
komið undir stjóm fólksms
sjálfs en í eigu einstafera; fjár-
plógsmanna og auðjarla?
❖
Ritstjóri Tímans, skrifar í gær
forystugrein um kommúnista
og er óánægður með það hversU
kommar hafi snúizt við mála-
leitunum Hermanns Jónassonar
um „sameiningu verkamanna-
flokkanna“. f greininni segir m,
a.i
„íslenzk alþýða var fráhverf
byltingu. Hún var ekki móttækileg
fyrir byltingarboðskap. Kommún-
istar sáu, að þeir myndu ekki kom-
ast áleiðis með þessum vinnu-
brögðum.
Þess vegna var skipt mn starfs-
hætti. Flokkurinm var skírður upp.
Hann var kallaður Sameiningar-
flokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. Jafnframt var hafið að boða
nýja stefnu. Flokkurinn vlldi
vinna að samstarfi allra frjáls-
lyndra afla í lamdinu. Flokkurinn
vildi stuðla að endurbótum hins
„borgaralega þjóðfélags“ á frið-
samlegum grundvelli. Flokkurinn
taldi sig ekki lengur byltingar-
flokk, heldur frjálslyndan, róttaek-
an lýðræðisflokk.
ftk i 8.